1. Najważniejsze daty.
496 r.- chrzest władcy Franków, Koldwiga
800 r.- koronacja Karola Wielkiego na cesarza
843 r.- podział monarchii karolińskiej w Verdun
2. Od monarchii merowińskiej do panowania karolińskiego
Z państw powstałych na gruzach imperium rzymskiego najsilniejszy i najtrwalszy organizm polityczny stworzyli Frankowie.. Zbudowana przez Koldwiga monarchia rządzona była przez królów z dynastii merowińskiej aż do połowy VIII w. Ich władza słabła jednak już od połowy VI w, a przyczyna tego tkwiła w dzieleniu państwa między spadkobierców władcy. Prowadziło to do krwawych walk między nimi. Na ziemiach państwa Franków nie było jedności, na północnym wschodzie Galii mimo postępującej romanizacji przeważał język i zwyczaje germańskie, na południu utrzymywała się cywilizacja rzymska. Słaba władza królewska i upadek autorytetu dynastii sprzyjały wzrostowi potęgi możnowładztwa frankijskiego. Ród Karolingów już w początkach VII wieku zdołał zagarnąć dla siebie urząd majordoma- najwyższego urzędnika w państwie. W pierwszej połowie VIII w Karol Młot odsunął całkowicie Merowingów od władzy i podzielił państwo niczym król między swych synów. Jeden z nich, Pepin Krótki, objął rządy nad monarchią i usankcjonował swoją władzę dwiema koronacjami: pierwszej dokonał arcybiskup Moguncji, drugiej papież Stefan II.
3. Powstanie Państwa Kościelnego
Sojusz papiestwa z Frankami stał się jedyną szansą obrony niezależności Rzymu i pozycji papieża, zagrożonych przez ekspansję Królestwa Longobardów w Italii. Rezultatem porozumienia między papieżem a Pepinem były dwie wyprawy króla Franków, zakończone odebraniem Longobardom terenów w środkowej Italii z Rawenną. Papin w 755 r. oddał je we władanie papieżowi jako tzw. ojcowiznę św. Piotra, stwarzając tym samym terytorialne podstawy państwa Kościelnego.
4. Karol Wielki
Rządy dynastii karolińskiej starały się zjednoczyć politycznie wszystkie ziemie wchodzące w skład monarchii i znacznego rozszerzenia jej terytorium. Prowadzone poza granicami wojny miały przysporzyć im łupów. Największe sukcesy odnosił Karol Wielki. W latach 772-804 władca ten prowadził na północnym wschodzie krwawe walki z Sasami. Pokonując ich włączył ich ziemie do swoich i wsparł rozpoczętą tu w VIII w chrystianizację, a wschodnią granicą państwa była Łaba. Pokonując Longobardów objął tron w tym królestwie. Walki z Arabami pozwoliły mu zająć część ziem półwyspu Iberyjskiego aż po rzekę Ebro. Jednak jednym z największych sukcesów było rozbicie państwa Awarów, koczowników.
5. Odnowienie cesarstwa rzymskiego
W 800 r papież Leon III koronował Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego. W ten sposób doszło do odnowienia cesarstwa na zachodzie. Stał się on obrońcą kościoła przed atakami pogan i niewiernych, inicjatorem i protektorem nawracania ludów barbarzyńskich.
6. Państwo i społeczeństwo w dobie karolińskiej
Monarchia Karolingów była państwem patrymonialnym. Władcy dzielili je pomiędzy dziedziców. Karol też podzielił państwo między trzech synów, ale tylko najmłodszy z nich Ludwik Pobożny go przeżył. Zachowały jednak swoje znaczenie coroczne wiece połączone z przypadającymi zwyczajowo 1 maja przeglądami wojsk. Na tych zjazdach władca uzgadniał z możnymi i urzędnikami swoje decyzje. Mimo że Karol za siedzibę obrał sobie za siedzibę Akwizgran, to jego następcy mieli inne domeny. Monarchia dzieliła się na około 700 hrabstw rządzonych przez hrabiów, którzy wykonywali polecenia królewskie, wzywali corocznie ludzi wolnych pod broń, przewodniczyli sądom. Na pograniczach istniały marchie a zarządzający nimi margrabiowie mogli nawet prowadzić lokalne wojny. Specjalne kompetencje mieli też wysłannicy cesarscy którzy kontrolowali podległe im hrabstwa i biskupstwa, ale ich kontrola służyła bardziej ich interesom niż władcy. Armia była jednym z najistotniejszych elementów systemu władzy. Służbę wojskową pełnili przynajmniej teoretycznie wszyscy wolni. Wyprawy organizowane późną wiosną i latem rujnowały chłopów którzy musieli opuszczać swoją ziemię na 3-4 miesiące oraz musie organizować uzbrojenie na własny koszt. By tego uniknąć oddawali się w opiekę możnym gdyż wtedy tracili wolność. W państwie karolińskim bardzo wzrosła liczba i znaczenie rycerstwa. Władca wynagradzał ich dobrami nadawanymi im z domeny królewskiej. Stawali się oni królewskimi wasalami i związani byli z królem przysięgą wierności. Biskupi i opaci mianowani przez Karola byli także urzędnikami.
Struktura polityczna i administracyjna była jednak słabo rozwinięta. Mieszkańcy podlegali ciągle różnemu prawu: rzymskiemu w Galii, longobardzkiemu w Italii oraz wielu innym odmianom prawa germańskiego. Bardziej jednoczesnym elementem była służba wojskowa, utrzymanie w należnym stanie dróg mostów grodów, dostarczenie przewozu i kwater królewskim urzędnikom oraz wprowadzona w całym państwie dziesięcina na rzecz kościoła.
7. Życie gospodarcze.
Monarchia merowińska a potem karolińska były słabo zaludnione. Większość mieszkańców żyła na wsi. W północnej Galii tylko część ziem była uprawna. Rolnictwo było głównym zajęciem i źródłem utrzymania ludności. W wielkich majątkach ziemskich zwłaszcza królewskich i kościelnych pracowali ludzie niewolni. Lasy wchodzące w skład własności ziemskiej dostarczały budulca, opału i paszy dla trzody, były też miejscami polowań. Z własnego gospodarstwa pochodziły też ryby, wino i miód. Tu także produkowano wyroby rzemiosła i istniały kuźnie. Handel luksusowy był bardzo zredukowany i obsługiwali go kupcy cudzoziemscy, głównie Żydzi i Włosi. Handel lokalny skupiał się na targach. Ułatwieniem dla tej niewielkiej wymiany która nie wymagała pieniądza ze złota była reforma monetarna wprowadzona przez Karola, która przetrwała całe średniowiecze. Pieniądzem obiegowym stała się moneta srebrna. Gospodarka towarowo pieniężna nie odgrywała jednak wielkiej roli.
8. Kultura karolińska.
W czasach karolińskich została rozbudowana i umocniona organizacja kościelna. Powstały arcybiskupstwa, silne diecezje, bogate opactwa benedyktyńskie. Dzięki reformie kościoła możliwe było ożywienie kulturalne. Wymagano od kleru lepszego przygotowania do prowadzenia duszpasterstwa i rozległych misji, ujednolicono też liturgię. Rozbudowano sieć szkół i skryptoriów. Duże znaczenie miała szkoła pałacowa powstała na dworze Karola Wielkiego. Zaczęła rozkwitać poezja, myśl polityczna a nade wszystko historiografia. Jej zawdzięczamy Żywot Karola Wielkiego napisany przez Einharda. W tym okresie powstały liczne mozaiki, freski, rozwijać się będzie malarstwo książkowe. Zaczęła kształtować się jedność kulturalna chrześcijańsko łacińskiej Europy.
9. Rozpad monarchii Karola Wielkiego.
Po śmierci Karola dały o sobie znać w jego państwie z dużą siłą czynniki odśrodkowe, a jego następca Ludwik Pobożny nie był w stanie kontynuować jego dzieła. Ziemie na wschód od Renu były słabo zaludnione, oddalone od szlaków szerszej wymiany handlowej, a ponadto niedawno schrystianizowane, co nie sprzyjało poczuciu jedności. Do rozpadu monarchii przyczyniła się też nowa fala najazdów: Normanów z północy i Węgrów ze wschodu. Ostatecznie w Verdun w 843 dokonano podziału monarchii pomiędzy synów Ludwika Pobożnego: Karola Łysego, Ludwika Niemieckiego i Lotara. W nowo ustalonych granicach zaczęły tworzyć się nowe państwa Zachodu- Francja i Niemcy. Ziemie Karola Łysego zamieszkiwała głównie ludność romańska, a Ludwika objęły terytoria germańskie. Królestwo Lotara nie stworzyło podstaw do powstania trwałej jedności państwowej, a część jego ziem, późniejsza Lotaryngia i Alzacja, jeszcze w XIX i XX w. były przedmiotem sporów między Francją a Niemcami. Potomkom Karola Wielkiego nie udało się utrzymać władzy cesarskiej. Odnowił ją dopiero król niemiecki Otton I, koronowany na cesarza w Rzymie w 962r.