Ćwiczenia: Proces karny 7.05.2009

Bezwzględna przyczyna odwoławcza – powoduje zaskarżenie orzeczenia w całości.

Instytucja dodatkowego sędziego lub ławnika – jeśli taka osoba nie bierze udziału w orzekaniu (głosowaniu, sporządzaniu i podpisywaniu wyroku), to jej udział w rozprawie z innymi sędziami nie jest wadą.

Kasacja:

Formy:
1. zwyczajna – przysługuje stronom
2. nadzwyczajna – wniesiona przez PG lub RPO

Kazus 1:

Kiedy sąd I instancji wymierzył Pawłowi L. karę 1 roku pozbawienia wolności prokurator był usatysfakcjonowany i nie czuł potrzeby zaskarżania wyroku. Jakież było jego zdziwienie, gdy sąd apelacyjny na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela posiłkowego zmienił karę na dwa lata pozbawienia wolności w zawieszeniu. Prokurator jeszcze raz przeanalizował przebieg sprawy i zauważył, że w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, orzekał sędzia wyłączony z mocy prawa. Wniósł zatem kasację do sądu odwoławczego, zarzucając uchybienie z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., jednakże prezes tego sądu odmówił jej przyjęcia wskazując, że jest niedopuszczalna – po pierwsze, prokurator nie zaskarżył wyroku I instancji, a więc nie wyczerpał toku instancji, a po drugie, przedmiotem zaskarżenia kasacją jest wyrok II instancji i niemożliwe jest podnoszenie w niej uchybień popełnionych w I instancji.

Czy stanowisko prezesa jest słuszne? Jak prokurator może z nim polemizować?

Kasację wnosi się za pośrednictwem sądu odwoławczego → prezes sądu dokonuje wstępnej kontroli kasacji na podstawie art. 530 par. 3 (odesłanie do art. 120, 429 i 523 par. 1).

Kasacji nie można wnieść z powodu tylko błędnych ustaleń faktycznych.

SN dokonuje kolejnej kontroli formalnej i może pozostawić kasację bez rozpoznania (postanowienie), jeśli dojdzie do wniosku, że prezes sądu odwoławczego błędnie ją przyjął.

Prokurator musi obligatoryjnie odpowiedzieć na kasację:
1. uznanie za oczywiście bezzasadną – wskazówka dla SN, żeby skierować kasację na posiedzenie bez udziału stron
2. nieuznanie za oczywiście bezzasadną – dochodzi do wymiany pism procesowych między stronami

Rozstrzygnięcia po merytorycznym rozpatrzeniu sprawy:
1. oddalenie kasacji – w formie postanowienia; utrzymanie wyroku w mocy
2. uchylenie i umorzenie postępowania
3. uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania sądowi I lub II instancji w zależności od tego, gdzie popełniono uchybienia – ma pierwszeństwo przed innymi (jest zasadą)
4. uniewinnienie – w razie oczywiście bezzasadnego skazania

[Kiedy od wyroku SN przysługuje apelacja? – sprawdzić sobie nadprogramowo]

Kasację zwyczajną można wnieść tylko od prawomocnych wyroków II instancji – wyroku zmieniające, uchylającego i umarzającego oraz uniewinniającego.

Możliwość wniesienia kasacji przez stronę, która nie apelowała:

Utrzymanie w mocy wyroku w II instancji – nie można
Zmienienie wyroku a korzyść – nie można.
Zmienienie wyroku na niekorzyść – można.

Kasację może wnieść:
1. zawsze strona, która wniosła apelację – kasacja nie może zakresem przekraczać apelacji
2. strona, która nie wniosła apelacji, tylko jeśli zmieniono wyrok na jej niekorzyść – nie dotyczy to bezwzględnych przyczyn odwoławczych.

Uchybienie w I instancji a kasacja:

Kasacja jest skierowana przeciw wyrokowi II instancji = zasadniczo można podnosić uchybienia II instancji.

Wyjątkowo też uchybienia I instancji w zakresie w jakim powinny być one wychwycone z urzędu przez sąd odwoławczy.

Ograniczenie dopuszczalności kasacji – art. 523 par. 2 i 3!!! → dopuszczenie kasacji tylko w przypadku bardzo dotkliwego naruszenia interesu strony. Ograniczenia nie wiążą przy bezwzględnych przyczynach odwoławczych.

Kazus 2:

Nazajutrz po ogłoszeniu wyroku sądu apelacyjnego (działającego jako odwoławczy) oskarżony Józef J. (czynny zawodowo adwokat) napisał i wniósł kasację od tego wyroku do Sądu Najwyższego. W kasacji zarzucił, że mimo żądań nie został doprowadzony z aresztu na rozprawę apelacyjną, nie przyznano mu obrońcy z urzędu mimo trudnej sytuacji majątkowej, a ponadto, że orzeczona wobec niego kara dwóch lat pozbawienia wolności, mimo warunkowego zawieszenia jej wykonania, jest zbyt surowa. Kasację przyjęto do rozpoznania, jednakże na kilka dni przed wyznaczoną rozprawą kasacyjną Józef J. zmarł.

Omów pojawiające się problemy. Jakie będą losy kasacji?

Niesprowadzenie na rozprawę i nieustanowienie obrońcy w takim przypadku – uważa się za bezwzględną przyczynę odwoławczą.

Procedura wnoszenia kasacji → powinien być wniosek o doręczenie uzasadnienia orzeczenia, ale art. 524 par. 1 zd. 2 odsyła do art. 445 par. 2 , a więc wniesienie kasacji bez wniosku wywołuje sutki jak wniosek.

Art. 532 par. 2 – należy wykładać literalnie, tj. oskarżony będący adwokatem nie może sam napisać kasacji, musi mieć obrońcę (druga funkcja przymusu adwokackiego → selekcyjna, bo obrońca musi zawiadomić o sytuacji, jeśli nie ma podstaw do kasacji. Dla oskarżonego wszystko jest zasadne).

Forma kasacji:
1. forma pisemna → art. 518 odesłanie do art. 427 i 428.
2. wskazanie zaskarżonego orzeczenia oraz czego skarżący się domaga
3. zarzuty i uzasadnienie

Jeśli przymus adwokacki nie jest spełniony, należy wezwać do uzupełnienia braku formalnego w trybie art. 120

Art. 529 – śmierć oskarżonego nie stoi na przeszkodzie rozpatrzeniu kasacji z uwagi na art. 17 par. 1 pkt. 5

Sąd powinien uchylić orzeczenie i umorzyć postępowanie.

Kasacja nadzwyczajna:

Przysługuje tylko GP lub RPO.

Ma szerszy zakres przedmiotowy – można wnieść od wszystkich orzeczeń kończących postępowanie, tj. wyroki i postanowienia bez względu na instancję, w której się uprawomocniły.

Art. 523 par. 2 i 3 nie dotyczą kasacji nadzwyczajnym.

Kasacja nadzwyczajna nie jest ograniczona terminem na wniesienie.

Nie jest ograniczona przymusem adwokackim.

Kasację w każdą stronę można wnieść też po 6 miesiącach, a na niekorzyść nie można jej tylko rozpoznać (dotyczy to również zwykłej kasacji, bo może się zdarzyć, że będzie rozpatrywana po 6 miesiącach).

SN przy kasacji może wychodzić poza granice zaskarżenia i podniesionych zarzutów tylko w przypadku:
art. 439
art. 435
art. 455
ale już nie art. 440!

Art. 435 w kasacji – SN może rozszerzyć zakres kasacji tylko na tych oskarżonych, którzy są objęci wyrokiem II instancji (w praktyce dotyczy to tylko oskarżonych, którzy wnieśli apelację, chyba że sąd odwoławczy również zastosował art. 435).