SKAZY PŁYTKOWE

Są spowodowane zmniejszeniem liczby płytek krwi lub zaburze­niami ich funkcji w procesie krzepnięcia krwi. Najczęstszą postacią jest małopłytkowość samoistna. Przyczyna tej choroby nie jest zna­na. Przyjmuje się immunologiczne podłoże choroby, ponieważ w większości przypadków stwierdza się w surowicy krwi obecność przeciwciał niszczących płytki. Choroba pojawia się najczęściej u osób młodych. Na skórze, zwłaszcza kończyn dolnych, górnych i głowy, przy najmniejszych nawet urazach powstają rozległe, sine plamiste wybroczyny krwi. U kobiet występują przedłużone, obfite krwawienia miesiączkowe. Zdarzają się także przypadki o nagłym początku i ostrym przebiegu, z obfitymi krwawieniami z nosa lub z dróg rodnych albo z wy­lewem do mózgu. Badaniem laboratoryjnym stwierdza się zmniej­szoną liczbę płytek we krwi (trombocytopenia), wydłużenie czasu krwawienia przy prawidłowym czasie krzepnięcia krwi oraz upo­śledzenie kurczliwości skrzepu. Można zauważyć poja­wienie się wybroczyn na skórze po uciśnięciu opaską stosowaną we wstrzyknięciach dożylnych. Jest to tzw. dodatni objaw opaskowy Rumpela-Leedego. Charakterystyczne zmiany występują w szpiku kostnym.

Zespół małopłytkowości może wystąpić także w przebiegu nie­których chorób zakaźnych, w zatruciach (np. benzenem, rtęcią), pod wpływem niektórych leków (np. chinidyny, sulfonamidów), w cho­robach śledziony, w mocznicy. Stany takie nazywamy małopłytkowością objawową, czyli wtórną.

Leczenie małopłytkowości polega na stosowaniu dużych dawek kortykosteroidów, aby zahamować niszczenie płytek. W razie bar­dzo znacznego spadku liczby płytek we krwi wskazane jest przeta­czanie masy płytkowej jednoimiennej, natomiast ze względu na nietrwałość trombocytów niecelowe jest przetaczanie krwi konser­wowanej. W wielu przypadkach małopłytkowości samoistnej można uzyskać poprawę po wykonaniu splenektomii, czyli usunięciu śle­dziony, ponieważ w ten sposób zmniejsza się wytwarzanie przeciw­ciał. W małopłytkowości objawowej stosuje się przede wszystkim leczenie przyczynowe choroby podstawowej.

SKAZY NACZYNIOWE

Skazy naczyniowe polegają na uszkodzeniu środbłonków naczyń krwionośnych przez czynniki toksyczne lub immunologiczne, co zmniejsza szczelność ścian naczyniowych i prowadzi do krwawień.

Najczęściej spotykaną skazą naczyniową jest plamica Henocha-Schonleina. Jest to skaza o mechanizmie toksyczno-alergicznym. Może być wywołana przez zakażenie bakteryjne, wpływy toksyczne lub nadwrażliwość na leki. Głównymi objawami są gorączka i skaza krwotoczna, najczęściej na kończynach dolnych pod postacią rumie­nia, czasami bolesnych wykwitów skórnych i wybroczyn. Często obserwuje się równocześnie obrzęki stawów i krwotoczne zapale­nie kłębuszków nerkowych. Leczenie polega na stosowaniu kortykosteroidów, antybiotyków oraz leków działających antyalergicznie i uszczelniających ściany naczyń krwionośnych.

Rzadką obecnie skazą naczyniową jest gnilec (szkorbut), spowo­dowany niedoborem witaminy C w pożywieniu. Krwawienia wy­stępują głównie w błonach śluzowych jamy ustnej. W ciężkich po­staciach występują krwawienia w całym przewodzie pokarmowym.

Leczenie polega na podawaniu dużych dawek witaminy C.

Przykładem wrodzonej skazy naczyniowej jest rodzinna teleangiektazja Rendu-Oslera, występująca często w kilku pokoleniach. Osoby dotknięte chorobą mają liczne drobne naczyniaki, umiejsco­wione w skórze oraz w błonach śluzowych jamy ustnej, nosa i prze­wodu pokarmowego. Naczyniaki łatwo pękają, powodując powta­rzające się krwawienia z jamy ustnej, nosa lub przewodu pokarmo­wego, które mogą prowadzić do niedokrwistości.

---