Polityka Finansowa Stanisław Owsiak

potencjalne obszary koordynacji polityki monetarnej i polityki fiskalnej (Policy mix)

Dla polityki pieniężnej (monetarnej) cel niskiej inflacji i stabilizacji cen jest nadrzędny w jej obszarze aktywności. Podstawowym celem polityki fiskalnej jest zaspokajanie popytu państwa na pieniądz. Inne cele są dla polityki pieniężnej drugorzędne i podlegają realizowaniu przez nią jedynie w stopniu, który nie koliduje z jej celem priorytetowym.

Polityka monetarna i fiskalna stanowią wspólnie politykę finansową. Dlatego działania obu polityk powinny być wewnętrznie spójne i skoordynowane, a ich przeprowadzenie powinno odbywać się w sposób harmonijny i niezakłócony. Wspólne działania koncentrują się wobec celów uniwersalnych polityki finansowej. Do celi uniwersalnych polityki finansowej zaliczymy min.:

-Wspieranie wzrostu gospodarczego

-Walka z bezrobociem

-Stabilność systemu finansowego

Bez wsparcia władz fiskalnych bank centralny nie jest w stanie zapobiegać zakłóceniom w systemie finansowym i zapewnić stabilnego poziomu cen. Współpraca ta jednak nie może polegać na tym, że rolą banku staje się pokrywanie potrzeb finansowych państwa. Taka sytuacja wręcz utrudnia osiąganie celu inflacyjnego. Wówczas niewłaściwa koordynacja polityki monetarnej i fiskalnej staje się źródłem niestabilności finansowej. Ze wzgl. Na potężne możliwości oddziaływania władz monetarnych na gospodarkę działalność władz fiskalnych i monetarnych powinna być skoordynowana.. argument koordynacji wynika stąd, że rząd jest najpotężniejszym podmiotem gospodarki ze wzgl. Na rozmiary zasobów i dochodów.

Niezależność NBP

Wyróżniamy 4 aspekty niezależności banku centralnego:

-niezależność instytucjonalną

-niezależność personalną

-niezależność funkcjonalna (operacyjną)

- niezależność finansową

Poprzez niezależność instytucjonalną należałoby rozumieć całkowitą autonomię banku centralnego jego organów od osób trzecich, wyrażoną w gwarantowanym przez państwo zakazie wywierania wpływu na decyzje banku centralnego przez organy rządowe i pozarządowe oraz przyznanej osobowości prawnej. Autonomię banku centralnego nie należy jednak postrzegać jako całkowite odseparowanie banku centralnego. Pozostając niezależną instytucją musi on jednak współpracować z organami odpowiedzialnymi za politykę gospodarczą, również z rządem.

Personalna niezależność wiąże się ze sposobem mianowania członków organów decyzyjnych, długości ich kadencji, oraz gwarancji iż ewentualne odwołanie będzie wynikało jedynie z zaistnienia przesłanek określonych przez literę prawa.

Niezależność funkcjonalna (operacyjna) umożliwia bankowi centralnemu efektywne osiągnięcie celów i wypełnianie zadań. Poprzez autonomiczne podejmowanie decyzji w zakresie instrumentów pozostających w dyspozycji, bank centralny samodzielnie kształtuje i realizuje politykę pieniężną.

Finansowa niezależność banków centralnych to nic innego jak zdolność do samodzielnego zaopatrywania się w środki pieniężne niezbędne do realizacji powierzonych zadań.

NIEZELEŻNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO

Argumenty za

-krótszy proces decyzyjny szybsze efekty podejmowanych działań

-ograniczenie działań polityków, nakierowanych na krótkookresowe działania, często związane z chęcią zwiększenia swej popularności

-istnienie dodatniej korelacji między stopniem niezależności banku centralnego a stabilnością cen

-większa dyscyplina fiskalna związana z brakiem możliwości finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny

-większe zaufanie do niezależnej instytucji obniżenie oczekiwań inflacyjnych

Argumenty przeciw

-istnienie instytucji o niezwykle dużej autonomii godzące w zasady demokracji

-zmniejszenie skuteczności polityki gospodarczej na skutek wzajemnej niezależności podmiotów ją prowadzących

STOPIEŃ NIEZALEŻNOŚCI NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO

Obecnie niezależność NBP jest w dużym stopniu zbliżona do wymogów stawianych przez Unię Europejską oraz zasad ESBC. Są jednak pewne kwestie, które mogą budzić wątpliwości. Są one związane głównie z możliwością niejednoznacznej interpretacji celu NBP, jakim jest „utrzymanie stabilnego poziomu cen”. Krytycy uważają, że może on być interpretowany jako dążenie do przywrócenia pierwotnych cen, co oznaczałoby, iż po okresie inflacji Bank Centralny byłby zmuszony do wywołania deflacji w celu przywrócenia poprzednich cen. Sformułowanie celu jako „dążenie do oraz utrzymanie niskiej stopy inflacji” byłoby bardziej przejrzyste i zrozumiałe.

Z krytyką spotyka się także regulacja kadencyjności członków RPP. Obecnie kadencje wszystkich członków pokrywają się w czasie - rozpoczynają się i kończą tego samego dnia. Lepszym rozwiązaniem byłaby np. rotacja 3 członków co 2 lata. Rozwiązałoby to problem braku możliwości przekazania wiedzy nowym członkom RPP i zapewniło większą stabilność polityki pieniężnej.

W ciągu ostatnich trzech dekad Narodowy Bank Polski stawał się jedną z najważniejszych instytucji państwa z zapewnioną dużą autonomią działania. Choć w pierwszych latach okresu transformacji utrzymujący się wysoki poziom inflacji był znacznym problemem, to uzyskana przez bank centralny niezależność, wyposażyła go w instrumenty, które pozwoliły prowadzić właściwą, w przekonaniu jego władz, politykę pieniężną i ustabilizować wartość złotego. Duże znaczenie w tej kwestii miało wejście w życie nowej Konstytucji RP i nowe Ustawy o NBP, dzięki czemu polityka monetarna stała się zdecydowanie bardziej suwerenna. Co istotne, art.220 Konstytucji RP zagwarantowano brak pokrywania deficytu budżetowego zobowiązaniami wobec banku centralnego.

charakterystyka wydatków budżetu państwa w Polsce w aspekcie ilościowym i jakościowym (2. Charakterystyka struktury ekonomicznej wydatków budżetu państwa w Polsce)

Wydatki SP ponoszone są na realizację zadań publicznych, mających na celu zaspokojenie potrzeb zbiorowych i indywidualnych obywateli. Wśród wielu rodzajów klasyfikacji, najistotniejszym wydają się dwa podziały wydatków BP:

Ze względu na ich związek z ostatecznym wykorzystaniem PKB

-realne (rzeczywiste, nabywcze) - powodują realne zużycie PKB w drodze zakupu towarów i usług przez jednostki należące do sektora publicznego

-wydatki transferowe - dok. na rzecz innych podmiotów, co wynika z prowadzonej przez państwo polityki finansowej lub obowiązującego systemu fin. publ. Rozróżniamy transfery wewnętrzne (wydatki jednych gestorów funduszy publ. na rzecz drugich) oraz zewnętrzne (środki trafiają do podmiotów prywatnych w celu realizacji ważnych celów gospodarczych (np. dotacje)

2) Ze względu na ich charakter ekonomiczny, tj:

-sztywne - ich dokonanie jest obowiązkowe i zagwarantowane odpowiednim aktem prawnym (Ustawą o FP) lub wymagalnym zobowiązaniem SP. Zalicza się do nich m.in.: koszty obsługi długu publicznego, dotację dla FUS i KRUS, składki na ubezpieczenia społeczne za osoby przebywające na urlopach wychowawczych i macierzyńskich. Niezrealizowanie wydatków sztywnych wiązałoby się z poważnymi konsekwencjami: m.in. naruszeniem wiarygodności władz publicznych, załamaniem się systemu ubezpieczeń społecznych.

-elastyczne - ich dokonanie jest egzekwowane mniej rygorystycznie i uzależnione od możliwości finansowych bieżącego okresu

Podział wydatków BP według podstawowych grup ekonomicznych, zawarty wprost w ustawie budżetowej i Ustawy o FP przedstawia się następująco:

dotacje celowe, przedmiotowe, podmiotowe i rozwojowe, przeznaczone na finansowanie zadań publicznych oraz subwencje
świadczenia na rzecz osób fizycznych - w postaci transferów bezpośrednich i pośrednich
wydatki bieżące jednostek budżetowych -wynagrodzenia (+składki) pracowników budżetówki, zakupy towarów i usług oraz wydatki majątkowe
wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa - ich cechą charakterystyczną jest to, że nie finansują żadnych konkretnych zadań publicznych.
wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA.
wpłaty środków własnych Unii Europejskiej - tj. przekazywanych przez Polskę do budżetu UE: udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych.

Analizując wydatki BP w latach 2000 - 2008, zdecydowana ich większość miała bieżący charakter.

Jeśli chodzi o wydatki BP rozpatrywane według działów klasyfikacji budżetowej, większość ich jest przeznaczana na ubezpieczenia społeczne i opiekę społeczną. Z drugiej strony, najbardziej niedofinansowane wydają się oświata i wychowanie oraz kultura fizyczna i sport.

Największą kategorię wydatkową BP stanowią dotacje i subwencje, wydatki bieżące jednostek budżetowych oraz obsługa długu publicznego

5. poziom inflacji oraz czynniki kształtujące go od 2004 roku (7. czynniki inflacyjne i dezinflacyjne w 2004-2009 w Polsce)

Na sytuację gospodarczą Polski w 2004 r. istotny wpływ miało wstąpienie do Unii Europejskiej. Akcesja do UE i przekształcenia z tym związane (np. zmiany stawek podatków pośrednich, wprowadzenie regulacji UE dotyczących polityki celnej i polityki rolnej) oraz wzrost popytu na wybrane produkty, przyczyniły się do wzrostu ogólnego poziomu cen.

Na te niekorzystne zmiany nałożył się wzrost cen surowców na światowych rynkach (głównie ropy). W konsekwencji inflacja wzrosła znacząco powyżej przyjętego celu inflacyjnego. Z tego powodu, w warunkach ożywienia gospodarczego i rosnącej presji inflacyjnej, RPP zmieniła nastawienie polityki pieniężnej na restrykcyjne. Skutkiem tego było trzykrotne podwyższenie nominalnych stóp procentowych w okresie od kwietnia do sierpnia 2004 r.

Bardzo istotne dla obniżenia poziomu cen było także ustabilizowanie się gospodarki po wstrząsach cenowych związanych z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W sytuacji znacznego spadku inflacji RPP, w celu stymulacji aktywności gospodarczej, zdecydowała się na obniżki stóp procentowych w 2005 i na początku 2006 r. łącznie o 2,5 pkt. proc. Te decyzje wpłynęły na wzrost ożywienia gospodarczego i stopniowy przyrost inflacji (utrzymującej się ciągle poniżej celu inflacyjnego.

Od początku 2007 r. do końca pierwszej połowy roku następnego na sytuację makroekonomiczną w kraju duży wpływ miał wzrost presji inflacyjnej, który był spowodowany szybkim wzrostem gospodarczym i przekształceniami na rynku pracy. W trzecim kwartale 2008 r. rozpoczął się kryzys na światowych rynkach finansowych. Bezpośrednimi jego skutkami była głęboka recesja w światowej gospodarce, spadek inwestycji i popytu konsumpcyjnego.

Do najważniejszych czynników, wymienionych przez Radę, które będą miały wpływ na politykę pieniężną w 2011 r., można zaliczyć:

-kształtowanie się sytuacji w otoczeniu zewnętrznym (głównie w strefie euro, z która Polska jest powiązana gospodarczo);

-stan koniunktury gospodarczej w Polsce (oczekiwane jest przyspieszenie);

-sytuacja na rynku pracy;

-polityka fiskalna Państwa (przyjęty deficyt to ok. 40 mld zł);

-rozwój akcji kredytowej (z jednej strony stymulująco powinna działać poprawa koniunktury, z drugiej zaś negatywnie ---niepewność na rynkach finansowych i ograniczenia wprowadzone przez rekomendacje T i SII KNF;

-istotny wpływ na inflację, a tym samym na kształt polityki pieniężnej, może mieć podniesienie stawek VAT.

Wnioski:

Inflacja w latach 2004 - 2010 wyniosła średnio 2,7% nieznacznie różniąc się od przyjętego celu inflacyjnego;
Mechanizm płynnego kursu walutowego ułatwił dostosowania gospodarki do przemian makroekonomicznych;
W badanym okresie BC istotnie zwiększył przejrzystość polityki pieniężnej modyfikując narzędzia kontaktu z otoczeniem;
Wprowadzono także liczne zmiany mające upodobnić polski system finansowy do Eurosystemu.

Głównym narzędziem polityki pieniężnej w latach 2004 - 2010 były stopy procentowe. Operacje otwartego rynku w tym okresie prawie całkowicie ograniczyły się do emisji bonów (14 - dniowych, a później 7 - dniowych) w celu regulacji płynności na rynku międzybankowym.

6. Kształtowanie się inflacji po roku 2000

W 1998r, stopa inflacji pierwszy raz osiągnęła jednocyfrową wartość - 8, 6%. Był to poziom niższy od zakładanego celu inflacyjnego który przyjął poziom inflacji nie wyższy niż 9,5%. W odpowiedzi na wzrost inflacji RPP zareagowała podwyżką stóp procentowych. Rok 2001 zapoczątkował nowy etap w polityce pieniężnej NBP. W tym czasie w gospodarce polskiej i światowej miało miejsce kilka znaczących zjawisk, które doprowadziły do zmian w dotychczas prowadzonej polityce pieniężnej. Były to m.in.:

-spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego

-rosnący deficyt budżetowy

-stopniowa obniżka stóp procentowych przez RPP poczynając od 2001 roku.

Restrykcyjna polityka monetarna wpłynęła na obniżenie stopy inflacji do niecałego 1% pod koniec 2002 roku. Pomimo to polityka pieniężna była krytykowana. W latach 2001-2002 RPP ustaliła cel inflacyjny znów na zbyt wysokim poziomie w porównaniu z faktycznym stanem.

Od 2004 roku, RPP tak steruje polityką pieniężną, aby poziom inflacji kształtował się jak najbliżej progu 2,5%, z przedziałem odchyleń +/- 1 punkt procentowy. Bezpośredni cel inflacyjny stał się celem ciągłym, co oznaczało, że poziom inflacji nie będzie, tak jak w latach 1999 - 2003, wyznaczany na koniec danego roku kalendarzowego, lecz został raz określony i jest ciągle realizowany.

W trzecim kwartale 2004 poziom inflacji istotnie przekroczył górną granicę odchyleń od zamierzonego celu inflacyjnego. Powodem tych zmian były:

- silny wzrost popytu związany z akcesją do UE i wzrost cen na rynku krajowym, wywołany m.in. przez zmiany legislacyjne (w

- skoki cenowe surowców na rynkach światowych

Wysokiej inflacji towarzyszył dynamiczny wzrost wynagrodzeń i zwiększone oczekiwania inflacyjne.

Lata 2007 - I. połowa 2008 przyniosły szereg zawirowań na krajowym rynku finansowym, m. in.:

Stopniowo rosnąca inflacja (wstrząsy na światowych rynkach surowców i podwyżki cen administrowanych) hamowana jednak aprecjacją złotego (spekulacje na walucie).
Wzrost presji inflacyjnej (szybki wzrost gospodarczy, napięcia na rynku pracy)

Ponieważ inflacja przekroczyła górną granicę wahań, RPP rozpoczęła cykl zacieśniania polityki pieniężnej.

W listopadzie 2007 roku NBP po raz pierwszy od 2004 roku przeprowadził operacje dostrajające w celu zasilenia w płynność sektora bankowego.

Pogłębiający się w 2008 r. kryzys światowej gospodarki (w tym głównych partnerów handlowych Polski), globalna recesja, zawirowania na rynku pracy oraz ograniczony dostęp do kredytu doprowadził do spadku popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego.

W 2008 roku NBP 6 -krotnie podważył poziom stóp, by potem dwukrotnie je obniżać - w grudniu stopa referencyjna osiągnęła najniższy poziom w historii, spadając z 6% do 3,5%.

7. miary inflacji stosowane w Polsce

Delator PKB - wskaźnik ekonomiczny wyrażający procentowy stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe). Deflator jest wskaźnikiem inflacji, rozumianej jako procentowa zmiana cen wszystkich dóbr, wchodzących w skład PKB, pomiędzy rokiem bazowym, a bieżącym. Deflator uwzględnia zatem zmiany cen dóbr zarówno konsumpcyjnych i inwestycyjnych, jak i stanowiących eksport netto.

Inflacja cen konsumentów (Consumer Price Index CPI) - indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Najpopularniejsza na świecie miara inflacji. Jest średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe. Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny koszyk zakupów. W Polsce, GUS tworzy koszyk na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych.

Indeks cen dóbr produkcyjnych, (ang. Producer Price Index, PPI) - W odróżnieniu od CPI wskaźnik ten nie bierze pod uwagę zmian cen usług oraz dotyczy wyłącznie cen towarów w obrocie hurtowym, które zostały wyprodukowane i sprzedane przez zakłady przetwórstwa przemysłowego, górnictwo oraz przedsiębiorstwa dostarczające i wytwarzające energię elektryczną, gaz i wodę. PPI mierzy ceny netto, a więc z wyłączeniem podatku VAT i akcyzy. Uwzględnia natomiast różnego rodzaju dotacji przedmiotowe przyznawane dla poszczególnych wyrobów.

Inflacja bazowa - obrazuje długookresowy trend w kształtowaniu się procesów inflacyjnych, który powstaje dzięki wyeliminowaniu wahań o charakterze sezonowym, przypadkowym oraz szoków podażowych. Najważniejsza z punktu widzenia rynków finansowych wydaje się inflacja bazowa netto, która powstaje dzięki wyeliminowaniu cen paliw oraz cen żywności z ogólnego wskaźnika CPI (te pozycje w sumie stanowią około 33% komponentów koszyka konsumpcyjnego).

Zharmonizowane wskaźniki cen konsumpcyjnych (HICP) obliczane są według ujednoliconej metodologii Unii Europejskiej przez kraje członkowskie. Podstawę do opracowania HICP dla Polski stanowi: obserwacja reprezentantów towarów i usług konsumpcyjnych; system wag oparty na strukturze spożycia indywidualnego w sektorze gospodarstw domowych ze statystyki rachunków narodowych sprzed dwóch lat.

8. Rola oczekiwań inflacyjnych w kształtowaniu sie inflacji

Oczekiwania inflacyjne, czyli oczekiwany przez podmioty gospodarcze i konsumentów wzrost cen, spełniają niezwykle istotną rolę w kształtowaniu się inflacji oraz wpływają na skuteczność prowadzonej polityki pieniężnej.

Zgodnie z teorią „oczekiwań inflacyjnych”, jeżeli Bank Centralny głosi, że będzie „ostro” walczył z inflacją, to ona rzeczywiście się nie pojawi, jeżeli ludzie w to uwierzą. Jeżeli jednak nie uwierzą, to konsumenci będą robili „zapasy” a producenci „z wyprzedeniem” podnosili ceny, co spowoduje pojawienie się inflacji.

9. metody obiektywizacji pomiaru inflacji w Polsce

Metody stosowane do jej pomiaru to: metody mechaniczne (oparte wyłącznie na wyłączeniu stałego koszyka dóbr), metody statystyczne oraz metody oparte o formalne modele teoretyczne. NBP oblicza i publikuje cztery miary inflacji bazowej, z czego trzy oblicza się przy pomocy metody mechanicznej (inflacja bazowa po wyłączeniu cen administrowanych, inflacja bazowa po wyłączeniu cen żywności i energii), jedną za pomocą metody statystycznej (15 % średnia obcięta). Metody mechaniczne polegają na wyłączeniu pewnych wskaźników cen z ogólnego wskaźnika CPI. Wada tej metody polega na tym, że wybór wyłączanej grupy jest odgórnie narzucany. Za pomocą metody statystycznej oblicza się miarę 15% średnia obcięta, która jest średnią ważoną, liczoną zgodnie z metodologią używaną do obliczania CPI, na zbiorze grup cen eliminujących wpływ 15% cen o najmniejszej i największej dynamice.

10. źródła i formy zaspokajania potrzeb finansowych państwa (Czynniki kształtujące potrzeby finansowe państwa)

Państwo w przeciwieństwie do przedsiębiorstw i gospodarstw domowych nie jest w stanie samo sobie wytworzyć dochodów. Dlatego źródłem dochodów państwa muszą być przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe, a w gruncie rzeczy zawsze gospodarstwa domowe. Potrzeby finansowe państwa odzwierciedlają się w popycie państwa na pieniądz, który może być zaspokajany poprzez:

-Przymusowe sięganie do dochodów innych podmiotów

-Zaciąganie pożyczek.

Pożyczki te należy jednak traktować jako źródło uzupełniające, bo wiążą się one z powstawaniem deficytu budżetowego, a co za tym idzie, długu publicznego. Dochody dzielimy wg różnych kryteriów. Wyróżniamy:

-dochody zwrotne i bezzwrotne;

-wpływy publiczne i dochody publiczne

-daniny publiczne dochody publiczne z majątku i praw majątkowych, pozostałe dochody.

Największe dochody państwu przynoszą podatki, a najważniejsze podatki w Polsce to bezpośrednie: PIT, CIT i pośrednie: VAT, akcyza oraz podatki lokalne.

Potrzeby finansowe państwa determinuje głównie planowana wielkość wydatków, a szczególnie tzw. wydatków sztywnych. Ważną przyczyną zwiększenia wydatków sztywnych są negatywne skutki reform z 99 r., szczególnie reformy służby zdrowia i emerytalnej.

Od czasu transformacji wydatki państwa są wyższe niż dochody, kolejne budżety zamykały się deficytami.

Największe dochody przynosi państwu VAT (ok. 99,5 mld zł w 2009 r.), akcyza (ok. 54 mld), PIT (ok. 36 mld) i CIT(ok. 24 mld w 2009 r.). Z kolei z dochodów niepodatkowych najwięcej stanowią dochody jednostek budżetowych (ok. 9,8 mld zł w 2009) i dochody z dywidend (ok. 8,3 mld zł w 2009), które w 2009 r. były 2,5 raza wyższe od zaplanowanych. Największe wydatki w 2009 r. rząd poniósł na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (ok. 64 mld zł), obsługę długu publicznego (ok. 32 mld), obronę narodową (ok. 16,8 mld), rolnictwo i łowiectwo ( ok. 16 mld), transport i łączność (ok. 13 mld), pomoc społeczną (ok. 12,5 mld), szkolnictwo wyższe (ok. 12 mld),administrację publiczną (ok. 11 mld).

11. złożoność podmiotów polityki finansowej państwa a jej skuteczność

Polityka finansowa oznacza działalność państwa, które dąży do osiągnięcia określonych celów za pomocą narzędzi pieniężnych (finansowych). Realizację tych celów utrudnia jednak problem złożoności podmiotów polityki finansowej - państwo jest podmiotem złożonym ze względu na jego funkcje ustrojowe oraz funkcje ekonomiczne. Polityka finansowa stanowi zatem wypadkową działania wielu subpodmiotów, których cele mogą być wewnętrznie sprzeczne.

Ze względu na kryterium funkcji ekonomicznych możemy podzielić politykę finansową państwa na:

Politykę fiskalną,
Politykę monetarną.

Pomiędzy polityką monetarną a polityką fiskalną występuje asymetria: celów, odpowiedzialności oraz narzędzi.

Polityka pieniężna musi być rozumiana jako część ogólnej polityki gospodarczej państwa, na którą się jeszcze składają polityka fiskalna, kursowa i dochodowa. Choć każdy z członów polityki gospodarczej realizuje swoje specyficzne cele, powinny się one zbiegać we wspólnych celach ostatecznych. Będąc jedynie celem pośrednim w perspektywie polityki gospodarczej jako całości, dla polityki pieniężnej cel niskiej inflacji i stabilizacji cen jest nadrzędny w jej obszarze aktywności. Z kolei cele nadrzędne innych dziedzin polityki gospodarczej są dla polityki pieniężnej drugorzędne i podlegają realizowaniu przez nią jedynie w stopniu, który nie koliduje z jej celem priorytetowym (niską, stabilną inflacją). Stabilny poziom cen jest najcenniejszym wkładem, jaki bank centralny może wnieść do polityki gospodarczej. W ramach jego osiągania wskazane jest jednak współdziałanie z rządem w realizacji całościowego programu gospodarczego rozumianego jako utrzymanie długotrwałego, stabilnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wysokiej stopy zatrudnienia i na dłuższą metę korzystnego salda bilansu płatniczego. Polityka pieniężna powinna być rozumiana szerzej jako zapewnienie bezinflacyjnego wzrostu gospodarczego.

Polityka pieniężna i fiskalna stanowią główne filary polityki gospodarczej z racji ich szerokiego zakresu oddziaływania. Dlatego działania obu polityk powinny być wewnętrznie spójne i skoordynowane, a ich przeprowadzenie powinno odbywać się w sposób harmonijny i niezakłócony. Przedmiotem wciąż aktualnych kontrowersji wśród ekonomistów jest jednak problem powiązań między stabilnością monetarną a finansową. Napięcia pomiędzy resortem finansów a bankiem centralnym może np. wywołać ekspansywna polityka budżetowa, która nie sprzyja stabilizacji cen, ponieważ z reguły zwiększa inflację. Z drugiej strony silnie ekspansywna polityka pieniężna może również wywołać tendencje inflacyjne, co się przyczyni do spadku płac realnych i eskalacji żądań płacowych. Z kolei bardzo restrykcyjna polityka monetarna może pośrednio doprowadzić do wzrostu stopy bezrobocia.

Zdarza się, że polityka pieniężna jest poddawana naciskom wywieranym przez rząd i musi sobie radzić z innymi konkurencyjnymi celami gospodarczymi rządu. Zasadniczym problemem dla władz monetarnych jest jednak nadmierny deficyt budżetowy i brak dyscypliny finansowej rządu.

Ważnym aspektem, o którym trzeba pamiętać, jest również, że polityka monetarna i fiskalna działają w zupełnie odmiennych ramach czasowych, co powoduje opóźnienia i staje się istotne przy ocenie koordynacji działań. Efekty polityki pieniężnej należy rozpatrywać w krótkim okresie, a efekty polityki fiskalnej w długim. Polityka pieniężna odpowiada za bieżącą stabilizację sytuacji gospodarczej, podczas kiedy politykę fiskalną cechuje najdłuższe opóźnienie.

12. konstytucyjne podstawy polityki finansowej w Polsce (Zapisy konstytucyjne RP odnoszące się do polityki finansowej państwa.)

Obecnie obowiązującą Konstytucję RP Sejm uchwalił w dniu 2 kwietnia 1997r. Szereg artykułów Konstytucji w sposób pośredni odnosi się do finansów publicznych- chodzi głównie o zapisy gwarantujące prawa ekonomiczne, socjalne, kulturalne, np. ochrona zdrowia. Szczególnie rozwinięte są normy prawne określające procedurę budżetową, w tym kompetencje poszczególnych organów władzy oraz obowiązujący je terminarz prac nad budżetem. Konstytucja zastrzega także jakie procesy w zakresie finansów publicznych mogą przebiegać tylko na zasadach i w trybach określonych w ustawach. Konstytucja jest fundamentem dla stabilnych finansów publicznych, zwiera bowiem regulacje dotyczące procedury budżetowej, ograniczenia w zakresie nierównowagi wydatków i dochodów publicznych, stabilizuje prawo podatkowe, jak również gwarantuje niezależność NBP

Podstawy prawne Polit. Fin. Oprócz konstytucji opisuje także ustawa o finansach publicznych Określa ona budowę sektora finansów publicznych, definiuje środki publiczne dochody , rozchody, wydatki budżetu oraz istotę długu publicznego. Doprecyzowuje kompetencje organów. Nakazuje jawność i przejrzystość finansów publicznych poprzez określenie obowiązków informacyjnych względem społeczeństwa

Ustawa o NBP Określa główny cel banku którym jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

13. konkretyzacja celów polityki monetarnej w Polsce

W przypadku polityki monetarnej odpowiedzialność państwa może mieć symboliczny charakter w tym sensie, że bank centralny jako główny podmiot odpowiedzialny za prowadzenie polityki monetarnej posiada istotną autonomię.
Polityka monetarna zajmuje się kształtowaniem zjawisk finansowych w gospodarce (kraju). Głównym kierunkiem oddziaływania polityki monetarnej są wielkość oraz zmiany podaży i popytu na pieniądz. Oznacza to, że polityka monetarna wpływa na relacje między podażą pieniądza a popytem na pieniądz. W dostosowaniu tym szczególną rolę odgrywa stopa procentowa, którą posługują się władze monetarne. Stopa procentowa (podstawowa i pochodne) wpływa na podaż pieniądza, a ta z kolei ma wpływ na procesy inflacyjne, kredytu dla przedsiębiorców, decyzje gospodarstw domowych odnośnie do oszczędzania, decyzje podmiotów inwestujących na rynku kapitałowym itd.

Szczególnie ważne zadanie polityki monetarnej polega na reagowaniu na impulsy pochodzące ze:

1) sfery realnej (np. wzrost lub spadek produkcji, bezrobocia itp.),

2) sfery pieniężnej (tj. kryzysy finansowe, zwiększenie deficytu budżetowego, zmiany w napływie bądź odpływie kapitału),

3) zmian psychologicznych (zmiany preferencji konsumpcyjnych oszczędnościowych, panika związana z groźbą kryzysu finansowego, sytuacja polityczna).
Za politykę monetarną jest odpowiedzialny przede wszystkim bank centralny. Rząd może pośrednio oddziaływać na politykę monetarną, np. przez wielkość redystrybucji fiskalnej, poziom deficytu budżetowego, wielkość długu publicznego. Jeżeli zgłasza popyt na pieniądz (pożyczki), to nie pozostaje to bez wpływu na stan i pożyczkowego (kapitałowego). Jeżeli nawet udział rządu w rynku kapitałowym ja niewielki, to i tak trzeba pamiętać, że państwo należy do największych uczestników tego rynku, a więc jego działalność może zakłócać funkcjonowanie rynku. Do celów polityki monetarnej zalicza się:
1) cele strategiczne (bezpośrednie),
2) cele pośrednie,
3) cele operacyjne.
Podstawowym strategicznym celem polityki monetarnej jest utrzymanie i stabilnego poziomu cen. Cel ten nie powinien jednak umniejszać istotnych celów polityki monetarnej, takich jak wzrost gospodarczy, ograniczanie bezrobocia, równowaga gospodarki. Bank centralny, deklarując cel strategiczny polityki monetarnej, musi dokonać wyboru między utrzymywaniem wysokiego poziomu produktu krajowego oraz ograniczaniem bezrobocia a utrzymywaniem stabilnego poziomu cen.
Na ogół przyjmuje się, że nie jest możliwe łączne osiąganie tych dwóch celów strategicznych polityki monetarnej, tj. utrzymanie stabilnego poziomu cen osiąganie „przyzwoitych" stóp wzrostu gospodarczego.

Cele pośrednie polityki monetarnej są dla banku centralnego łatwiejsze do monitorowania oraz korygowania. Zaliczamy do nich:
1) kształtowanie wysokości stóp procentowych;
2) oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza (liczoną agregatami pieniężnymi).
Celami operacyjnymi banku centralnego są: utrzymanie określonego poziomu bazy monetarnej oraz poziomu stopy procentowej.

Przed wprowadzeniem BCI polityka pieniężna była prowadzona w oparciu o cele pośrednie dla agregatów pieniężnych osiąganie tego celu w ramach pełzającego kursu była bardzo trudne i nieskuteczne.

BCI zakłada brak celów pośrednich, a bank centralny nie skupia się na pojedynczym wskaźniku, natomiast bierze pod uwagę każdą dostępną informację o czynnikach, zagrażających wykonaniu przyjętego celu inflacyjnego; realizując ten cel, bank centralny wykorzystuje wszelkie dostępne instrumenty polityki pieniężnej.

ZALETY BCI: jasny i zrozumiały dla społeczeństwa cel; łatwa weryfikacja; pozwala przełamywać oczekiwania inflacyjne

WADY BCI: występowanie problemu opóźnień; wymaga ścisłej koordynacji z polityką fiskalną

14. konwergencja nominalna i realna z Unią Walutową (Różnica między konwergencją nominalną a realną dla uni gospodarczej i walutowej)

Konwergencja realna - Dotyczy różnicy pomiędzy PKB per capita, stopniem rozwoju, poziomem bezrobocia, konkurencyjnością gospodarki polskiej, a gospodarkami krajów UGiW. Jest ona obiektywnie istniejąca i obserwowana. Są to trwałe przemiany strukturalne zachodzące w gospodarce regionu, kraju lub grupy krajów skutkujące w dłuższym kresie nadrabianiem dystansu wobec gospodarek najlepiej rozwiniętych lub upodobnienie się gospodarek.

Konwergencja nominalna - to procesy które regulowane są za pomocą makroekonomicznych kryteriów dotyczących stabilności cen, stabilności finansów publicznych, stabilności kursów wymiany walut.

Kryteria konwergencji nominalnej:

- kryterium stabilności cen - inflacja nie może być wyższa niż 1,5 pkt procentowego ponad średni poziom inflacji w 3 krajach o najniższej średniej,

- kryterium fiskalne =- deficyt budżetowy nie większy niż 3% PKB oraz dług publiczny nieprzekraczający 60% PKB

- kryterium stóp % - długoterminowa stopa% nie wyższa niż 2 pkt. % ponad średni poziom stóp % w trzech krajach UE o najniższej inflacji

-Kryterium kursu walutowego - przez okres co najmniej 2 lat wahania kursu waluty krajowej muszą mieścić się w normalnym przedziale wahań wokół kursu centralnego. Wypełnienie kryterium kursowego wiąże się z koniecznością włączenia złotego do ERM2

15. główne cechy polityki podatkowej po 1992 r

W okresie transformacji w Polsce miała miejsce reforma podatkowa, miła ona łagodny charakter (Łagodna rewolucja podatkowa

I. Przesłanki zmian polityki podatkowej:
1. rewolucja wystąpiła w okresie transformacji i konieczność reformy systemu podatkowego wynikała z jego anachronicznego i nieadekwatnego do współczesnej gospodarki rynkowej charakteru,
2. praktyczny zanik podatku jako kategorii ekonomicznej, społecznej itd.,
3. podatkami obciążona była gospodarka prywatna, głównie indywidualne gospodarstwa rolne, które dawały tylko kilka procent w tworzeniu budżetu państwa,
4. ostry kryzys finansów publicznych na przełomie I i II kwartału 1991 r.,
5. dochody państwa opierały się na podatkach bezpośrednich płaconych przez przedsiębiorstwa państwowe, jednak po zastosowaniu restrykcyjnej polityki dochody budżetu zaczęły spadać a jednocześnie nie nastąpił też zakładany wzrost podatków od sektora prywatnego. Wynikało to także z niedorozwoju aparatu skarbowego, który nie był w stanie kontrolować płacenia podatków przez sektor prywatny. W tej sytuacji konieczne było szybkie rozszerzenie podatków pośrednich przez rozszerzenie zakresu stosowania podatku obrotowego i podniesienie jego stawek a potem wprowadzenie podatku od towarów i usług,
6. przywrócono w Polsce samorząd terytorialny, konieczne było ustanowienie finansowych podstaw działalności władz gminnych i oparciu ich działalności na podatkach centralnych i gminnych.
II. Główne zasady reformy systemu podatkowego.
1. zachowana została zasada centralnego władztwa podatkowego, która i tak do końca nie była bezwzględnie przestrzegana gdyż prawo samorządowe dopuszcza możliwość samo opodatkowania się mieszkańców gminy,
2. przyjęto zasadę koncentracji dochodów władz publicznych za pomocą kilku wiodących podatków:
- od towarów i usług,
- akcyzowy,
- dochodowy od osób fizycznych,
- dochodowy od osób prawnych,
- jak również ceł,
3. przekazywanie części podatków w gestię władz samorządowych jako wyłączne źródło zasilania budżetów gmin,
4. oparcie się w większym stopniu dochodów budżetowych na podatkach pośrednich (łatwiejszych do ściągnięcia i nie naruszających wprost zysków przedsiębiorstw tworząc tym samym warunki do inwestowania),
5. wprowadzenie powszechnego podatku od dochodów osób fizycznych,
6. władze gminne mogą trwale partycypować w podatkach władz centralnych,
7. możliwość używania podatków do realizacji celów pozafiskalnych,
8. reforma systemu podatkowego zgodnie z podstawowymi zasadami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
III. Filary reformy podatkowej.
1. Wprowadzenie 1 stycznia 92 r. podatku dochodowego od osób fizycznych,
2. Wprowadzenie 5 lipca 93 r. podatku od towarów i usług,
3. Zreformowanie w 92 r. podatku dochodowego od osób prawnych,
4. Wprowadzenie systemu podatków i opłat lokalnych: podatek od nieruchomości, rolny, od spadków i darowizn, od środków transportu,
5. Ustanowienie podatku importowego,
6. Wprowadzenie podatku od sprzedaży akcji w obrocie publicznym, podatku od gier losowych , opłaty wyrównawczej.
IV. Skutki łagodnej rewolucji podatkowej.
1. wprowadzono dwa podatki: dochodowy od osób fizycznych, oraz od towarów i usług, (udało się to głównie dzięki niskiej świadomości podatkowej społeczeństwa),
2. przy wprowadzaniu podatku dochodowego od osób fiz. duże znaczenie miało ubruttowienie wynagrodzeń, co zneutralizowało w znacznym stopniu jego wpływ na dochody podmiotów.
Wpływ wprowadzenia podatku od towarów i usług nie wywołał silnego impulsu inflacyjnego. Wzrost inflacji w roku 93 wyniósł około 6 pkt %, przy stopie inflacji 34,3%.

16. instrumenty bezpieczeństwa finansowego w Polsce

Bezpieczeństwo finansowe państwa dotyczy fundamentalnych kwestii finansów państwa i jest treścią zapisów konstytucyjnych, zapisów w ustawie o finansach publicznych, ustawie o NBP oraz innych aktach prawnych.

Do narzędzi bezpieczeństwa strategicznego należą:

-Jednorodna doktryna państwa, której skutkiem jest koncepcja sektora finansów publicznych (General Government)

-Zakaz przekraczania państwowego długu publicznego ponad 60% PKB

-Zakaz udzielania pożyczek na potrzeby bieżące rządu przez NBP

-Zakaz zwiększania przez sejm wielkości deficytu budżetowego państwa w stosunku do deficytu zawartego w projekcie ustawy budżetowej opracowanej przez rząd

-Obowiązek zapisu w corocznych ustawach budżetowych górnego pułapu zaciągania zobowiązań z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych

-Obowiązek zapisu w corocznych ustawach budżetowych maksymalnej kwoty udzielanych poręczeń i gwarancji kredytowych

-Obowiązek przedstawienia przez rząd wiarygodnych źródeł finansowania deficytu budżetowego

-Nakaz regulowania zobowiązań państwa z tytułu zaciągniętych pożyczek przed innymi wydatkami

-Obowiązek przestrzegania procedur ostrożnościowych i sanacyjnych

17. czynniki kształtujące zysk NBP (Czynniki kształtujące saldo sektora finansów publicznych w Polsce)

Główną częścią dochodów NBP są dochody z oprocentowania rezerw walutowych. Na ich wysokość wpływ mają: kurs walutowy oraz stopy procentowe na zagranicznych rynkach finansowych. Zmiany kursu walutowego wpływają na wynik finansowy NBP w ten sposób, że uzyskane z rezerw dewizowych przychody są następnie przeliczane na złote. Przy aprecjacji

złotego maleje wyrażony w złotych strumień odsetek uzyskiwanych w walutach obcych. Odwrotna zależność zachodzi przy deprecjacji złotego. Zmienność wyniku finansowego NBP w znacznym stopniu zależy również od zmian stóp

procentowych na zagranicznych rynkach finansowych. Wzrost stóp procentowych w zależności od rodzaju instrumentu finansowego oraz okresu inwestycji w różny sposób

wpływa na wynik finansowy. Pozytywny efekt wzrostu stóp procentowych najszybciej uwidacznia się w przypadku lokat składanych na krótkie terminy. Natomiast w przypadku

inwestycji w długookresowe obligacje, pozytywny wpływ wzrostu stóp procentowych na wynik finansowy, z tytułu lokowania rezerw dewizowych na wyższy procent, pojawia się

dopiero w dłuższym okresie. W krótkim okresie wzrost stóp procentowych przekłada się na spadek cen dłużnych papierów wartościowych i w konsekwencji wywiera negatywny wpływ

na wynik finansowy.

Koszty działania NBP: koszty administracyjne i koszty prowadzenia polityki pieniężnej. Największą z tych dwóch pozycji, która wpływa na wynik finansowy jest poziom operacji otwartego rynku i stóp procentowych, po których te operacje są przeprowadzane działania zmierzające do ograniczenia płynności, z reguły bardzo kosztowne dla banku centralnego.

Przychody, wraz z przychodami uzyskanymi w kraju, pomniejszone o koszty działania NBP stanowią zysk ekonomiczny. począwszy od 2004 roku, pojawiły się nowe czynniki obniżające wynik finansowy NBP. W związku ze zmianą ustawy o NBP z dnia 18 grudnia 2003 roku i wprowadzeniem oprocentowania rezerwy obowiązkowej (art. 39) utrzymywanej przez banki na rachunkach w NBP, W planie uwzględniono również przewidywany spadek cen zagranicznych papierów wartościowych i w konsekwencji koszty niezrealizowane z wyceny tych papierów.

18. Dług publiczny po 1990r. jego główne cechy (1. Dług publiczny w Polsce, przyczyny, struktura, skala)

Długiem publicznym określa się łączne finansowe zobowiązania podmiotów sektora publicznego z tytułu zróżnicowanych z ekonomicznego i prawnego punktu widzenia zdarzeń prawno finansowych, a przede wszystkim - niedoborów powstających w wyniku finansowania nadwyżki wydatków publicznych ponad dochody publiczne skumulowane w poprzednich okresach. Zgodnie z zapisami ustawy o finansach publicznych przez państwowy dług publiczny należy rozumieć wartość nominalną zadłużenia jednostek sektora finansów publicznych, która ustalana jest po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań pomiędzy jednostkami tego sektora.

Zadłużenie Polski na koniec 1990 r. w znacznej mierze było odziedziczone po poprzedniej epoce. Transformacja systemu finansów publicznych doprowadziła do powstania instytucji długu publicznego w Polsce. Wprawdzie również w latach 80. występowało zjawisko kumulowania się deficytu budżetowego, ale nie było ono większym problemem wobec stosowania najprostszej metody pokrywania deficytu budżetowego, jaką był nieoprocentowany kredyt bankowy i dodruk pieniądza przez bank centralny. W związku ze zmianami ustrojowymi powstała także kwestia odpowiedzialności za zadłużenie zagraniczne Polski, które stanowiło przeważającą część zobowiązań. Stosunki własnościowe istniejące w gospodarce socjalistycznej spowodowały, że za zaciągane przez banki pożyczki musiał przejąć odpowiedzialność skarb państwa.

Z danych wynika, że wraz z upływem lat zmienia się struktura długu publicznego, co polega na zwiększeniu długu krajowego w długu globalnym. Wiąże się to z dwoma przyczynami:

-redukcją ok. 1/3 polskiego zadłużenia zagranicznego,

-utrzymującymi się - począwszy od 1991 r. - deficytami budżetowymi, których kumulacja powoduje wzrost długu krajowego.

O ile w 1990 r. krajowy dług publiczny wynosił blisko 7 mld zł, o tyle już rok później nominalnie jego wielkość prawie się podwoiła, głównie za sprawą pojawienia się na polskim rynku instrumentów zaciągania długu. Wzrósł również dług krajowy jako % PKB z 12,20 % w 1990 r. do 15,66 % w 1991 r. Udział ten w latach 1992-2000 kształtuje się średnio
w wysokości około 22%. W latach 2001-2002 nastąpił szybki przyrost długu krajowego zarówno w mld zł, jak i jako % PKB. Kolejne lata to względna stabilizacja, dług kształtuje się w granicach 30-32% PKB, natomiast wyrażony w wartościach nominalnych ciągle wzrasta. W 2009 r. poziom zadłużenia publicznego zaczyna rosnąć, co jest związane z wystąpieniem kryzysu finansowego.

Zagraniczne zadłużenie skarbu państwa w latach 1992-2001 spadło z poziomu 82,69% PKB do 13,70% PKB, a w z 2002 r. znów wzrosło, co stało się zapowiedzią odwrócenia tendencji spadkowej. Zmniejszanie się zadłużenia zagranicznego do 2001 r. było skutkiem m.in. zawarcia porozumień w sprawie:

-redukcji i restrukturyzacji długów w ramach Klubu Paryskiego,

-redukcji i restrukturyzacji długów w ramach Klubu Londyńskiego,

-wzajemnego skompensowania należności Polski i Rosji.

Generalnie możemy powiedzieć, że w latach 1990-2000 nastąpił silny spadek relacji długu do PKB. Umożliwiły to takie zjawiska jak:

-Ograniczenie skali deficytów budżetowych do ok. 3% PKB

-Szybki wzrost gospodarczy

-Silne wzmocnienie się złotego, przez co obniżyła się relacja długu zagranicznego do PKB

-Redukcja zadłużenia zagranicznego Polski.

19. wpływ cyklu koniunkturalnego na sytuację finansową państwa na przykładzie Polski (5. Wpływ cyklu koniunkturalnego na politykę monetarną na przykładzie Polski)

Struktura wahań koniunkturalnych określa pewien układ i wzajemne relacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi elementami tworzącymi dany proces cykliczny. Cecha ta umożliwia zbadanie zależności przyczynowo-skutkowych zachodzących między analizowanymi wielkościami ekonomicznymi lub wskazuje na okresy opóźnień lub wyprzedzeń czasowych pojawiających się między punktami zwrotnymi cyklu.

20. Mierniki fiskalizmu i jego poziom w Polsce

Mierniki fiskalizmu:

zakres ingerencji systemu finansów publicznych w produkt krajowy brutto
stopień pokrycia wydatków publicznych z dochodów
progresywne skale podatkowe
różnice między nominalną a efektywną stopą opodatkowania
zakres występowania tzw. szarej strefy w gospodarce

w Polsce same obciążenia administracji publicznej związane z niefiskalnymi zadaniami administracji skarbowej (np. wydawanie zaświadczeń) generują 15-20% kosztów, głównie związanych z zaangażowaniem czasu pracowników.

Koszty poboru podatków wyliczone w 2009 wynoszą w Polsce 2,45 euro na każde 100 euro przychodu (dla porównania 1,31 w UK, 1,61 w Czechach). Koszty poboru wyliczone w 2002 roku dla całej polskiej administracji publicznej wynosiły 1,6% dochodów budżetowych.

Jako przykład fiskalizmu w Polsce wskazuje się opodatkowanie niektórych darmowych świadczeń na rzecz pracowników - szczepionek przeciwko grypie czy darmowych napojów.

Szacuje się, że obciążenie przeciętnego obywatela podatkami pośrednimi i bezpośrednimi w Polsce wynosi 44,8%. Stosunek dochodów podatkowych do dochodów Skarbu Państwa w 2007 roku wynosił w Polsce 34,2%.

21. Przykłady jawności polityki finansowej w Polsce

polityka fiskalna:

Z dniem 1 stycznia 2010 roku weszła w życie nowa ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych. Zapewnia ona powszechny dostęp obywatelom do najważniejszych informacji dotyczących wydatkowania publicznych pieniędzy i możliwość kontroli władzy państwowej i samorządowej.

Zasada jawności finansów publicznych znajduje szerokie zastosowanie zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym. Na szczeblu centralnym, jest ona realizowana poprzez:

-jawność debaty budżetowej w Sejmie i Senacie,

-jawność debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa w Sejmie,

-podawanie do publicznej wiadomości:

-kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa,

-kwot dotacji udzielanych przez państwowe fundusze celowe,

-zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych,

-informacji o wykonaniu budżetu państwa za okresy miesięczne.

polityka monetarna:

Zgodnie z zasadą jawności i przejrzystości działań w zakresie nadzoru, NBP zamierza przedstawiać

informacje na temat wypełniania tej funkcji w publikowanym corocznie sprawozdaniu z działalności

NBP. Ponadto niektóre dane statystyczne zbierane od operatorów systemów płatności, dane

sumaryczne zebrane od wydawców kart płatniczych i agentów rozliczeniowych są wykorzystywane

przy opracowywaniu kwartalnej informacji o rozliczeniach pieniężnych i rozrachunkach

międzybankowych, która jest dostępna na stronie internetowej NBP.

22. Opóźnienia czasowe w polityce monetarnej na przykładzie Polski

Ocenia się iż standardowo opóźnienia czasowe (lag time) w decyzjach polityki monetarnej wynoszą od 4 do 12 kwartałów. W warunkach Polskich wynoszą one od 5 do 7 kwartałów. Polityka pieniężna jest jedną z metod polityki gospodarczej; pozwala ona na względnie szybkie reagowanie na zmiany sytuacji gospodarczej. To jest zasadnicza różnica w porównaniu do polityki fiskalnej, która musi przebyć drogę legislacyjną i uzyskać aprobatę parlamentu. Tak więc musi upłynąć

określony, najczęściej długi okres czasu, zanim propozycje nowych rozwiązań podatkowych wejdą w życie. Podobnie w polityce monetarnej musi minąć czas od momentu zorientowania się co do konieczności podjęcia działań do momentu, kiedy to te działania wywieją skutek na sferę realną gospodarki. Czas potrzebny np. Radzie Polityki Pieniężnej na reakcję, podjęcie określonych działań i uzyskanie w związku z tym pożądanych efektów gospodarczych i ekonomicznych można podzielić na trzy etapy. Są one wyodrębnione i spójne z trzema głównymi sektorami gospodarki, na które oddziałuje polityka banku. „Bank potrzebuje określonego czasu (opóźnienie wewnętrzne), aby do momentu zaistnienia „potrzeby działania” zebrać dokładnie informacje o przebiegu koniunktury oraz kształtowaniu się podstawowych wskaźników sytuacji gospodarczej (tempa wzrostu cen, zatrudnienia, inwestycji itp.), na podstawie których można dopiero prowadzić dokładną analizę sytuacji (opóźnienie informacyjne)”. Przeanalizowanie sytuacji może wymagać czasu, przeprowadzenia prognoz, zebrania danych uzupełniających. Znalezienie kompromisu pomiędzy często sprzecznymi informacjami wymaga doświadczenia i wzięcia pod uwagę zaistniałych zmian, jak i dostosowania środków działania. Stąd też bierze się „opóźnienie interpretacyjne”. Po zdiagnozowaniu czynników dochodzi jeszcze tzw. opóźnienie decyzyjne i administracyjne. Następuje ono już po ustaleniu środków zaradczych. Kolejnym rodzajem opóźnienia czasowego jest opóźnienie pośrednie, występujące wtedy, gdy okres dotyczy momentu od zastosowania środków polityki pieniężnej przez bank centralny do momentu wywołania pierwszych skutków sektorze realnym. Transmisja bodźców ekonomicznych do przedsiębiorstw i gospodarstw domowych następuje przez procesy dokonujące się w bilansach banków oraz niebankowych instytucji finansowych.

Ostatnim czynnikiem czasowym w opóźnieniach czasowych są zmiany na rynku pieniężno-kredytowym, czyli tym, który najbardziej interesuje sektor realny. Zmiany w sektorze realnym, czyli w gospodarce, są końcowym efektem prowadzonych przez bank centralny celów polityki monetarnej. Opóźnienia czasowe mają jeszcze indywidualne, jak np. długość ich występowania i regularność. Milton Friedman, znany monetarysta, doszedł do wniosku, że istnieje zależność pomiędzy rodzajem stosowanej polityki (restrykcyjną lub ekspansywną) a długością opóźnień czasowych. Stwierdził, że dla polityki restrykcyjnej opóźnienia są krótsze (średnio 12 miesięcy), a dla polityki ekspansywnej jest to średnio 16 miesięcy. Dodatkową cechą opóźnień jest ich nieregularność. Restrykcyjna polityka może dać efekty już po pół roku, a czasem po 29 miesiącach (oczywiście w pewnych warunkach). W przypadku polityki ekspansywnej jest to odpowiednio 4 i 22 miesiące. Zmienność i nieregularność opóźnień czasowych jest, według Friedmana, dowodem na tezę, która stwierdza brak możliwości prowadzenia skutecznej, antycyklicznej polityki pieniężnej. Za to istnieje zagrożenie, że wszystkie doraźne działania o charakterze krótkoterminowym będą pogłębiać zjawiska kryzysowe. Wtedy wahania koniunktury będą się pogłębiać.

Na przykładzie Polski dostosowania wskaźników oprocentowania w bankach komercyjnych do podstawowych stóp NBP nie są zazwyczaj pełne, co wynika m.in. nadpłynności w sektorze bankowym. Poza tym dostosowania te następują zazwyczaj z pewnym opóźnieniem. Zwłoka czasowa występuje zresztą także między zmianą stóp oprocentowania w bankach komercyjnych a - mającą wpływ na globalny popyt i inflację - zmianą wielkości kredytów i depozytów. Łączny efekt tych opóźnień oceniany jest zwykle na 6-8 miesięcy. Natomiast inne badania w przypadku rynku polskiego wskazują, że maksymalna reakcja w sferze realnej występowała po 4-5 kwartałach (model VAR) lub 8-9 kwartałach (model strukturalny).

23. Centralne władztwo podatkowe a finansowanie j.s.t. w Polsce

Zmiana ustroju w Polsce w początku lat 90- tych wymusiła zmiany w systemie władz publicznych. Scentralizowany system rządzenia krajem nie pozostawiał niemal żadnej swobody finansowej władzom gminnym. Budżet gmin był uzależniony od budżetu szczebla wojewódzkiego, a ten zaś od budżetu centralnego. Podstawowym warunkiem decentralizacji finansów publicznych była reforma przywracająca samorząd terytorialny (gminy, powiaty, województwa). Ideą tej reformy było organizacyjne i finansowe oddzielenie władz centralnych od władz samorządowych. Wielkość udziału w dochodach z podatków centralnych jest sprawą polityczną, ponieważ ich udział zależy od intencji władz centralnych. Obecny system dochodów jednostek samorządowych ogranicza znacznie arbitralność i woluntaryzm władz centralnych.

W początkowym okresie transformacji wyłoniło się kilka kwestii:

-Czy władze samorządowe powinny mieć udział we wszystkich podatkach centralnych, czy tylko w niektórych?

-Na jakim poziomie określić stopę udziału władz samorządowych w danym podatku?

-Nie ma idealnego podatku, który zapewnił by dopływ dochodów do jednostek samorządowych na jednakowym, adekwatnym do potrzeb poziomie. W pierwszym okresie udziału władz samorządowych w dochodach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych (15%) oraz podatku dochodowym od osób prawnych (5%) wynik budżetów gminnych był pomyślny. Do dochodów własnych gmin zalicza się udziały w podatkach centralnych: podatku dochodowym od osób fizycznych, podatku dochodowym od osób prawnych. Udział gmin w podatkach dochodowych wiązał się ze spadkiem subwencji ogólnej. Wzrost udziału w podatkach dochodowych ma na celu powiązanie sytuacji finansowej gmin z sytuacja w gospodarce (cyklem koniunkturalnym), a także wywołaniem zainteresowania władz gmin rozwojem przedsiębiorczości i wzrostem dochodów osób fizycznych oraz prawnych.

Baza dochodowa budżetu powiatu jest znacznie skromniejsza niż w przypadku budżetu gmin. Przede wszystkim budżet powiatu nie jest zasilany żadnymi wpływami podatkowymi, poza udziałem we wpływach z podatków dochodowych. Dochody własne składają się z:

-Dochodów z różnych tytułów niepodatkowych

-Udziału we wpływach z podatków dochodowych (PIT, CIT)

Dochody budżetu województwa samorządowego pochodzą z innych źródeł niż dochody gmin. Województwa samorządowe nie pobierają żadnych podatków, nie licząc udziału w podatkach dochodowych od osób fizycznych i prawnych, które zalicza się do dochodów własnych.

24. Metody komunikowania się NBP z podmiotami rynków finansowych / Sposoby komunikowania się NBP z otoczeniem

Kształtując i współrealizując politykę gospodarczą państwa, NBP współdziała z właściwymi organami państwa. W związku z tym NBP przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym. Opracowując plany finansowe państwa NBP współdziała z Ministerstwem Finansów, ponadto opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego.

W kontaktach z organami państwowymi NBP reprezentowany jest przede wszystkim przez Prezesa NBP. W ramach swoich kompetencji Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu. W imieniu Rady Polityki Pieniężnej przedstawia on Sejmowi i Radzie Ministrów kwartalne informacje o bilansie płatniczym, roczne bilanse należności i zobowiązań płatniczych państwa, a ponadto przekazuje Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów projekty założeń polityki pieniężnej, opinie w sprawie projektu ustawy budżetowej, prognozy bilansu płatniczego oraz ustalenia Rady.

Od naczelnych organów państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, banków i innych jeszcze podmiotów Polski Bank Centralny otrzymuje dane niezbędne do ustalenia polityki pieniężnej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.

NBP realizuje ponadto politykę walutową ustaloną przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą Polityki Pieniężnej.

Założenia polityki pieniężnej, sprawozdania z ich wykonania oraz akty normatywne organów NBP ogłaszane są w Monitorze Polskim. Prezes NBP wydaje ponadto Dziennik Urzędowy Narodowego Banku Polskiego, w którym ogłaszane są m.i.n. akty organów NBP dotyczące funkcjonowania banków, bilans oraz rachunek zysków i strat NBP oraz obwieszczenia w sprawie utworzenia, likwidacji oraz upadłości banków.

25. Zakres swobody alokacji dochodów budżetu państwa w Polsce (tu wymienić wydatki elastyczne, i prawnie zdeterminowane)

Zasady gospodarowania środkami budżetowymi są szczegółowo określone w ustawie o finansach publicznych oraz w szeregu aktów wykonawczych. Najważniejsze kwestie to:

-środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imienne wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Stanowi to zadość zasadzie ogólności funduszu budżetowego.

-dokonując wydatków budżetowych należy kierować się nadrzędną zasadą, jakoby wykorzystanie środków środków budżetowych miało być zgodne z celem i oszczędne.

-wydatki na współfinansowanie programów i projektów realizowanych ze środków pochodzących z UE lub środków zagranicznych niepodlegających zwrotowi mogą być dokonane po podpisaniu umów finansowych z dawcą środków,

-zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych;

-w przypadku wystąpienia zjawisk niegospodarności, opóźnień w realizacji zadań, nadmiaru posiadanych środków, naruszenia zasad gospodarki finansowej może nastąpić blokada planowanych wydatków budżetowych.

- istnieje możliwość dokonywania zmian w poszczególnych podziałkach klasyfikacji budżetowej, jednakże zakres tych zmian jest ograniczony.

-dotacje celowe przyznane JST na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, niewykorzystane w danym roku podlegają zwrotowi do budżetu państwa w części w jakiej zadanie nie zostało wykonane. Problem alokacji dochodów budżetu państwa należałoby rozpatrzeć w płaszczyźnie klasyfikacji wydatków budżetowych. Wydatki budżetu państwa możemy podzielić na te, które muszą być bezwzględnie sfinansowane, czyli wydatki sztywne (wydatki prawnie zdeterminowane) oraz wydatki elastyczne.

Generalnie sztywność wydatków gwarantuje pierwszeństwo rozdysponowania środków na konkretne cele, jednak może to powodować osłabienie efektywności wykorzystania środków publicznych i ograniczać bieżące potrzeby.

Jeśli chodzi o budżet państwa to większość wydatków to wydatki prawnie zdeterminowane. Najistotniejsze z nich to :

-subwencje dla JST,

-obsługa długu publicznego,

-dotacje dla funduszy ubezpieczeń społecznych,

-obrona narodowa,

-wpłaty do budżetu UE.

Wydatki elastyczne to z kolei: wydatki na wynagrodzenia i wydatki rzeczowe (bieżące jednostek budżetowych, dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego, dotacje dla jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych, dotacje dla podmiotów gospodarczych, dotacje dla jednostek nie zaliczanych do sektora finansów publicznych i wydatki majątkowe.

Reforma administracyjna doprowadziła do podziału władzy z dwustopniowego w trójstopniowy. Podstawowym celem tej reformy była decentralizacja zadań, kompetencji i środków. Podstawą przeprowadzenie reformy było przeświadczenie, że decentralizacja przyniesie zwiększenie się społecznej użyteczności środków publicznych oraz poprawa efektywności ich wykorzystania. Pomiar efektywności jest trudny zarówno w teorii, jak i w praktyce. Nie łatwo jest więc określić, w jakim stopniu nastąpiła poprawa efektywności wydatków publicznych w Polsce. W przyszłości w ocenie tej może pomóc budżet zadaniowy, pod warunkiem, że będzie stosowany w sektorze rządowych i samorządowym.

26. instytucjonalne podstawy bezpiecznej polityki fiskalnej w Polsce

Głównym celem polityki fiskalnej jest zapewnienie państwu potrzebnych dochodów, tj. zaspokojenie popytu państwa na pieniądz. Cel fiskalny ma priorytetowe znaczenie ze względu na brak możliwości samodzielnego wytworzenia dochodów przez państwa. Drugim celem jest rozdysponowanie tych wydatków na realizację statutowych zadań władz publicznych oraz realizację pozafiskalnych celów państwa. Wśród szczegółowych celów polityki fiskalnej wyróżnia się:

-Tworzenie warunków pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych gospodarki;

-Zachęcanie do gromadzenia oszczędności poprzez optymalizację obciążeń podatkowych;

-Walka ze skutkami bezrobocia i zachęcanie do tworzenia nowych miejsc pracy;

-Korekta dużego zróżnicowania dochodów w społeczeństwie wynikającego z mechanizmu rynkowego

-Łagodzenie skutków ubocznych działalności podmiotów rynkowych ukierunkowanych wyłącznie na zysk.

Aby główne cele polityki fiskalnej mogły zostać zrealizowane i tym samym, by polityka fiskalna mogła być postrzegana za bezpieczną, konieczne są dobrze rozwinięte podstawy instytucjonalne prowadzenia polityki fiskalnej. Do podstaw tych zaliczamy:

Dobrze skonstruowany i rozwinięty system podatkowy - rodzaje podatków, zwłaszcza stopień stosowania podatków bezpośrednich i pośrednich, stosowanie preferencji podatkowych dla określonych podmiotów działa stymulująco bądź hamująco na aktywność podmiotów. Stosowanie skal podatkowych może łagodzić przebieg cykli koniunkturalnych. Polski podatnik ocenia obecny system podatkowy krytycznie.
Skuteczny aparat skarbowy - skuteczność aparatu skarbowego decyduje o wielkości dochodów, które będą mogły wykorzystać władze publiczne oraz o tym czy podatki będą dotyczyć wszystkich podmiotów gospodarujących i czy obciążenia podatkowe są rozłożone sprawiedliwie. W celu zniechęcenia ulegania korupcji przez pracowników aparatu skarbowego przewidziana jest odpowiedzialność karna oraz wynagrodzenia są wysokie.
Sprawne procedury legislacyjne - skuteczność polityki fiskalnej jest zależna od podstaw prawnych. Procedury legislacyjnie nie powinny zbyt często się zmieniać, ale jednocześnie sytuacja gospodarcza w kraju i na świecie musi być nieustannie obserwowana, aby w razie konieczności procedury dostosować do nowych warunków, by możliwa była realizacja celów fiskalnych. Zmiana polityki fiskalnej musi być przeprowadzana zgodnie z prawem.
Dobrze rozwinięte instytucje publiczne - rozwinięte instytucje publiczne pozwalają na jak najlepsze wydatkowanie zgromadzonych środków publicznych i tym samym jak najlepszą realizację celów polityki fiskalnej. W przypadku polskich instytucji publicznych, o ile ocena poziomu wykształcenia kadr jest relatywnie wysoka, to już wydajność pracy, stosowanie nowych technologii czy też korupcyjność oceniane są negatywnie.

27. wpływ polityki monetarnej na finanse publiczne (Wpływ polityki monetarnej na finanse)

Polityka pieniężna musi być rozumiana jako część ogólnej polityki gospodarczej państwa, na którą się jeszcze składają polityka fiskalna, kursowa i dochodowa. Choć każdy z członów polityki gospodarczej realizuje swoje specyficzne cele, powinny się one zbiegać we wspólnych celach ostatecznych. Przede wszystkim stabilny poziom cen jest najcenniejszym wkładem, jaki bank centralny może wnieść do polityki gospodarczej. W ramach jego osiągania wskazane jest jednak współdziałanie z rządem w realizacji całościowego programu gospodarczego rozumianego jako utrzymanie długotrwałego, stabilnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wysokiej stopy zatrudnienia i na dłuższą metę korzystnego salda bilansu płatniczego. W tym sensie polityka pieniężna powinna być rozumiana szerzej jako zapewnienie bezinflacyjnego wzrostu gospodarczego. Bank centralny powinien być niezależny i odpowiedzialny przed parlamentem za osiągnięcie pożądanego poziomu inflacji. Ważna jest również przejrzystość w działaniu banku centralnego i rządu, jak i jasność podziału obowiązków między obiema stronami.

Stopień trudności ustalenia optymalnego Policy mix skomplikował się jeszcze bardziej w warunkach funkcjonowania strefy euro, gdzie polityka pieniężna ma charakter ponadnarodowy i jest kształtowana przez Europejski Bank Centralny. Tymczasem polityka fiskalna nadal jest realizowana na szczeblu narodowym. Bez wsparcia władz fiskalnych bank centralny nie jest w stanie zapobiegać zakłóceniom w systemie finansowym i zapewnić stabilnego poziomu cen.

Napięcia pomiędzy resortem finansów a bankiem centralnym może np. wywołać ekspansywna polityka budżetowa, która nie sprzyja stabilizacji cen, ponieważ z reguły zwiększa inflację. Z drugiej strony silnie ekspansywna polityka pieniężna może również wywołać tendencje inflacyjne, co się przyczyni do spadku płac realnych i eskalacji żądań płacowych. Z kolei bardzo restrykcyjna polityka monetarna może pośrednio (poprzez spadek akcji kredytowej, spadek inwestycji i spadek produkcji) doprowadzić do wzrostu stopy bezrobocia.

Próbą rozwiązania problemu właściwej koordynacji polityki pieniężnej i budżetowej jest regulacja dopuszczalnej wysokości deficytu budżetowego i długu publicznego oraz zwiększanie niezależności władzy monetarnej. Zasadniczym problemem dla władz monetarnych jest nadmierny deficyt budżetowy i brak dyscypliny finansowej rządu. Przede wszystkim zwrócono uwagę na zarządzanie budżetem państwa i stwierdzono, że przy ekspansywnej polityce fiskalnej wcześniej czy później bank centralny będzie zmuszony sfinansować deficyt budżetowy dodatkową emisją pieniądza, co uniemożliwi mu realizację swojego celu w postaci stabilności cen.

W Polsce widoczny jest związek pomiędzy podażą pieniądza a produkcją. W Polsce wpływ zmian stóp procentowych BC na wielkość produkcji następuje po około 1 roku, a na inflację ciągu 5-7 kwartałów. Opóźnienia w reakcji są zależne od: występowania tzw. sztywności (rigidities), tj. mechanizmów inercyjnych, które hamują dostosowania w gospodarce, a także stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych w gospodarce.

Polityka pieniężna banku centralnego wpływa zatem na stopień aktywności gospodarczej. W tej sytuacji sztywne trzymanie się i tak już osiągniętego celu inflacyjnego nie jest do końca korzystne. Interesującym zagadnieniem jest ustalenie optymalnej wysokości stóp procentowych na rynku. Nie mogą być za niskie, aby nie spowodować inflacji, ale też nie mogą być za wysokie, aby gwarantować podaż kredytów.

BC może oddziaływać na gospodarkę poprzez szereg pieniężnych i niepieniężnych impulsów. Do kanałów, którymi impulsy BC oddziałują na gospodarkę należą:

Kanał stopy procentowej

BC wpływa bezpośrednio tylko na krótkoterminowe stopy procentowe na międzybankowym rynku pieniężnym, te z kolei wpływają na stopy depozytowe i kredytowe w relacjach banków z „niebankami”.

Kanał cen aktywów

Umiejscowiony na rynku papierów wartościowych, nieruchomości i kredytów hipotecznych.

Kanał oczekiwań inflacyjnych

Równie ważne jak samo kształtowanie krótkoterminowych nominalnych stóp procentowych

jest kształtowanie oczekiwań inflacyjnych przez BC. W ten sposób wpływa on na „dłuższe” stopy procentowe

Kanał kursu walutowego

Mierzący wpływ dysparytetu stóp procentowych w kraju i zagranicą na kurs walutowy oraz zmian w kształtowaniu premii za ryzyko. Następuje tutaj efekt przeniesienia zmian kursu na inflację, którego siła zależy od tego czy mamy do czynienia z luką popytową ujemną (recesja) czy dodatnią (ekspansja gospodarcza).

28. Inflacyjne i nieinflacyjne finansowanie deficytów budżetowych na przykładzie Polski

Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami).

Przekroczenie jego "bezpiecznej" granicy (5% produktu narodowego brutto) może wywołać poważne zaburzenia w gospodarce (inflacja). Inflacjogenne są duże deficyty. Deficyty umiarkowane niekoniecznie. Często towarzyszy im obniżająca się co roku stopa inflacji. Dlatego też nasuwa się wniosek, że ani samo wystąpienie umiarkowanego def. budż. ani jego wielkość nie stanowią podstawy do uruchomienia procesów inflacyjnych. Zależy to od sposobu ich finansowania.

Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być:

1) Nie powodujące zaburzenia równowagi makroekonomicznej (nieinflacyjne)

-wykorzystanie rezerw budżetowych, którymi mogą być niewydatkowane sumy z lat ubiegłych. Rezerwy mają charakter bezzwrotny i wykorzystanie nie powoduje powstania zobowiązań.

-prywatyzacja nie tylko pozwala pokryć deficyt, ale również przyczynia się do rozwiązywania problemów strukturalnych gospodarki, ponieważ wiąże się najczęściej z podwyższaniem jej efektywności.

2) Mogące spowodować naruszenie równowagi makro
a) nieinflacyjne
- zaciągnięcie kredytu w bankach komercyjnych, bądź emitowanie papierów wartościowych nabywanych przez te banki -> banki przeznaczają na zakup papierów skarbowych pieniądze ze zgromadzonych przez ludność oszczędności, które mogłyby przeznaczyć na inwestycje dla przedsiębiorstw. Jest to tzw. efekt wypychania

-emitowanie skarbowych papierów wartościowych nabywanych przez podmioty niebankowe ->zmniejszają się w znacznym stopniu zdolności inwestycyjne naszych firm, ponieważ te oszczędności krajowe, które mogłyby pójść na finansowanie rozwoju gospodarczego, nowych inwestycji, zostaną pochłonięte przez budżet

-zaciągnięcie kredytu w zagranicznych instytucjach finansowych

wychodzenie na rynki międzynarodowe pozwala zachować neutralność budżetu dla oszczędności i inwestycji krajowych , jednak jest to rozwiązanie ryzykowne, ponieważ w przypadku załamania się kursu walutowego gwałtownie wzrośnie zadłużenie naszego kraju i poziom długu publicznego

b) inflacyjne

- kredyty bankowe udzielane przez Bank Centralny, -gdy kreacja pieniądza w tempie szybszym niż wzrost popytu na pieniądz -> inflacja, chyba że mamy odpowiedni wzrost realnego PKB . w Polsce, wprowadzono ustawowy zakaz finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny
- w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza. -> stymulowanie procesów inflacyjnych

POLSKA: do 1989 dominującą formą finansowania deficytu był kredyt w Banku Centralnym-> hiperinflacja. Z początkiem lat 90 zmniejszenie roli BC w finansowaniu def, , wzrost udziału kredytów w bankach komercyjnych. Dziś znacząca rola pożyczek publicznych, które mogą być zaciągane w formie kredytu oraz rządowych papierów wart. (obligacje skarbowe , bony )

29. Bezpieczeństwo finansowe państwa jako cel polityki finansowej

Bezpieczeństwo finansowe państwa dotyczy fundamentalnych kwestii finansów państwa i jest treścią zapisów konstytucyjnych oraz zapisów w ustawie o finansach publicznych ustawie o NBP i innych aktach prawnych (np. o nadzorze finansowym, o dyscyplinie finansów publicznych).

W celu zachowania bezpieczeństwa finansowego państwa tworzy się system rozwiązań instytucjonalnych i regulacyjnych, czyli sieć bezpieczeństwa finansowego, do której zaliczany jest bank centralny, nadzór finansowy, rząd oraz fundusz gwarantowania depozytów.

Narzędzia bezpieczeństwa strategicznego:

-Jednorodna doktryna państwa, której skutkiem jest koncepcja sektora finansów publicznych