Złamanie szyjki kości udowej

Fractura colli femoris

Jest to całkowite lub częściowe złamanie kości udowej w jej części tworzącej staw biodrowy, zwanej szyjką kości udowej. Złamanie to dotyczy zazwyczaj ludzi starszych, przeważnie kobiet i jest najpoważniejszym powikłaniem osteoporozy. Ponad 50% tych złamań występuje u ludzi po 80 roku życia. Złamanie to zdarza się również u osób młodych i w średnim wieku, a jego przyczyną jest najczęściej poważny uraz.

Najczęstsze dolegliwościami i objawami jest silny ból w okolicy stawu biodrowego, w większości przypadków uniemożliwiający chodzenie, obrzmienie, bolesność przy dotykaniu i zasinienie okolicy chorego biodra zniekształcenie okolicy chorego biodra, bardzo często charakterystyczne ustawienie chorej kończyny, która cała jest skręcona na zewnątrz, skrócenie chorej kończyny. Szybkiego kontaktu z lekarzem wymaga zauważenie któregoś z wymienionych powyżej objawów po urazie biodra.

Najczęstszymi przyczynami złamania szyjki kości udowej jest uraz – najczęściej upadek (u starszych) lub wypadek komunikacyjny (u młodszych) oraz złamania samoistne – bez zauważalnego urazu, w przypadku istniejącej wcześniej, poważnej choroby stawu biodrowego.

Czynniki sprzyjające jest osteoporoza (głównie pomenopauzalna), nowotwory kości, przyjmowanie leków obniżających odporność (np. leki sterydowe), choroba osteogenesis imperfecta (wrodzona choroba kości, które są kruche i łatwo ulegają złamaniom), zaburzenia gospodarki wapniowej, złe odżywianie, szczególnie niedobory wapnia i białka, choroby mózgu, uprawianie niebezpiecznych sportów.

Aby zapobiegać złamaniom należy przede wszystkim dbać o jak najlepszy stan układu kostnego poprzez właściwe odżywianie, zapewniające wystarczającą dobową dawkę wapnia (1000-1500 mg) w produktach mlecznych lub przyjmowanie gotowych preparatów wapnia. Stosowanie u kobiet w okresie pomenopauzalnym hormonalnej terapii zastępczej, wyłącznie pod kontrolą lekarza, co jest najlepszym środkiem zapobiegającym osteoporozie. Dodatkowo należy unikać sytuacji grożących upadkiem, a osoby z zaburzeniami równowagi powinny stosować laski lub chodziki.

Możliwe powikłania przy tego rodzaju złamaniach jest brak zrostu złamania (do 30%), szybki rozwój zmian zwyrodnieniowych biodra (do 30%), bumarcie głowy kości udowej (do 30%), powikłania zakrzepowo-zatorowe, uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych w okolicy złamania, odleżyny spowodowane koniecznością długotrwałego unieruchomienia w łóżku, zakażenie rany pooperacyjnej, śmierć chorego (ok. 6%). Wszystkie te powikłania zdarzają się znacznie częściej, jeżeli pacjent nie może być leczony operacyjnie.

Do rozpoznania złamania zwykle wystarcza zdjęcie rentgenowskie. Inne badania wykonywane przed operacją to: zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, EKG, badania krwi i moczu.

Celem leczenia jest jak najszybsze uruchomienie pacjenta, gdyż tylko to chroni go przed większością powikłań związanych z długotrwałym leżeniem w łóżku.

Skutecznym leczeniem choroby jest wyłącznie leczenie operacyjne. W zależności od rodzaju złamania fragmenty kostne są łączone ze sobą przy pomocy specjalnych płyt lub śrub albo złamany fragment kości udowej jest zastępowany endoprotezą, całkowitą lub częściową, zależnie od wieku chorego. Po zabiegu konieczne jest jak najszybsze usprawnianie chorego. Pacjenci zwykle wstają i rozpoczynają chodzenie z pomocą rehabilitanta w 2-3 dniu po operacji. Początkowo niezbędne przy chodzeniu są kule lub balkonik. Powrót do normalnej aktywności odbywa się stopniowo, pod ścisłą kontrolą lekarza. Może to czasami trwać nawet kilka miesięcy. Po zagojeniu rany pooperacyjnej możliwe są normalne czynności higieniczne i pielęgnacyjne operowanego biodra. Pacjenci, którzy nie mogą być operowani z powodu złego ogólnego stanu zdrowia, muszą być leczeni za pomocą wyciągu zakładanego na chorą kończynę lub tzw. gipsowego buta derotacyjnego. Takie leczenie wymaga zwykle ok. 6-8 tygodniowego leżenia w łóżku i jest obarczone wysokim ryzykiem powikłań.

Leczenie wspomagające jest farmakologia. Stosowane leki to środki przeciwbólowe, antybiotyki, aby zapobiec infekcji rany pooperacyjnej, leki przeciwzakrzepowe oraz leki stosowane w leczeniu osteoporozy (po wyjściu ze szpitala).. Często konieczna jest transfuzja krwi lub jej preparatów.

Opracowała: Marita Pelczarska.