Reformacja i kontrreformacja

1. Przyczyny reformacji.

1. Zeświecczenie znacznej części kleru (duchowni koncentrowali się na gromadzeniu funduszy na własne potrzeby, prowadzili rozwiązły tryb życia, zajmowali się działalnością polityczną).

2. Symonia- kupowanie urzędów.

3. Nepotyzm- faworyzowanie krewnych lub bliskich znajomych przy nadawaniu godności i obsadzaniu wyższych stanowisk.

2. Reformacja w Niemczech.

1. Niechęć społeczeństwa budził bogaty, uprzywilejowany i mało moralny Kościół katolicki w Niemczech.

2. Sprzedaż odpustów (rozpisana przez papieży, którzy dążyli do zwiększenia swoich dochodów)- wierni otrzymywali odpuszczenie grzechów po spowiedzi i uiszczeniu odpowiedniej opłaty jako pokuty.

3. MARCIN LUTER (1483-1536)- przeor zakonu augustianów w Wittenberdze

1. Sprzeciwiał się takiemu podejściu do zbawienia.

2. 1517 r.- przybił na drzwiach kościoła w Wittenberdze listę spisanych 95 tez

3. W 1520 r. papież Leon X wysłał do niego list z żądaniem odwołania poglądów- Luter spalił publicznie bullę papieża (w następnym roku ukarany ekskomuniką oraz skazaniem przez cesarza Rzeszy Karola V na banicję)

4. Uzyskał poparcie humanistów niemieckich; znalazł schronienie na dworze Fryderyka Mądrego- tam spisał zasady nowego wyznania:

ewangelicko-augsburskiego i przełożył na język niemiecki Biblię.

5. Nie uznawał autorytetu orzeczeń papieży, soborów czy tradycji.

6. Uważał, że nie należy przestrzegać zasad, których nie ma w Piśmie Świętym

7. Ocalenie duszy przed potępieniem za grzechy i osiągnięcie wiecznego szczęścia po śmierci zależy od wiary człowieka i łaski bożej.

8. Ograniczył liczbę sakramentów do 2: chrztu i komunii pod dwiema postaciami.

9. Głosił konieczność likwidacji zakonów, celibatu i majątków ziemskich Kościoła.

3. Grupy radykalnie nastawionych chłopów z południowych Niemiec i Turyngii pod kierownictwem Tomasza Münzera wystąpiły z szerszymi hasłami antyfeudalnymi, sformułowanymi w Dwunastu artykułach.

Buntownicy domagali się:

1. poprawy warunków życia,

2. zniesienia poddaństwa i dziesięcin,

3. ich przywódca głosił nawet potrzebę zniesienia własności prywatnej

W obliczu radykalizmu chłopów doszło do krótkotrwałego porozumienia się książąt, szlachty oraz bogatego mieszczaństwa katolickiego i luterańskiego.

Stłumili oni bunt w wyniku krwawej wojny, zwanej chłopską (1524-1525)- Münzer po torturach został ścięty.

W 1529 r. sejm Rzeszy uchwalił zakaz szerzenia haseł reformacji (jednak mała grupa zwolenników obecnych na sejmie w Spirze zaprotestowała- stąd ich późniejsza nazwa- PROTESTANCI)

1531 r.- grupa niemieckich książąt protestanckich utworzyła związek zbrojny.

W wyniku krwawych zmagań Rzesza została podzielona pod względem religijnym:

- na PÓŁNOCY- PROTESTANCI

- na POŁUDNIU- KATOLICY

1555 r.- Pokój w AUGSBURGU:

- zakończył się konflikt

- na jego mocy książętom i wolnym miastom przyznawano prawo narzucania poddanym swojego wyznania według zasady: czyj kraj tego wyznanie

4. Ruchy reformacyjne w Europie.

1. Jan Kalwin (Francuz działający w Szwajcarii; 1509-1564)

1. Uznawał tylko 2 sakramenty, ale nie wierzył w przemianę chleba i wina w ciało i krew Chrystusa

2. Zbawienie mogło nastąpić tylko dzięki łasce Boga

3. Doktryna predestynacji: ludzie od momentu urodzenia dzielą się na wybranych i potępionych, a grzeszą ci, których Bóg już wcześniej potępił

4. Dowodem łaski boskiej i uzyskania zbawienia było cnotliwe życie wypełnione pracą i pozbawione rozrywek oraz bogactwo

5. Organizacja Kościoła kalwińskiego (nazwanego później Kościołem ewangelicko- reformowanym) była bardziej demokratyczna niż w luteranizmie i opierała się na zasadach kolegialności.

6. Wszyscy wierni wybierali pastorów i urzędników zarządzających gminą

7. Nowa religia rozpowszechniła się we Francji (zwani Hugenotami), w Niderlandach, Anglii, Polsce i na Węgrzech.

8. Szerzenie się kalwinizmu we Francji doprowadziło do rozłamu

1. W XVI wieku doszło aż do 8 wojen

2. Katolikom przewodził ród Walezjuszy, na czele zwolenników kalwinizmu- ród Burbonów

3. Wydanie edyktu tolerancyjnego- pokój trwał tylko 2 lata i został przerwany w noc św. Bartłomieja w 1572 r.- RZEŹ HUGENOTÓW

4. Koniec wojny nastąpił po śmierci Henryka III ( z Walezjuszy); na tron wstąpił wówczas Henryk IV Burbon, który musiał zmienić wyznanie i przeszedł na katolicyzm (Paryż wart jest mszy)

5. 1598 r.- edykt nantejski

- Hugenoci zyskali równouprawnienie polityczne i swobodę religijną (z wyjątkiem obszaru Paryża)

2. Henryk VIII Tudor

1. Poprosił o unieważnienie swojego małżeństwa z Katarzyną Aragońską, a gdy Stolica Apostolska nie wyraziła zgody- w 1531 r. władca zmusił biskupów do uznania go za głowę Kościoła w Anglii, a następnie ożenił się ze swoją kochanką Anną Boldyn (papież potępił takie zachowanie, wyklinając króla, Annę i prymasa Anglii)

2. 1534r- AKT SUPREMACJI- ustanowił władcę głową Kościoła anglikańskiego

5. Kościół katolicki a reformacja.

1. 1545 r.- 1563r. - Sobór w Trydencie

1. Tak późne jego zwołania spowodowało, że porozumienie z protestantami było już niemożliwe

2. W soborze wzięli udział głównie duchowni z Włoch i Hiszpanii

3. -określił stanowisko Kościoła katolickiego wobec nowych wyznań(potępienie, czego wynikiem była kontrreformacja)

- powołanie Trybunału Świętej Inkwizycji (kierował nim fanatyczny katolik kardynał Caraffy.

- Święte Officium- 6 kardynałów, stanowiących organ kierowniczy, do nich należało osadzanie w więzieniu podejrzanych i karanie winnych nawet śmiercią oraz konfiskatą dóbr.

- sporządzono pierwszy indeks ksiąg zakazanych

- ogłoszono potrzebę przeprowadzenia szeregu reform, wprowadzono zasadę rezydowania biskupów w diecezjach, nałożono obowiązek wizytowania parafii oraz zakładania seminariów duchownych

- uznano nieomylność papieża w sprawach wiary

- sobór ustalił zasady wiary i liturgii katolickiej, zakazując dowolności interpretowania Pisma Świętego

- uchwalono trydenckie wyznanie wiary

b) powstanie zakonu Jezuitów (Ignacy Lopez Loyola)

- zakładali kolegia zakonne

6. Skutki działalności kontrreformacyjnej.

1. Nie zdołano przywrócić katolicyzmu w żadnym kraju, w którym większość społeczeństwa akceptowała poglądy Lutra czy Kalwina

2. Protestancka została północna Europa

3. Katolicyzm odzyskał wpływy na południu Niemiec, we Francji i w Rzeczypospolitej

4. UNIA BRZESKA w 1596r. - część duchowieństwa prawosławnego uznała zwierzchność papieża

---