Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
poniedziałek, 28 lutego 2005
Użytkowanie wieczyste (dzierżawa wieczysta).
- cel  zaspokojenie potrzeb społecznych związanych z nieruchomościami będącymi własnością SP,
gminy i w planie zagospodarowania przestrzennego społecznego na cele infrastruktury społecznej.
Nie pozbawia właściciela własności, użytkownik nie nabywa własności jest użytkownikiem
wieczystym. Jest to forma aktu notarialnego (umowa użytkowania wieczystego). Określona czasowo
od 40 do 99 lat, określenie celu na którego realizacje jest udzielone użytkowanie wieczyste. Może
być na użytkowanie w celu mieszkaniowym lub gosp.
- cel mieszkaniowy  budowanie domu jednorodzinnego, w umowie określony jest czas w którym
budynek musi być wybudowany, użytkownik wieczysty zobowiązany jest ponieść nakłady i określić
cele użytkowania wieczystego.
- Użytkowanie wieczyste jest prawem zbywalnym  użytkownik wieczysty może sprzedać, darować
w użytkowanie wieczyste, gdy jest nim osoba fizyczna, w przypadku śmierci użytkowanie wieczyste
jest dziedziczone przez spadkobiercę. Tyle ile lat pozostało do użytkowania. Użytkowanie wieczyste
może być kilka następujących po sobie w terminie 5 lat przed końcem umowy użytkownik może
wnieść o przedłużenie od 40-99 lat użytkowania, gdy nie zmieniło użytkowanie wieczyste.
Przykład: kończy się okres użytkowania wieczystego (po tym jak użytkownik używał, naprawiał itd.).
Nieruchomość przynależy do SP lub gminy, a użytkownik poniósł nakłady, nie ma użytkowania
wieczystego. Wtedy użytkownikowi wieczystemu aktualnemu należy się odszkodowanie za nakłady
poniesione na cudzą nieruchomość. Nie jest to szkoda cywilistyczna (różnica między majątkiem
teraz
niejszym a przyszłym), a kwota pomniejszona o amortyzacje itd.
Chociaż należy się odszkodowanie za nakłady poniesione na nieruchomość.
Użytkowanie wieczyste gdy jest ustanowione podlega wpisowi do księgi wieczystej. W księdze wieczystej
użytkownik jest ujawniony.
Gdy użytkownik decyduje się na zbycie nakładów i użytkowania wieczystego musi mieć zgodę właściciela,
ponieważ właściciel może skorzystać z prawa pierwokupu. Jeśli właściciel nie ma takiej żądzy to można
sprzedać.
Umowa określa co użytkownikowi wieczystemu wolno. W rzeczywistości wygląda to tak że użytkownik
wieczysty zachowuje się jak właściciel.
Ustawodawca od czasu do czasu podejmuje próby zmierzające do likwidacji tego prawa rzeczowego (jako
prawo komunistyczne, do likwidacji). Czy ustawodawca mógłby sobie na to pozwolić?
Nie może, gdyż byłoby to sprzeczne z konstytucyjną zasadą praw nabytych. Odebrać to prawo można,
jedynie za słusznym odszkodowaniem. Dlatego też wprowadza się ustawy periodyczne, które mówią że
można przekształcić użytkowanie wieczyste we własność. Część użytkowników się nie zdecydowała,
użytkowanie wieczyste jest wygodną formą użytkowania. Użytkowanie wieczyste jest odpłatne (mimo
normalnych obciążeń które się ponosi). Jest to jednak opłata relatywnie niska.
Użytkowanie wieczyste a osoba prawna
Użytkowanie wieczyste może być osoba prawna, ale przy fizycznej jest dziedziczenie. Osoba prawna nie
może być spadkodawcą. Przeniesienie tego prawa w przypadku osoby prawnej jest niemożliwe. Gdyby
nastąpiło wykreślenie osoby prawnej z KRS byłby to koniec użytkowania wieczystego. Takie coś jednak nie
następuje. Nie można wykreślić tak łatwo z KRS, może być likwidacja (likwidator sprzedaje, zaspokaja
wierzycieli) albo upadłość (syndyk, w określonej części zaspokaja wierzytelności, może być podstawą
wniosku o wykreślenie z KRS).
W praktyce to niebezpieczeństwo że użytkowanie wieczyste wygaśnie na skutek wykreślenia z KRS jest
nikłe. Takie przypadki są pojedyncze.
Hipoteka
Można ustanowić hipotekę na prawie rzeczowym użytkowania wieczystego. Jest możliwe ze względu na to
że jest to prawo zbywalne i dotyczy nieruchomości. Przedmiotem użytkowania wieczystego musi być
nieruchomość, ponadto musi to być nieruchomość kwalifikowana (musi być przeznaczona na cele
infrastruktury społecznej).
PRZYKA
AD: Użytkownik ma w dyspozycji określoną nieruchomość. Załóżmy, że zmienia się społeczno-
gospodarcze przeznaczenie nieruchomości. Np. ma przejść droga. Jak ma zachować się gmina? Ze względu
na to, że na nieruchomości mają być spełnione ważniejsze cele społeczne. Czy właściciel może jakoś
1
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
odzyskać tą nieruchomość na realizację określonych celów? Wywłaszczenia można dokonać za słusznym
odszkodowaniem. Można wdrożyć postępowanie wywłaszczeniowe.
Dzięki ciągłym ustawom periodycznym, może dość do tego że użytkowanie wieczyste może zniknąć jako
instytucja prawna. Kompleksowej jednak polityki nie można wprowadzić.
Grupa ograniczonych praw rzeczowych
- użytkowanie  przedmiotem użytkowania może być ruchomość, nieruchomość, będąca własnością
osoby fizycznej lub prawnej, nie ma ograniczenia określenia przedmiotu użytkowania. Istota polega
na tym, że właściciel ogranicza się do prawa które jest przekazywane innej osobie (użytkownikowi).
Nie ma ograniczenia co do rodzaju rzeczy które mogą być przedmiotem użytkowania. Użytkowanie
może być udzielone przez właściciela użytkownikowi na czas oznaczony lub nieoznaczony.
Użytkowanie wygasa z mocy samego prawa, jeżeli użytkownik nie sprawuje owego prawa przez 10
lat (przy określeniu jako nieoznaczony)  nie potrzeba żadnego dodatkowego aktu prawnego.
Użytkowanie jest prawem niezbywalnym, jest udzielone tylko użytkownikowi. Zatem w przypadku
śmierci użytkownika osoby fizycznej, użytkowanie wygasa, w przypadku wykreślenia osoby
prawnej z KRS użytkowanie wygasa. Bez dodatkowych aktów ze strony właściciela.
Użytkowanie wieczyste było prawem odpłatnym. Tutaj ustawodawca daje swobodę. Jest to prawo,
które może być odpłatne lub nie. Jako odpłatność, dla rzeczy przynoszących pożytki może być część
tych pożytków.
- Zastaw  to rodzaj zabezpieczenia o charakterze majątkowym, zastaw jako ograniczone prawo
rzeczowe samoistnie nie występuje. Przedmiotem zastawu może być zawsze i tylko ruchomości.
Istota  wierzyciel z głównego zobowiązania na mocy zastawu może się zabezpieczyć przed
wierzycielami osobistego dłużnika. Np. samochód  dłużnik zobowiązany jest do wykonania
świadczenia pieniężnego, a jeśli nie wypełni, to wierzyciel się zaspokoi z przedmiotu zastawu 
zbyje przedmiot zastawu. Jest to gwarancja, że wierzyciel ze stosunku podstawowego uzyska
świadczenie  jeśli nie w normalnym trybie, to w trybie awaryjnym  przez zbycie przedmiotu
zastawu i zaspokojenie się w wysokości wierzytelności. Jeśli przedmiot zastawu wyższej wartości
niż wierzytelność to po zbyciu przedmiotu zastawu, zatrzymuje to co jest w wysokości
wierzytelności  różnica do oddania dłużnikowi. Niebezpieczeństwo dla wierzyciela  to co dzisiaj
warte jest rynkowo więcej niż wierzytelność, to w momencie skorzystania z zastawu, już tej wartości
może nie mieć.
- Zastawem mogą być zabezpieczone: pieniężne, rzeczowe. Umowa dzierżawy  czynsz poprzez
część pożytków dzierżawca z przedmiotu dzierżawy - to jest świadczenie, które ma być wykonane
przed dzierżawcę na rzecz dzierżawionego. Takie świadczenie można zabezpieczyć zastawem. Jest
to przeliczane na pieniądze. Równoznaczne z zaspokajaniem pieniędzmi. Z uzyskanej gotówki
wierzyciel może się zaspokoić.
- Jeśli warunki spełnione to co się dzieje z zastawem? Wygasa. Rola spełniona.
- Jeśli nie spełnione zobowiązanie ze stosunku podstawowego, jeśli przedmiotu zastawu nie ma?
Przeniesiona jest własność. Właściciel może zbyć tę rzecz. Mimo że własność przeniesiona, to i tak
może się rozliczyć. Co jeśli znajdzie u kogoś innego, a on kwit na to ma? Można skomplikowane
powództwo wytoczyć. Skarga pauliańska  możliwość domagania się od aktualnego właściciela,
przeniesienia własności za bezskuteczną. Właściciel pierwotny obowiązany jest do wydania rzeczy.
Zaspokojenie wierzyciela. Nie jest to łatwe.
- Zastaw rejestrowy w ramach zastawu. Jest rejestr  ten, który nabywa przedmiot i jest to ujawnione,
wtedy nie ma dobrej wiary przy kupnie. Wtedy wierzyciel ze stosunku postawowego może łątwiej
dochodzić swoich praw.
- HIPOTEKA. Nieruchomość jest zastawem. Jak jest ona ustanawiana i skąd wiadomo, że jest ona
obciążona hipoteką? Hipoteka może być ustanowiona na podstawie właścicielem a osobą
wymagającej hipotekę na podstawie aktu notarialnego. Jest wtedy wpis do księgi wieczystej (dział
IV  Hipoteka )  tutaj ulegają ujawnienia umowy o hipotekę. Hipoteka funkcjonuje od momentu
wpisu lub od momentu zgłoszenia wniosku (w tym przypadku jest wzmianka w księdze wieczystej).
Hipoteka póki jest wpisana, to obciąża nieruchomość. Nie krępuje ona właściciela ze zbywania, ale
nabywca w takim stanie kupuje. Hipoteka odrywa się od dłużnika ze stosunku podstawowego. Jest
2
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
to typowe obciążenie nieruchomości. Nowy właściciel odpowiada za dług. Nabywca sprawdza stan
prawny z księgi wieczystej.
- Orzeczenie sądowe może być również podstawą wpisu hipoteki  równoważne z aktem notarialnym.
Może mieć charakter czasowy  np. na czas procesu. Wtedy to jest hipoteka przymusowa. Gdy
proces zakończy się prawomocnym wyrokiem, wówczas wykreślenie jest na podstawie orzeczenia
sądowego.
- Do wygaszenia potrzebna jest taka czynność, która kończy świadczenie ze stosunku podstawowego.
Wierzyciel potwierdza, że cel został zrealizowany (na wniosek właściciela).
poniedziałek, 7 marca 2005
Służebność gruntowa
A  nieruchomość odcięta
B  nieruchomość przelotowa
Sytuacja dwóch nieruchomości, jedna jest odcięta od drogi publicznej (aby się do niej dostać należy
przejechać przez inną nieruchomość). Jeśli faktycznie taka sytuacja występuje sąd może ustalić służebność
(mimo sprzeciwu właściciela nieruchomości przez którą ma przechodzić  droga ). Nieruchomość może
uzyskać określenie władnące(A) i nieruchomość podległa (B). Służebność jest obciążeniem dla
nieruchomości B a uprawnieniem nieruchomości A. W księdze wieczystej będą dokonane wpisy (A 
uprawnienie, B  obciążenie).
Byt służebności jest niezależny od właściciela. Zmienia się sfera własności a służebność będzie trwać.
Służebność jest ustalana nie na korzyść właściciela ale na korzyść nieruchomości.
Przewiduje się ekwiwalent dla nieruchomości podległej.
Służebność gruntowa
Zniesienie służebności powoduje powrót do stanu pierwotnego, może być z wniosku właściciela
nieruchomości podległej (przy zmianie warunków terenowych).
Służebność osobista
Osobie innej niż właściciel, służy uprawnienie do korzystania z nieruchomości nie będących jego
własnością. Służebności osobiste zwykle powstają w stosunkach wiejskich. Bywa tak, że właściciel
gospodarstwa domowego wyznacza następcę, dokonuje przeniesienia czynności prawnych na inną osobę.
Dla zabezpieczenia bytu na nieruchomości, na wniosek byłego właściciela, gdy zbywa się własności ustalona
zostanie służebność osobista (umożliwia w ograniczonym zakresie korzystanie z nieruchomości). Np.
korzystanie z pomieszczenia, część udziału plonach. Były właściciel jest nazywany w prawie służebnikiem
(uprawniony ze służebności). Może tych świadczeń się domagać.
Służebność osobista a gruntowa.
Służebność osobista trwa jedynie do końca życia służebnika (wygasa z momentem śmierci służebnika, nie
ma osoby uprawnionej do korzystania z nieruchomości).
Prawo właściciela do dysponowania nieruchomością nie jest ograniczone przez służebność osobistą.
Właściciel może nieruchomość obciążoną służebnością sprzedać, darować lub dokonać innej czynności
prawnej rozporządzającej. Z tym, że prawo własności przejdzie na nowego właściciele z obciążeniem.
Służebność osobista podlega ujawnieniu w księdze wieczystej (jako obciążenie nieruchomości).
Właściciel gdy wyzbywa się nieruchomości (sprzedaje), nowy właściciel korzysta z nieruchomości ale
niechętnie patrzy na obciążenie. Nowy właściciel może się  pozbyć służebnika, poprzez wystąpienie do
sądu o zamianę służebności na świadczenie innego rodzaju (równowarte służebności). Sąd może zgodzić się
na zamianę.
Spółdzielcze ograniczenia praw własnościowych
- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego
- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego
- własnościowe prawo do domu rodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
Ograniczone prawa spółdzielcze są zbywalne, dziedziczne. Są to jednak ograniczone prawa a nie własność.
W praktyce niewiele różnią się od własności.
Istotą ograniczenia własnościowych praw spółdzielczych jest prawo pierwokupu spółdzielni dopóki ten
któremu to prawo służy nie chce zbyć tego prawa sytuacja się nie zmienia. Wtedy zachowuje się jak
właściciel.
Istota prawa pierwokupu polega na tym, że uprawniony z pierwokupu ma pierwszeństwo nabycia. W
praktyce dzieje się tak, zawiera się warunkowe umowy między zbywcą i nabywcą a potem zawiadamia się
3
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
spółdzielnie o fakcie zawarcia warunkowej umowy, wtedy spółdzielnia mieszkaniowa ma termin 1 miesiąca
do oświadczenia prawa woli, czy chce skorzystać z prawa pierwokupu (ale na takich warunkach z jakim
została zawarta umowa warunkowa). Spółdzielnia nie może zaoferować mniej. Tak więc prawo pierwokupu
w praktyce nie jest wykorzystywane. Nabywca staje się członkiem spółdzielni, zbywca zostaje wykreślony z
tego członkostwa.
Podziały umów
I. podział
a) umowy nazwane  charakteryzuje się tym, że znajduje się konstrukcyjna regulacja tej umowy, jest to
regulacja wprost (umowa sprzedaży  w KC mamy rozdział, umowa o dzieło, umowa spedycji,
ubezpieczenia, najmu, dzierżawy, od 2 lat umowa leasingu)
b) umowy nienazwane  takie umowy, które nie mają regulacji prawa swoich konstrukcyjnych
regulacji, np. faktoring, franchising, barter
c) umowy mieszane  w regulacji takiej umowy odnajdujemy więcej niż 1 element z umów
nazwanych, jakby połączenie paru umów nazwanych, np. umowa hotelowa (są elementy najmu,
przechowania, umowa o świadczenie usług).
II. podział
a) umowy konsensualne  do jej zawarcia dochodzi przez zgodne oświadczenie woli stron.
b) umowy realne  istota sprowadza się do tego, że do zawarcia umowy oprócz zgodnego oświadczenia
woli stron następuje wydanie rzeczy. Rzadziej występują umowy realne.
Umowa sprzedaży jest typową umową konsensualną! (dochodzi do wydania rzeczy ale to już jest wykonanie
umowy, dochodzi póz
niej do tego).  Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się wydać rzecz, a
kupujący się zobowiązuje do odebrania.
Umowa składu to umowa realna  umowa gospodarcza, oświadczenie woli przedsiębiorstwa które wydaje
towar na skład. Wydanie towaru kształtuje stosunek między stronami.
III. podział
a) dwustronnie zobowiązujące i wzajemne
b) jednostronnie zobowiązujące
Zobowiązanie  to stosunek prawny mocą, którego jedna strona zwana wierzycielem może domagać się od
drugiej strony zwanej dłużnikiem określonego zachowania czyli spełnienia świadczenia. Jeżeli w umowie
będzie, że jedna strona w stosunku do drugiej jest wierzycielem z jednego zobowiązania, a w tej samej
umowie z innego zobowiązania jest dłużnikiem, jest to wtedy umowa dwustronnie zobowiązująca i
wzajemna. Obie strony są wobec siebie wierzycielami i dłużnikami. Np. umowa sprzedaży umowa
dwustronnie zobowiązująca i wzajemna (jedna strona zobowiązuje się wydać rzecz, kupujący może żądać
spełnienia świadczenia itd.)
Umowa jednostronnie zobowiązująca, przypadek gdy jedna ze stron jest tylko wierzycielem lub tylko
dłużnikiem. Np. darowizna.
IV. podział
a) umowy odpłatne - umowa sprzedaży
b) nieodpłatne  darowizna z natury nieodpłatna
Umowa pożyczki może być odpłatna albo nieodpłatna (w zależności od pożyczkodawcy lub
pożyczkobiorcy). Może być pożyczka bez  wynagrodzenia  wtedy nieodpłatna. Jeśli nie postanowi się nic
w umowie o wynagrodzeniu będzie to umowa nieodpłatna. Odpłatność może być ustalona jako świadczenie
inne niż pieniężne, np. umowa dzierżawy nieruchomości rolnej, część czynszu może być część pożytku z tej
użyteczności.
y
ródła zobowiązań:
- umowy
- jednostronne czynności prawne
- orzeczenie sądowe konstytutywne
- zdarzenie prawne
- decyzje administracyjne
Tryby zawarcia umowy:
- tryb ofertowy
- tryb rokowaniowy
- tryb przetargowy
4
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
Oferta  to jednostronne oświadczenie woli oferenta, skierowane do drugiej strony (oblat), zawierające
istotne postanowienia przyszłej umowy oraz termin do którego oferent ofertą jest związany. Istotne
postanowienia umowy (esencjalja negoci), to pojęcie złożone, mamy elementy bez których umowa nie może
być zawarta ale wynikają z mocy prawa, np. w umowie sprzedaży podmioty, przedmiot i cena  podstawa
ustalenia. W odniesieniu do oferty to jest tylko jedna część, oprócz zasobu esencjalja negoci należy jeszcze
uwzględnić od czego oferent uzależnia zawarcie umowy. Istotnym postanowieniem przyszłej umowy z woli
oferenta może być termin.
Tryb ofertowy
Formy oferty:
- ustna
- pisemna
Ustna  w różnych warunkach
- w rozmowie bezpośredniej
- za pomocą środków przekazu (telefon)
Termin związania nie musi wystąpić w ofercie ustnej, wtedy przepisy prawa mówią, że umowa obowiązuje
do czasu zakończenia umowy.
Pisemna oferta  przesyłana za pomocą przesyłki do drugiej strony.
Gdy nie ma terminu związania w treści oferty, to:
- oferta wiąże przez czas dostarczenia przesyłki
- do zapoznania się przez strony z ofertą i sporządzenia odpowiedzi w takiej samej formie jak oferta
- na czas w jakim odpowiedz
idzie pocztą do oferenta
Oferta  figura teoretyczna jest uregulowana prawem ale rzadko się z niej korzysta.
Lepiej jest określać w ofercie pisemnej termin związania, choćby ze względu na określanie ceny towaru w
ofercie, co może szybko się dezaktualizować. W przypadku zaakceptowania oferty (a nie był określony
termin związania), gdy już cena towaru rynkowa jest wyższa oferent jest zobowiązany wykonać zgodnie z
ofertą. Np. reklamy (skierowane do wszystkich)  nie mają walorów oferty, a są tylko zaproszeniem do
rokowań.
W przypadku zmiany ceny przez kupującego (chce kupić ale za mniej), nie jesteśmy już w trybie zawarcia
umowy ofertowym. Druga strona składa różne oświadczenie woli niż zawarte ofercie staje się oferentem, a
pierwotny oferent staje się drugą stroną. Gdy pierwotny oferent zaakceptuje propozycje, dochodzi do
zawarcia umowy w trybie ofertowym ale na warunkach następcy pierwotnego oferenta. (w przypadku nie
zaakceptowania oferty, gdy np. są negocjacje ceny mamy już:
Tryb rokowaniowy zawarcia umowy  jeśli rokowania nie doprowadzą do zgodnego oświadczenia woli nie
powstaje stosunek umowny, gdyż strony nie dokonały wszystkich istotnych postanowień umowy. Tryb
rokowaniowy nie ma terminów związania itd. (jak w ofertowym)
Tryb przetargowy  występuje w obrocie gospodarczym rzadko, należy określić sposób przebiegu
przetargu (ustala jednostka która może wybrać, decydować). Stawiane są warunki, wysyłane są tzw. oferty
składane przez potencjalnych kontrahentów.
Zamówienia publiczne  zawieranie umów w trybie zamówień publicznych, specjalna regulacja dotycząca
zamówień publicznych. Zamówienia publiczne  przyszłe umowy z udziałem podmiotów, które mają
charakter publiczny czyli zobowiązane są zawierać umowy w trybie zamówień publicznych, np. ma być
wybudowana instytucja, która ma służyć społeczeństwu.
Umowa sprzedaży  jest to najbardziej powszechna umowa obrotu powszechnego i gospodarczego. Art.
535 KC,  przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i
wydać mu rzecz a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę. Umowa sprzedaży jest umową
złożoną, składa się z kilku zobowiązań.
Sprzedawca Kupujący (przeniesienie własności, wydanie rzeczy)  z tych zobowiązań, sprzedawca to
dłużnik a kupujący wierzyciel
Kupujący Sprzedawca (odbiór rzeczy, zapłata ceny)  z tych zobowiązań sprzedawca jest wierzycielem, a
kupujący dłużnikiem.
To umowa dwustronnie zobowiązująca i wzajemna.
Umowa sprzedaży należy do umów konsensualnych, umowa nazwana, odpłatną (przewidziane świadczenie).
Wykonanie zawartej umowy: sprzedawca ma przenieść własność i wydać rzecz. Prawa kupującego
wierzyciela w przypadku nie wywiązania się z zobowiązań przez sprzedawcę:
- kupujący mając zawartą ważną umowę może domagać się spełnienia świadczenia
5
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
- może tego roszczenia dochodzić w formie procesu
- nie jest to uwarunkowane nawet tym czy spełnił świadczenie pieniężne (zależy też od kolejności
świadczeń, jeśli nie było ustalone, to patrzymy na normy względnie obowiązujące: świadczenia z
umowy wzajemnej powinny być spełnione równocześnie). Sprzedawca (ma interes w tym) powinien
wykonać swoje świadczenie pierwszy (chociaż nie zawsze), powinien wywołać spełnienie
świadczenia pieniężnego. Gdy sprzedawca się z tym wstrzymuje, kupujący może dochodzić swoich
roszczeń.
Przykład: sprzedaż dzieła sztuki przez właściciela, w sytuacji gdy się rozmyśla, mimo że cena już jest
uzgodniona i umowa ustna zawarta (zgodne oświadczenie woli). W tym przypadku kupujący może
dochodzić swoich praw w sądzie. Pojawi się problem formy zawarcia umowy. Taka umowa powinna być
zawarta w formie pisemnej (wartość umowy przekracza 5000zł), dla celów dowodowych. Gdyby umowa
została zawarta w formie pisemnej zwykłej kupujący ma większe prawa. Klasyczny zarzut: sprzedawca
kwestionuje podpisanie umowy, zawarcie umowy przez pełnomocnika (można kwestionować
pełnomocnictwo  wtedy kupujący musi udowadniać, że występował sprzedawca posługując się
pełnomocnictwem).
Gdyby towar, na który był przedmiot umowy uległ zniszczeniu, świadczenie tego towaru jest niemożliwe.
Tutaj występuje odpowiedzialność z tytułu nie wykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Odpowiedzialność z tyt. Nie wykonania umowy
- sprzedawca nie wydał albo wydał rzecz ze zwłoką i w związku ze zwłoką bądz
nie wydaniem, kupujący
poniósł szkodę, może kupujący skorzystać z korzyści z tyt. Nie należytego wykonania umowy.
Odpowiedzialność z tyt. niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wynika z samego prawa, nie
trzeba się o nią upominać, tak stanowią przepisy prawa. Aby uzyskać świadczenie odszkodowawcze,
uprawniony musi udowodnić, że istnieje ważny stosunek umowny, z którego świadczenie jest nienależycie
wykonane lub niewykonane. Ponadto musi udowodnić, że poniósł z tego powodu szkodę, ponadto
wysokość poniesionej szkody, poza tym związek między nie wykonaniem lub nienależytym wykonaniem a
poniesioną szkodą.
Szkoda  to uszczerbek w majątku teraz
niejszym lub przyszłym, powstały bez woli poszkodowanego. Na
pojęcie szkody składają się: damnum emergens (ubytek, szkoda) i lukrum cesans (utracony zysk).
Ciężar dowodu tych wszystkich 4 elementów spoczywa na poszkodowanym. Jaki interes ma poszkodowany?
Czy można ustalić aby uprawnionemu było łatwiej? Można ale wymaga to odpowiedniego zapisu w umowie.
Odpowiedzialność kontraktowa może być przestawiona w umowie na odpowiedzialność wg reżimu kar
umownych. Musi to być wyraz
nie określonego w umowie, nie tylko co do zasady (że przewidziane są kary
umowne), muszą być postanowione tytuły tej odpowiedzialności oraz stawki należnych kar.
Przykład: z tytułu nie wykonania umowy (nie wydanie rzeczy), postanowione, że sprzedawca zapłaci
określoną kwotę, bądz
część wartości towaru albo za zwłokę kara umowna za każdy dzień zwłoki. Gdy to
określimy sytuacja jest jasna. Kara umowna to forma zryczałtowanego odszkodowania. Kupujący nie musi
ponieść szkody aby kara umowna należała mu się w umówionej wysokości.
Przewidywane są możliwości sądowego miarkowania (zmniejszenia należnej kary), może to się odbyć
jedynie z inicjatywy zobowiązanego (będzie powodem w sprawie). Miarkowanie należnej kary w przypadku
kary należnej  ciężar dowodu ponosi zobowiązany, musiałby udowodnić albo, że uprawniony nie poniósł
żadnej szkody, albo zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, a kara jest zbyt duża w stosunku do
niewykonanej kary.
Rodzaje kar umownych:
- kara umowna wyłączna  w przypadku, gdy nastąpi zdarzenie wymagane to żądania kary to
uprawnionemu przysługuje tylko kara (żadne inne świadczenie odszkodowawcze), może żądać kary
tylko w umówionej wysokości.
- kara umowna zaliczalna  umożliwia uprawnionemu w przypadku gdy poniósł szkodę
przewyższającą wartość przyznanej kary dochodzenie odszkodowania uzupełniające, wymaga
dowodu wysokości poniesionej szkody (jakby wraca do reżimu na zasadach ogólnych). W praktyce
występuje bardzo rzadko, gdyż kary umowne i tak ustalone są dość wysoko.
Czy można ustawiać dowolnie wysoko kary? Rzecz ma wartość 100 a kara umowna 50 za każdy dzień
zwłoki. Takiej granicy nie ma (strony nie przewidują nie wykonania umowy, czy nienależytego wykonania
umowy). Dotyczy to świadczenia rzeczowego (powyższe kary i odszkodowania).
6
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
Kupujący nie płacąc dopuszcza się opóz
nienia, tego nie dotyczy reżim odpowiedzialności na zasadach
ogólnych ani na zasadzie kar umownych, obowiązuje tu reżim odsetki za opóz
nienie w spełnieniu
świadczenia pieniężnego.
poniedziałek, 21 marca 2005
Uchybienie spełnienia świadczenia pieniężnego  odsetki za opóz
nienie (zryczałtowane odszkodowanie za
korzystanie z cudzych pieniędzy).
Gdy dłużnik nie spełnia świadczenia pieniężnego, wierzycielowi należą się odsetki za czas opóz
nienia
(nawet jeśli nie ponosi żadnej szkody). Inaczej niż w odpowiedzialności kontraktowej, szkoda jest obojętna.
Samo opóz
nienie już wywołuje powstanie uprawnienie wierzyciela do żądania odsetek (bez elementu
szkody).
Wysokość odsetek:
- jeżeli w umowie inaczej nie postanowiono wierzycielowi należą się od dłużnika odsetki w
wysokości ustawowej (Rada Ministrów w drodze rozporządzenia ustali wysokość odsetek
ustawowych, obecnie 12%). Niska stawka wynika z tego że SP sam jest dłużnikiem, gdyby stawka
była duża dług publiczny powiększałby się. W czasach galopującej inflacji (1989) styczeń 60% w
stosunku miesięcznym, luty 40% w stosunku miesięcznym. Im inflacja mniejsza odsetki łagodnieją.
Niskie odsetki powodują brak dyscypliny wśród dłużników (do terminu płatności martwi się dłużnik
a potem wierzyciel  czy dłużnik w ogóle zapłaci, odsetki straciły rangę dyscyplinującą).
- teoretycznie w umowie odsetki mogą być dowolnej wielkości, w praktyce strony z odsetek
wyższych niż ustawowe raczej nie korzystają (w obrocie gosp. oraz w cywilno-prawnym). Tak jakby
dłużnik zakładał że świadczenie nie będzie spełnione w terminie, wierzyciel jeśli ustalę zbyt
wysokie odsetki nie podpiszę umowy. W umowach z zagranicznymi firmami czasami zdarza się że
odsetki są wyższe niż odsetki ustawowe.
Uprawnienie wierzyciela  możność domagania się od dłużnika odsetek (czy to ustawowe czy umowne) tzn.
nie musi.
Odsetki są świadczeniem pieniężnym: czy występują przedawnienia w odsetkach?
Nowość: odsetki podlegają przedawnieniu jako świadczenia okresowe za każdy dzień, jako rodzaj roszczenia
z którego te odsetki są naliczane. Jeśli termin przedawnienia roszczenia jest 2 lata, to odsetki też 2 lata,
umowa o dzieło 2 lata, umowa sprzedaży w obrocie między osobami fizycznymi 3 lata. Ważne są
przedawnienia roszczeń z danego typu umowy. Przeważnie jest ten sam okres. Odsetki są świadczeniami
okresowymi, za każdy dzień opóz
nienia narastają. Odsetki za 1 dzień przedawnią się za 2 lata, i tak
kolejno, za 2 dzień przedawnią się za 2 lata od drugiego dnia.
Odsetki za czas opóz
nienia, w momencie spełnienia świadczenia kończy się okres opóz
nienia, do tego
momentu odsetki biegną, spełnienie świadczenia  odsetki przestają biec.
Co jeśli roszczenie główne ulega przedawnieniu? Np. zapłata ceny. Inicjatywa z korzystania terminu
przedawnienia spoczywa na dłużniku. To on podnosi zarzut przedawnienia. Jeśli upłynął termin
przedawnienia, równoznaczny z terminem opóz
nienia, odsetki biegną do momentu przedawnienia
roszczenia. Musi dłużnik  podnieść zarzut przedawnienia . Inicjatywa dłużnika czy podniesie czy nie
podniesie zarzut przedawnienia.
Przerwanie biegu terminu przedawnienia:
- powództwo
- ....cos jeszcze
Instytucje Chroniące Jakość Świadczenia Rzeczowego
1. rękojmia  zapewnienie sprzedawcy, ze towar jest należytej jakości, a w razie gdyby się okazało w
okresie rękojmi, że ujawniła się wada, zobowiązanie sprzedawcy do usunięcia wad(y) do wymiany
towaru na niewadliwy i to w terminie niezwłocznym, a w razie gdyby sprzedawca towaru nie
wymienił, ani tez wady nie usunął, uprawnienie kupującego do odstąpienia od umowy.
Czy kupujący może wybrać któreś z tych uprawnień? Może zgłosić, ale sprzedawca może na takie żądanie
odpowiedzieć niezwłocznym usunięciem wad. Gdyby nie mógł usunąć, gdyby usunięcie było niemożliwe, to
będzie zobowiązany do wymiany towaru na niewadliwy w terminie niezwłocznym.
Co to znaczy termin niezwłoczny? Nie ma ustawowego wyjaśnienia tego terminu. Sąd często zajmował się
wykładnią tego terminu. Na podstawie orzeczeń sądu najwyższego: niezwłocznie to znaczy bez zbędnej
7
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
zwłoki  w czasie niezbędnym w warunkach działania danego podmiotu do wykonania danej czynności, nie
dłużej jednak niż 14 dni. 14 dni stało się regułą. W procesie jednak bywa dociekane czy to nie za długo w
warunkach działania danego przedsiębiorstwa. Po tym terminie odstąpienie od umowy  jednostronne
oświadczenie woli. W konsekwencji zwrot zaległych świadczeń. Kupujący towar, a sprzedający pieniądze.
Oprócz zwrotu kupujący może żądać odszkodowania na zasadach ogólnych.
Z mocy samego prawa (odpowiedzialność z rękojmi). Przedmiotem świadczenia jest rzecz. 1 rok  jeśli w
ciągu roku ujawni się wada, to procedura ma zastosowanie.
Nieruchomości  3 lata rękojmi. Strony mogą uprawnienia ograniczyć albo wyłączyć. Jeśli druga strona nie
jest przedsiębiorcą nie ma takiej możliwości. Wszystkie ograniczenia z tytułu rękojmi są nieważne. Jeśli
wada ujawni się w okresie rękojmi, trzeba zgłosić wadę. Jeśli odpowiedzialny (sprzedawca) chciałby się
uwolnić, to musi udowodnić, że wada nie tkwiła w rzeczy w momencie jej wydania. Uprzywilejowana
sytuacja kupującego.
Rękojmia wyrównuje ekwiwalentność wzajemnych świadczeń. Wzruszona jest ona tym, że świadczenie
rzeczowe jest wadliwe. Rękojmia ma na celu przywrócenie tej ekwiwalentności.
Oprócz wad fizycznych, również rękojmia dotyczy wad prawnych, np. sprzedawca zadysponował bez prawa
własności lub rzecz pod zastawem.
Zgłoszenie do ostatniego dnia terminu okresu rękojmi. Wykonanie może być po tym okresie. Jeśli wada
ujawniona i zgłoszona po tym okresie. Uprawnienia te wygasły, ale nie znaczy to, że uprawniony nie może
dochodzić żadnych roszczeń. Odszkodowanie na zasadach ogólnych wówczas. Ciężar dowodu na na
sprzedawcy, tylko na kupującym.
Okres rękojmi  okres uprzywilejowania kupującego.
Kupujący może się domagać przywrócenia świadczenia do stanu zgodnego z umową (stanu niewadliwego).
2. gwarancja jakości  udziela sprzedawca (nie z mocy prawa). Istota zbliżona, bo to też zapewnienie
sprzedawcy, że towar jest należytej jakości i w razie gdy w okresie gwarancji ujawni się wada, do
usunięcia wady. Krotność usuwania wad (przewidziana w umowie gwarancyjnej  ile razy będę
Tobie usuwał wadę, a jeśli usuwanie wady nie przyniesie rezultatu, to kupujący ma prawo do
wymiany. Rękojmia lepsza z punktu widzenia kupującego. Jeśli gwarancja udzielona, to funkcjonuje
jednocześnie z rękojmią. Jeśli nie ma terminu, to 12 miesięcy. Ale może być dowolnie określony
przez sprzedawcę. Nawet jest gwarancja wieczysta. Czasem jest to wykorzystywane jako chwyt
marketingowy. W obrocie samochodami. Ja tobie udzielam 3-letniej gwarancji np. na korozję
wewnętrzną blachę, co się nigdy nie zdarza. Na zewnętrzną korozję nie ma. Czasem nadużycia w
używaniu tego słowa  gwarancja . Sprzedawca oferuje płatną gwarancję. Zapłać mi, a ja ci udzielę
gwarancję na 5 lat. Wbrew istocie. Usuwanie wad jest z natury nieodpłatne. Żadna odpłatność nie
może się z tym wiązać  niedopuszczalne!
Gwarancja wieczysta  garnki Zepter, ALE wyłączone z gwarancji części poza skorupą. Z takim
garnkiem nic się nie może stać  typowy efekt marketingowy. Pod prasę można go włożyć i zgnieść:&
Ale na co dzień nic się stać nie może. Ale brzmi pięknie  gwarancja wieczysta .
3. odpowiedzialność z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
Tutaj wspominał o różnicy między rękojmią a gwarancją, jedna z nich obejmuje tylko wady fizyczne.
Gwarancja to również forma marketingu, zależy od firmy (dlatego można zobaczyć gwarancje dłuższe niż
rękojmia). Czasami gwarancja dotyczy tylko części lub pewnej właściwości (np. gwarancja na nadwozie,
uzależnione od sposobu w jaki wada powstała).
Rynek motoryzacyjny: gwarancja 3 letnia na samochód jeśli się za nią zapłaci (przegięcie, bo zaprzeczenie
istoty gwarancji, ponieważ powinna być bezpłatna  odpłatna gwarancja nie wchodzi w rachubę).
Gwarancja jest korzystna wtedy gdy upływa termin rękojmi, gwarancja o okresie = rękojmi nie ma wielkiego
sensu, rękojmia nawet jest korzystniejsza (szersze uprawnienia). Gdy rękojmia upływa to gwarancja też jest
przywilejem  ciężar dowodu nie obciąża kupującego.
Odpowiedzialność za zgodność towaru konsumpcyjnego z umową. Kiedy obowiązuje......nie zdążyłem
zanotować 1 zdania bo pipy gadały obok mnie...... Obowiązuje odpowiedzialność niezgodności towaru
konsumpcyjnego z umowa.
8
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
Konsument to nabywający towary i usługi do zaspokojenia własnych potrzeb, z wyłączeniem tego gdy
nabywa się towary i usługi do prowadzanie działalności gospodarczej.
Różnice:
- czas trwania ochrony: rękojmia 1 rok (budynki i budowle 3 lata), tutaj okres ochronny 2 lata
- szerszy zakres ochrony, sprzedawca odpowiada za cechy o których istnieniu zapewniał kupującego,
nawet w szerokim zakresie (nawet jeśli zapewnienie jest np. w reklamie)
- daje konsumentowi (tylko konsumentowi) szersze uprawnienia, również odstąpienie od umowy
- również żądanie odszkodowania przez konsumenta
Szczególne rodzaje umów sprzedaży
Umowa sprzedaży na raty: trójkąt: sprzedawca, kupujący, kredytodawca. Układ zobowiązań: przeniesienie
własności na rzecz kupującego, sprzedawca uzyskuje cenę, cenę uzyskuje od jednostki kredytowania, na
jednostce kredytowania spoczywa obowiązek wydobycia ceny od kupującego. Kredytodawca, musi zarobić,
dlatego kupujący płaci więcej niż w normalnej umowie płacąc całość.
Mamy do czynienia z przeniesieniem własności ze sprzedawcy na kupującego.
Zabezpieczenie:
- poręczenie  poręczyciel odpowiada solidarnie (bank może domagać się od poręczyciela spełnienia
całego świadczenia, jest to współodpowiedzialność za dług, jeśli poręczyciel spełni świadczenie to
zobowiązanie wygasa, poręczyciel nabywa samoistne roszczenie do dłużnika, zaspokojony jest
pierwotny wierzyciel) za dług dłużnika.
Rzadko się zdarza, w obrocie powszechnym a częściej zdarza się w obrocie gospodarczym: umowa
sprzedaży z zastrzeżeniem prawa własności. W tym szczególnym rodzaju umowy sprzedaży nie ma
przeniesienia własności, choć posiadanie (władcą rzeczy jest kupujący) jest przeniesione ale własność
przechodzi na kupującego z momentem zapłaty całej ceny. Jeśli kupujący sprzeda, to rozporządzi prawem
które mu nie przysługuje. Jeśli kupujący nie płaci ceny, nie ma przeniesienia własności, stan prawny jest tak
jak na początku. Nie ma zapłaty, nie ma rzeczy (sprzedany). Istnieje stosunek umowny i sprzedawca może
żądać zapłaty. Może również odstąpić od umowy (wtedy rzecz powinna wrócić do właściciela).
W praktyce przedsiębiorcy  nie radzą sobie z tym , kupujący uważają, że w przypadku nie płacenia
sprzedającemu nie przysługują aż tak duże prawa.
Sprzedaż z prawem pierwokupu. Prawo pierwokupu wynikające z umowy (czasami pierwokup wynika z
ustawy). Istota pierwokupu  pierwszeństwo nabycia  ale w warunkach gdy pierwotny nabywca ma zamiar
zbyć rzecz, wtedy uprawniony z pierwokupu może z niego skorzystać wstępując w miejsce nabywcy na tych
samych warunkach.
W ograniczonych prawach rzeczowych, w spółdzielczych prawach, pierwokup wynika z ustawy (należy
zawiadomić spółdzielnie). Tu sytuacja podobna ale prawo wynika z umowy.
Umowa sprzedaży z zastrzeżeniem odkupu. Przykład: właściciel obrazu sprzedaje obraz zawiera umowę
sprzedaży z zastrzeżeniem odkupu, na okres 5 lat, w toku tego okresu będzie mógł zażądać sprzedaży
zwrotnej. Nabywca postanawia zmienić ramę, w okresie tych 5 lat, wtedy właściciel żąda sprzedaży
zwrotnej, cena będzie taka sama  pierwotnemu kupującemu należy się zwrot nakładów poniesionych na
rzecz, gdy była w jego władztwie. Jeśli np. właścicielowi nie podoba się rama, wyniknie sytuacja
odszkodowawcza. Nakłady nabywcy mają być nakładami koniecznymi i celowymi, powinien był naprawiać
ramę i zakonserwować. Umowa jest ciekawa, w praktyce rzadko się pojawia.
Umowa sprzedaży na próbę  mylona czasami z umową komisu. Sprzedawca przenosi na kupującego
własność wydanej rzeczy, kupujący płaci cenę, w terminie określonej kupujący jest uprawniony do zwrotu
rzeczy bez podawania przyczyn. Nie mówi się tu o jakości, rzecz po prostu jest nieprzydatna po zakupie. Np.
między detalistą a hurtownikiem, detalista bierze towar ale zastrzega że jeśli nie sprzeda do jakiegoś dnia to
będzie mógł zwrócić. Nie lubiana przez sprzedawców, bo kupujący może łatwo zrezygnować.
Warto zapamiętać:
- odpowiedzialność kontraktowa z mocy samego prawa
9
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
- możemy kształtować umowę z nienależytego wykonania lub niewykonania umowy z reżimem
jakimś tam.....
- odsetki
- rękojmia
- gwarancja
- szczególne rodzaje umowy sprzedaży
Dalsze rodzajowe stosunki umowne:
- pożyczka
- użyczenie
- umowa o dzieło
Umowa pożyczki
Podobna do umowy kredytu. Strony mogą być i pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą. Przedmiotem pożyczki są
pieniądze, mogą być także, oznaczone rzeczy co do gatunku. Z chwilą zawarcia na pożyczkobiorcę
przeniesiona jest własność (pieniędzy lub rzeczy oznaczonej tylko co do gatunku). Zobowiązany jest
pożyczkobiorca do zwrotu takiej samej ilości pieniędzy/rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Zwrot to
także przeniesienie własności.
Umowa pożyczki może być odpłatna lub nie, gdy nie zaznaczono to umowa nieodpłatna. Termin nie jest
bezwzględnym wymogiem (może być pożyczka na czas nieokreślony). Jeżeli w umów nie ma zaznaczonego
terminu to pożyczka musi być zwrócona w ciągu 6 tygodni od wezwania (może dotrzeć ustnie/pisemnie).
Gdy pożyczkobiorca się ulotni problem ma pożyczkodawca. Ze zwrotem pieniędzy nie ma problemu, z
rzeczami jest trudniej (określenie tylko co do gatunku), może się okazać, że mamy wadliwy przedmiot
pożyczki np. zbrylony cement.
Sposoby zabezpieczenia:
po stronie pożyczkobiorcy jest odstąpienie od umowy jednostronny obowiązek zwrotu pożyczki, ze względu
na wadę.
Odbiorca może żądać odszkodowania, miał uzyskać rzeczy dobrej jakości.
Przedmiot musi mieć odpowiednią jakość, data użyteczności, problemu nie ma z pieniędzmi.
Gdy pożyczka jest odpłatna to powinna być jakaś określona, procentowo od kapitału pożyczonego lub
ustalane są jakieś granice kwotowe.
Pożyczkodawca może żądać odsetek za opóz
nienie w wysokości ustawowej.
Odsetki jedynie od świadczenia pieniężnego. Świadczenie rzeczowe nie zrealizowane w terminie to
odszkodowanie. Umowa pożyczki jest nazwana (KC), dwustronnie obowiązująca, wzajemna, konsensualna,
zgodna oświadczenie woli. Jest nieodpłatna gdy strony nie określą w umowie. Pożyczkodawca nie wiedział i
nie mógł się dowiedzieć, że pożyczkobiorca nie rokuje zwrotu przedmiotu pożyczki może odstąpić od
umowy. Pożyczkobiorca może wystąpić z powództwem i udowodnić, że pożyczkodawca wiedział o jego
trudnej sytuacji. Osoby fizyczne i prawne mogą zawierać umowę pożyczki.
Forma umowy: jeżeli wartość przedmiotu umowy przekracza 4000 zł umowa powinna być zawarta pisemnie
dla celów dowodowych. Osoba fizyczna udziela pożyczki osobie prawnej zwrócić należy uwagę na
właściwą reprezentację osoby prawnej (czy jest umocowana do zawierania umów). Do zaciągania
zobowiązań powołany jest zarząd (w KRS określona jest reprezentacja).
Umowa użyczenia
Użyczający zobowiązuje się do wydania rzeczy do używania i pobierania pożytku. Przedmiotem może być
rzecz oznaczona indywidualnie. Obowiązkiem biorącego jest zwrot tej samej rzeczy po terminie. Umowa
użyczenia jest nieodpłatna. Gdy następuje normalne zużycie, powinna być oddana w stanie nie
pogorszonym. Nieodpowiednie używanie. Roszczenia odszkodowawcze na zasadach ogólnych, gdy rzecz w
stanie gorszym. Nakłady na utrzymanie rzeczy w należytym stanie obowiązują biorącego. Nie ma
możliwości by nakłady poniesione przez biorącego zostały zwrócone przez dającego. Użyczający może
stwierdzić, że nakłady są dla niego zbędne. Użyczający z natury tej umowy nie ma prawa zwrotu nakładów.
Nie ma w użyczeniu przeniesienia własności, zmienia się tylko władztwo nad rzeczą. Rzecz musi być
zwrócona w terminie umówionym. Jeżeli nie ma postanowienia o terminie zwrotu w umowie. Rzecz
powinna być zwrócona po wykorzystaniu tej rzeczy. Użyczający ma uprawnienia do zwrotu niezwłocznego,
może mieć takie żądanie gdy rzecz mu jest niezbędna Gdy rzecz jest uszkodzona, zniszczona czy ukradziona
10
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
itd. biorący nie może zwrócić. Odpowiedzialność ponosi w takim przypadku biorący użyczający może żądać
odszkodowania. Przy wartości odszkodowania należy zwrócić uwagę na zużycie techniczne.
Forma umowy  reguła wartościowa, jeżeli wartość umowy przekracza 4000zł, forma pisemna pod rygorem
negatywnych skutków dowodowych. Jest to umowa nazwana dwustronnie zobowiązująca, imienna,
konsensualna, nieodpłatna! Różnice w porównaniu do pożyczki: przeniesienie własności, zwrot rzeczy.
poniedziałek, 18 kwietnia 2005
Umowa o dzieło
Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło w określonym terminie zamawiający zobowiązuje się do
zapłaty. Przedmiotem umowy jest rzecz przyszła, istniejąca dopiero w przyszłości. Umowa nazwana,
konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna.
Materiały do wykonania dzieła powinien dostarczyć wykonawca, czasami w części dostarczane są przez
zamawiającego. Należy zwrócić uwagę jakiej jakości będą materiały.
Gdy wykonawca dostarcza materiały to po jego stronie leży uniknięcie wad. Gdy zamawiający dostarcza
materiały wykonawca zgłasza, że materiały są wadliwe. Jeżeli nie są rozpoznane wady to winę ponosi
wykonawca. Wykonawca kieruje się wskazówkami zamawiającego, gdy nie spełniono, możemy mówić, że
dzieło jest wadliwe. Wykonawca musi poinformować że wykonanie dzieła ze wskazówkami zamawiającego
nie doprowadzi do efektów dzieła jakiego chce zamawiający.
umowy dzielimy na:
- rezultatu
- starannego działania  np. umowa zlecenia
umowa o dzieło to umowa rezultatu (nie jest badana staranność), efektem jej jest rezultat materialny (ma
charakter materialny).
Przed terminem wykonania dzieła zamawiający chce zrezygnować. (jednostronne oświadczenie woli
odstąpienia od umowy). Wykonawca będzie obowiązany oddać dzieło w takim stanie w jakim jest w
momencie odstąpienia. Wykonawcy należy się wynagrodzenie w umówionej wysokości minus to co
zaoszczędził ze względu na fakt że dzieło nie zostało ukończone (zaoszczędzone koszty). Dyspozycyjność w
zakresie wykonania/dokończenia dzieła znajduje się w działaniu zamawiającego.
Wynagrodzenie:
- kosztorysowe  ustalane są przewidziane koszty i stawki, a wynagrodzenie i wysokość jest ustalana
po wykonaniu dzieła. Częściej stosowana forma rozliczenia.
- ryczałtowe  umówiona kwota o stabilnym charakterze za określone dzieło o określonych cechach,
obowiązek zapłaty takiego wynagrodzenia gdy spełniona jest umowa, stabilny charakter bo nie
podlega zmianom (raz ustalone). Nie są brane pod uwagę wartości nakładów poczynionych na
wykonanie dzieła. Można żądać podwyższenia wynagrodzenia ryczałtowego gdy pojawią się
nakłady których wykonawca nie mógł przy należytej staranności przewidzieć. Zwykle ciężko to
wyegzekwować, trudno udowodnić że danych nakładów nie można było przewidzieć.
Aby żądać wynagrodzenia musi nastąpić odbiór/wydanie dzieła, jest to czynność prawna.
Przykłady:
1. Dzieło wykonane w terminie, nie odebrane przez zamawiającego, nie otwiera się termin żądania zapłaty.
Wykonawca może: zaoferować dzieło do odbioru, może dokonać czynności jednostronnej (jednostronny
odbiór)  bez faktycznego odbioru i żądać wynagrodzenia, a gdy nie otrzyma wynagrodzenia  ma otwartą
drogę sądową. Wtedy warunek odbioru będzie wypełniony.
2. Po odbiorze dzieła stwierdza się wady fizyczne dzieła. Mają tutaj odpowiednie zastosowanie przepisy o
rękojmi za wady przy umowie sprzedaży. Instytucja rękojmi ma charakter bardziej uniwersalny. Ponadto
możliwa jest gwarancja w umowie o dzieło. Gwarancja jest również instytucją uniwersalną, nie dotyczy
tylko umowy sprzedaży. To wykonawca dzieła mógłby udzielić zamawiającemu gwarancji, wtedy taka
gwarancja w stosunku umownym by zaistniała.
Odpowiedzialność kontraktowa (odpowiedzialność na zasadach ogólnych) również funkcjonuje w umowie o
dzieło z mocy samego prawa.
W umowie o dzieło mamy również świadczenie pieniężne, wykonawcy przysługuje wynagrodzenie za
wykonane dzieło. W przypadku nie spełnienia świadczenia mamy do czynienia z ustawowymi odsetkami. Te
odsetki, jeżeli w umowie inaczej nie postanowiły strony, należą się wykonawcy w wysokości ustawowej.
11
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
Odpowiedzialność również mogłaby być ustanowiona według reżimu kar umownych, wymagałoby to
zastrzeżenia w umowie, nie tylko co do zasady ale i tytułów i stawek.
Przedawnienie (upływ czasu, iż dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia). Jeden termin
przedawnienia  2 lata, od daty wymagalności danego roszczenia (zobowiązania). Np. od terminu odbioru
dzieła, 2 lata będą liczone od dnia następnego.
Roszczenie pieniężne staje się wymagalne z momentem, w którym dzieło zostaje wydane. A gdy
zamawiający odmawia odebrania dzieła z momentem kiedy powinno być zgodnie z umową
wydane/odebrane. Upływ terminu przedawnienia nie powoduje wygaśnięcie roszczenia. Roszczenie nie
wygasło, ale stworzyła się po stronie dłużnika możliwość uchylenia się od spełnienia świadczenia.
Roszczenie o zapłatę kwoty większej od wynagrodzenia staje się wymagalne w momencie odbioru rzeczy
(tak samo jak wcześniej umówione wynagrodzenie).
Wynagrodzenie ale gdy części są płatne przed terminem płatności wynagrodzenia. Zamawiający płaci całość
wynagrodzenia w końcowym terminie, należą się odsetki od świadczeń cząstkowych, od momentu gdy stały
się wymagalne do momentu spełnienia świadczenia w całości. Odsetki będą się należały od części, które
miały być płacone w określonym terminie.
Umowa o roboty budowlane
Umowa czerpie korzenie z umowy o dzieło
- umowa nazwana
- o postaci kwalifikowanej umowy o dzieło, bowiem w zakresie podmiotowym musi wystąpić
wykonawca, który jest przedsiębiorcą, przedmiotem dzieła jest specyficzny obiekt  budowlany
- zachodzi tu poważna wątpliwość czy dana umowa ma charakter umowy o dzieło czy umowy o
roboty budowlane
- nie jest objęta programem przedmiotu prawo cywilne ale prawo gospodarcze
- np. instalacja gazowa  przedmiotem nie jest obiekt budowlany wtedy nie ma umowy o roboty
budowlane, będzie to umowa o dzieło, aby była umowa o roboty budowlane musiałby wykonawca
robić cały budynek
- rękojmia dotycząca budynków i budowli jest 3 letnia (w umowie o dzieło roczna!)  stąd duże
praktyczne znaczenie rozróżnienia
Umowa najmu
- występują dwa podmioty: wynajmujący(właściciel rzeczy, który oddaje ją drugiej stronie  najemcy
do używania(korzystanie z rzeczy), gdy występują pożytki z rzeczy to nie jest to umowa najmu ale
umowa dzierżawy), najemca z tego tytułu obowiązany jest płacić wynajmującemu czynsz  rodzaj
świadczenia pieniężnego  ekwiwalent za to że najemca może rzecz używać.
- umowa nazwana
- dwustronnie zobowiązująca i wzajemna
- konsensualna
- odpłatna
Przedmiot umowy najmu:
- ruchomość
- nieruchomość (część nieruchomości, lokal mieszkalny, lokal użytkowy)
Przedmiot powinien się charakteryzować zdolnością do umówionego używania  stan przedmiotu najmu,
który umożliwia najemcy korzystanie z niego zgodnie z umową. Jeżeli przedmiot najmu (lokal mieszkalny)
musi być zaopatrzone w podstawowe urządzenia umożliwiające zamieszkanie, stan urządzeń powinien być
należyty  umożliwiające prawidłowe korzystanie z lokalu. Warunki określa prawo lokalowe (podstawy). W
umowie najmu można określić jakie wymogi lokal ma spełniać (są to szczególne właściwości lokalu).Wtedy
lokal mieszkalny jest oddany w stanie należytym jeżeli wszystkie te wymogi spełnia.
Skoro najemca może korzystać z rzeczy, kto ma ponosić nakłady niezbędne dla właściwego funkcjonowania
przedmiotu najmu? Jeśli koszty są złożone, to które obciążają najemcę a które wynajmującego.
Nakłady obciążające najemcę: wynikają z prawa lokalowego (drobne nakłady na utrzymanie lokalu w
należytym stanie, np. uszczelki, gówna). Poza drobnymi naprawami obciążają wynajmującego. Do niego
należy utrzymanie przedmiotu najmu w należytym stanie. Najemca może poprawić warunki mieszkania,
poczynić nakłady na cudzą rzecz. Bez wiedzy wynajmującego. Umowa najmu jest zakończona i lokal
mieszkalny wydawany jest w stanie polepszonym. Wynajmujący może zażyczyć sobie przywrócenie do
12
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
stanu pierwotnego. Były to nakłady poczynione bez wiedzy i zgody wynajmującego. Gdyby najemca zwrócił
się o wydanie zezwolenia wykonania polepszeń, nie zmieniłoby to sytuacji, chyba, że w umowie najemcy z
wynajmującym  zobowiązał się nakłady zwrócić. Wtedy sytuacja dość oczywista. Wtedy może się najemca
wymagać zwrotu poczynionych nakładów. Należy ustalić: 1. zakres nakładów, 2. wartość nakładów, 3.
kwota zwrotu. Te kwestie związane ze stanem w momencie oddania i potem zwrotu są częstym z
ródłem
sporów.
Gdy w przedmiocie najmu wystąpi wada, po wprowadzeniu się:
np. odpada tynk ze ściany, przedmiot umowy w momencie oddania był w należytym stanie, ujawniła się
wada, żądamy usunięcia wady, koszty obciążają wynajmującego  on musi utrzymać lokal w należytym
stanie, my wykonujemy tylko drobne naprawy.
BRAKUJE WYKA
ADU z dnia 25.05  Umowa dzierżawy
Prawo spadkowe
śmierć albo uznanie za zmarłego  moment gdy mówimy o prawie spadkowym i o spadku
Spadek  to zespół praw i obowiązków majątkowych zmarłego, zaliczamy tu wierzytelności i długi (mógł
mieć składniki majątkowe materialne obciążone prawami rzeczowymi lub czyste będąc ich właścicielem).
Wchodzą tutaj tylko prawa i obowiązki tylko natury majątkowej.
Prawa autorskie  są dwojakie (majątkowe  będzie stanowić masę spadkową i osobiste). Prawo do nazwiska
to prawo osobiste (nie będzie wchodzić w skład masy spadkowej).
Najważniejsze:
- kto będzie następcą prawnym zmarłego (dziedziczenie)
Rodzaje dziedziczenia:
- testamentowe
o testamenty zwykłe
testament holograficzny - od greckiego  holos co znaczy pisać, jest
jednostronnym oświadczeniem woli testatora, na wypadek śmierci rozrządzający
jego składnikami majątkowymi. Testament holograficzny jako testament zwykły
powinien być napisany przez testatora pismem ręcznym, podpisany, opatrzony datą.
Testament wspólny (małżonków) nawet razem podpisany byłby nieważny. Każdy z
testatorów (przyszłych spadkodawców) musi samodzielnie pismem ręcznym napisać
i podpisać. Testamenty małżonków muszą być odrębne. Gdy osoba trzecia pisze
pismem odręcznym, a ktoś podpisze ten testament jest nieważny. Osoba musi umieć
pisać aby skorzystać z tej formy testamentu. (nie ma obowiązku powiadamiania o
napisaniu testamentu i tak obowiązuje). Testator dopóki żyje może pisać nowe
testamenty i zmieniać testament. Ważny jest testament najpóz
niejszy, nawet jeśli
kolejne testamenty nie są opatrzone datą i tak należy ustalić, który jest najmłodszy.
(wyjątek dla reguły nieważności  bez daty).
Dziedziczenie aby objąć majątek trzeba drogi sądowej, postępowanie o stwierdzenie
nabycia spadku,  ..drodze postępowania....nabyli spadkobiercy...w jakich
częściach . Powstaje współwłasność w częściach ułamkowych, gdy jest więcej
spadkobierców.
Spadek może się składać z wielu składników majątkowych: nieruchomości i
ruchomości.
Postępowanie działowe  równoległe do postępowania spadkowego, w sprawie
działu spadku, sąd dokona wg reguł podziałowych przysądzenia określonych części
rzeczy (nieruchomości, ruchomości). Gdy jest niemożliwy podział na części, może
wystąpić zasądzenie rzeczy jednej z osób, z obowiązkiem spłacenia przez osobę
która otrzymała rzecz. Np. samochód, nie da się podzielić. Możliwość innego
sposobu rekompensaty niż spłata, np. rozdzielenie wielu ruchomości i nieruchomości
w zamian za spłatę. Również problemy z oszacowaniem wartości rzeczy.
Zawarcie ugody między spadkobiercami w postępowaniu działowym.
Gdy długi spadkowe przewyższają wielkość spadku (spadkobierca musiałby
dopłacić do spadku). Spadkobierca może odrzucić spadek, może nastąpić jedynie w
13
Prawo Cywilne 2005 - wykłady mgr R. Mleczak
A
ukasz Szkudlarek
terminie 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o swoim powołaniu do spadku.
Musi to oświadczenie złożyć w postępowaniu w sprawie nabycia spadku.
Możliwość przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, przez złożenie
oświadczenia woli w postępowaniu nabycia spadku, również w terminie 6 miesięcy.
Spadkobierca odpowiada za długi spadkowe jedynie do wartości czynnej majątku
spadkowego. Nigdy spadkobierca nie dopłaci do tego. Opłaca się to spadkobiercy,
nie będzie odpowiadał za długi swoim majątkiem a może się okazać, że coś dostanie.
W prawie holograficznym możliwe jest rozporządzenie zwane zapisem. Zapis to
rozrządzenie majątkowe spadkodawcy, które nie czyni zapisobiorcy spadkobiercą a
czyni go uprawnionym do żądania od spadkobierców spełnienia określonego
świadczenia z masy spadkowej. Ta osoba jest wierzycielem spadkobiercy. Np.
 ...wiernemu słudze Janowi przeznaczam.... . Zapis tworzy po stronie zapisobiorcy
możliwość żądania od spadkobiercy spełnienia określonego świadczenia.
Polecenie  np. co do miejsca pochówku, różnica między zapisem (nie ma tu
wierzyciela!), nikt nie jest w stanie tego wyegzekwować.
Instytucja niegodności  polega na tym, że spadkobiercę testamentowego może być
orzeczeniem sądu uznany za niegodnego, co wywoła ten skutek co jest traktowane
jako by nie dożył otwarcia spadku. Taki, który popełnił w stosunku do spadkodawcy
czyn przestępczy, m. in. związany ze sporządzeniem testamentu np. siłą bądz

przymusem wymusił sporządzenie zapisów, nie sprawował opieki itp. Postępowanie
w sprawie uznania za niegodnego może być wywołane wnioskiem, osoby której na
tym może zależeć, wniosek nie póz
niej niż 6 miesięcy od otwarcia testamentu. Jeśli
wszyscy spadkobiercy są uznani za niegodnych będziemy mieli dziedziczenie
ustawowe.
Spadkodawca sporządzający testament może pominąć najbliższych krewnych.
Testator rozporządza swoim majątkiem, tak jak chce.
Zachowek  tym dziedziczącym najbliższej rodzinie należy się zachowek w
wielkości połowy tego co by dziedziczyli z ustawy.
Wydziedziczenie może być przesłanką do orzeczenia niegodności. Nawet jeśli
będzie niegodny może się ubiegać o zachowek ( jeśli jest w niedostatku ), nie jest
wykluczone że dostanie.
To wszystko co wyżej na tle testamentu holograficznego, niektóre elementy
odnoszą się do całości (wszystkich zwykłych).
allograficzny (specyficzny) - testator składa oświadczenie woli przed urzędującym
organem gminy, osoba która ten organ reprezentuje sporządza z tego oświadczenia
woli protokół, który jest podpisywany przez urzędnika gminy, testatora i dodatkowo
dwóch świadków.
notarialny  testator oświadcza wolę przed notariuszem, które jest spisywane w
formie aktu notarialnego, które jest podpisywane przez notariusza i testatora.
o testamenty szczególne mają dwie cechy: mogą być sporządzone tylko w określonych
okolicznościach, a ponadto mają ograniczony termin ważności (zwykłe mają ograniczony).
na łożu śmierci  jeśli istnieje sytuacja, w której zachodzi obawa rychłej śmierci
spadkodawcy, wtedy spadkodawca może ustnie oświadczyć ostatnią wolę w
obecności w obecności co najmniej 4 świadków nie zainteresowanych
rozrządzeniem majątkowym, na podstawie zeznań tych świadków odtworzona
zostanie ostatnia wola zmarłego. Testament jest ważny nie dłużej niż 3 miesiące od
daty przyczyny sporządzenia tego testamentu.
na polskim statku morskim bądz
powietrznym  oświadczenie można złożyć przed
kapitanem statku, który odnotuje treść tego oświadczenia w dzienniku pokładowym.
Termin ważności 3 miesiące od momentu zakończenia rejsu.
testament wojskowy
- ustawowe (w przypadku gdy spadkodawca nie zostawił testamentu albo gdy testament jest
nieważny)
dokończenie na następnym wykładzie...
14