uk pokarmowy

W skład układu pokarmowego człowieka wchodzą:

i dwa wielkie gruczoły:

Przewód pokarmowy dzieli się na kilka połączonych ze sobą odcinków:

 


JAMA USTNA

W anatomii człowieka jama ustna jest początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego. W niej następuje wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia. Pokarm zostaje rozdrabniany, miażdżony i mieszany ze śliną, która zawiera enzym trawienny amylazę ślinową (ptialinę). Dorosły człowiek ma 32 zęby, 16 w szczęce i 16 w żuchwie:

U dzieci występuje 20 zębów mlecznych (brak trzonowych). Siekacze służą do odgryzania kęsów, kły do rozrywania pokarmu, a zęby trzonowe i przedtrzonowe do jego rozcierania. W trakcie żucia pokarmu jest on zwilżany śliną wydzielaną przez ślinianki czyli gruczoły ślinowe których przewody uchodzą do jamy ustnej. W ślinie rozpuszczane są cząsteczki pokarmu, na których obecność wyczulone są rozmieszczone na języku kubki smakowe. Dzięki nim wyczuwamy: konsystencję, temperaturę, smak, zapach i to czy dany pokarm nadaje się do spożycia.

Po uformowaniu kęsa pokarmowego zostaje on przekazany do dalszej części przewodu pokarmowego w akcie połykania.

 

    

Powrót do strony głównej BUDOWA

GARDŁO

Gardło (łac. pharynx) - wspólny odcinek dróg oddechowych i pokarmowych, stanowiący przedłużenie jamy ustnej i jamy nosowej, przechodzący dalej w przełyk i krtań. Gardło zbudowane jest z mięśni poprzecznie prążkowanych pokrytych od zewnątrz tkanką łączną, a od wewnątrz błoną śluzową. Gardło ciągnie się od podstawy czaszki, aż do miejsca przejścia w przełyk, to jest do wysokości szóstego kręgu szyjnego. Mięśnie gardła tworzą ścianę tylną i ściany boczne. Na ścianach bocznych znajdują się ujścia trąbek słuchowych, otoczone wałami trąbkowymi i skupiskiem tkanki chłonnej tworzącymi migdałki trąbkowe. W miejscu przejścia sklepienia gardła w ścianę tylną jest skupisko tkanki limfatycznej, migdałek gardłowy - trzeci migdał. W ścianie przedniej gardła, idąc od góry, widoczne są nozdrza tylne, łączące jamę nosową z gardłem, poniżej znajduje się cieśń gardzieli, przez którą jama ustna komunikuje się z jamą gardłową. Najniżej znajduje się wejście do krtani.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Powrót do strony głównej BUDOWA

PRZEŁYK

Przełyk (łac. esophagus, nosiciel pokarmów) - jest przewodem mięśniowo-błoniastym o podłużnym przebiegu; łączy gardło z żołądkiem. Czynność przełyku polega na transporcie pokarmu z gardła do żołądka. Ściana przełyku nie ma zdolności wchłaniania pokarmu ani trawienia.

Rozróżniamy część:

Przełyk ma długość średnio około 23-25 cm, odległość od siekaczy do żołądka około 40 cm. Występują trzy fizjologiczne zwężenia przełyku:

Ściana przełyku składa się licząc od  wewnątrz z:

PRZEŁYKANIE

 

Powrót do strony głównej BUDOWA

ŻOŁĄDEK

Żołądek (łac. gaster, ventriculus) to narząd, stanowiący część przewodu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie zawartych w przyjmowanym pokarmie białek (nie następuje więc trawienie tłuszczów, a trawienie cukrów jest przez niskie pH żołądka wręcz hamowane). Żołądek wydziela sok żołądkowy, który zawiera enzymy trawienne:

W żołądku znajduje się kwas solny, który uaktywnia enzymy trawienne.

Położenie

U człowieka żołądek znajduje się w jamie brzusznej na wysokości od Th11 (11. kręgu piersiowego) (wpust żołądka) do L3 (3. kręgu lędźwiowego).

Budowa

Żołądek ma kształt workowaty, z przełykiem łączy się za pomocą wpustu żołądka (cardia), a z dwunastnicą łączy go odźwiernik (pylorus), otwór otoczony silną mięśniówką okrężną, która rozszerza się i zwęża w zależności od różnicy pH między środowiskami.

Wielkość

Wielkość żołądka jest zmienna i zależy od jego wypełnienia , napięcia jego ścian oraz pozycji ciała

Długość żołądka: 25-30 cm
Szerokość żołądka: 12-14 cm
Pojemność: 1000-3000 ml

 

Warstwy

Ściana żołądka zbudowana jest z następujących warstw (idąc od wewnątrz):

Mięśniówka żołądka zbudowana jest z trzech warstw mięśni; (od zewnątrz) podłużnej, okrężnej i skośnej.

Wewnętrzną warstwę wyścielającą wnętrze żołądka stanowi błona śluzowa. W błonie śluzowej znajdują się gruczoły, które zawierają następujące rodzaje komórek:

W błonie śluzowej żołądka rozróżniamy 2 rodzaje gruczołów:

Ze względu na wydzielanie przez błonę śluzową żołądka kwasu solnego pH treści żołądkowej może dochodzić nawet do 4, co oznacza, że jest to silny kwas. Pokarm, zbierający się w żołądku, ulega trawieniu pod wpływem soku żołądkowego. Z zewnątrz żołądek pokryty jest błoną surowiczą.

Funkcje

Szczególną budowę ma żołądek u przeżuwaczy, podobne skomplikowanie i specjalizację wykazuje też żołądek u leniwców.

Powrót do strony głównej BUDOWA

JELITO CIENKIE

Jelito cienkie - przewód, który ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego, od którego oddziela je zastawka krętniczo-kątnicza. Zajmuje ono okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe, a częściowo i miednicę małą. Długość jego zależy od indywidualnych genów. Najdłuższe zanotowane ludzkie jelito cienkie miało około 11 m. Średnio mierzy 4 - 5 m, a średnica 3—5 cm. Jelito cienkie dzielimy na dwunastnicę, jelito czcze i kręte. Do dwunastnicy doprowadzany jest sok trzustkowy (o odczynie zasadowym około 2,5 litra na dobę) oraz żółć (wytwarzana w wątrobie około litra na dobę). W błonie śluzowej jelita cienkiego wy stępują liczne gruczoły, wydzielające sok jelitowy lub zasadowy śluz (około 2 litrów na dobę). Błona śluzowa ma również mnóstwo malutkich, unerwionych wypustek, do których dochodzą bardzo cienkie naczynia krwionośne i limfatyczne. Każda wypustka kosmek ma na sobie mikrokosmki. Wchłania mleczko pokarmowe i za pomocą krwi dostarcza pożywienie do każdej żywej komórki organizmu. W jelicie cienkim odbywa się końcowe trawienie pokarmów: cukrów złożonych do glukozy względnie fruktozy, tłuszczów do kwasów tłuszczowych i glicerolu oraz białek do aminokwasów. Stąd cukry proste i aminokwasy są wchłaniane do krwi, a kwasy tłuszczowe zarówno do krwi jak i limfy.

Ruchy jelita cienkiego

 

 

Powrót do strony głównej BUDOWA

JELITO GRUBE

Jelito grube dzieli się na jelito ślepe (kątnicę), okrężnicę i odbytnicę. Okrężnicę z kolei dzielimy na:

Długość wszystkich tych odcinków wynosi ok. 1,5 m. Jelito ślepe (dawna historyczna nazwa to - ślepa kiszka, łac. caecum) leży w prawej okolicy biodrowej. Jest ono od jelita cienkiego oddzielone tzw. zastawką Gerlacha inaczej zwaną zastawką Bauhina. Od jelita ślepego odchodzi wyrostek robaczkowy. Jelito ślepe przechodzi w okrężnicę wstępującą, która znowu pod wątrobą zagina się (tzw. zagięcie wątrobowe okrężnicy) i biegnie mniej więcej poziomo w stronę lewą jako okrężnica poprzeczna; ta z kolei w lewym podżebrzu, pod śledzioną, znowu się zagina (zagięcie śledzionowe okrężnicy) i biegnie w dół jako okrężnica zstępująca. Wreszcie przechodzi w esicę (okrężnica esowata, potocznie zwana esicą). Nazwa tego odcinka okrężnicy pochodzi od jej kształtu litery S. Jest skierowana początkowo łukiem wypukłym ku stronie prawej, a następnie zakręca w dół przechodząc w odbytnicę. Esica ma czasem długą krezkę i ulega skrętowi. Skręt esicy jest jedną z postaci niedrożności jelit i jako taki może stanowić stan zagrożenia życia. Niedrożność jelit ze skręcenia (popularnie nazywany "skrętem kiszek" łac.ileus) polega na skręceniu się jelita dookoła osi długiej, powodujące jego zatkanie i dodatkowo uciśnięcie naczyń krwionośnych, co grozi niedokrwieniem, a następnie martwicą części jelita). Esica przechodzi wreszcie w odbytnicę.

Jelito grube ma charakterystyczną budowę, jego ściany są pofałdowane i pozagłębiane. Budowa ściany jelita grubego jest podobna do budowy jelita cienkiego.

Powrót do strony głównej BUDOWA

GRUCZOŁY UKŁADU POKARMOWEGO

Wątroba (grec. hepar, łac. iecur) - wielofunkcyjny gruczoł, część układu pokarmowego położony wewnątrzotrzewnowo. Jej masa u dorosłego mężczyzny wynosi ok. 1500-1700 g., a u kobiety 1300-1500 g. Masa przyżyciowa jest o 500 - 800 g wyższa, ze względu na zawartą w niej krew.

Położenie

U ludzi znajduje się pod przeponą. Jej większa część znajduje się w prawym podżebrzu. Zajmuje również górną część nadbrzusza i część górną lewego podżebrza, sięgając aż do linii sutkowej. U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym łukiem żebrowym, jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część jamy brzusznej. Ku górze i przodowi graniczy z przeponą, ku dołowi i tyłowi z jelitami i żołądkiem

 

Budowa makroskopowa

W budowie anatomicznej wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:

 

Unaczynienie

Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby:wodę i sole mineralne, które wątroba przechwytuje i przetwarza

2.tętnicą wątrobową doprowadzającą krew bogatą w tlen

 

Unerwienie

Nerwy wątroby pochodzą z układu współczulnego i włókien przywspółczulnych nerwu błędnego; do błony surowiczej wątroby dochodzą gałązki czuciowe prawego nerwu przeponowego.

Regeneracja wątroby

Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne. Obecnie przeprowadza się zabiegi polegające na usunięciu jednego z płatów wątroby (jako materiału do przeszczepu bądź z przyczyn leczniczych), który jest następnie regenerowany. Zbyt duże uszkodzenia oraz powtarzające się uszkodzenia (zazwyczaj przyczyną są substancje hepatotoksyczne) prowadzą do zaburzonej regeneracji, podczas której zostaje zniszczona architektura narządu, a co za tym idzie - dochodzi do utraty funkcji.

Funkcje

Duże i wydajne laboratorium chemiczne

We wnętrzu wątroby, jak w dużym obiekcie przetwórczym znajdują się tysiące „hal produkcyjnych” tzw. zrazików oraz „stanowisk roboczych” – pojedynczych komórek przetwarzających składniki pokarmu zwanych hepatocytami. Zraziki są kanalizowane rozgałęzieniami: Tętnicą wątrobową i żyłą wrotną. Oba naczynia doprowadzają do wątroby produkty trawienia. Żyły te rozgałęziają się w wątrobie na coraz cieńsze, otaczające w końcu pojedyncze komórki wątroby, zwane hepatocytami. Komórki wątrobowe - hematocyty - pełnią dwie role: - przetwarzają składniki odżywcze z wchłoniętych w jelitach surowców na takie, jakich potrzebuje nasz organizm i odtruwają ciało z substancji toksycznych.

Przemiana składników odżywczych

W zrazikach i hapatocytach wątroby trwa ogromna i skomplikowana przemiana składników dostarczonych z pożywieniem. Przetwarzane są białka, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne i witaminy. Celem przemian biochemicznych jest dostarczenie naszemu organizmowi odpowiednio przetworzonych produktów tej przemiany: aminokwasów, związków energetycznych, hormonów i innych niezbędnych dla życia substancji

Wątroba a metabolizm węglowodanów

Jedną z najważniejszych funkcji narządu jest przemiana glukozy, która wchłonięta w jelitach zostaje chemicznie „zagęszczona” i tworzy tzw. glikogen. Ten zapasowy wielocukier (zwany też zwierzęcą skrobią) jest magazynowany w wątrobie i zapewnia utrzymywanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi w sytuacji jej niedoboru. Dzięki tzw. buforowaniu, czyli szybkiemu ponownemu rozkładaniu się do glukozy zapobiega niedocukrzeniu w okresach międzyposiłkowych.

Wątroba a metabolizm białek

Wątroba uczestniczy też w przetwarzaniu białek z pokarmu w białko „ludzkie”. Udział wątroby polega na tworzeniu i przemianach niektórych aminokwasów, które są podstawową jednostką "budulcową" ludzkiego białka. Białka z pokarmów są stopniowo rozkładane, aż do pojedynczych aminokwasów. Następnie, w zależności od bieżących potrzeb naszego organizmu – są łączone we właściwej kolejności – tworząc w ten sposób nowe białko niezbędne do regeneracji lub budowy naszego ciała. Dzięki swym zdolnościom syntezy chemicznej wątroba wytwarza i wydziela do krwi np. ważne fizjologicznie białka osoczowe, enzymy oraz substancje odpowiedzialne za krzepliwość krwi.

Wątroba a metabolizm tłuszczów

Narząd pełni ważną rolę w metabolizmie tłuszczów. Tłuszcze wchłonięte w jelitach dostają się do wątroby i znaczna część z nich jest zużyta do produkcji niezbędnych organizmowi substancji fizjologicznych. Najważniejszą z tych substancji jest cholesterol i lipoproteiny różnej gęstości stanowiące kompleks tłuszczów i białek. W wątrobie dokonuje się również przemiana cukrów i białek na tłuszcze oraz spalanie kwasów tłuszczowych. Ponadto dokonuje się wytwarzanie mocznika z amoniaku produkowanego w trakcie przekształcania aminokwasów w ketokwasy.

Wątroba, cholesterol i żółć – czyli dobre trawienie tłuszczu

Skojarzenie - wątroba i cholesterol nie powinno być przyjmowane negatywnie.Komórki wątroby produkują bezustannie z cholesterolu żółć – bez której nie byłoby możliwe trawienie tłuszczów oraz wchłanianie wielu cennych rozpuszczalnych w nim witamin. Żółć zbierana jest przez sieć delikatnych kanalików, uchodzących do dużego przewodu, którym doprowadzana jest do przejściowego magazynu - woreczka żółciowego. Z woreczka żółciowego żółć wprowadzana jest poprzez drogi żółciowe do dwunastniy, w której dokonuje się trawienie tłuszczu. Zresztą sam cholesterol w odpowiednich ilościach (i składzie chemicznym) jest niezbędnym składnikiem hormonów (płciowych i innych) oraz uczestnikiem funkcji układu nerwowego, którego niedobór powoduje zaburzenia samopoczucia i skłonności depresyjne.

Wątroba jako magazyn organizmu

Wątroba jest olbrzymim magazynem ustroju. Magazynuje wspomniane już wyżej „paliwo zapasowe” komórek jakim jest glikogen, jak też gromadzi tłuszcze. Ponadto w swych komórkach przechowuje witaminy A, D, B12 i znaczne ilości żelaza. Wszystkie te substancje w odpowiednim czasie uwalnia do krwiobiegu, tak aby dotarły do komórek całego organizmu. Najważniejsze w tym wtórnym zasilaniu są: glikogen i witaminy. Przykładowo zapasy witaminy A wystarczają na okres ok. 1-2 lata, a witaminy D i B12 nie zabraknie dzięki dobrze zaopatrzonej wątrobie przez prawie cały rok.
Wątroba odtruwa organizm
Wątroba jest najważniejszym (obok nerek) narządem odtruwającym organizm z trucizn, zarówno dostarczanych z zewnątrz, jak i produkowanych na miejscu. Szczególnie istotna jest funkcja oczyszczania krwi ze składników niepotrzebnych już organizmowi lub wręcz trujących. Po wchłonięciu z jelit produktów przemiany materii krew zawiera wiele toksyn chemicznych i organicznych. Są to chemiczne zanieczyszczenia żywności, toksyny roślinne, zwierzęce i bakteryjne, hormony wydzielane w nadmiarze, cząstki chemiczne niektórych leków itp. Wszystkie te substancje są neutralizowane w wątrobie w wyniku skomplikowanych reakcji chemicznych i wydalane do żółci jako nieszkodliwe. Z tą czynnością wiąże się także inaktywacja czyli unieczynnienie wielu hormonów, które w przeciwnym razie nieustannie pobudzałyby niekorzystnie różne narządy.

Wątroba człowieka-obrazek mikroskopowy

Powrót do strony głównej BUDOWA

Trzustka (łac. pancreas) jest gruczołem składającym się zarówno z części wewnątrzwydzielniczej (hormonalnej) jak i zewnątrzwydzielniczej (trawiennej).
Trzustka jest położona w jamie brzusznej.

Składa się z głowy, objętej pętlą dwunastnicy, trzonu i ogona odchodzącego w sąsiedztwo śledziony i nerki lewej. Drogi wyprowadzające sok trzustkowy, będący produktem zewnątrzwydzielniczej części trzustki uchodzą jako przewód trzustkowy główny (przewód Wirsunga) na brodawce dwunastniczej większej (brodawka Vatera), najczęściej łącząc się tam z drogami żółciowymi (przewód żółciowy wspólny). Możliwe jest istnienie przewodu trzustkowego dodatkowego (przewód Santoriniego), który albo uchodzi do dwunastnicy na brodawce dwunastniczej mniejszej lub łączy się z przewodem Wirsunga.

Komórki wchodzące w skład części trzustki produkującej hormony są zgromadzone w skupiskach nazywanych wyspami trzustkowymi lub wyspami Langerhansa. Liczbę wysp ocenia się na 1-3 milionów, a stanowią one zaledwie około 2% całkowitej masy tego narządu.

Komórki wchodzące w skład wysp trzustkowych :
 

Enzymy trawienne wydzielane przez trzustkę to :
 



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Giełdy uk pokarmowy
Fizjologia uk pokarmowego
ROLA GRZYBÓW CANDIDA w etiopatogenezie schorzeń uk pokarmowego
uk ad pokarmowy
pokarmowy tezy, Tezy z patomorfologi uk˙adu pokarmowego
19. uk-ad pokarmowy - pytania
uk ad pokarmowy zadania maturalne II
Uk-ad pokarmowy cz-owieka. aq, Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
Anatomia Uk%c5%82ad pokarmowy 04 notatki
Wyk┼éad 9-Uk┼éad pokarmowy , UKŁAD POKARMOWY
SEMINARIUM UK AD POKARMOWY, II ROK STOMATOLOGIA SUM ZABRZE, FIZJOLOGIA, FIZJOLOGIA, Seminarium V
choroby uk adu pokarmowego
uk ad pokarmowy
Uklad pokarmowy
geriatria p pokarmowy wyklad materialy
Wpływ AUN na przewód pokarmowy
Infekscje układu pokarmowego

więcej podobnych podstron