Historia psychologii
Starożytna myśl spekulatywna, myśl religijna oraz myśl medyczna
Myśl spekulatywna
1. Szkoła jońska (Jonia w Milecie, VI - IV w.p.n.e.)
Pytania o tworzywo świata - Tales -wszystko powstało z wody, Heraklit - z ognia, Anaksymenes - z powietrza.
Kosmologia - pewien uniwersalny system, według którego:
- życie człowieka stanowi jedno z życiem wszechświata;
istnienie człowieka jest istnieniem części w obrębie całości;
elementy w obrębie całości są lepsze lub gorsze;
w zależności od tego, czy jednostka ma mniej czy więcej dobrych elementów jest lepsza lub gorsza;
człowiek staje się rozumem dzięki Ogniowi, decyduje on o jego większej doskonałości;
wszechświat jest materialny i ożywiony siłą, duszą (animizm), zmienny (wariabilizm)
Szkoła eleatów (Italia, Elea, VI - V w.p.n.e.)
Parmenides (540 - 470) - wszystko co istnieje, istnieje od zawsze: nic nie może powstać z tego, czego nie ma, również Doznania nie mogą powstawać z niczego. Zainteresował się myślą twierdził, że myśl ma trwałość w przeciwieństwie do spostrzeżenia. Zmysły dają fałszywy obraz świata, który nie zgadza się z rozumem - racjonalizm. Również wrażliwość należy do bytu - śmierć nie jest końcem wrażliwości dla materii, ale tylko ustaniem doznań jednostki: nawet trup czegoś doznaje.
Empedokles z Akragentu (483 - 423 p.n.e) - lekarz, łączył myśl spekulatywną z badaniem naukowym.
Krew jest siedliskiem inteligencji: dowód: we śnie występuje zmniejszona świadomość, ponieważ krew się ostudza. Uważał on, że wszelkie doznanie stanowi skutek kontaktu z tym, co je wywołuje. Każdy przedmiot wywołuje poznawalny zmysłami skutek, spostrzeżenie jest skutkiem działania podobnego na podobne - teoria wypływów Podstawową zasadą, że podobne szuka podobnego wyjaśniał także istotę pożądania.
Demokryt z Abdery (460 - 360 p.n.e.) - przedstawiciel atomistów
Prezentuje mechanistyczny punkt widzenia - wszechświat jest utworzony z atomów, a wszystkie rzeczy, które istnieją, są złożeniami atomów - ojciec materializmu. Ciała, które spostrzegamy różnią się między sobą, ponieważ atomy różnią się między sobą pod względem porządku, kształtu i położenia. Doznawanie jest wzajemnym działaniem ciał na siebie. Spostrzeżenia zmysłowe, wtedy, gdy w grę wchodzi czynnik pośredniczący - powietrze mogą być tak zmienione, że nie będą przedstawiały przedmiotu w sposób wierny - zmysły są więc czasem nieadekwatne i oszukańcze - subiektywistyczna teoria poznania - spostrzeżenia są subiektywne.
Wyróżnia on różne dusze i każdej wyznacza siedlisko w innej części ciała - myśl mieści się w mózgu, gniew w sercu, a pożądanie w wątrobie. Podtrzymywanie życia związane jest z aktem oddychania, który powstrzymuje wypadanie atomów. Pierwszy zaprzeczył nieśmiertelności; poszczególne połączenie atomów, stanowiące jednostkę zostaje w chwili śmierci rozbite i rozproszone - dusza podziela rozpad ciała.
2. Myśl medyczna (rozkwit: V wiek p. n. e.)
Alkmeon z Krotonu (VI - V w.p.n.e., Grecja)
Na podstawie obserwacji ludzkiego organizmu (był jednym z pierwszych lekarzy wykonujących sekcje zwłok) sformułował teorię na temat struktury i funkcji organów zmysłowych.
Twierdził, że mózg jest centrum życia świadomości, jest także centrum jeżeli chodzi o zmysły - jest on miejscem spotkania kanałów idących od zmysłów, równocześnie twierdził, że dusza jest boska i nieśmiertelna.
Hipokrates (460 - 377 p.n.e.) - ojciec medycyny
W traktacie: O świętej chorobie podejmuje próbę zburzenia wiary w magiczne leczenie, np. w królewskie dotknięcie czy demoniczne opętanie. Inny traktat: O trybie życia zawiera teorię, która wskazuje na związek pomiędzy pożywieniem a zdrowiem. Życie jest procesem ciągłym, kieruje nim woda, która odżywia i ogień, który porusza. Natura wymaga równowagi pomiędzy tymi skrajnościami. Zaburzenia równowagi to choroba.
Różni ludzie mają różne proporcje wody i ognia - różnice indywidualne.
W traktacie Sofiści prezentuje rewolucyjną myśl, że człowiek, to nie pewna ustalona wielkość, ale pewne następstwo stanów - człowiek jest tym, co wdycha. Generalnie podłożem życia są cztery elementy: powietrze, ogień, ziemia, woda. Elementom tym Hipokrates przyporządkował wydzieliny narządów wewnętrznych dominujące u danego człowieka i zabarwiające w sposób charakterystyczny jego zachowanie się: różnice te zostały określone pojęciem temperamentu:
Sangwinik: ogień, krew, czerwień;
Melancholik: czarna ziemia, żółć czarna i czarny kolor;
Flegmatyk: woda, flegma i biel;
Choleryk: powietrze, żółć żółta, barwa żółta.
Sokrates (470 - 399) - rola sofistów w rozwoju psychologii
Wysunął ponad wszystkie rzeczy pojęcie ja jako w pełni rozwinięte i połączone zdolności moralne i intelektualne.
Sofiści zapoczątkowali ducha tradycji naukowej występując przeciwko nadmiernie rozbudowanej spekulacji, sięgnęli ku doświadczeniu i racjonalnemu uzasadnianiu wszelkich przekonań - każde badanie wymaga uprzedniego epistemologicznego uzasadnienia: nie można podjąć próby odpowiedzenia na pytania dotyczące natury człowieka, dopóki się nie upewnimy, że nasza metoda badania jest niezawodna.
Sokrates - daje ważny wkład w psychologię, którą można określić jako psychologię etyki. Człowiek z natury ma skłonność do tego, aby być dobrym i dążyć do szczęścia. To naturalne usiłowanie jest źródłem wszelkiego pożądania. Sokrates sformułował doktrynę determinizmu racjonalnego: natura ludzka składa się z rozumu oraz z namiętności, które są względem siebie niezależne: człowiek nie może mieć namiętności w swojej części racjonalnej ani rozumu w swojej części emocjonalnej. Doktryna ta pierwsze miejsce dawała rozumowi.
Ponieważ człowiek stanowi integralną część kosmosu powinien zajmować się samym sobą - poznaj samego siebie - teoria samowiedzy.
1
1