LASECZKI I ZIARNIAKI

TWORZĄCE ENDOSPORY –

TLENOWE, WZGLĘDNIE

BEZTLENOWE I

BEZWZGLĘDNIE

BEZTLENOWE. BAKTERIE

MACZUGOWATE. PRĄTKI.

Rodzaj Bacillus



Laseczki, wytwarzają spory, Gram-dodatnie,
przeważnie urzęsione, rozpowszechnione w
przyrodzie



Mogą fermentować cukrowce, niektóre
intensywnie hydrolizują białko, wytwarzają
katalazę



Przeważnie saprofity występujące w glebie



Mogą niszczyć żywność i paszę oraz
powodować zatrucia pokarmowe.

Rodzina Bacillaceae jest podzielona na Bacillus –

laseczki tlenowe i Clostridium – beztlenowe.

BACILLUS ANTHRACI S (LASECZKA WĄGLIKA)



Formy wegetatywne namnażają się szybko w
temperaturze 37°C na zwykłych podłożach, poza
żywym organizmem żyją krótko



Choroba odzwierzęca, ale najczęściej występuje u
roślinożerców, które zjadają obecne w glebie spory



U człowieka może przyjąć 3 postacie: skórną,
żołądkowo-jelitową oraz wziewną



Zakażenie przez uszkodzoną skórę, objawia się
czarnymi zmianami skórnymi



Postać jelitowa występuje po spożyciu skażonego
pokarmu, zmiany krwotoczne i martwicze w błonie
śluzowej i węzłach chłonnych układu pokarmowego



Postać płucna rozwija się przy zakażeniu drogą
wziewną, przez inhalację spor, gwałtowny przebieg.
Zmiany martwicze w śródpiersiu, czasami zapalenie
płuc. Przebieg choroby bardzo ciężki.



Dostępna jest szczepionka przeciwko wąglikowi

Bakterie wąglika

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bacillus_anthracis_Gram.jpg

BACILLUS CEREUS I BACILLUS
SUBTILIS



Szeroko rozpowszechnione w środowisku



B. cereus wytwarza enterotoksynę powoduje zatrucia
pokarmowe po zjedzeniu ryżu lub mięsa. Czynnik zakaźny
w okulistyce



Obydwa gatunki rzadko wywołują zakażenia narządowe



Spory B. subtilis oraz B. stearothermophilus stosuje się jako
biologiczne wskaźniki skuteczności procesu sterylizacji

Bacillus subtilis

http://pl.wikipedia.org/w/index.p
hp?
title=Plik:Bacillus_subtilis_Gram.
jpg&filetimestamp=2005012709
5612

RODZAJ CLOSTRIDIUM



Bezwzględnie beztlenowe gatunki laseczek sporujących,
Gram-dodatnie. Formy wegetatywne urzęsione.
Wytwarzają wiele toksyn. Naturalne środowisko to
gleba, zwierzęcy i ludzki układ pokarmowy



Przeprowadzają fermentację wielocukrów, białek,
aminokwasów i puryn. Rozróżnia się klostridia
sacharolityczne, peptolityczne i rozkładające kwas
moczowy



Produktami fermentacji są: kwas masłowy, butanol,
aceton, izopropanol, duże ilości gazu



Clostridium pasteurianum i wiele innych klostridiów
sacharolitycznych wiąże azot atmosferyczny



Clostridium aceticum przekształca fruktozę lub
mieszaninę CO

2

i H

2

w octan.

CLOSTRIDIUM PERFRINGENS (LASECZKA ZGORZELI

GAZOWEJ)



Wszechobecna, najczęściej występująca spośród
beztlenowców. Czynnikami zjadliwości są otoczka i 12
egzotoksyn



Namnażanie się bakterii w układzie pokarmowym i
synteza w nim enterotoksyny jest przyczyną zatruć
pokarmowych. Może wywoływać zgorzelinowe
zapalenie jelit



Do zakażeń przyrannych zaliczmy zapalenie
podskórnej tkanki łącznej oraz zgorzel gazową.



Ropnych zakażenia pęcherzyka żółciowego, macicy,
jajowodów oraz jamy brzusznej



Leczenie: chirurgiczne oczyszczenie rany,
antybiotykoterapia, tlenowa terapia hiperbaryczna,
immunoterapia

Laseczka zgorzeli gazowej

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?
title=Plik:Clostridium_perfringens.jpg&filetimestamp=20050301131149

CLOSTRIDIUM TETANI (LASECZKA TĘŻCA)



Nieinwazyjny, wytwarzający 3
toksyny, z których jedna jest
istotna dla procesu
chorobowego. Rezerwuarem
jest przewód pokarmowy
zwierząt. Zdolność ruchu,
wytwarza spory



Jeśli w ranie dojdzie do
wytworzenia się odpowiedniego
środowiska beztlenowego,
spory stają się formami
wegetatywnymi



W tkankach bakterie
wytwarzają egzotoksynę
(tetanospasminę), blokując
procesy hamowania
pobudzenia nerwowego
skutkiem czego są napięcia i
kurcze mięśni



Stosuje się szczepienia
skojarzoną szczepionką DTP.

http://www.pasozyty.biz/?p=54

CLOSTRIDIUM BOTULINUM (LASECZKA
JADU KIEŁBASIANEGO)



Zdolność ruchu, obecna we
wszystkich środowiskach, spory
są odporne na wysoką
temperaturę. Przenoszone w
powietrzu lub produktach
spożywczych zanieczyszczonych
glebą. Obecne w nieświeżych
produktach żywnościowych



Wytwarza jedną z najsilniej
działających neurotoksyn,
botulinę (50% śmiertelność).
Powoduje porażenie wiotkie przez
hamowanie uwalniania
acetylocholiny



Objawia się postępujący
paraliżem, mającym zwieńczenie
w paraliżu mięśni oddechowych

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?
title=Plik:Clostridium_botulinum_01.
png&filetimestamp=200703311434
58

Wybarwione bakterie.

Na biegunach komórek

zlokalizowane są

przetrwalniki.

CLOSTRIDIUM DIFFICILE



Wytwarza 2 toksyny: A (enterotoksyna) i B (cytotoksyna), powodują
owrzodzenia i martwicę błony śluzowej jelita



Są jedną z najczęstszych przyczyn rzekomobłoniastego zapalenia jelit



Występują w środowisku naturalnym, są częścią ludzkiej flory
jelitowej



Do zakażenia dochodzi po leczeniu antybiotykami o szerokim zakresie
działania, niszczącym florę jelitową, co umożliwia niekontrolowany
wzrost C. difficile w jelicie grubym

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Clost
ridium_difficile_01.jpg

RODZINA CORYNEBACTERIACEAE

CZYLI MACZUGOWCE



Cylindryczne, pałeczkowate, gram dodatnie bakterie.
Tlenowce, mikroaerofile lub względne beztlenowce.



Rodzina ta dzieli się na rodzaj: Corynebacterium,
Listeria oraz Erysipelothrix

Rodzaj Corynebacterium

•

Laseczki Gram-dodatnie z maczugowato rozszerzonymi
końcami, greckie „koryne” – maczuga

•

Na biegunach występują ziarnistości. Nie mają rzęsek, ani
spor. Nie wykazują kwasooporności. Rozkładają
węglowodany bez wytwarzania gazu. Wytwarzają katalazę

CORYNEBACTERIUM DIPHTHERIAE
(MACZUGOWIEC BŁONICY)



Typowy przedstawiciel rodzaju Corynebacterium. Bakteria
patogenna, wywołuje niebezpieczną chorobę zwaną błonicą
lub dyfterytem



Inne bakterie z tego rodzaju, określane wspólnie jako
dyfteroidy, występują w środowisku naturalnym oraz należą
do fizjologicznej flory skóry i błon śluzowych



Działa dwojako na organizm człowieka: 1. Tworząc błony
rzekome (dyfteryczne) z bakterii oraz obumarłych
fragmentów śluzówki . 2. Jeśli została zakażona fagiem i
nastąpiła konwersja fagowa działa na cały organizm
wytwarzając do krwi jad bakteryjny zw. egzotoksyną



Wyróżnia się cztery podstawowe postacie błonicy: dyfteryt
gardła, nosa i ucha, skóry oraz tzw. krup, czyli błonica krtani



Choroba zakaźna i zaraźliwa, antroponoza. Przenoszona
drogą kropelkową. Wrota zakażenia to błony śluzowe i skóra

MACZUGOWIEC BŁONICY

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Corynebacterium_diphtheriae_Gram_stain.jpg

RODZAJ LISTERIA



Obejmuje jeden gatunek

Listeria

monocytogenes



Pałeczki G+ o zaokrąglonych końcach,
mają 4 lub mniej rzęsek, nie wytwarzają
spor



Fermentują liczne cukrowce i alkohole
wielowodorowe. Wytwarzają katalazę



Listerioza jest sporadycznie występującą
chorobą zakaźną, u owiec, świń, bydła,
kóz, królików, świnek morskich, kur i
człowieka



Przebiega w postaci zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych, niekiedy
posocznicy, zapalenia węzłów chłonnych,
zapalenia spojówek i zmian skórnych, u
ciężarnych występują poronienia lub
martwe porody



Jedyną metodą leczenia jest
antybiotykoterapia

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?
title=Plik:Listeria_monocytogenes_PH
IL_2287_lores.jpg&filetimestamp=200
60418184312

RODZAJ ERYSIPELOTHRIX



Obejmuje jeden gatunek

Erysipelothrix insidiosa

(dawniej rhusiopathiae) – Włoskowiec różycy



G+ cienkie pałeczki, nie wykazuje ruchu i nie wytwarzają
spor i otoczek. Występuje na całym świecie, wywołuje
różycę, groźną dla ludzi, zakaźną i zaraźliwą chorobę świń



Przebieg ostry lub przewlekły, dostaje się do organizmu
przez ranę, uszkodzony naskórek bądź błony śluzowe



Na skórze, miejscu, gdzie doszło do zakażenia, tworzy się
bolący rumień lub pęcherz. Dochodzi do obrzęku i bólu w
okolicznych stawach i węzłach chłonnych. Silny dokuczliwy
świąd



Wyróżniamy 3 postaci choroby: posocznicową,
pokrzywkową i przewlekłą



Leczenie: antybiotyki, penicylina, miejscowo okłady z maści
ichtiolowej

RODZINA MYCOBACTERIACEAE CZYLI PRĄTKI



Kształt pałeczkowaty, kwasoodporne, wolno rosnące,
bezwzględnie tlenowce, niewytwarzające spor



Do rodziny tej należy jeden rodzaj czyli Mycobacterium



Prątki należące do grupy Mycobacterium
tuberculosis wywołują u ludzi gruźlicę



Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. Powstawaniem
gruzełków w narządach



Większość przypadków gruźlicy dotyczy płuc, ale
zmiany mogą obejmować również: jelita, otrzewną,
opony mózgowo-rdzeniowe, nerki, kości i stawy, skórę



Występuje powszechnie i jest w wysokim stopniu
zakaźna dla osób w każdym wieku



W Polsce obowiązkowe są szczepienia przeciw gruźlicy

PRĄTEK GRUŹLICY (MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS)

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?
title=Plik:Mycobacterium_tuberculosis_8438_lores.jpg&filetimestamp=20060418194555

PRĄTKI ATYPOWE



Zakażenia u ludzi określane jako mykobakteriozy
powodować mogą prątki atypowe (niegruźlicze)



Szeroko rozpowszechnione w środowisku. Wywołują
zakażenia najczęściej u pacjentów ze znacznym
upośledzeniem odporności



Niektóre wywołują zakażenia dolnych dróg
oddechowych (przypominających gruźlicę), inne
powodują zakażenia skóry, tkanki podskórnej, węzłów
chłonnych. Do zakażenia dochodzi drogą wziewną,
przez przewód pokarmowy lub uszkodzoną skórę

MYCOBACTERIUM LEPRAE



Wywołuje trąd. Powoli postępująca choroba
obejmująca głownie skórę, nerwy i błony śluzowe



Pierwotnie choroba występuje w rejonach tropikalnych
i subtropikalnych



Zakażenie, którego źródłem są chorzy z rozległymi
zmianami błon śluzowych, szerzy się przez bliski
kontakt bezpośredni

BIBLIOGRAFIA



„Mikrobiologia” podręcznik dla pielęgniarek, położnych
i ratowników medycznych; pod redakcją Piotra B.
Iteczko



„Mikrobiologia” podręcznik dla studentów wydziałów
zootechnicznych Akademii Rolniczych, praca zbiorowa pod
redakcją Zbigniewa Szynkiewicza, 1975



„Mikrobiologia ogólna” Hans G. Schlegel, 2003



„Mikrobiologia” krótkie wykłady, J. Nicklin, K.Graeme-Cook,
T. Paget, R. Killington, 2000