Ćwiczenia: Proces karny 8.01.2009

Dowody:

Dowód:
1. źródło dowodu – osoba, albo rzecz, od której dowód pochodzi;
2. środek dowodowy – intelektualny przekaz pochodzący od źródła dowodowego (np. treść dokumentu, zeznanie świadka);

Podział dowodów:
1. środki osobowe i rzeczowe
2. środki pojęciowe i zmysłowe:
a) zmysłowe – wystarczy zapoznanie się z dowodem zmysłami (np. oględziny);
b) pojęciowe – oprócz percepcji zmysłowej potrzebne jest jeszcze jego zrozumienie (np. przesłuchanie świadka);
Najczęściej źródła dowodowe dostarczają oba rodzaje dowodów.

Kazus 1:

Obrońca zadzwonił do prowadzącego sprawę policjanta i oświadczył mu, że jeśli ten ma wciąż wątpliwości, co do niewinności podejrzanego Józefa J., może przeprowadzić dowód z oględzin ciała Piotra K, męża Jolanty K., będącej głównym świadkiem obciążającym podejrzanego, na okoliczność jej psychopatycznych skłonności. Policjant najpierw dopuścił ten dowód, jednakże później wydał zarządzenie o oddaleniu wniosku obrońcy, twierdząc, że wspomniane cechy osobowości Jolanty K. są faktem powszechnie znanym.

Czy decyzja była słuszna? Czy można ją zaskarżyć?

Dowody przeprowadza się z urzędu albo na wniosek. Wniosek mogą złożyć strony i quasi-pozwany.

Forma – art. 116 → w kazusie nie ma ani formy pisemnej, ani ustnej do protokołu; w doktrynie przyjmuje się jednak, że wnioski dowodowe mogą być zupełnie odformalizowane, aby nie blokować ewentualnych źródeł wiedzy barierami formalnymi.

Teza dowodowa – okoliczność, której ma dotyczyć dowód.

Treść wniosku – art. 169;

Zamknięty katalog możliwości oddalenia dowodu – art. 170 par.1; należy raczej przyjąć, że oddalenie wniosku jest wyjątkiem ,a przyjęcie zasadą.

Organ od momentu ogłoszenia decyzji procesowej jest nią związany. To jest zasada.
Wyjątki – tzw. dopuszczalna reasumpcja:
1. rozstrzygnięcia w kwestii wniosku dowodowego → art. 170 par. 4; przyjmuje się, że ta zasada może działać w obie strony, ale z pewnymi ograniczeniami, tj. musi wystąpić przyczyna oddalenia.
2. autokontrola w postępowaniu zażaleniowym – art. 463;

Oddalenie wniosku – w formie postanowienia.

Dopuszczenie – wystarczy zarządzenie.

Tylko w przypadku biegłego i dopuszczenie i oddalenie następuje w formie postanowienia.

Psychopatia Jolanty może mieć wpływ na wiarygodność świadka. Nie jest to okoliczność bezpośrednio dotycząca czynu (jego obrazu), ale pośrednio, bo ma wpływ dla rozstrzygnięcie. Dotyczy dowodu.
Art. 169 par. 2 – zakres okoliczności, których się dowodzi → znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

Wiedza powszechnie znana – nie występuje w kazusie, bo muszą to być fakty, do których znajomości nie jest wymagana wiedza specjalistyczna, albo nie jest to znane tylko ograniczonemu kegowi podmiotów. Fakty mają nie budzić wątpliwości → notoria.

Na oddalenie wniosku nie przysługuje zażalenie – zarzuty o tym można podnieść dopiero w odwołaniach, zażaleniach na koniec danego etapu postępowania.

Kazus 3:
Pouczywszy podejrzanego o odpowiedzialności karnej z art. 233 k.k. i odebrawszy od niego przyrzeczenie, przesłuchująca go pani prokurator spytała go, czy przyznaje się do winy. Kiedy podejrzany zaprzeczył i zaczął przedstawiać przebieg zajścia, prokurator przerwała mu mówiąc, że zna jego wersję wydarzeń z przechwyconego przez funkcjonariuszy SW grypsu, po czym przekazała głos pokrzywdzonemu. Podejrzany oświadczył jednak, że nie będzie odpowiadać na pytania pokrzywdzonego, zaś pytania zadawane przez obrońcę z urzędu uznał za tendencyjne, w związku z czym prokurator postanowiła, że pytania zadawane będą za pośrednictwem doprowadzonej w tym celu matki oskarżonego.

Jakie uchybienia popełniono przy przesłuchaniu?

Art. 171 par. 1 – tryb przesłuchania;

Wyjaśnienia – dowód pochodzący od podejrzanego/oskarżonego; nie muszą być prawdziwe, kłamstwo nie rodzi odpowiedzialności karnej; nie poucza się o art. 233 KK i nie odbiera się przyrzeczenia.
Zeznania – pochodzą od świadka i muszą być zgodne z prawdą; fałszywe rodzą odpowiedzialność karna z art. 233 KK.

Tryb przesłuchania:
1. ad personaliam – dane dotyczące podmiotu
2. ad rem:
a) swobodna relacja
b) pytania
Odpowiedzialność za fałszywe zeznania obejmuje każdy etap.

Przyrzeczenie musi odebrać sąd. Nie może ani prokurator, ani policjant. W praktyce przyrzeczenia się nie odbiera, bo nie mają one żadnego znaczenia prawnego, jeśli się pouczy o odpowiedzialności z art. 233 KK.

Gryps → art. 174; nie można zamiast. Można obok zastosować.

Prawo zadawania pytań – art. 171 par.3 → strony, obrońca, pełnomocnik, biegły, quasi-pozwany.

Art. 171 par. 2 zd. 2 – można zarządzić przesłuchanie za pośrednictwem; w kazusie jest to dopuszczalne;

Kazus 4:

Leszek N., który wspólnie z dwoma kolegami okradł bank, wysypał ich już podczas pierwszego przesłuchania na Policji i ujawnił miejsce ukrycia pieniędzy. Jakież było zdziwienie prokuratora oraz członków składu orzekającego, gdy na rozprawie Leszek N. odwołał złożone w śledztwie wyjaśnienia, jako złożone pod przymusem i stwierdził, że nie zna pozostałych oskarżonych i na pewno z nimi nie kradł. Prokurator zauważył, że Leszek N. jest nietrzeźwy i jego wyjaśnienia nie mogą być dowodem zgodnie z treścią art. 171 § 5 pkt 2 k.p.k. Przewodnicząca składu orzekającego stwierdziwszy, że Leszek N. w istocie roztacza mocną woń alkoholu, wydała postanowienie o natychmiastowym usunięciu go z sali i ukaraniu go karą 7 dni aresztu za obrazę sądu. Na kolejnej rozprawie, na którą doprowadzono go z aresztu, Leszek N. złożył wyjaśnienia obciążające jego kolegów powtarzając wersję zdarzeń z przesłuchania na Policji. Obrońca podniósł, że te wyjaśnienia również nie mogą stanowić dowodu, gdyż zostały wymuszone przez stosowane na świadku środki przymusu.

1. Które wyjaśnienia są zatem pełnowartościowym materiałem dowodowym?

2. Jakie znaczenie ma fakt, że wyjaśnienia na Policji Leszek N. złożył pod wpływem użytej przez funkcjonariuszy siły fizycznej?

Czy znalezione przez Policję pieniądze mogą być dowodem w sprawie?

Art. 171 par. 5 pkt. 1 – zakaz przymusu i groźby bezprawnej; groźbę bezprawną rozumie się szerzej niż grożenie czynami zabronionymi, tj. szantażowanie legalnymi środkami też może być potraktowane jako groźba (np. grożenie aresztem tymczasowym). Delikatne sugestie dotyczące współpracy są dopuszczalne. Tak samo np. wykorzystywanie świadka koronnego itp. jest legalne i dopuszczalne. Kryterium jest „brak swobody wypowiedzi”, tj. jak to zadziałało na przesłuchiwanego.

Art. 171 par. 5 pkt. 2 – środki te nie muszą być podane przez organy ścigania, wystarczy że przesłuchiwany sam je zastosuje.

Kwestia aresztu – środki przymusu zastosowane zgodnie z przesłankami nie wyłączają swobodnej wypowiedzi; mają one inny cel, np. dyscyplinę.

Kwestia torby z pieniędzmi – „spożywanie owoców zatrutego drzewa”; ta zasada obowiązuje w systemie anglosaskim. W systemie kontynentalnym nie ma jej, tj. dyskwalifikacja jednego dowodu nie pociąga za sobą dyskwalifikacji innego, który zależał od tego zdyskwalifikowanego.

Do wyłączenia dowodu wystarczy uprawdopodobnienie wyłączenia swobody wypowiedzi. Nie musi dojść do udowodnienia.

Kazus 5:

Prokurator postanowił przesłuchać w charakterze świadka Marka W., proboszcza miejscowej parafii, ponieważ istniało przypuszczenie, że podejrzany w rozmowie z nim przyznał się do zarzucanego czynu. W dniu planowanego przesłuchania do prokuratury dotarło pismo, w którym Marek W. odmawiał stawienia się powołując się na fakt, że rozmowa z podejrzanym objęta jest tajemnicą spowiedzi. Prokurator wezwał zatem na świadka Kazimierę Sz., członkinię przykościelnego chóru, która ponoć podsłuchała przebieg rozmowy oraz aplikanta, który zastępował obrońcę podejrzanego w niektórych czynnościach śledztwa.

Oceń postępowanie prokuratora.

Art. 178 pkt.2 – zakaz jest niezależny od woli duchownego i jest bezwarunkowy. Obejmuje on tylko to, co jest objęte spowiedzią. Powód – takim dowodem łatwo manipulować.

Art. 177 par.1 – nawet świadek, który jest zwolniony od składania zeznań ma obowiązek stawiennictwa.

Członkini chóru – można ją przesłuchać na ten fakt.
Obrońca – jest objęty zakazem ze 178 i nie można go zwolnić z tajemnicy. Nie musi to być adwokat, tak samo adwokat nie musi być obrońcą.