Depresja w wieku starszym
Depresja w wieku starszym
Depresja jest chorobą afektywną i
może przejawiać się w wielu formach.
Jej przejawy są bardzo różnorodne w
zależności od indywidualnego
przypadku i występują w odmiennych
proporcjach u różnych osób. Typowa
depresja charakteryzuje się przede
wszystkim obniżeniem nastroju
(dominuje smutek), zahamowaniem
psychoruchowym i utratą
zainteresowań oraz odczuwania
przyjemności.
Depresja to:
Depresja jest najczęściej spotykanym
zaburzeniem psychicznym u pacjentów
powyżej 60 roku życia. Dane
epidemiologiczne o rozpowszechnieniu
depresji w wieku podeszłym wykazują dużą
rozbieżność wyników.
Roczna chorobowość osób w wieku
starszym sięga 15%
nastrój depresyjny
utrata radości
obniżenie napędu
pustka emocjonalna
lęk
utrata nadziei
tendencje samobójcze
trudności w podejmowaniu decyzji
kłopoty z koncentracją
Objawy depresji
zaburzenia snu
zmniejszony apetyt prowadzący do spadku
masy ciała
zaburzenia popędu seksualnego
dolegliwości fizyczne [bóle, uczucie napięcia,
zimna]
ogólne poczucie utraty sił i rześkości
Objawy somatyczne:
W przebiegu depresji wieku starszego
obserwuje się zaburzenia treści myślenia o
charakterze urojeń depresyjnych- zubożenia,
grzeszności i winy, przybierające postać
zespołu Cotarda. Pacjenci wypowiadają liczne
skargi hipochondryczne , wyolbrzymiając
faktycznie istniejące dolegliwości.
Depresja niekiedy przypomina zespół
otępienny. Dość często oba te stany
współistnieją. Depresja pogłębia wówczas
zaburzenia pamięci i deficyt procesów
poznawczych
Co różni depresję osób w wieku
podeszłym od depresji osób
młodszych?
utrata zdolności przeżywania radości, przyjemności,
zadowolenia (brak skarg na obniżony nastrój)
skargi na dolegliwości somatyczne: bóle, zmęczenie
dominacja myślenia depresyjnego
zaburzenia poznawcze (pseudodemencja) lub
skargi na zaburzenia pamięci
bezsenność
częstsze i bardziej nasilone pobudzenie
rzadko ujawniane myśli samobójcze, natomiast
popełnienie samobójstwa bardzo częste
Przyczyny i patogeneza depresji nie są wciąż
poznane. Udowodniony jest wpływ czynników
genetycznych, nadal jednak model dziedziczenia nie
został jeszcze poznany. Wiele danych wskazuje na to,
że w ośrodkowym układzie nerwowym u osób z
depresją występują zaburzenia w układzie
neuroprzekaźników (serotonina, noradrenalina,
dopamina).
Może występować w każdym wieku, jednak
najbardziej narażone są osoby w okresie przekwitania
(meno i andropauza) i w wieku starszym.
Przyczyny depresji
Żaden ze znanych czynników biologicznych, psychologicznych lub
społecznych nie jest konieczny i wystarczający, aby wywołać
zaburzenia depresyjne. Możliwa jest swoista kumulacja czynników
ryzyka. W przypadku depresji wieku podeszłego należą do nich:
płeć żeńska,
samotność (szczególnie niedawne rozstanie, wdowieństwo, żałoba),
brak wsparcia społecznego,
choroby somatyczne, szczególnie zespoły bólowe,
choroby naruszające „obraz ciała" (amputacje, operacje
onkologiczne, zawały i udary),
niektóre leki,
niedoborowa dieta (uwaga na awitaminozy!)
uzależnienie od substancji psychoaktywnych,
wcześniejsze próby samobójcze,
rodzinne występowanie zaburzeń depresyjnych.
Przyczyny
- kombinacja czynników psychospołecznych z biologicznymi
Podział pacjentów depresyjnych ze względu na
etiologię:
pierwszy epizod depresyjny wystąpił dużo wcześniej –
wieloletnia psychologiczna i biologiczna predyspozycja
pierwszy epizod depresji w wieku podeszłym – wiele
trudnych sytuacji w życiu
pierwszy epizod w wieku podeszłym – związany ściśle ze
starczymi zmianami w mózgu
Wyodrębniono czynniki ryzyka wystąpienia
zespołów depresyjnych u pacjentów
w wieku podeszłym
- utraty: małżonka, przyjaciół, zdrowia
fizycznego,
pracy, pozycji społecznej itd.,
- pogorszenie sytuacji materialnej,
- izolacja społeczna,
- upośledzenie funkcjonowania narządów
zmysłów – osłabienie wzroku i słuchu,
- współwystępowanie chorób
somatycznych.
- utraty: małżonka, przyjaciół, zdrowia
fizycznego,
pracy, pozycji społecznej itd.,
- pogorszenie sytuacji materialnej,
- izolacja społeczna,
- upośledzenie funkcjonowania narządów
zmysłów – osłabienie wzroku i słuchu,
- współwystępowanie chorób
somatycznych.
Schorzenia somatyczne i stany, w
których depresja występuje jako
powikłanie
Choroby układu krążenia
Zaburzenia hormonalne i inne
schorzenia przemiany materii
Nowotwory
Zabiegi chirurgiczne
Choroby narządów miąższowych
Choroby przewlekłe
Choroby układowe
Infekcje przewlekłe
Infekcje wirusowe
Niedobory witamin
Zatrucie przewlekłe
Choroby układu krążenia
Zaburzenia hormonalne i inne
schorzenia przemiany materii
Nowotwory
Zabiegi chirurgiczne
Choroby narządów miąższowych
Choroby przewlekłe
Choroby układowe
Infekcje przewlekłe
Infekcje wirusowe
Niedobory witamin
Zatrucie przewlekłe
(Pużyński,
2005)
(Pużyński,
2005)
Rozpowszechnienie depresji
w populacji osób chorych
somatycznie
Choroby nerek
Choroba Parkinsona
Choroby tarczycy
Choroby wątroby
Cukrzyca
Nowotwory
Padaczka
Udar mózgu
Zawał mięśnia
sercowego
Zespoły bólowe
Choroby nerek
Choroba Parkinsona
Choroby tarczycy
Choroby wątroby
Cukrzyca
Nowotwory
Padaczka
Udar mózgu
Zawał mięśnia
sercowego
Zespoły bólowe
do
20%
do
50%
20-
30%
do
15%
do
10%
20-
40%
20-
30%
25-
35%
15-
25%
do
50%
do
20%
do
50%
20-
30%
do
15%
do
10%
20-
40%
20-
30%
25-
35%
15-
25%
do
50%
Rodzaj
choroby
Rozpowszechnienie
depresji
Samobójstwo osób w
podeszłym wieku:
!
ryzyko samobójstwa jest dwukrotnie wyższe niż u
młodszych osób (mężczyźni powyżej 65r.ż.,
kobiety po 75r.ż.)
Czynniki wyższego ryzyka:
-
przekonanie o braku możliwości pomocy ze
strony innych/ poczucie beznadziejności
-
poczucie winy
-
brak odczuwanie przyjemności, zadowolenia
z życia
-
samouszkodzenia
-
nadużywanie alkoholu
-
doznawanie silnych bólów
-
wypowiadanie życzenia śmierci
Leczenie depresji
Podstawowe zasady leczenia depresji powinny
uwzględnić:
—
wiek chorego i masę ciała,
—
obecność choroby somatycznej lub choroby
ośrodkowego układu nerwowego,
—
stosowane leczenie internistyczne,
—
ogólny stan somatyczny chorego,
—
obraz psychopatologiczny (depresja z zahamowaniem
lub z niepokojem),
—
głębokość depresji (odmowa przyjmowania posiłków i
płynów),
—
ocenę ryzyka samobójstwa,
—
ocenę nasilenia zaburzeń funkcji poznawczych,
—
przeciwwskazania do stosowanych leków
i ryzyko ich
interakcji.
Jak można leczyć
depresję?
1)
Psychoterapia
(np: behawioralno-
poznawcza, psychodynamiczna)
2)
Farmakoterapia
(z uwzględnieniem
skutków niepożądanych, interakcje z
innymi lekami)
3)
Elektroterapia
(u pacjentów odpornych
na psychoterapię i leki oraz u pacjentów
psychotycznych)
Najlepsze rezultaty daje połączenie
psychoterapii z leczeniem lekami
Lekami przeciwdepresyjnymi pierwszego
wyboru u osób starszych są: moklobemit,
bupropion, citalopram, fluwoksamina,
paroksetyna,nefazodon
Drugiego wyboru: fluoksetyna, nortryptylina,
dezypramina i trazodon
Leczenie podtrzymujące powinno być
kontynuowane przez co najmniej rok.
Leki przeciwdepresyjne
Profilaktyka
Higiena psychiczna
(harmonijne współżycie z
otoczeniem, unikanie stresujących sytuacji,
umiejętność odnajdywania się w nowych sytuacjach,
nie poddawanie się chwilowym trudnościom)
pomaga
w zachowaniu równowagi emocjonalnej, jednak
nie gwarantuje uniknięcia chorób.
W przypadku depresji związanej z wiekiem
trudno mówić o profilaktyce, gdyż jej przyczyny
bardzo często są niezależne od nas.
Otaczajmy opieką i wsparciem
najbliższych nam starszych ludzi, aby nie
czuli się osamotnieni i niezrozumiani
.
Jeszcze będzie
przepięknie,
jeszcze będzie
normalnie