41b. Klauzula wersyfikacyjna i jej typy w różnych systemach wiersza. Stratyfikacja instancji nadawczych w wypowiedzi literackiej.

Katarzyna Kęsik

Klauzula wersyfikacyjna i jej typy w różnych systemach wiersza:

__ __ __ __ __ __ __

klauzula

1. Wiersz sylabotoniczny:

__ __ __ __ __ __ __ + __ __ __ __ __ __

13 zgłoskowiec

klauzula żeńska/paroksytoniczna

(akcent na przedostatniej sylabie)

__ __ __ __ __ + __ __ __ __ __ __

11 zgłoskowiec

klauzula żeńska/paroksytoniczna

(akcent na przedostatniej sylabie)

2. Heksametr:

__ __ __ | __ __ __ | __ __ __ | __ __ __ | __ __ __ | __ __

daktyl + trochej

klauzula adoniczna (tzw. spadek adoniczny, czyli charakterystyczny układ sylab: daktyl + trochej)

3. Wiersz sylabotoniczny:

__ __ trochej

__ __ jamb

__ __ __ daktyl

__ __ __ amfibrach

__ __ __ anapest

• jeśli akcent paroksytoniczny (przedostatnia sylaba) - klauzula żeńska

• jeśli akcent oksytoniczny (ostatnia sylaba) - klauzula męska

• jeśli akcent proparoksytoniczny (trzecia sylaba od końca) - klauzula daktyliczna

4. Wiersz toniczny:

__ __ __ __ __ __

w klauzuli występują rymy

5. Wiersz wolny:

__ __ __ __ __ __

bez rymów w klauzuli

Stratyfikacja instancji nadawczych w wypowiedzi literackiej:

Dzieło literackie to wielopoziomowy akt komunikacji (stratyfikacja), w którym istnieją intencje nadawcze i odbiorcze. Jeśli uwzględnimy wszystkie role komunikacyjne w utworze, odczytamy dzieło na trzech płaszczyznach:

• płaszczyzna języka naturalnego

• płaszczyzna funkcji literackiej

• płaszczyzna odniesień i aluzji kulturowych

Źródła: M. Głowiński, J. Sławiński, A. Okopień-Sławińska, Zarys teorii literatury + notatki z zajęć ;).

---