Księga Rut jest ósmą księgą Pisma świętego. W kanonie chrześcijańskim należy do wczesnych ksiąg historycznych ze względu na wątek opowiadania nawiązującego do okresu sędziów. W Biblii Hebrajskiej została umieszczona w zbiorze Pism, w grupie pozostającej w ścisłym związku ze środowiskiem liturgicznym. Jest częścią Pięciozwoju, czytano ją w Pięćdziesiątnicę (czyli święto Tygodni). Nazwa księgi wywodzi się od imienia głównej bohaterki opowiadania.
Podczas klęski głodu rodzina Elimeleka opuszcza Betlejem w Judei i przenosi się do zamieszkanego przez pogan Moabu. Tam umiera Elimelek, a dwaj jego synowie, Machlon i Kilion żenią się z Moabitkami. Kiedy i oni umierają, Noemi, ich osamotniona matka, postanawia powrócić do ojczyzny. Jedna z synowych, Rut, decyduje się opuścić swój kraj i jej towarzyszyć. W Betlejem Rut wykazuje się dużą pracowitością i zwraca na siebie uwagę Booza, bogatego właściciela ziemskiego. Okazuje się, że jest on krewnym Noemi i obowiązuje go prawo lewiratu. Za radą Noemi Rut powołuje się na to prawo. Booz akceptuje ją, pojmuje za żonę i wprowadza do swego domu. Z ich związku rodzi się syn Obed. Noemi zostaje jego piastunką. Końcowe wersety księgi podają genealogię Dawida, największego króla Izraela, w której Obed jest jego dziadkiem.
Tradycja żydowsko-chrześcijańska uważa, że Księgę Rut napisał ostatni sędzia Starożytnego Izraela, Samuel. Ponieważ Księga opisuje dzieje rodu Dawida, możliwe jest, że powstała w okresie rządów założonej przez niego dynastii. Zaliczenie Księgi do Pism w Biblii Hebrajskiej oraz wpływy języka aramajskiego uważa się jednak często za przesłankę do uznania jej późniejszego powstania. Istnieje pogląd, że samo opowiadanie powstało w okresie królewskim, natomiast Księga została zredagowana już po powrocie z niewoli babilońskiej, w V lub IV w p.n.e. Inni wskazują, że w świetle bezwzględnej walki z małżeństwami mieszanymi w okresie powygnaniowym, tak późne powstanie księgi jest nieprawdopodobne.
Pierwsza Księga Królewska: Opowiada o ostatnich dziejach Dawida a następnie o jego synu Salomonie. W niej także zaczyna się uporządkowana chronologicznie historia królestw izraelskiego i judzkiego. W księdze tej jest również opisana budowa świątyni Salomona. Opisuje również rozpad królestwa Narodu Bożego na Judę i Izrael i wynikające z tego wydarzenia, a także dzieje Eliasza.
Druga Księga Królewska, opisuje dalszy ciąg burzliwych dziejów królestwa Izraela i Judy, opisuje panowanie 29 monarchów - 12 władców północnego królestwa Izraela oraz 17 panujących w południowym królestwie Judy. Ukazuje też działalność proroków Eliasza, Elizeusza, i Izajasza. Przedstawia choć nie zawsze w porządku chronologicznym, wydarzenia poprzedzające zniszczenie Samarii i Jerozolimy.
Księgi Królewskie należą do ksiąg historycznych (11 i 12 księga Starego Testamentu), w Biblii Hebrajskiej natomiast do zbioru Proroków Wcześniejszych. Pierwotnie jedno dzieło, zostało rozbite na dwie części przez Septuagintę, która nadała im numery 3 i 4 (gdyż 1 i 2 Księgą Królewską nazwano Księgi Samuela).
Księgi te powstały prawdopodobnie po upadku Jerozolimy w 587 r. przed Chr. jako połączenie wcześniejszych: Księgi Rządów Salomona i Księgi Królów Judy.
Księgi Królewskie omawiają dzieje królestw Judy i Izraela (przy czym rządy królów Judy opisują szczegółowo, podając okres panowania, wiek, imię i pochodzenie matki, ocenę działalności, śmierć, pogrzeb i następcę). Opowiadania o królach zostały przeplecione fragmentami mówiącymi o ostatnich dniach Dawida, o panowaniu Salomona i zbudowaniu Świątyni, o prorokach Jeroboamie, Eliaszu (zwycięstwo nad prorokami Baala, cudowne rozmnożenie mąki i oliwy w Sarepcie Sydońskiej), Elizeuszu (uzdrowienie Naamana, wskrzeszenie syna Szunemitki) i Izajaszu, o wojnach Achaba oraz odnalezieniu zwoju Prawa i reformie Jozjasza. Druga Księga kończy się opisem oblężenia i zburzenia Jerozolimy przez Babilończyków oraz uprowadzenia elity Judy, będące konsekwencją niewierności Izraelitów wobec Boga.
Księgi Kronik to trzynasta i czternasta księga historyczna Pisma świętego. W kanonie hebrajskim są zaliczane do Pism (tzw. dzieło kronikarskie). Nazwa hebrajska – Diwré Hajjamím, co dosłownie znaczy sprawy dni, a więc kroniki dni lub czasów. Dzisiejszą nazwę księga ta prawdopodobnie zawdzięcza Hieronimowi, który opracowując łacińską Wulgatę zaproponował nazwę Chronikón całych Boskich dziejów. Zostały spisane w języku hebrajskim, z wyraźnym wpływem aramejskiego, ówcześnie bardzo powszechnego.
Wg tradycji izraelskiej autorem ksiąg był Ezdrasz, lecz prawdopodobnie w istocie był nim anonimowy lewita z okresu późniejszego (ok. 300 r. przed Chr.).
Księgi Kronik rozpoczynają się rodowodami od Adama do Saula. Są dziełem nie tyle historyka, ile raczej teologa, który w przeszłości narodu szukał światła i wzorów religijnego życia. Stąd też rozbudowane opisy panowania Dawida i Salomona z pominięciem wszystkich kompromitujących szczegółów z ich życia, a także królów Judy wiernych Przymierzu (jak Ezechiasz i Jozjasz). Księgi kończą się krótkim opisem wygnania babilońskiego i edyktem Cyrusa pozwalającym Izraelitom na powrót do ojczyzny.
Księga Ezdrasza jest piętnastą księgą historyczną Starego Testamentu a ostatnią (24.) Biblii Hebrajskiej. Połączona jest tam z Księgą Nehemiasza, z którą pierwotnie stanowiły całość (podział nastąpił dopiero w greckich kodeksach) i umieszczona w zbiorze Pism. Nazwa pochodzi od głównej postaci opisywanej w księdze – Ezdrasza – kapłana i uczonego w Prawie. Została zredagowana prawdopodobnie na przełomie IV/III w. przed Chr.
Księga Ezdrasza stanowi kontynuację Ksiąg Kronik. Opisuje powrót Judejczyków z wygnania babilońskiego do Jerozolimy na mocy edyktu Cyrusa, odbudowę świątyni (tzw. druga świątynia, Zorobabela) i powrót drugiej licznej grupy pod wodzą Ezdrasza, który zreorganizował kult i przeprowadził reformę.
Obejmuje okres 70 lat - od roku 537 p.n.e. do 467 p.n.e.. Celem Ezdrasza było ukazanie, jak Bóg spełnił obietnicę, że wyzwoli swój lud z Babilonu i przywróci w Jerozolimie czystą formę wielbienia. Dlatego pisarz koncentruje się tylko na wydarzeniach związanych z tą właśnie myślą przewodnią.
Księga Nehemiasza należy do ksiąg historycznych i jest szesnastą księgą Starego Testamentu. W Biblii Hebrajskiej jest połączona z Księgą Ezdrasza (pierwotnie stanowiły całość, dlatego nazywa się ją czasem 2 Księgą Ezdrasza) i należy do zbioru Pism.
Księga jest przypisywana Nehemiaszowi, podczaszemu na dworze perskiego króla Artakserksesa I (465-424 przed Chr.) lub Artakserksesa II (405-359 przed Chr.), ale powstała prawdopodobnie na przełomie IV/III w. przed Chr.
Opisuje (w formie pamiętnika) dzieje Nehemiasza, który wyprosił u perskiego króla pozwolenie na odbudowę Jerozolimy, ponownie zasiedlił stolicę, zwalczał bezprawie (zwłaszcza w stosunku do ubogich), zorganizował służbę świątynną, uregulował przepisy szabatowe i sprawy małżeństw mieszanych.
Księga Tobiasza jest siedemnastą księgą katolickiego kanonu Starego Testamentu. Należy do ksiąg deuterokanonicznych (protestanci uważają ją za apokryf). Nie ma jej w Biblii Hebrajskiej – została odrzucona jako nie napisana w języku hebrajskim (prawdopodobnie spisano ją po aramejsku, choć w Qumran znaleziono również rękopis hebrajski zgodny z powszechnym przekładem greckim). Anonimowy autor spisał ją na przełomie III/II w. przed Chr.
Księga Tobiasza opowiada o udrękach życia w diasporze. Jest opowieścią (nowelą) o losach pobożnego i miłosiernego Tobiasza z pokolenia Neftalego i jego rodziny deportowanej do Mezopotamii przez Asyryjczyków żyjących w Niniwie za panowania Sennacheryba (705-681 przed Chr.). Mówi o czynach miłosierdzia dokonanych przez Tobiasza, który wbrew zakazowi władcy grzebał pomordowanych, utracie przez niego wzroku i w konsekwencji majątku. Dalej opisuje losy jego syna (również Tobiasza) udającego się do Medii po odbiór długu w towarzystwie archanioła Rafała[Azariasz], który uwalnia Sarę od demona Asmodeusza i wskazuje lekarstwo na ślepotę ojca. Potem przekazuje Tobiaszom rady i polecenia, m.in. aby spisali to co ich spotkało. Księgę kończy dziękczynny hymn Tobiasza. Następnie przedstawiona jest ostatnia wola Tobiasza oraz losy Tobiasza-syna i jego rodziny.
Księga Judyty, choć spisana po hebrajsku, zachowała się jedynie w przekładzie greckim, dlatego w katolickim kanonie Starego Testamentu należy do deuterokanonicznych ksiąg historycznych, protestanci uważają ją za apokryf, a Biblia Hebrajska całkowicie ją odrzuca.
Powstała przypuszczalnie w okresie Machabeuszy (II w. przed Chr.), w środowisku chasydów (poprzedników faryzeuszy i esseńczyków) wspierających Machabeuszy.
Świadome pomieszanie imion z okresu perskiego, babilońskiego i asyryjskiego (np. Nabuchodonozor jest przedstawiony jako król asyryjski) prawdopodobnie miało na celu danie do zrozumienia czytelnikom, że księga jest fikcją literacką. Przedstawione postacie i walki miały symbolizować ogólne zmagania narodu wybranego z siłami zagrażającymi jego bytowi religijnemu i politycznemu. Bohaterką księgi jest Judyta, mężna i wierna Bogu niewiasta, która podstępem zabiła [Judyta odcina mu głowę]asyryjskiego wodza Holofernesa oblegającego twierdzę Betula, uwalniając w ten sposób naród. Tradycja chrześcijańska upatruje w Judycie typ Maryi reprezentującej nowy Lud Boży.
Ustanowienie monarchii Gdy Samuel się zestarzał ustanowił sędziami swoich synów, Joela i Abiasza. Sprawowali oni sądy w Beer-Szebie. W przeciwieństwie do swego ojca byli oni jednak przekupni, więc Izraelici wezwali Samuela do ustanowienia króla w Izraelu, wzorem innych narodów. Samuel nie był zadowolony z wezwania Izraelitów. Był zwolennikiem idei teokratycznej, według której jedynym królem Izraela miał być Bóg Jahwe. Jednak Pan polecił Samuelowi wysłuchanie prośby ludu, równocześnie ostrzegając go o konsekwencjach ich decyzji.
Na króla namaszczony został Saul, syn Kisza, z pokolenia Beniamina. Był to mężczyzna wysoki, silny i urodziwy. Przybył on do Samuela w poszukiwaniu swych oślic. Wybór Saula na króla został potwierdzony przez losowanie, na zebranym przez Samuela zgromadzeniu w Mispa.
Po tym jak Saul umocnił swoją władzę, Samuel zrzekł się swojego urzędu. Jego służba została oceniona przez Izraelitów pozytywnie. Synowie nie rościli sobie praw do następstwa. W pożegnalnym przemówieniu, Samuel przypomniał narodowi jego dzieje, w tym odstępstwa od Pana. Odwołał się do idei teokratycznej, nazywając królem Boga Jahwe. Zapowiedział ludowi powodzenie w przypadku wierności Bogu, grożąc jednocześnie nieszczęściem w przypadku odstępstwa. Obiecał jednocześnie, że aż do swej śmierci będzie modlił się za swój lud.
Samuel i Dawid Wkrótce zaczął rysować się konflikt pomiędzy Samuelem a Saulem. Król nadużył swojej pozycji, składając ofiarę Panu, co spotkało się z sprzeciwem Samuela. Po jakimś czasie Samuel obwieścił Saulowi polecenie Pana, by wszcząć świętą wojnę przeciwko Amalekitom. Saul wyruszył do walki, jednak wbrew poleceniu Pana oszczędził najlepsze sztuki amalekickiego bydła i trzody oraz pozostawił przy życiu króla Agaga. Samuel ogłosił Saulowi odrzucenie go przez Pana oraz zapowiedział objęcie władzy przez kogoś innego. Następnie sam uśmiercił Agaga. Odtąd Samuel nie miał już nigdy ujrzeć Saula. Na nowego króla Bóg polecił Samuelowi namaścić Dawida, najmłodszego syna Jessego, pasterza. Dawid został sługą Saula, jednak po pewnym czasie popadł w niełaskę i musiał uciekać. Przybył do Rama, gdzie opowiedział swą sytuację Samuelowi. Następnie wraz z prorokiem udał się do Najot, gdzie zamieszkali. Saul dowiedział się o miejscu przebywania Dawida, jednak Duch Pana uniemożliwił pojmanie Dawida. Dawid udał się na tułaczkę. Tymczasem Samuel umarł. Izraelici pochowali go w Rama wśród powszechnej żałoby - nie doczekał czasu, gdy Dawid objął rządy w Izraelu.
Jerozolima jako miasto zostało założone przez ludy semickie około XXVI wieku p.n.e. Według żydowskiej tradycji miasto zostało założone przez Sema i Ebera, przodków Abrahama. Relacja biblijna przedstawia Jebuzytów zamieszkujących w Jerozolimie do końca XI wieku p.n.e., kiedy to żydowski król Dawid podbił miasto i założył w nim stolicę Królestwa Izraela (ok. roku 1003 p.n.e. przeniósł stolicę z Hebronu)[16].
Panowanie Dawida (Jerozolima)Różne koncepcje maksymalnego zasięgu panowania Dawida. Kolorem jaskrawoczerwonym oznaczono terytoria podlegające władzy centralnej, innymi odcieniami – terytoria zależne. Po śmierci Saula doszło do ponownego podziału królestwa. Dawid, były giermek króla Saula, który później popadł w niełaskę i schronił się w ziemi Filistynów, został namaszczony w Hebronie na króla Judy. Tymczasem Abner, dowódca wojsk Saula, obwołał Iszbaala, jedynego pozostałego przy życiu syna Saula, królem Izraela. Jego królestwo obejmowała część Zajdordania, Galileę i Samarię. Doszło do krótkotrwałej wojny domowej. Po przegranej bitwie Abner odstąpił od Iszbaala, co osłabiło jego pozycję. Po pewnym czasie Iszbaal został zamordowany, jednak Dawid zgładził jego morderców, uznając, że mogą zdradzić i jego. Po 7 latach i 6 miesiącach od objęcia tronu w Judzie, Dawid objął władzę nad całym Izraelem. Po zjednoczeniu państwa, Dawid postanowił ustanowić nową stolicę. Jego wybór padł na Jebus (późniejszą Jerozolimę, miasto należące do Jebuzytów. Jebus leżało w centrum kraju i kontrolowało drogę z północy na południe. Dodatkowo leżało na wzniesieniu, co zwiększało jego walory obronne.
Dawid nazwał zdobyte Jebus "Miastem Dawidowym" i zasiedlił lojalnymi sobie ludźmi. Nie włączył go też do terytorium żadnego plemienia, lecz uczynił stałą siedzibą królewską. Dawid uczynił też Jerozolimę centrum życia religijnego, sprowadzając do niej Arkę Przymierza. Filistyni, którzy uznawali podział Izraela za korzystny, wystąpili przeciwko Dawidowi, który jednak pokonał ich w dwóch kolejnych bitwach, co zakończyło okres ich dominacji. Pokonał również aramejskiego króla Hadadazera z Soby, Moabitów, Edomitów i Ammonitów. Moab został zmuszony do opłacania trybutu, natomiast Ammonici zostali zmuszeni do uznania władzy Dawida. Zhołdował również Damaszek i ustanowił tam swoją załogę. Izrael stał się regionalną potęgą. Sytuacja ku temu była sprzyjająca. Egipt w tym okresie nie prowadził ekspansji, Asyria i Babilonia zajęte były walkami pomiędzy sobą i z Aramejczykami, a po upadku imperium Hetytów w północnej Syrii panowało znaczne rozdrobnienie. Dawid wprowadził odrębny stan urzędników cywilnych, ustanowił także stałe wojsko najemne. Jednak ze względu na liczne konflikty, reformy wewnętrzne były nieliczne, a sytuacja niestabilna. Królestwo pozostało zlepkiem plemion połączonych głównie osobowością władcy. Nie obyło się bez buntów, którymi przewodzili Absalom i Szeba. Król długo zwlekał z podjęciem decyzji co do sukcesji. Sytuację próbował wykorzystać Adoniasz, korzystając z poparcia Abiatara i Joaba, jednak, pod wpływem Batszeby i Natanaa, Dawid namaścił na następcę Salomona.
Eliasz po raz pierwszy wymieniony jest w 1 Księdze Królewskiej jako niosący słowo Boga Achabowi, królowi Izraela. Określany też jako "Tesbitczyk" (urodzony w Tiszbe w Gileadzie). Po audiencji u króla Achaba, skrył się na pustkowiu nad potokiem "Karyth, który jest przeciw Jordanowi", gdzie kruki przynosiły mu pożywienie. Gdy z powodu suszy potok wysechł, Bóg posłał Eliasza do miasta Sarepta w okolicach Sydonu (Fenicja). Mieszkał w domu wdowy przez
2 lata. W tym czasie prorok wskrzesił zmarłego syna wdowy. U końca swojego okresu odosobnienia Eliasz spotkał Obadiasza – zarządcę pałacu króla Achaba, który został wysłany na poszukiwanie nowych pastwisk dla bydła. Obadiasz – na polecenie Eliasza – oznajmił wkrótce swojemu panu, gdzie przebywał zbieg. Wkrótce król przybył na spotkanie Eliasza – obarczył go odpowiedzialnością za nieszczęścia Izraela (Achab wprowadził w swoim kraju kult boga Baala za namową żony, Jezebel). Rozstrzygnięciem sporu o prawdziwość Boga – Jahwe Eliasza i Baal Achaba – miały być publiczne ofiary całopalne na Górze Karmel. Jahwe pozwolił Eliaszowi dokonać cudu, który przekonał Izraelitów o fałszywości Baala. 450 proroków tego bożka zostało zabitych. Od tego czasu krainę opuściła susza i głód. Jezabel rozwścieczona śmiercią proroków Baala zagroziła śmiercią Eliaszowi, lecz ten zbiegł do Bersabee i ukrywał się w puszczy. Gdy odpoczywał pod drzewem janowca odezwał się doń głos anioła: "Wstań, jedz; bo jeszcze daleką drogę masz". Pożywiwszy się, wyruszył i szedł przez 40 dni do Góry Horeb (Synaj), gdzie mieszkał w jaskini. Bóg wtedy zapytał: "Co tu czynisz, Eliaszu?". W odpowiedzi na żalenie się Eliasza, Bóg nakazał mu iść do Damaszku i namaścić Chazaela królem Aramu, Jehu królem Izraela a Elizeusza prorokiem własnego miasta. W 6 lat po tym ostrzegł Achaba i Jezabel, że oboje zginą tragicznie. Podobnie, 4 lata później, zapowiedział śmierć Achazjasza – syna Achaba i Jezabel, który przejął tron po ojcu. Między tymi wydarzeniami historia proroka nie jest dokładnie znana – możliwe, że udał się w odosobnienie na jakiś czas. Udał się do Gilgalu, do uczniów proroków – tam przekazał wiedzę Elizeuszowi, swojemu następcy. Uczeń Eliasza zasmucił się rychłym odejściem mistrza, nie opuścił go w wędrówce do Bethel i Jerycho. Przeszli między rozstąpionymi wodami Jordanu, lecz wkrótce "wóz ognisty i konie ogniste rozłączyły obydwu: i wstąpił Eliasz przez wicher do nieba". Elizeusz powtórzył gest swojego nauczyciela – uderzeniem płaszcza w wodę, rzeka rozstąpiła się i przeszedł przezeń.
Elizeusz (hebr."Bóg wybawił; Bóg jest wybawieniem")Został powołany na proroka przez Eliasza, któremu usługiwał przez 6 lat. Elizeusz uważał Eliasza za swojego duchowego ojca i był niczym jego pierworodny syn (pierworodnemu przypadały dwie części po ojcu – Elizeusz prosił Eliasza o dwie części jego ducha). Jego służba trwała około 60 lat. W czasie tym dokonał wielu cudów. Umarł śmiercią naturalną za panowania Joasza, króla Izraela.
Cuda uczynione przez Boga w wyniku modlitw Elizeusza
Rozdzielenie wód Jordanu
Oczyszczenie źródła zaopatrującego Jerycho w wodę
Atak niedźwiedzi na młodocianych szyderców
Zaopatrzenie wojska w wodę
Dostarczenie wdowie oliwy
Powicie syna przez bezdzietną Szunamitkę
Wskrzeszenie dziecka
Uzdatnienie zatrutej potrawy
Nakarmienie 100 mężczyzn 20 bochenkami chleba
Przeniesienie trądu z Namana na Gechaziego
Wypłynięcie żelaznej części siekiery na powierzchnię wody
Ukazanie słudze anielskich rydwanów
Porażenie wojsk syryjskich ślepotą
Przywrócenie wzroku żołnierzom syryjskim
Wskrzeszenie zmarłego