Cele i metody czytania. Czytanie różnych rodzajów tekstów. (Lekcja z zakresu pracy umysłowej i samokształceniowej ucznia).
Cele:
Cele poznawcze: Zapoznanie uczniów z różnymi metodami czytania oraz sposobami dostosowywania metod czytania do celów czytania, sposobami dostosowywania czytania do rodzajów tekstów. Zwrócenie uwagi na funkcje czytania. Zachęcanie uczniów do doskonalenia czytania.
Cel kształcący: Wyrabianie umiejętności szybkiego czytania. Trening szybkiego czytania. Ćwiczenia ułatwiające rozumienie różnych rodzajów tekstów. Nauka uczenia się poprzez czytanie, nauka dostosowywania sposobu czytania do rodzaju tekstu.
Środki dydaktyczne:
1. Tablice: prędkość cichego czytania w języku polskim, schemat ruchu oczu podczas czytania, schemat ilustrujący złe nawyki czytelnicze związane z pracą oczu, schemat ruchu oczu efektywnego czytelnika, złe nawyki czytelnicze, metody czytania, czytanie materiałów nietekstowych.
2. Teksty do ćwiczeń: Zachowanie się mew, Łowiectwo, tekst do uzupełnienia..
3. Rysunki do ćwiczeń: proste ćwiczenie oczu, trening wzroku, trening szybkiego ogarniania liczb i liter, piramidy - ćwiczenie kąta widzenia, trening zatrzymywania oczu - ćwiczenie wstępne, trening zatrzymywania oczu - ćwiczenie właściwe.
4. Słownik języka polskiego.
Metoda: słowno-oglądowo-ćwiczeniowa, podająca, aktywizująca
Plan lekcji:
1. Określenie celu zajęć.
2. Wprowadzenie - krótka pogadanka o czytaniu.
3. Omówienie funkcji czytania.
4. Omówienie sposobów uczenia się z książek - etapy pracy z tekstem.
5. Omówienie celów i metod czytania.
6. Zapoznanie uczniów ze sposobami przyspieszającymi czytanie.
7. Omówienie złych nawyków czytelniczych.
8. Trening szybkiego czytania - ćwiczenia uczniów usprawniające pracę oczu, ćwiczenie ułatwiające rozumienie tekstu.
9. Omówienie wyników ćwiczeń.
10. Czytanie różnych rodzajów tekstów - omówienie zagadnienia.
11. Czytanie materiałów nietekstowych - omówienie zagadnienia.
12. Czytanie tekstów naukowo-technicznych - omówienie zagadnienia.
13. Podsumowanie zajęć.
Tok zajęć:
Ad. 1. Cel zajęć.
Celem naszych zajęć będzie zapoznanie się z różnymi metodami czytania oraz sposobami dostosowywania metod czytania do celów czytania, sposobami dostosowywania czytania do rodzajów tekstów. Poznamy także funkcje czytania.
Ad. 2. Pogadanka o czytaniu.
Naukę czytania rozpoczynamy we wczesnym dzieciństwie. Tę umiejętność powinniśmy doskonalić w ciągu całego życia. Czytamy wszyscy - jedni więcej, drudzy mniej. Bez umiejętności czytania nie można wyobrazić sobie normalnie funkcjonującego człowieka we współczesnym społeczeństwie. Czytanie jest jednym z najważniejszych elementów ogólnego rozwoju człowieka. Dzięki umiejętności czytania ludzie mogą się między sobą komunikować, wymieniać informacje, zdobywać potrzebne informacje.
Ad.3. Funkcje czytania.
Zadajmy sobie pytanie „Po co czytamy?”, „czym właściwie jest pytanie?”
Czytanie jest:
- doskonałym (ale nie jedynym)narzędziem zdobywania wiedzy ( inne sposoby zdobywania wiedzy to: bezpośrednie doświadczenie, informacja słowna ),
- narzędziem powszechnej informacji ( np: czytanie gazet usprawnia komunikowanie się między ludźmi ),
- formą spędzania wolnego czasu, źródłem rozrywki i wypoczynku.
Ad.4. Sposoby uczenia się z książek - etapy pracy z tekstem.
Poprzez czytanie uczymy się. Są różne sposoby uczenia się z książek, ale każdy z nas wypracowuje sobie własny system. Jednak wszystkie systemy powinny obejmować cztery podstawowe etapy pracy z tekstem:
przegląd wstępny,
czytanie,
opracowanie treści,
utrwalenie wiadomości.
Przegląd wstępny
Przegląd wstępny (czytanie pobieżne) polega na przejrzeniu materiału do nauczenia się. Zwracamy przy tym uwagę na nagłówki rozdziałów, podrozdziałów, ilustracje, wykresy i mapy. Daje to nam ogólny obraz tekstu. Pomijanie tego etapu pracy jest często popełnianym błędem.
Czytanie
Jeśli tekst jest bardzo trudny, to jednokrotne przeczytanie może nie wystarczyć. Bardzo ważna jest aktywna praca z tekstem, czyli tzw. czytanie z ołówkiem w ręku. Zaznaczanie interesujących informacji w trakcie lektury przynosi nam wiele korzyści, z których najważniejsze to:
zwiększenie poziomu koncentracji,
lepsze zrozumienie tekstu,
logiczne uporządkowanie przyswajanego materiału.
Są różne techniki zaznaczania ważnych informacji. We własnych książkach możemy podkreślać tekst ołówkiem, zaznaczać markerem, pisać uwagi na marginesach. W książkach pożyczonych natomiast lepiej używać kolorowych spinaczy, karteczek samoprzylepnych i zakładek. Czasami zaznacza się tekst specjalnymi znakami, np.: ! ważne, ? niezrozumiałe, X zrobić kserokopię. Oczywiście są to przykłady i każdy z nas samodzielnie wypracowuje swój sposób zaznaczania. Jednak pełne zrozumienie tekstu zawdzięczamy niejednokrotnie dyskusjom z kolegami, z rodziną czy nauczycielami. Czasami warto sięgnąć po dobre opracowanie lub recenzję.
Opracowanie treści
Opracowanie treści służy jednemu celowi - pełnemu uporządkowaniu przyswajanych treści. Dzięki temu jesteśmy w stanie zrozumieć i zapamiętać wiadomości. Najlepszym sposobem opracowania treści jest napisanie notatki.
Ad. 5. Cele i metody czytania
Cele czytania
Każdemu naszemu działaniu przyświeca jakiś cel. Jeśli bierzemy tekst do ręki, aby go przeczytać, to z pewnością istnieje jakiś powód, który skłania nas do tego. Dzięki temu, że wiemy po co czytamy dany tekst, nastawiamy się na „wyłapanie” potrzebnych informacji.
Jakie mogą być cele czytania?
Znalezienie odpowiedzi na zadane pytanie.
Odszukanie określonej informacji.
Wyłowienie ważnych szczegółów.
Ocena czytanego tekstu.
Praktyczne wykorzystanie uzyskanych informacji.
Podróż do świata literackiej fikcji.
Ten sam tekst można czytać w różnych celach, np. Ty czytasz najnowszą powieść znanego autora, żeby się zrelaksować, krytyk literacki zaś czyta ten sam tekst, aby napisać recenzję.
Co więcej, ta sama osoba może czytać ten sam tekst w różnym celu. Np. raz bierzemy do ręki podręcznik do fizyki, żeby znaleźć konkretny wzór, który uleciał z pamięci, innym razem czytamy większy fragment (np. rozdział), aby zapoznać się ze szczegółami określonych zagadnień, bo zbliża się sprawdzian.
Metody czytania
W zależności od celu, jaki nam przyświeca, należy dobrać jedną z czterech metod czytania:
Czytanie pobieżne (przegląd),
Czytanie wybiórcze (wyszukiwanie konkretnej informacji),
Studiowanie tekstu (zagłębianie się w szczegóły),
Czytanie dla przyjemności.
Czytanie pobieżne
Czytanie pobieżne to przegląd tekstu. Jeśli poprzedza studiowanie tekstu, to jest nazywane przeglądem wstępnym. Przegląd jest wstępnym zapoznaniem się z książką. Dzięki takiemu postępowaniu mamy ogólny obraz książki przed właściwą lekturą. Pozwala to nam sprecyzować cele czytania. Przegląd wstępny umożliwia także dokonanie właściwego wyboru przy szukaniu odpowiedzi na pytanie: Czy warto tę książkę przeczytać?
Przegląd wstępny - to naprawdę bardzo proste:
1. Zacznij od okładki, obejrzyj ją dokładnie, zwróć uwagę na autora i tytuł, sprawdź co się znajduje na skrzydełkach obwoluty i ostatniej stronie okładki.
2. Obejrzyj dokładnie stronę tytułową. Jeszcze raz przeczytaj tytuł i nazwisko autora. Sprawdź nazwę wydawcy. Koniecznie spojrzyj na rok wydania - im starsza książka, tym zawiera mniej aktualne informacje.
3. Przekartkuj całą książkę. Zwróć uwagę na ilustracje, układ graficzny, przejrzystość tekstu.
4. Czy jakieś słowa utkwiły Ci w pamięci, zaintrygowały, czy książka przyciągnęła Twoją uwagę?
Jeśli jest to książka popularnonaukowa, to:
1. Zastanów się najpierw, jaką posiadasz wiedzę na ten temat. Co Ciebie najbardziej interesuje?
2. Przekartkuj książkę. Czy spodziewasz się znaleźć w niej potrzebne informacje? Czy tekst jest dla Ciebie zrozumiały? Czy materiał ilustracyjny jest ciekawy ?
Czy są indeksy (skorowidze)?
3. Jeśli poszukujesz konkretnych informacji, to w prosty sposób możesz sprawdzić, czy książka będzie odpowiednia. Znajdź w indeksie hasło związane z poszukiwanym tematem (cyfry obok oznaczają numery stron, na której znajdziesz informacje na ten temat). Poszukaj w książce stron zawierających te informacje i sprawdź: czy Ci te informacje odpowiadają, czy są jasno sformułowane, czy odpowiadają na Twoje pytania, czy nie są zbyt szczegółowe albo wręcz przeciwnie zbyt ogólnikowe.
4. Sprawdź, czy w książce jest zamieszczona bibliografia (literatura przedmiotu). Taki spis pomoże Ci odnaleźć inną książkę na ten sam lub pokrewny temat.
Czytanie wybiórcze
Polega na szybkim przewertowaniu książki lub artykułu w poszukiwaniu konkretnej informacji, a następnie uważnym przeczytaniu znalezionej informacji. Takie czytanie powinno mieć dwie podstawowe cechy: szybkość i dokładność. Dokładność polega na tym, aby znaleźć właściwy fragment, a szybkość pozwala nam zaoszczędzić czas. Czytanie wybiórcze należy stosować, gdy np. chcemy odnaleźć konkretną, bardzo krótką informację - liczby, słowa, hasła, np. słowa w słowniczku polsko-angielskim lub hasła w encyklopedii. Bardziej skomplikowane jest wyszukiwanie określonej informacji, czy wyszukiwanie faktów. Wymaga ono od czytającego sporych umiejętności, ponieważ niekiedy ta sama informacja (odpowiedź na to samo pytanie) może być wyrażona różnymi słowami, będącymi synonimami. Taki rodzaj czytania stosujemy, gdy naszym zadaniem jest zgromadzenie materiałów w celu napisania referatu, pracy dyplomowej, czy pracy magisterskiej. Ta umiejętność przyda się także, gdy naszym zadaniem na lekcji języka polskiego będzie wyszukanie fragmentów w tekście - np. potwierdzających patriotyzm głównego bohatera.
Studiowanie tekstu
To rodzaj lektury, w czasie której staramy się wychwycić istotne idee, koncepcje i zrozumieć czytany tekst. Podczas studiowania tekstu należy przestrzegać kilku zasad:
1. Jasno określić cel czytania, co pozwala na lepsze skoncentrowanie uwagi.
2. Ważne jest utrzymanie koncentracji na stałym, wysokim poziomie. Jeśli czujemy, że nasze myśli błądzą gdzieś, zamiast śledzić czytamy tekst, a próby skupienia się nie pomagają, to trzeba zrobić małą przerwę.
Ad. 6. Sposoby przyśpieszające czytanie.
Czytanie jest skomplikowanym procesem psychofizycznym, w którym można wyodrębnić kilka etapów. W procesie tym uczestniczy nasz aparat wzrokowy oraz mózg.
W usprawnieniu czytania równie ważne są dwa czynniki:
Prędkość czytania,
Rozumienie czytanego tekstu.
Jak obliczyć prędkość cichego czytania?
Swoją prędkość cichego czytania możemy obliczyć na dowolnym tekście publicystycznym lub popularnonaukowym o średnim poziomie trudności.
1. Najpierw obliczamy objętość tekstu. Liczymy ile jest słów w jednym wersie (linijce tekstu), a następnie w kilku innych dowolnie wybranych.
2. Obliczamy średnią liczbę słów w wersie, po czym mnożymy tę wartość przez liczbę wersów w tekście.
3. Kiedy już znamy liczbę słów w tekście, przystępujemy do czytania. Notujemy czas rozpoczęcia i zakończenia czytania.
4. Po przeczytaniu tekstu obliczamy, ile sekund zajęło nam jego przeczytanie.
5. Ostatnią czynnością są obliczenia według wzoru:
ŚREDNIA SŁÓW NA MINUTĘ = liczba słów w tekście
------------------------ x 60
czas w sekundach
Sprawdź jak oceniana jest Twoja szybkość czytania na podstawie tabeli - prędkość cichego czytania w języku polskim.
PRĘDKOŚĆ CICHEGO CZYTANIA W JĘZYKU POLSKIM
LICZBA SŁÓW NA MINUTĘ
OCENA SZYBKOŚCI CZYTANIA
DO 170
PONIŻEJ PRZECIĘTNEJ
170-200
BARDZO WOLNO
200-230
WOLNO
230-250
PRZECIĘTNIE
250-300
POWYŻEJ PRZECIĘTNEJ
300-350
ŚREDNIO SZYBKO
350-450
SZYBKO
450-550
BARDZO SZYBKO
550-650
WYBITNIE SZYBKO
Jak wygląda ruch oka w trakcie czytania?
Doświadczenie:
Weź zapisaną kartkę papieru ( może być strona z gazety ) i wykonaj w niej nieduży otwór. Poproś kolegę aby czytał tekst z kartki. W tym czasie obserwuj przez otwór ruchy jego gałek ocznych. Co zauważyłeś ? Czy ruch oczu w trakcie czytania jest ciągły, czy następują przerwy (zatrzymania) ?
Ruch gałek ocznych jest ciągiem zatrzymań i przeskoków. Mam nadzieję, że udało się wam to zaobserwować. Zatrzymujemy wzrok na ciągu znaków (np. wyrazie) - rejestrujemy go, po czym następuje przeskok do następnego ciągu znaków. Same przeskoki następują błyskawicznie, zatrzymania natomiast mogą trwać od 0,25 do 1,5 s.
Ad. 7. Złe nawyki czytelnicze
W szybkim czytaniu przeszkadzają złe nawyki, niektóre z nich towarzyszą nam od czasów kiedy uczyliśmy się czytać, np. wypowiadanie czytanych słów na głos.
Oto lista złych nawyków czytelniczych:
Jeśli nigdy nie trenowaliśmy szybkiego czytania, to najprawdopodobniej CZYTAMY PO JEDNYM WYRAZIE. Trening czytania umożliwia wyrobienie w sobie nawyku ogarniania wzrokiem większej części tekstu.
Większym problemem jest COFANIE WZROKU do już przeczytanych fragmentów. Postępujemy tak, gdy mamy wrażenie, że dzięki temu lepiej zrozumiemy czytany tekst. Korzystniej jest czytać uważnie, ale nie cofać wzroku do poprzednich słów. Przeczytaj akapit do końca, jeśli go nie zrozumiałeś, to dopiero teraz zerknij do wcześniejszych słów.
Następny błąd jaki popełniamy to ZATRZYMANIA. Ten nawyk polega na dłuższym niż potrzeba zatrzymaniu wzroku. Takie postępowanie opóźnia proces czytania, zmniejsza koncentrację i obniża stopień rozumienia tekstu.
Inny nawyk to BŁĄDZENIE WZROKIEM PO KARTCE. Jest on charakterystyczny dla osób, które w czasie czytania myślą o czymś innym. Jeśli przyłapiesz się na błądzeniu wzrokiem po kartce, to przerwij czytanie i postaraj się lepiej skoncentrować lub przełóż czytanie na inną porę.
Czytanie BEZ PRZEGLADU WSTĘPNEGO jest kolejnym niewłaściwym nawykiem czytelniczym. Przegląd wstępny jest ważnym etapem pracy z tekstem i nie należy go pomijać.
Jeśli w trakcie czytania PORUSZMY USTAMI, to nie jesteśmy w stanie czytać szybciej niż w tempie wykonywania tych ruchów.
WYPOWIADANIE NA GŁOS, PÓŁGŁOSEM LUB W MYŚLI czytanych słów również ogranicza prędkość czytania do prędkości wypowiadania słów.
Pamiętaj o elastycznym podejściu do czytania. Nie czytaj wszystkiego w takim samym tempie. Dostosuj prędkość czytania do stopnia trudności tekstu.
Dlaczego warto czytać szybko ?
Osoba czytająca szybciej mniej obciąża własny wzrok. Dzieje się tak, ponieważ szybkie czytanie polega na redukcji liczby ruchów skokowych gałki ocznej. Ważne jest także lepsze przyswajanie treści, dzięki lepszej płynności i stałemu rytmowi czytania. Kiedy czytamy wolno mamy tendencję do szybszego znudzenia się, dekoncentracji, błądzenia myślami, a po chwili przestajemy rozumieć czytany tekst. Szybkie czytanie mobilizuje umysł do pracy.
Przyspieszanie czytania
Polega na zmniejszeniu liczby zatrzymań, tak aby odczytywać od razu kilka wyrazów. Nie należy się martwić, jeśli początkowo nie zrozumiecie czytanego w ten sposób tekstu. Czytając jakieś zdanie, nie odczytujemy znaczenia każdego wyrazu z osobna, ale całe zwroty. Zrozumienie przeczytanego przed chwilą wyrazu jest przez cały czas dodawane do sensu poprzednich słów.
Chcąc zwiększyć tempo czytania pamiętaj, aby wyraźnie określić cel czytania. Pozwala to koncentrować się i wychwytywać najważniejsze elementy w tekście. Staraj się obejmować wzrokiem grupy wyrazów, a nie pojedyncze słowa. Nie wymawiaj słów szeptem ani w myślach. Staraj się nie wykonywać wstecznych ruchów gałką oczną (nie wracaj do przeczytanych słów bez potrzeby). Na szybkość czytania ma wpływ nasz zasób wiedzy i słownictwa, dlatego rozszerzaj swoje horyzonty myślowe i słownictwo.
Ćwiczenie
Przeczytaj tekst Zachowanie się mew , starając się czytać w miarę szybko, ale ze zrozumieniem. Oblicz prędkość czytania. Zanotuj czas rozpoczęcia i ukończenia czytania. Porównaj swój wynik z danymi w tabeli. Tekst ma 297 słów.
Godzina rozpoczęcia czytania
Godzina zakończenia
Czas czytania w sekundach
Zachowanie się mew
"Najstarszy sposób poznawania zwierząt, stosowany od niepamiętnych czasów przez ludy pierwotne utrzymujące się z myślistwa i zbieractwa, polegał na wnikliwej obserwacji zachowania się zwierząt w naturalnych warunkach. Myśliwy musiał dobrze obserwować sposoby zachowania się zwierząt w różnych sytuacjach, wyciągnąć poprawne wnioski ze swych spostrzeżeń, inaczej nie mógłby bowiem tropić ich i podchodzić z powodzeniem, nie mógłby zdobyć pożywienia. Życie sprawdzało go bezlitośnie. Starzy, doświadczeni myśliwi musieli posiadać wcale niemałą wiedzę o życiu i zachowaniu zwierząt.
W sposób naukowy zastosował tę metodę Darwin. Prowadził on długotrwałe, systematyczne obserwacje, które dokładnie opisywał, a zebrawszy odpowiednią ilość, poddawał gruntownej analizie, z której wyprowadzał uogólnienia. Sądził nawet, że sposób zachowania się różnych grup zwierząt może być ważną wskazówką stopnia ich pokrewieństwa, w równej mierze jak cechy anatomiczne i historia rozwoju osobniczego.
Wybitnym zwolennikiem tej metody badawczej (zwanej etologią , od greckiego słowa ethos - obyczaj) jest dziś austriacki przyrodnik K. Lorenz, który rozwinął ją do rangi nowoczesnej nauki. Przyznanie mu w 1973 roku Nagrody Nobla było świadectwem uznania poziomu tej nauki. Metoda ta znajduje dziś wciąż zastosowanie. Oto przykład zastosowania tej metody.
Przyrodnik, który zabiera się do poznania zwyczajów mew, a są to ptaki bardzo płochliwe, wybiera fragment nadmorskiej plaży, gdzie zwykle odbywają się wiosenne lęgi. Ustawia tam swój namiot - lub kilka namiotów, jeśli obserwacje mają być prowadzone przez kilka osób - maskując go gałęziami i trawą, dbając szczególnie o przysłonięcie okienek. Przesiaduje następnie całymi dniami w namiocie, nie zdradzając swej obecności, i gdy ptaki przyzwyczają się z biegiem czasu do nowego składnika ich otoczenia, prowadzi systematyczne, drobiazgowe obserwacje, notując skrupulatnie ich wyniki.
Na wiosnę, gdy mewy wracają z południa, zaczynają zajmować kawałki plaży wynoszące po kilka metrów kwadratowych. Czyni to samiec, ogłaszając fakt objęcia terenu we władanie donośnym, powtarzającym się trąbieniem. Odpowiadają mu podobnymi głosami sąsiedzi, którzy usadowili się w pobliżu. Każdy pilnuje odtąd swojego terytorium. Zdarzają się nawet czasem utarczki. Zdarza się to zwłaszcza wtedy, gdy przylatuje jakiś zapóźniony samiec i szuka miejsca na własne gniazdo. Gdy nie odstraszy go sygnał zasiedziałego już gospodarza terenu, konflikt rozstrzyga walka. Mimo że granice pomiędzy poszczególnymi władaniami nie są niczym zaznaczone, istnieją jednak realnie i są uznawane. Do starć między sąsiadami dochodzi dość rzadko.
Łowiectwo
"Znaczna część leśnego świata zwierzęcego jest objęta planowym gospodarowaniem, zwanym łowiectwem. W skład działalności łowieckiej wchodzą: hodowla, ochrona i pozyskanie zwierzyny - wymagające umiejętności myśliwskich. Korzyści pośrednie z łowiectwa wynikają między innymi z wpływu niektórych zwierząt łownych, na przykład dzików, na ograniczenie liczebności leśnych szkodników owadzich. Łowiectwo przynosi również poważne korzyści gospodarcze. Uzyskuje się je dzięki corocznemu przekazywaniu na rynek krajowy i eksport pewnych ilości ubitej zwierzyny (mięso, skóry, sierść) oraz żywej zwierzyny hodowlanej ( zające, bażanty i kuropatwy). Łowiectwo dostarcza również bardzo cenionych korzyści o charakterze niematerialnym. Wiążą się one głównie z uprawiania myślistwa, wymagającego utrzymywania bezpośredniego i urozmaiconego kontaktu z przyrodą, który umożliwia przeżycie wielu przygód i doznań emocjonalnych czy estetycznych. Znajduje to odzwierciedlenie w niezwykle barwnych opowiadaniach przekazywanych przez myśliwych.
Polowanie na dzikiego zwierza miało początkowo na celu zdobycie pokarmu, skór, poroży, kości itp., ale w miarę upływu czasu ważnym celem stało się również zdobywanie sławy i chwały. Do polowania na dziki, daniele, koziorożce i drobniejszą zwierzynę używano bardzo prymitywnych narzędzi. Początkowo była to maczuga uderzająca skuteczniej niż pięść, rzut wielkim głazem, drewniany drąg zakończony kamiennym grotem, przydatny nie tylko do walki wręcz, ale także do miotania na odległość, zamaskowane doły najeżone ostrymi palami - do chwytania nawet największych zwierząt, na przykład mamuta. Potem pojawiły się prawdziwe dzidy, łuki ze strzałami, arkany i kusze, a także polowanie konne lub z użyciem bojowych rydwanów. Kolejnym przełomem było wprowadzenie broni palnej: rusznic i muszkietów, a następnie nowoczesnych dubeltówek, drylingów, sztucerów i innych.
Polowania przy użyciu prymitywnego oręża wymagały niezwykłej siły, odwagi i zręczności, co w czasach dawnych było cnotą równie cenioną jak wiedza, rozum i przezorność. Dlatego w wielu krajach traktowano polowanie jako zaprawę do wojen. Przykładowo, każdy Spartanin musiał uprawiać myślistwo, żeby stale utrzymywać się w sprawności cielesnej. Również w innych krainach greckich niejeden śmiałek, uzbrojony tylko w dzidę, oszczep albo nóż, samotnie potykał się z rozwścieczonym odyńcem, żeby stać się bohaterem pieśni poetyckich."
Ad. 10. Czytanie różnych rodzajów tekstów.
Czytanie literatury pięknej
Jako uczniowie szkoły średniej zapoznajecie się z różnymi utworami literackimi. Wiele z nich to naprawdę bardzo dobre książki. Nie zniechęcajcie się więc do czytania tylko z powodu etykietki lektura obowiązkowa.. Pomyślcie, że kiedy autor je tworzył, wtedy na pewno nie myślał o tym, aby napisać szkolną lekturę. Czytanie lektur jest połączeniem czytania dla przyjemności ze studiowaniem tekstu.
Zanim przystąpicie do czytania obszernych utworów epickich (np. powieści) przypomnijcie sobie te zagadnienia, o których zwykle mówicie na lekcji omawiając tekst.
Czas i miejsce akcji
Określenie czasu i miejsca akcji pozwoli przywołać z pamięci informacje, dzięki którym łatwiej będzie wam stworzyć pełny obraz opisywanego świata. Załóżmy, że czytasz Quo vadis Henryka Sienkiewicza. Jeśli nie wiedzieliście tego wcześniej, to po kilku pierwszych stronach stwierdzicie, że akcja rozgrywa się w starożytnym Rzymie. Dzięki temu uzupełnicie sobie obraz przedstawiony przez autora o elementy przywołane z pamięci, np. jak wyglądały stroje, jakie były układy społeczne. Czytając przywołuje się informacje z pamięci.
Przebieg akcji
To inaczej fabuła, czyli zdarzenia powiązane ze sobą w związki przyczynowo-skutkowe.
Temat
To główny element utworu, inaczej obraz przedstawionego świata. Np. tematem utworu Nad Niemnem jest obraz stosunków społecznych i obyczajowych po powstaniu styczniowym.
Punkt widzenia
Czyli perspektywa z jakiej czytelnik poznaje akcję utworu. Postarajcie się wyrabiać własny pogląd na akcję utworu.
Bohaterowie
To postacie wokół których rozwija się akcja. Trzeba umieć je zidentyfikować i określić ich miejsce w utworze.
Ad. 11. Czytanie materiałów nietekstowych (tablica).
Ad. 12 Czytanie tekstów naukowo-technicznych.
Tego typu teksty najczęściej spotykacie w podręcznikach, choć nie tylko.
Czytanie tekstu naukowego należy poprzedzić przeglądem wstępnym. Musicie przejrzeć te rozdziały, które chcecie przeczytać. Przeglądając je należy zwrócić uwagę na strukturę treści, czyli podział na rozdziały i podrozdziały, ponieważ odzwierciedlają one stopień szczegółowości omawianych zagadnień. Teksty naukowe należy czytać uważnie, najlepiej „z ołówkiem w ręku”. Nie należy omijać tzw. materiału poglądowego, czyli schematów, tabel, rysunków itp., gdyż służą one lepszemu zrozumieniu treści. Pewne elementy takich tekstów są stałe, niezależnie od dziedziny, jakiej dotyczy tekst.
Definicje i terminologia
W tekstach naukowych wiele pojęć ma jasno określone znaczenie. W definicjach zaś może mieć znaczenie nawet przecinek, postawiony w odpowiednim miejscu.
Przykłady
Dzięki przykładom możemy lepiej zrozumieć wykładane teorie. Odpowiednio dobrany przykład umożliwia tzw. skok kwantowy Aha! Już rozumiem!
Klasyfikacje, wyszczególnienia
Klasyfikowanie to grupowanie podobnych obiektów (tworzenie kategorii), wyszczególnianie zaś to ich wymienianie. Dzięki nim porządkujemy przyswajany materiał.
Związki przyczynowo-skutkowe
Spotykamy się z nimi zarówno w tekstach dot. Eksperymentów, badań (fizyka, chemia), jak i w tekstach z zakresu historii. Uporządkowanie wiadomości w takich relacjach pozwala nam na ich powiązanie.
Ad. 13. Podsumowanie zajęć.
Na zakończenie w celu podsumowania wymienimy najważniejsze zalecenia dotyczące ulepszenia techniki czytania:
Czytaj codziennie
Ogarniaj wzrokiem kilka wyrazów
Czytaj „oczami” - nie wymawiaj słów, gdyż poruszające się struny głosowe „hamują wzrok”, nie pozwalają ogarnąć kilku wyrazów jednocześnie: czytanie wzrokowe jest 3-4 razy szybsze niż czytanie wargami
Wzbogacaj swój słownik przez przyswajanie sobie znaczenia nowych słów
Czytaj w odpowiednich warunkach: odległość tekstu od oczu ok. 30 cm, kąt nachylenia kartki do płaszczyzny - 45 stopni, właściwe oświetlenie - pali się lampa na suficie, a na biurku lampa oświetlająca tekst.