LITERATURA

GRECKA

Literatura

okresu

archaicznego

(IX-VI w. p.n.e)

Homer (VIII-IX w. p.n.e.)

Kwestia homerowa:
• separatyści (separo – oddzielam)
• pluraliści (pluralis – mnogi)
• unitaryści (unus – jeden)

Iliada – 50 dni z dziesiątego roku wojny

Trojańskiej

Odyseja – 40 dni z dziesiątego roku

tułaczki Odyseusza powracającego z
Troi

Zostały skomponowane w dialekcie

jońsko-eolskim, w heksametrze
(sześciostopowa miara wiersza).

Uczeni aleksandryjscy oba utwory

podzielili
na XXIV księgi.

Hezjod (VIII/VII w. p.n.e.)

Teogonia czyli rodowód bogów
poemat kosmogoniczny - Autor ujmuje

w pewien system wierzenia w bogów

Katalog niewiast
poemat genealogiczny – Autor wylicza

kochanki bogów i ich potomstwo.

Prace i dni
poemat dydaktyczny – Autor podaje

wskazówki do pracy na wsi.

Elegia

• Kallinos z Efezu
• Tyrteusz
• Solon
• Archiloch z Paros

Liryka chóralna

• Symonides z Keos
• Pindar z Teb

Proza

• Ezop

Literatura

okresu

klasycznego

(V-IV w. p.n.e.)

Rozkwit tragedii greckiej

• Tragedia (tragos – kozioł, ode –

pieśń, dosłownie pieśń kozłów)

Tespis

Uważany jest za twórcę tragedii

greckiej. Założyciel pierwszego
teatru obwoźnego. Wprowadził na
scenę aktora i stworzył dialog między
aktorem a chórem.

Zdobycie Miletu

Ajschylos

Wprowadził na scenę drugiego aktora i

ograniczył rolę chóru.

Persowie
Błagalnice
Siedmiu przeciw Tebom
Prometeusz w okowach

Sofokles

Jest uważany za największego tragika.

Wprowadził na trzeciego aktora.

Antygona
Król Edyp
Elektra
Filoktet
Trachinki

Eurypides

Andromacha
Błagalnice
Medea
Orestes

Komedia

• Arystofanes (Osy, Rycerze, Chmury)
• Menander (Odludek, Sąd rozjemczy)

Proza

Historiografia
• Herodot - Jest uważany za ojca historii.
Dzieje – pierwsze dzieło historiograficzne
• Tukidydes
Wojna peloponeska
• Ksenofont (uczeń Sokratesa)
Dzieje Hellenów, Anabaza, Wyprawa Cyrusa
Wspomnienia o Sokratesie, Obrona

Sokratesa, Uczta

Proza filozoficzna

Platon (platys – szeroki)
Lyzis, Laches, Gorgiasz, Fajdros

(dialogi)

Obrona Sokratesa (mowa obrończa)
Państwo (dzieło przedstawiające teorię

państwa idealnego)

Arystoteles

Wprowadził etykę złotego środka.
Twórca szkoły Likejon (Liceum, Szkoła

Perypatetyków).

Ordeon (narzędzie myślenia), Historia

naturalna zwierząt, Anatomia
zwierząt, Metafizyka, Etyka
Nikomachejska, Polityka, Retoryka

Literatura

okresu

hellenistycznego

III-I w. p. n. e.

Nauki ścisłe

• Euklides (Elementy geometrii)
• Archimedes (O kwadraturze

paraboli, O metodzie, O ciałach
pływających, Elementy mechaniki)

Literatura grecka

za

cesarstwa

rzymskiego

(I w. p.n.e.-VI w.

n.e.)

Filozofia

• Marek Aureliusz
Rozmyślania (Do siebie samego)

Historiografia

• Plutarch z Cheronei
Żywoty sławnych mężów, Moralia
• Pauzaniasz
Wędrówkii po Helladzie

LITERATURA

RZYMSKA

Literatura okresu

archaicznego

(240-ok. 90 r.

p.n.e)

Dramat
• Liwiusz Andronikus, Gnejusz

Newiusz

Komedia
• Plaut, Terencjusz

Historiografia

Marek Porcjusz Katon (234-149 r.

p.n.e.)

Origines – pierwasz historia spisana

w języku łacińskim

Dzieje Rzymu (niezachowane) - był to

rodzaj podręcznika historii dla syna

Rady dla syna (niezachowane)
O gospodarstwie wiejskim

Literatura

okresu

cycerońskiego

(90 – 40 r. p.n.e.)

Poezja
Lukrecjusz, Katullus

Proza

Cyceron

(106-43 r. p.n.e.)

Mowy:
Katylinarki (In Catylina orationes)
W obronie Archiasza (Pro Archia poeta)
O nadzwyczajnej władzy wojskowej

Gnejusza Pompejusza (De imperio
Cnaei Pompei)

Pisma z zakresu wymowy:
O mówcy (De Oratora)
Księgi retoryczne (Libri rethorici)
Mówca (Orator)
Podziały retoryczna (Partiones

oratoriae)

Pisma filozoficzne:
O rzeczpospolitej (De republica)
O prawach (De legibus)
O granicach dobra i zła (De finibus

bonorum et malorum)

O obowiązkach (De officis)
Rozmowy tuskulańskie (Tusculanae

disputationes)

O naturze bogów (De natura deorum)
O przeznaczeniu (De fato)

Listy:

Do Attyka (Ad Atticum)
Do brata Kwintusa (Ad Quintum

fratrem)

Do Brutusa (Ad Brutum)
Do bliskich i przyjaciół (Ad familiares)

Juliusz Cezar 100-44 r. p.n.e.

Pamiętniki o wojnie galijskiej

(Commentari rerum gestarum belli
Galici)

Pamiętniki o wojnie domowej

(Commentari rerum gestarum belli
civilis)

Salustiusz (86-35 r. p.n.e.)

Kontynuator historiografii

hellenistycznej

Spisek Katyliny (Coniuratio Katylinae)
Wojna z Jugurtą (Bellum Iugurtinum)
Historie (Historiae)

Nepos (108- po 32 r. p.n.e)

Biografie:
O sławnych mężach (De viris

illustribus)

Roczniki (Liber annalis) - niezachowane

Literatura okresu

augustowskiego

(ok. 40 p.n.e. –

14 n.e)

Poezja

• Wergiliusz
Bukoliki, Georgiki, Eneida
• Horacy
Pieśni na stulecie (Carmen seculare)
• Owidiusz
Sztuka kochania (Ars amandi),

Metamorfozy, O pielęgnowaniu
twarzy (De medicamine faciei)

Proza

• Liwiusz
Dzieje Rzymu od założenia miasta (Ab

urbe condita)

Literatura

okresu

cesarstwa

(I-III w. n.e.)

• Seneka (filozof, pisarz, mówca)
• Fedrus (bajkopisarz)