POWSTANIE STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI PÓŁNOCNEJ

1. 13 Kolonii Angielskich

KOLONIA - zamorski obszar jakiegoś państwa z reguły wyzyskiwany przez metropolię

2. Wyzysk kolonii przez Anglię

• Wysokie podatki

• Nakaz kupowania przez kolonistów towarów angielskich

• Zakaz produkcji wielu towarów

3. Bunt kolonistów w 1770 roku

• Wyrzucenie herbaty indyjskiej do morza w Bostonie

4. Zjazd przedstawicieli kolonii na kongresie w Filadelfii 4 lipca 1776 roku i uchwalenie „deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej”

5. Jerzy Waszyngton - przywódcą kolonistów.

6. Wrogowie Anglii (Francja, Hiszpania, Holandia) popierają finansowo i politycznie kolonistów.

7. Wojna partyzancka załamuje Anglików

8. Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski bohaterami narodowymi Stanów Zjednoczonych.

9. Konstytucja USA z 1787 roku niezmieniona do dzisiaj

• W Ameryce wszyscy byli równi bez względu na pochodzenie społeczne - panowała wolność słowa i wolność wyznania - otwierała drogę kariery ludziom przedsiębiorczym i pracowitym.

REWOLUCJA WE FRANCJI 1789 - 1794 ROKU

1. Rządy absolutne we Francji - to system rządów w którym król decyduje o wszystkich sprawach państwowych.

2. Podział społeczeństwa francuskiego.

Mieszczanie burżuazja (bankierzy, wielcy kupcy, lekarze, adwokaci)

kupcy i rzemieślnicy

biedota

3. Król Ludwik XVI i jego dwór - popadł w zadłużenia, skarb świecił pustkami. Francje dotknęły fale nieurodzajów. W tej sytuacji Ludwik XVI nie mogąc znaleźć rozwiązania tej sytuacji zwołuje w 1789 roku Stany Generalne.

4. Stan III - zażądał, aby zmienić skład i liczbę przedstawicieli i aby głosowali wspólnie 300 stan I + 300 stan II + 600 stan III. Król nie wyraził zgody na takie zmiany w związku z tym stan III zamknął się w Sali do gry w piłkę i ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym. Do Zgromadzenia przystąpiło bardzo wielu przedstawicieli stanu I i II.

5. 14 lipca 1789 roku - lud atakuje więzienie w Bastylii - jest to początek rewolucji. Wydarzenia we Francji przeniosły się na prowincję. Chłopi napadali na dwory, klasztory, kościoły. Palili dokumenty. Burżuazja chcąc zapanować w Paryżu nad chaosem utworzyła siłę zbrojną Gwardię Narodową. W sierpniu 1789 roku zgromadzenie uchwaliło Deklarację Praw Człowieka i Obywatela.

6. Uchwalenie Konstytucji we Francji w 1791 roku.

Francja monarchią konstytucyjną

Od tej pory władza króla została bardzo ograniczona. Praktycznie o wszystkich sprawach państwowych (nowe podatki, nowe prawa, polityka zagraniczna) miało decydować zgromadzenie narodowe. W 1793 roku dokonano publicznej egzekucji na Ludwiku XVI i jego żonie za pomocą gilotyny. Francja przestał być monarchią konstytucyjną - stała się Republiką. Francją mieli rządzić urzędnicy wybierani przez lud.

7. Terror jakobinów.

W 1793 roku władzę przejęli jakobini. Nazywano ich przyjaciółmi ludu. Za pomocą terroru utrzymali rewolucję skazując na śmierć wszelkich podejrzanych o spisek. Unowocześnili armię, która zaczęła zwyciężać, wprowadzili maksymalne ceny za chleb. Rządy jakobinów upadły i władzę z powrotem przejęła burżuazja. Utworzono pięcioosobowy Dyrektoriat, który niestety nie wyprowadzał Francji z chaosu i kryzysu.

1795 - III rozbiór Polski

W 1807 roku na mocy pokoju w Tylży między Bonapartem, a Aleksandrem I Carem Rosji powstało małe państwo Polskie z ziem II i III rozbioru Pruskiego. Powstanie Księstwa jest związane z Napoleonem Bonaparte.

Kariera Napoleona ur. 1769 roku na Korsyce

1794 - zostaje generałem brygady

1795 - stłumił bunt zwolenników króla w Paryżu

1796 - zostaje naczelnym dowódcą wojsk w północnych Włoszech

1798 - Bonaparte zwycięża w Egipcie

1799 - Bonaparte wraca do Francji, obala Dyrektoriat, tworzy Konsulat i zostaje konsulem

1802 - zostaje dożywotnim konsulem

1804 - Napoleon zostaje cesarzem Francuzów

Polacy wiązali swoje nadzieje z Bonapartem 1797 roku we Włoszech Jan Henryk Dąbrowski tworzy Legiony Polskie. Po pokonaniu kolejnej koalicji tworzy Księstwo Warszawskie. Księciem miał zostać król saski i system rządów przypominał rządy we Francji.

1807 roku Bonaparte nadał Księstwu Konstytucję między innymi zniósł poddaństwo chłopa. 1812 roku Bonaparte organizuje Wielką Armię 700 - 800 tysięcy żołnierzy i uderza na Rosję. Polacy wystawiają 100 tysięcy żołnierzy i wierzą, że pokonanie Rosji przyniesie Polsce wolność. Rosjanie wycofują się bez walki i zostawiają spaloną ziemię, wciągają Bonapartego w głąb Rosji. Późną jesienią Bonaparte wkracza do Rosji, brakuje jedzenia, przychodzi sroga zima. Napoleon nakazuje odwrót. Atakowani przez mróz, chłopów Rosyjskich, Kozaków, z wielkiej armii zostaje 30 tysięcy ludzi. Klęska. W 1813 roku Napoleon przegrywa bitwę pod Lipskiem, a w 1815 roku pod Waterloo. Zesłany na wyspę św. Heleny umiera w 1821 roku. Na Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku zapadają decyzje o likwidacji Księstwa Warszawskiego.

KONGRES WIEDEŃSKI 1814 - 1815

1. Na Kongresie największą rolę odgrywali przywódcy zwycięskich państw nad Napoleonem

• Rosja

• Austria

• Anglia

• Prusy

2. Po co doszło do Kongresu?

Napoleon w Europie zmienił trzy rzeczy:

• Granice

• Władcę państw

• Prawa

3. Jakie zasady zmieniono na kongresie, aby ustanowić nowy porządek w Europie?

I zasada legitymizmu - władza pochodzi od Boga i tylko dziedziczni, legalni władcy mogą zasiadać na tronach.

II zasada równowagi europejskiej - żadne z państw nie mogło uzyskać przewagi nad pozostałymi.

4. Co to było święte przymierze?

W ostatnich latach kongresu we wrześniu 1815 Rosja, Prusy i Austria zawarły przymierze wspólnego pilnowania porządku w Europie, ustanowionego na Kongresie Wiedeńskim.

5. Jakie decyzje zapadły w sprawie Księstwa Warszawskiego?

• Zlikwidowano konstytucję księstwa

• Księstwo podzielono na trzy części

a) Prusy otrzymały obszar poznański, i bydgoski zwany wielkim księstwem poznańskim + Toruń + Gdańsk

b) Kraków i okolice został nazwany Rzeczypospolitą Krakowską pod kontrolą trzech zaborców

c) pozostały obszar nazwano Królestwem Polskim i oddano pod kontrolę Rosji

6. Na czym polegała autonomia Królestwa Polskiego?

• Polacy mieli osobny rząd, wojsko, urzędy, język narodowy

• Polacy mieli swoją wolność osobistą, nietykalność osobistą i majątkową, wolność druku

• Królem miał być zawsze car Rosji

• Car miał prawo veta w stosunku do uchwał sejmu polskiego

7. Rola Wielkiego księcia Konstantego w Królestwie Polskim

8. Jaka była opozycja w Królestwie Polskim?

Opozycja - przeciwstawianie się władzy.

• Legalna - (w sejmie), Kaliszanie (bracia Niemojewscy)

• Nielegalna - Filomaci i Filareci (Wilno), Tomasz Zan, Adam Mickiewicz, Towarzystwo Patriotyczne (Walerian Łukasiński ), spisek Wysockiego.

POWSTANIE LISTOPADOWE

1. Spisek Piotra Wysockiego w Szkole Podchorążych w Warszawie.

Przyczyny wybuchu powstania:

• Dążenie Polaków do odzyskania niepodległości

• Okrucieństwa Konstantego w armii

• Łamanie konstytucji przez cara

• Wieść o powstaniach w Europie

• Policja carska wpada na trop Wysockiego

Noc Listopadowa - 29 - 30 listopada 1830roku (powstanie wybuchło w Warszawie trwało rok)

Do Szkoły Podchorążych wbiega Piotr Wysocki i woła „godzina powstania”. Podchorążowie wybiegają na ulicę i wołają „do broni ludzie”. Bogaci nie chcieli się mieszać i zamykali okna i drzwi. Rozpoczęły się pierwsze starcia z żołnierzami rosyjskimi, których było dużo w Warszawie. Część podchorążych pobiegła do generałów, ci jednak kazali wracać do koszar (generałowie nie wierzyli w wygraną). Po stronie podchorążych stanęła ludność biedna.

• Zdobycie arsenału

• Nieudany zamach na księcia Konstantego

• Chaos i zamieszanie

• Ubodzy warszawiacy wspomagają powstańców, bogaci nie

• Sprzeciw generałów na wieść o powstaniu

Ugrupowania polityczne w powstaniu

• Utworzono Rząd tymczasowy:

1. Konserwatyści

• Zakończyć jak najszybciej powstanie, poprosić cara o przebaczenie i o przestrzeganie konstytucji

2. Kaliszanie

• Walczyć dopóki car nie obieca przestrzegać konstytucji

3. Towarzystwo Patriotyczne

• Bić się do odzyskania niepodległości

Gen. J. Chłopicki - pierwszym dyktatorem - wysyłał parlamentariuszy z przeprosinami

Przebieg:

• Marsz 115.000 armii rosyjskiej na Warszawę w lutym 1831 roku

• Bitwa pod Stoczkiem - 14 luty (zwycięstwo Polaków)

• Bitwa pod Grochowem (nie rozstrzygnięta), szczególna bitwa o Olszynkę Grochowską zmusiła Dybicza do wycofania się, ranny zostaje w nogę Chłopicki, gen. Jan Skrzynecki zostaje nowym dyktatorem (jest nieudolny), Ignacy Prądzyński - młody generał

• Bitwa pod Stoczkiem - dowodził Dwernicki

• Emilia Plater - dowodziła powstańcami

POWSTANIE STYCZNIOWE

1. Jaka była sytuacja w królestwie polskim przed wybuchem powstania styczniowego?

• W 1856 roku Rosja przegrała wojnę z Turcją popieraną przez Anglię i Francję (wojna krymska). Wojna ujawniła słabość Rosji. Car rozpoczął przeprowadzanie reform między innymi uwłaszczył chłopów.

• Wzrost nastrojów niepodległościowych w królestwie polskim

W Królestwie polskim rozwijał się przemysł, sieć kolejowa, cukrownictwo, włókiennictwo, zakładano wyższe uczelnie, towarzystwa o charakterze przemysłowym - wszystko za zgodą władz carskich. Jednak coraz częściej radykalni patrioci organizują manifestacje z okazji różnych rocznic patriotycznych:

• Manifestacje

• Nabożeństwa patriotyczne

• Patriotyczne dekoracje sklepów

• Ubiory i ozdoby patriotyczne

8 kwietnia 1861 roku Rosjanie strzelają do manifestantów w Warszawie - ginie 200 osób.

2. Polityka Aleksandra Wielopolskiego - Naczelnika Rządu Cywilnego w Warszawie.

a) pozytywy jego polityki:

• Oczynszował chłopów

• Spolszczył szkolnictwo i urzędy

• Założył w Warszawie Szkołę Główną (dawny Uniwersytet)

• Był zwolennikiem autonomii Królestwa

b) minusy jego polityki:

• Zwalczał zaciekle ruch niepodległościowy

• Jawnie ukazywał uległość wobec cara

• Urzędy obsadzał najbliższą rodziną

3. Jakie były główne ugrupowania polityczne przed i po powstaniu styczniowym.

BIALI:

• Hrabia Andrzej Zamoyski

• Bogate ziemiaństwo, mieszczaństwo

• Uwłaszczyć chłopów z odszkodowaniem dla szlachty

• Dążyć do autonomii pokojowymi manifestacjami

CZARNI:

• Jarosław Dąbrowski (pseudonim łokietek)

• Średnia szlachta, warstwy ubogie

• Uwłaszczył chłopów bez odszkodowania

• Niepodległość na drodze ogólnonarodowego powstania

4. Jaki wpływ na powstanie miała „branka”?

Branka - pobór do wojska carskiego

• Branka jako bezpośrednia przyczyna wybuchu powstania styczniowego

• Powstanie Tymczasowego Rządu Narodowego j jego manifest do narodu polskiego

5. Partyzancki charakter powstania.

Ostatecznie w królestwie zgromadzono 340 tysięcy Rosjan, natomiast walczących Polaków było około 30 tysięcy. Polacy stoczyli około 1200 bitew i potyczek. Działania powstańców nasilały się w okresie wiosenno - letnim. Powstanie wybuchło z 22 - 23 stycznia 1863 roku. A ostatecznie zakończyło się jesienią 1865 roku.

6. Wodzowie powstania.

7. Większe bitwy

8. Działanie rządu powstańczego.

Działał tajnie i posiadał prasę, drukarnie, pocztę, sądy, policję, zaopatrzenie, a nawet służbę dyplomatyczną.

9. Dyktatura Romualda Traugutta.

Przejął władzę w październiku 1863 roku, w sytuacji kiedy przed nadchodzącą zimą panowała opinia o nieuchronnej klęsce powstania. Nowy dyktator rozpoczął reorganizację armii powstańczej i przygotowaniu jej na wiosnę 1864 roku.

10. Aresztowanie Traugutta i jego stracenie w kwietniu 1864 roku.

Pojedyncze starcia i walki trwały jeszcze do 1865 roku - 10.000 powstańców ucieka za granicę.

KRÓLESTWO POLSKIE PO POWSTANIU STYCZNIOWYM

1. Zesłanie na Sybir.

Wywożono tysiące ludzi na Syberię.

2. Kary pieniężne i kontrybucje nałożone na Polaków

3. Wyroki śmierci i więzienia na powstańców.

4. Likwidacja odrębności Królestwa Polskiego.

5. Majątki ziemskie Polacy nie mogli nabywać.

6. Królestwo podzielono na gubernie

7. Rusyfikacja - likwidacja polskich szkół i uniwersytetów. Język rosyjski obowiązkowy w szkołach i urzędach.

POLACY W WALCE Z RUSYFIKACJĄ.

• Tajne nauczanie

• Praca organiczna i jej założenia (praca u podstaw)

Praca organiczna

oświata ekonomia

- wspaniała patriotyczna literatura

(Prus, Konopnicka, Fredro)

2. Germanizacja ziem polskich zaboru pruskiego:

• Otto Bismarck - premier Prus

• „rugi pruskie”

• Komisja Kolonizacyjna

• HAKATA

• Usuwanie języka polskiego z urzędów i szkół

• Wóz Michała Drzymały i strajk dzieci szkolnych we Wrześni

I WOJNA ŚWIATOWA 1914 - 1918 ROK.

1. Przyczyny wybuchu:

• Francja chciała rewanżu za przegraną wojnę z Prusami w 1870 roku oraz odzyskania Alzacji i Lotaryny

• Niemcy domagały się nowego podziału Koloni.

• Anglia obawia się Niemców, bo ci budują flotę wojenną

• Włosi marzą o nowych koloniach

• Rosja i Anglia rywalizują o wpływy na Półwyspie Bałkańskim („Kocioł Bałkański”)

- Serbia jest w ostrym konflikcie z Austro - Węgrami o Bośnię

- Serbię popiera Rosja

- Austrię popierają Niemcy

• Powstanie dwóch bloków militarnych w 1882 roku - Trójprzymierze (Niemcy, Austro - Wegry, Włochy). Trójporozumienie w 1904 roku (Francja, Anglia, Rosja) (ententę)

2.Zamach na następcę tronu Austro - Węgier Franciszka Ferdynanda w Sarajewie

3.Przebieg I wojny światowej:

• Od 1 - 9 sierpnia 1914 roku - większość państw wypowiedziała sobie wojnę - główną rolę w tym odegrały Niemcy

• Plan Schlieffena (szef sztabu)

• Dziesięciodniowy opór Belgi

• Zatrzymanie wojsk Niemieckich przez Francuzów w bitwie nad rzeką Marną 6 - 10 września 1914 roku

• Wojna pozycyjna

• Nowe rodzaje broni:

- ciężka celna artyleria

- karabiny maszynowe

- lotnictwo

- okręty podwodne

- czołgi

- broń chemiczna

1

---