1

MIERZENIE

PROCESÓW PRACY

ORGANIZACJA

PROCESÓW PRACY

2

TREŚĆ

• Informacje i dane o procesach.
• Norma czasu i jej podział.
• Podział czasu zmiany.
• Analiza pracy.
• Rodzaje odcinków pracy.
• Istota i rodzaje normowania.
• Techniki sumaryczne normowania
• Techniki analityczne normowania.
• Zagadnienia.
• Bibliografia

3

PODZIAŁ PRAC

• Podział pracy z uwagi na udział pracowników

w realizacji zadań roboczych:

– prace ręczne i ręczne zmechanizowane,
– prace maszynowe i zautomatyzowane,
– prace aparaturowe i agregatowe.

• Zasadnicze trudności w podziale prac to:

– rodzaj wykonywanej funkcji pracy,
– rodzaj kompetencji w procesie info.-

decyzyjnym,

– miejsce w strukturze org. przedsiębiorstwa,
– powtarzalność prac realizowanych w

procesie.

4

ŹRÓDŁA INFORMACJI

DOKUMENTACJA
• techniczna,

ekonomiczna,
organizacyjna,
osobowa

PROCESY PRACY
• obserwacja

bezpośrednia zarówno
samego przebiegu
pracy, jak i jego obsługi

CZŁOWIEK
• bezpośredni

wykonawca,
przełożony, pracownik,
odbiorca wyrobu,
ekspert.

Dokumentacja

Procesy pracy

Człowiek

Informacja

5

ISTOTA NORMOWANIA

• Normowanie to wykorzystanie

istniejących doświadczeń i wyznaczanie
na ich podstawie właściwie napiętych
norm czasu pracy.

(Trepczyński A.: 1987)

• Normowanie to ustalanie niezbędnego

nakładu czasu pracy człowieka lub
urządzenia na wyko-nanie zadania w
określonych warunkach techni-cznych,
ekonomicznych i organizacyjnych z
uwzględnieniem wymagań stawianych
przez psychologię, ergonomię i
bezpieczeństwo pracy.

( Rzeszotarska M.: 1996)

6

ODMIANY NORM PRACY

NORMA CZASU

– określa niezbędny czas na wykonanie

określonego procesu, zadania lub operacji
technologicznej.

NORMA WYDAJNOŚCI

– stanowi odwrotność normy czasu i określa ilość

wyrobów podawaną w jednostkach
wymiernych.

NORMA OBSŁUGI

– ustala ekonomicznie uzasadnioną liczbę

urządzeń przydzielonych do obsługi jednemu
pracownikowi.

NORMA OBSADY

– określa wielkość zespołu pracowników

przydzielonych do obsługi jednego lub kilku
urządzeń.

( Rzeszotarska M.: 1996)

7

WYMAGANIA DLA DANYCH

RODZAJE DANYCH:
• czasy dla odcinków

przebiegów pracy,

• liczby odniesienia

np. liczba sztuk do
zliczenia,

• dane dotyczące

warunków pracy,

• uwarunkowania,

od których zależą
czasy.

WYMAGANIA:
• znajomość

przeznaczenia
danych,

• reprezentatywność

i
odtwarzalność,

• odróżnianie danych

zależnych od
niezależnych,

• trzeba znać

charakter danych.

8

CZAS NORMALNY I

NOMINALNY

• Czas normalny – jest to czas

potrzebny do wykonania pracy

w standardowym tempie – czas

wykonywania określonej pracy

przez przeciętnego

pracownika.

• Czas

nominalny –

jest to czas, w

którym

określona

praca

powinna być

wykonana.

Czas

nominalny =
czas normalny
x (1+procent
przydziału
czasu).

9

PODZIAŁ CZASU ZMIANY

STOPNIE PODSTAWOWE:
Stopień I:
• Jest to podział na czas aktywności i bierności

przedmiotu pracy.

Stopień II:
• Jest to kryterium celu rea-lizacji danego

elementu.

Stopień III:
• Jest to kryterium przy-czyny wystąpienia danego

elementu czasu pracy.

STOPNIE

UZUPEŁNIAJĄCE:

Stopień IV:
• Jest to kryterium

pokrycia czasem pracy
maszyny.

Stopień V:
• Jest to kryterium zasa-

dności wielkości
czasu.

Stopień VI:
• Jest to kryterium

rodzaju jednostki
odniesienia wartości
liczbowej czasu
trwania elementu
czasu.

10

NORMA NA ZLECENIE N

SZTUK

Norma czasu
na zlecenie n

sztuk

C zas przy-zakoń:

tpz

C zas

jednostkowy: tj

C zas wykonania:

tw

C zas

uzupełniajacy: tu

C zas obsługi

organizacyjnej:

too

C zas

na odpoczynek:

tfo

C zas na potrzeby

naturalne: tfn

C zas obsługi

technicznej: tot

C zas główny: tg

C zas

pomocniczy: tp

C zas obsługi: to

C zas potrzeb: tf

11

TECHNIKI SUMARYCZNE

• Polegają na

ustaleniu normy
czasu na całą
operację lub
zadanie bez
wnikania w ich
składowe
elementy.

• Ustalenie normy

odbywa się na
pod-stawie
materiałów
statystycznych
lub szacunku.

• Norma w ten

sposób opracowana
utrwala faktyczny
stan organi- zacji
pracy, nie mobi-
lizuje do zmiany
me- tod pracy.

• Metody

sumaryczne
dzielimy na:

– porównawcze,
– statystyczne.

12

TECHNIKI PORÓWNAWCZE

• Technika szacunku

porównawczego
( comarative
estimating) polega
na mierzeniu
czasu przez
porównywanie tej
pracy z
czynnościami kilku
podobnych prac,
dla których
opracowano
tzw. wartości stałe
( fixes,
benchmarks).

• Technikę szacunku

porównawczego
stosuje się do prac
niepowtarzalnych
lub rzadko
powtarzalnych
( np. prace
serwisowe).

13

TECHNIKI ANALITYCZNE

• Technika

(analytical

estimating)

została rozwinięta

w czasie II wojny

światowej dla

ustalenia norm

czasu pracy przy

budowie silników

okrętowych.

• Ten sposób

ustalania norm,

stosuje się

głównie do prac

niepowtarzalnych,

np. remontowych.

• Norma stanowi

kompromis między
ustaleniem techniką
sumaryczną na
podstawie
dowolnego
szacunku,
dokonywanego
przez fachowców z
danej dziedziny, a
ich obliczaniem na
podstawie
chronometrażu.

14

METODA MTM

TECHNIKI

ANALITYCZNO-
POMIAROWE:

• ustalanie czasu

pracy na
podstawie syntezy
normatywów (czas
syntetyczny).

• Ustalanie norm

czasu na
podstawie syntezy
normatywów ruchów
elementarnych.

• Podstawy metody

MTM:

– każda praca są

składa się
ruchów
elementarnych
,

– każdy ruch ma

stała wartość i
wydajność,

– wartości

czasowe
ruchów zostały
pomierzone.

15

FOTOGRAFIA DNIA PRACY

POMIAROWE:
• fotografii dnia roboczego,
• obserwacji ciągłej,
• chronometrażu,
• obserwacji migawkowej.

Fotografia dnia
roboczego obejmuje:

– kartę opisową dnia

pracy,

– arkusz obserwacyjny,
– zestawienie wyników.

Fotografia dnia
umożliwia:

– określenie czasu pracy

z podziałem na
elementy,

– ustalenie czasów

kalkulacyjnych,

– wykrywanie rezerw

czasu pracy.

(Mreła H.: 1979)

16

OBSERWACJA CIĄGŁA

• Celem

obserwacji

ciągłej jest

wykrycie

istotnych

różnic

miedzy

teoretycznym

a

rzeczywistym

przebiegiem

pracy.

Przebieg obserwacji

ciągłej:

• obserwowanie danego

rodzaju robót,

• sklasyfikowanie

zmierzonych czasów,

• zestawienie czasów

jednorodnych,

• ustalenie liczby dni

obserwacji,

• opracowywanie

wyników obserwacji,

• formułowanie wniosków

końcowych.

17

CHRONOMETRAŻ

• Chronometraż

służy do
ustalania
czasów
odniesionych
do człowieka
w zadaniach,
w których
człowiek ma
wpływ na
wydajność
pracy.

• Schemat

postępowania:

• określić cel,
• przygotować

warunki,

• dokonać

pomiaru,

• przeprowadzić

analizę.

(Mreła H.: 1979)

18

OBSERWACJE MIGAWKOWE

• Jest to sposób

prowadzenia
ilościowej
analizy czasu
pracy, ludzi,
ruchu maszyn
lub
wyznaczoneg
o stanu albo
rodzaju
działalności.

• Schemat postępowania:

• ustalenie celu,
• identyfikacja

odcinków
procesu,

• ustalenie

planu,

• określenie

liczby n,

• losowy dobór

normatywów
obserwacji,

• wykonanie

obserwacji,

• analiza

końcowa.

(Mreła

H.: 1979)

19

PROJEKTOWANIE PRACY

• Projektowanie

procesu pracy

opisuje czynności,

metody oraz
odpowiedzialność i
środowisko
otaczające
pracownika przy
wykonywaniu
zadań.

20

ODCINKI - CZŁOWIEK

MK - postój

M

MI - w

dyspozycji

MX - nie rozpoznany

MR - przerwa w
zakładzie

ML - nie dyspozycyjny

ME - planowy
odpoczynek

MP - sprawy prywatne

MS - zakłócenia
techniczne

MA - przerwy
technologiczne

MZ - działania
dodatkowe

MN - działania
pomocnicze

MH - działania
podstawowe

MT - praca

21

ODCINKI - PRZEDMIOT

PRACY

A Z - in n e

zm ian y

A F - ru c h

Z m ian y

A P - k o n tro la

A X - in n e

A L -

m ag az yn

A S - d o d atk i

A A - w aru n ki

p ro c es u

P o s tó j

A

A E - w p ływ

A F T - tran s p o rt

A F H - m an ip u lo w an ie

A E F - zm ian a fo rm y

A E Z - zm ian a s tan u

22

ODCINKI-ŚRODKI

PRODUKCJI

B L - nie do dyspozycji

B R - przerwa zakładu

B X - nierozpoznawalne

B K - postój

B I - w użyciu

B

B T - praca

B P - sprawy prywatne

B E - obsługi

B S - techniczny

B A - technologiczny

B Z - wyk. dodatkowe

B N - wyk. pomocnicze

B H - wyk. podstawowe

23

ZAGADNIENIA

• Wymagania dotyczące danych o procesach

pracy

• Jakie są stopnie i kryteria podziału czasu

zmiany

• Odmiany norm pracy
• Przedstawić zakres sumaryczne techniki

normowania

• Omówić techniki analityczno-szacunkowe

normowania

• Przedstawić techniki analityczne normowania

pracy

• Przedstawić schemat obserwacji

chronometrażowej

• Przedstawić schemat obserwacji migawkowych
• Omówić techniki analityczno- pomiarowe

normowania

24

BIBLIOGRAFIA

• Drążkiewicz A.: Metoda normatywów

elementarnych MTM-1. WN-T Warszawa 1972

• Grabosz J.: Metoda pomiaru łącznego

oddziaływania zmiennych w systemach pracy,

Politechnika Gdańska Gdańsk 2000

• Martyniak Z.: Metody organizowania procesów

pracy, PWE, Warszawa 1996.

• Mreła H.: Metody badania pracy, PWE, Warszawa

1979.

• Mikołajczyk Z.: Techniki organizatorskie w

rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN,

Warszawa 1995.

• Wołk R.: Podstawy normowania pracy w

przemyśle maszynowym, NT, Warszawa 1966.

• Trepczyński A. Woźniakowski M.: Normowanie

pracy na stanowiskach robotniczych i

nierobotniczych, PWE, Warszawa 1987