Juliusz Słowacki (1809-1849)
urodzony w 1809 w Krzemieńcu na Wołyniu, jedyne dziecko Salomei z Januszewskich i Euzebiusza Słowackiego, nauczyciela wymowy w Liceum Krzemienieckim, a od 1811 profesora literatury Uniwersytetu Wileńskiego. Po wczesnej śmierci ojca ojczymem stał się dla Juliusza August Becu, również profesor, a że matka poety prowadziła coś na kształt salonu literackiego, to młody poeta stale obracał się w kręgach elity intelektualnej wspomnianego uniwersytetu.
Kultura środowiska i styl wychowania młodego Słowackiego odbiły się na jego pierwszej twórczości - tłumaczeniach Lamartine'a, Thomasa Moora. Poezję tego okresu łączy stylizacja sentymentalna, rezygnacyjna filozofia smutku, melancholijne odczucie natury.
Potem Lamartine'a zastąpi Byron, a sentymentalizm ewoluuje ku romantyzmowi. Młody Słowacki jest autorem 7 powieści poetyckich (domena bajronizmu) stworzonych a latach 1829 - 1831. ukoronowaniem powieści poetyckiej jest Lambro, pisany w Paryżu w 1832 (bohater to wcielenie historycznego losu pokolenia powstania listopadowego, samotny buntownik i mściciel, zniszczony moralnie przez zemstę, opiumista, 'satanista').
W 1839 wydaje Słowacki Trzy poemata - tomik będący wyrazistą manifestacją poezji egzystencji, ukazuje wielorakie rodzaje nieszczęścia.
Dramatom, chętnie podejmowanym przez poetę od wczesnej młodości, patronował Szekspir (szekspiryzm był sposobem docierania do prawdy historycznej), nowy patron literacki poety (Mindowe, Maria Stuart)
Maria Stuart, Lambro, Kordian - widoczna jest w nich nękająca Słowackiego choroba czyny niespełnionego, niedoczynu. Hymn, Kulik i Oda do wolności - napisane u schyłku 1830 roku trafiły na podatny grunt i uczyniły ze Słowackiego barda rewolucji, twórcę o ambicjach bezpośredniego ingerowania w rzeczywistość historyczną (przy czym dbał o to, by nie sprzedać pióra żadnej z politycznych stron).
W marcu 1831 ucieka za granicę, potem użyto go do misji dyplomatycznej w Anglii. Słowacki miał z tego powodu wyrzuty, pisał „Godności nie mam - przed męką uciekłem” (powrót w 1848 r. do Poznania był gestem ekspiacyjnym).
Podczas emigracji w Paryżu zajął się twórczością literacką - opublikował dwa pierwsze tomiki Poezji w 1832 roku. Gdy do Paryża przyjeżdża Mickiewicz Słowacki traci już wszelkie nadzieję na sukces poetycki, ciężko mu konkurować z mistrzem i kultem narodowego poety - wieszcza. Opuszcza Paryż, kolejne dwa lata spędza w Genewie (tu powstaje arcydzieło - Kordian z wpisaną w nie ideą czynnej walki, będącą polemiką z mesjanizmem Mickiewicza; genewska era zachwytu szekspiryzmem rodzi jeszcze Balladynę), a potem odbywa podróż na Wschód.
Po powrocie ze Wschodu Słowacki jest już twórcą dojrzałym, gotowym stawić czoła Mickiewiczowi.
Na rok 1842 przypada tzw. przełom mistyczny. Rok wcześniej poeta kończy 5 pierwszych pieśni Beniowskiego, który jest swoistym zakończeniem drogi romantycznego indywidualizmu i przezwyciężeniem bajronicznego typu bohatera, kultywującego swą wyniosłą samotność. Beniowski zamyka więc etap romantycznego indywidualizmu w poezji Słowackiego, a w życiu poety - drogę dandysowskiego dystansu wobec tłumu i pospolitości emigranckiego życia.
Katalizatorem przemian Słowackiego stał się Andrzej Towiański i jego Sprawa Boża, aczkolwiek Słowackiego zafascynowała sama idea towianizmu, a nie prace koła, z którym szybko się skłócił.
Wynosi z towianizmu ideał człowieka, którego moralność oparta jest na prostocie i pokorze, miłości bliźniego. W lipcu 1842 powstaje programowy wiersz Tak mi Boże dopomóż, egoistę i dandysa zastępuje misjonarz i kapłan idei, zwolennik wielkiej przemiany. Wyraz poszukiwań nowych idei daje Fantazy, którego powstanie szacuje się na okres od 1841 do nawet 1845, dramat przesiąknięty jest tematyką ofiary i odrodzenia.
Po przełomie mistycznym zmienia się sposób widzenia historii i transformacji ulegają formy jego dramatów - odchodzi się od szekspiryzmu na rzecz dramatu calderonowskiego (metafizyka śmierci i zbawczy sens cierpienia) i frenezji romantycznego baroku, czemu wyraz daje Słowacki w Księdzu Marku, Śnie srebrnym Salomei, Fantazym, przekłada wtedy Księcia Niezłomnego Calderona.
Wykład systemu genezyjskiego przynosi Genezis z Ducha (1845 - 46), praca nad tym systemem jest najbardziej heroicznym czynem, przeobrażonego Słowackiego - mistyka, patrioty i radykała.
.potem powstaje Król - Duch z wpisaną w siebie genezyjską ideą transformacji.
Ogromna popularność mistycznej Słowackiego w kraju rodzi się przed powstaniem styczniowym, młodzież obiera go za swojego poetę (ze względu na postęp, wiarę w rychła zmianę, społeczny ton liryki, opowiadanie się za postępem).
GEOGRAFIA:
1809 r |
KRZEMIENIEC na Wołyniu - urodziny i wczesne dzieciństwo. |
1819 r. |
WILNO - nauka w gimnazjum, studia na Uniwersytecie Wileńskim. |
1829 r. |
WARSZAWA - praca w Komisji Skarbu. |
1831 r. |
LONDYN - misja kurierska powstańczego Rządu Tymczasowego. |
1836 r. |
RZYM - zwiedza Rzym, Sorrento i Neapol. Wyspa Korfu - początek podróży na Daleki Wschód (Aleksandria, Kair, Damaszek, Cypr) i do Ziemi Świętej. Wracając, z postojem na Cyprze, przez Livorno dociera do Florencji. |
1838 r. |
PARYŻ - na stałe osiada w stolicy Francji. |
1848 r. |
POZNAŃ - przyjeżdża do Wielkopolski ale ze względu na zły stan zdrowia nie bierze udziału w powstaniu. WROCŁAW - spotkanie z matką. PARYŻ - powrót do Francji. |
1849 r. |
PARYŻ - śmierć poety. |
1927 r. |
KRAKÓW - sprowadzenie zwłok poety, złożenie w krypcie królewskiej na Wawelu. |
TWÓRCZOŚĆ:
Wczesna twórczość (do r. 1829) - wpływ bajronizmu
Mindowe
Arab
Żmija
Jan Bielecki
Maria Stuart
Poezja powstańcza (1830)
Hymn (Bogarodzica)
Oda do wolności
Kulik
Paryż i Genewa (1832 - 1836)
Lambro
Duma o Wacławie Rzewuskim
Godzina myśli
Kordian
Horsztyński
Balladyna
poezje okresu szwajcarskiego, np. Rozłączenie, Stokrotki
Podróż na Wschód (1836 - 1837)
Hymn (Smutno mi Boże)
Grób Agamemnona
Anhelli
Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu
Poema Piasta Dantyszka
Trzy poematy (m.in. W Szwajcarii, Ojciec zadżumionych)
Paryż (1838 - 1849)
Mazepa
Lilla Weneda
Beniowski
Sen srebrny Salomei
Książę niezłomny
Fantazy
Ksiądz Marek
Genezis z Ducha
Samuel Zborowski
Zawisza Czarny
Król - Duch