Żywienie drobiu
Pasze energetyczne - zboża: pszenica, pszenżyto i żyto, jęczmień, owies kukurydza - podstawowe komponenty - ok. 70%-80% dziennej dawki
jęczmień i owies
znaczne ilości polisacharydów nieskrobiowych - pentozanów i betaglukanów - zwiększają lepkość treści przewodu pokarmowego i wilgotność odchodów (szczególnie u młodych ptaków)
znaczne ilości włókna surowego - źle trawionego i obniżającego strawność
wymagają często uzupełnienia preparatami enzymatycznymi
pszenica, pszenżyto
pentozany (dodatek enzymu)
kukurydza
dobra strawność i wysoka wartość energetyczna - 20% kukurydzy w mieszance dla nioski pozwala na uzyskanie prawidłowego zabarwienia żółtka jaj.
otręby pszenne - dużo włókna (w granulowanych mieszankach większa strawność)
otręby żytnie -alkilorezorcynole - nie są stosowane w żywieniu drobiu.
żyto i otręby żytnie mogą być niebezpieczne dla drobiu ze względu na zanieczyszczenie sporyszem - ilość sporyszu w paszach dla drobiu nie może przekraczać 0,5 g /kg ziarna.
Pasze wysokobiałkowe -
śruty poekstrakcyjne ( ok. 20-25% pełnoporcjowej mieszanki),
nasiona roślin strączkowych i
mączki pochodzenia zwierzęcego.
Śruta poekstrakcyjna sojowa - ważna jakość, zawartość czynników antyodżywczych
śruta poekstrakcyjna rzepakowa nie może zawierać zbyt dużej ilości glukozynolanów oraz produktów ich rozpadu (VTO i ITC) powodujących m.in. przerost tarczycy, pogorszenie przyrostów i wykorzystania paszy.
śruta z pełnych nasion rzepaku 00 - dobre źródło białka, energii, NNKT fosforu i siarki. (cenny zwłaszcza dla niosek)
Kury żywione mieszankami z dużym udziałem śruty rzepakowej znoszą nieco mniejsze jaja a na żółtku jaj mogą występować krwiste plamy.
Zawarta w rzepaku i jego przetworach synapina może przyczyniać się do pogorszenia zapachu jaj o ciemnych skorupkach (zapach rybi)
Nie zaleca się stosowania rzepaku w pierwszych trzech tygodniach życia ptaków.
W żywieniu indyków ześrutowane i gniecione nasiona rzepaku 00 mogą stanowić 10-14%.
nasiona roślin strączkowych (bobik, groch, łubin) max-20% - wiele substancji antyodżywczych (alkaloidów alfagalaktozydów, wicyny i konwicyny, czynnika antytrypsynowego i in.) powodujących m.in. zmniejszenie masy jaj i pogorszenie wskaźników produkcyjnych.
mączka rybna - do 5-8%, może wpływać negatywnie na zapach mięsa i jaj
drożdże - do 5 % , dostarczają witamin,
mleko w proszku i suszona serwatka - do 4%, ptaki nie trawią laktozy.
Susz z młodych zielonek (najlepiej motylkowych) - 1-2 %, znaczna zawartość włókna i saponin, wpływa na intensywność wybarwienia skóry brojlerów kurzych i indyczych, poprawia zabarwienie żółtek jaj konsumpcyjnych.
Inne pasze
Dodatki paszowe- preparaty mineralne, witaminowe, enzymy wspomagające trawienie- betaglukanaza i ksylanaza, fitaza, lepiszcza, antyzbrylacze, stymulatory wzrostu, kokcydiostatyki
Preparaty ziołowe poprawiające walory smakowe mieszanki, zwiększające pobranie i wykorzystanie mieszanki.
Tłuszcz paszowy od 1-2 % w pierwszych tygodniach życia nawet do 10% u dorosłych ptaków
- podnosi wartość energetyczną mieszanki,
- dostarcza NNKT,
- poprawia walory smakowe
- zmniejsza pylistość.
Brojlery kurze
Specyfika żywienia tej grupy wynika z:
bardzo intensywnego wzrostu,
dużego tempa przemiany materii,
stosunkowo krótkiego przewodu pokarmowego o małej pojemności
krótkiego czasu przechodzenia paszy przez przewód pokarmowy
Przez cały okres odchowu brojlery są żywione do woli pełnoporcjowymi mieszankami paszowymi wg. szczegółowego programu żywieniowego dostosowanego do:
typu,
rasy a nawet linii mieszańcowej,
masy ciała,
wieku
stanu fizjologicznego,
warunków utrzymania itp.
Potrzeby białkowe wynikają z bardzo intensywnego wzrostu organizmu młodego ptaka
Brojlery wymagają dostarczenia odpowiedniej (optymalnej) ilości białka o wysokiej wartości .
bilansowanie aminokwasów strawnych
dodatek aminokwasów syntetycznych (metionina, lizyna, treonina)
zachowanie stosunku koncentracji deficytowych aminokwasów egzogennych
wpływ białka paszy na ilość i jakość mięsa
ograniczenie wydalania N do środowiska
Potrzeby energetyczne zależą od:
masy i powierzchni ciała,
tempa wzrostu,
produkcyjności,
temperatury otoczenia i
stopnia opierzenia
systemu utrzymania
Mogą ulegać zmianie w warunkach silnego stresu.
Pełnoporcjową mieszankę dla brojlerów musi charakteryzować właściwy stosunek ilości zawartej w niej energii (wyrażanej w MJ energii metabolicznej) do ilości białka (% białka ogólnego).
Istnieje ścisła korelacja pomiędzy zawartością energii i ilością paszy pobieranej przez ptaki. Koncentracja energii w mieszance jest czynnikiem limitującym pobranie.
Koncentracja energii
Mniejsza
tucz ekstensywny,
rasy wolniej dojrzewające,
większe zużycie pasz (ograniczone pojemnością p.pokarmowego),
dłuższy tucz
Bardzo ograniczone możliwości trawienia włókna, stosunkowo niewielka ilość bakterii celulolitycznych w jelitach.
- W mieszance pełnoporcjowej - 2% max do 3,5-4% włókna surowego.
- Niezbędna niewielka zawartość włókna - prawidłowe funkcjonowanie p.pokarmowego
Składniki mineralne
Zapotrzebowanie na Na i K nie ulega zmianom w zależności od wieku, a zapotrzebowanie na Ca i P i mikroelementy jest ściśle związane ze wzrostem i produkcyjnością zwierząt.
Konieczność zachowania właściwych proporcji gdyż nadmiar jednych może być przyczyną ograniczenia przyswajania innych.
Stosunek Ca do P przyswajalnego w mieszance dla brojlerów powinien wynosić 2,2-2,4 : 1.
Pobranie i wykorzystanie paszy
Dzienne pobranie paszy (podawanej do woli) wynosi od 7 do 15% masy ciała ptaka w zależności od okresu odchowu. Zarówno pobranie mieszanek jak i ich wykorzystanie przez brojlery zależy od czynników genetycznych i środowiskowych m in. jest związane z systemem utrzymania (jest np. lepsze w klatkach niż na ściółce) i wzrasta przy skarmianiu pasz granulowanych.
W początkowym okresie odchowu kurczęta pobierają do 50 g mieszanki dziennie (przy zużyciu 1,4-1,5 kg mieszanki na kg przyrostu masy ciała)
Pod koniec okresu skarmiania mieszanek typu grower- do ok. 125 g (przy zużyciu 1,45-1,88 kg mieszanki na kg przyrostu masy ciała).
Mieszanka pełnoporcjowa dla brojlerów:
Śruty zbożowe ok. 70%
Tłuszcz paszowy do 1-2 do 10%
Śruty poekstrakcyjne do 20-25%,
Strączkowe, do 20%
Mączki poch. zwierzęcego 5-8%
Susz z zielonek, 1-2 %
Drożdże, mleko, serwatka do 4%
Premiks mineralno- witaminowy 0,5-2 %
Typy pełnodawkowych mieszanek dla brojlerów produkowanych przez przemysł paszowy
Mieszanki są zbilansowane na zawartość składników pokarmowych i energii metabolicznej zgodnie z zapotrzebowaniem określonym w normach żywienia drobiu:
Prestarter - pierwsze 5-6 dni życia (ok. 11,9 MJ EM i 20,5% b.o. na kg mieszanki),
Starter - do 21 dnia (11,9-12,9 MJ EM i 20,54-22,4% b.o. na kg mieszanki),
Grower - do 40-42 dnia (12,1-13,4 MJ EM i 19,0-20,0% b.o. na kg mieszanki),
Finiszer - od 42 dnia do zakończenia tuczu -tj. do ok.49 dnia życia (12,1-13,4 MJ EM i 18,0-19,0% b.o. na kg mieszanki).
Błędy w żywieniu kurcząt
mogą powodować wiele schorzeń i zmian w zachowaniu.
Ptaki nie mogąc zaspokoić silnego instynktu dziobania (przy podawaniu zbyt drobno zmielonej paszy) wyskubują sobie pióra. Pterofagia podobnie jak kanibalizm (wydziobywania ciała) są związane z niedoborami składników pokarmowych.
Niedobory biotyny i kwasu pantotenowego w paszy są jedną z przyczyn powstawania zapaleń skóry, zmian wrzodowych powiązanych z biegunką.
Nie wystarczające pokrycie zapotrzebowania młodych ptaków (2-4 tydzień życia) na witaminę E przy jednoczesnym braku selenu i niedoborze aminokwasów siarkowych bywa powodem zapalenia mózgu i rdzenia (odrętwienia, skurczów i nieskoordynowanych ruchów), oraz skazy wysiękowej (obrzęki na głowie szyi piersiach i brzuchu, osłabienie).
Niedobór fosforu lub nadmiar witaminy D3, zbyt duża zawartość soli metali ciężkich może powodować wystąpienie krzywicy a typowym skutkiem braku Ca w diecie młodych ptaków jest łamikost.
Znaczny nadmiar białka ogólnego w paszy w stosunku do zapotrzebowania organizmu ptaka na ten składnik jak również brak witaminy A może powodować niewydolność nerek i przyczyniać się do zachorowań na dnę, skazę dnawą (biegunki, bolesne obrzęki stawów).
Zatrucie chlorkiem sodu, mikotoksynami czy solami metali ciężkich może być skutkiem schorzeń nerek.
Kury nioski
Specyfika żywienia wynika z:
budowy anatomicznej przewodu pokarmowego, który w stosunku do długości ciała jest dość krótki,
wczesnego dojrzewania płciowego
bardzo intensywnego wzrostu.
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe
Rasa (linia, hybryd)
Masa ciała (nioski lekkie i średniociężkie) s
Wiek i faza nieśności
Dzienna ilość pobranej mieszanki
System utrzymania (chów na ściółce, klatki bateryjne)
Mikroklimat pomieszczeń (np. stopień wentylacji)
Pora roku (różnica temperatur między pomieszczeniami a otoczeniem zewnętrznym)
Żywienie kur niosek obejmuje:
okres odchowu (wzrostu kur),
okres użytkowania nieśnego.
Okres odchowu i wzrostu
Żywienie w tym okresie ma na celu osiągnięcie dojrzałości płciowej w wieku i przy masie ciała z góry zaplanowanej, przy minimalnym zużyciu paszy.
Nadmiar białka w paszy - przyspieszenie dojrzewania płciowego, znoszenie małych jaj, niska odporność nioski na choroby.
Nadmiar energii - zatuczeniae kurcząt, opóźnienia nieśności.
Niedobór białka, energii, witamin lub składników mineralnych - zahamowanie tempa wzrostu i rozwoju, osłabienie i zmniejszenie odporności na choroby.
Okres użytkowania nieśnego
Zapotrzebowanie kur na energię zależy od typu użytkowego i masy ciała kury. Kury nieśne typu lekkiego wymagają większej koncentracji energii w paszy ze względu na szybszą przemianę materii, dużą ruchliwość i nieśność
Zapotrzebowanie na białko zależy przede wszystkim od nieśności.
Spożycie paszy i zapotrzebowanie na energię zależy także w znacznym stopniu od temperatury otoczenia, systemu utrzymania.
Kury nioski należą do zwierząt o najwyższej produkcyjności w stosunku do masy ciała.
Kura o masie 1,8 kg znosi w okresie produkcji około 18kg masy jaj (ok..300 jaj o średniej masie 60g), czyli 10 razy więcej niż sama waży!!!
Przy tak dużym obciążeniu fizjologicznym organizmu nioski, konieczne jest podawanie precyzyjnie zbilansowanych mieszanek pełnoporcjowych.
Podobnie jak ptaki typu mięsnego nioski wymagają pasz o wysokiej koncentracji składników pokarmowych i ograniczonej ilości włókna
Składniki mineralne
Niedobór P (<0,25%) przyswajalnego ogranicza możliwości produkcyjne niosek
Nadmiar P (>0,5%) wpływa negatywnie na jakość skorup.
Niezbędne jest zachowanie właściwych proporcji Ca i P w paszy.
Pobranie paszy
Kury typu lekkiego - żywienie do woli.
Kury średniociężkie i ciężkie (tendencja do otłuszczania zwłaszcza w końcowym okresie nieśności)- po zakończeniu okresu intensywnego wzrostu ograniczony dostęp do paszy zgodnie z zaleceniami dla rasy lub linii.
Podstawowymi komponentami pełnoporcjowej mieszanki są:
- śruty zbożowe
- pasze wysokobiałkowe
- premiks mineralno-witaminowy
Najczęściej nioskom podaje się dwa typy mieszanek:
Na pierwszy okres nieśności (tempo nieśności 90%) - 11,3 -11,7 MJ EM i 15,5-17,5% białka ogólnego w 1 kilogramie mieszanki,
Na drugi okres nieśności (tempo nieśności 70-80%) -11,1-11,5 MJ EM i 15,0 i 17,0 białka ogólnego w 1 kilogramie mieszanki.
DODATKI stosowane w mieszankach dla niosek:
Witamina E+SELEN odporność na infekcje bakteryjne i pasożytnicze, niwelacja stresu.
Preparaty zakwaszające - mieszanina kwasów organicznych (gł. kw. mlekowy), ich soli, emulgatorów i wyciągu z ziół - wspomaganie naturalnej fermentacji jelitowej, stabilizacja mikroflory przewodu pokarmowego.
Mieszanki ziołowe - zastępują antybiotyki, zapobiegają zakażeniom bakteryjnym, zwiększają strawność i przyswajalność składników pokarmowych wpływają na kondycję i zdrowotność kur.
Barwniki- naturalny, chroniony i stabilizowany ksantofil z czerwonej papryki (Capsicum annuum),
MIELONE MUSZLE OSTRYG (Ostrea oystershell) żródło wapnia korzystnie wpływające na gładkość, twardość i wytrzymałość skorupek jaj.
MICRO-AID- dodatek dezodorujący, - redukcja stężenia amoniaku
Błędy w żywieniu kur niosek wpływają nie tylko na nieśność ale także na cechy jakościowe jaj
Niedobory białka i energii w paszy a także niedobory aminokwasów egzogennych (zwłaszcza lizyny, metioniny, cystyny), kwasu linolowego lub dostępu do wody powodują zmniejszenie średniej masy znoszonych jaj.
Braki wapnia fosforu i witaminy D3 wpływają negatywnie na grubość skorupy jaj. Wady skorupy mogą powstawać na skutek niedoborów Mn.
Intensywność barwy żółtka zależy od ilości pobieranych przez nioskę w paszy karotenów (zawartych w zielonce, suszu lub dodawanych do paszy syntetycznych preparatach). Zawarty w śrucie bawełnianej gossypol powoduje zielone zabarwienie żółtek i zaróżowienie białka jaja.
Nadmiar mączki rybnej w paszy lub zbyt duży dodatek śruty rzepakowej i rzepaku może wpływać na pogorszenie smaku i zapachu jaj, a zbyt duży udział bobiku (pow. 10%) wpływa negatywnie na ich konsystencję.
Odpowiednio dobierając skład mieszanki dla niosek można kształtować profil lipidowy jaj (wzbogacać je w kwasy tłuszczowe n-3) zwiększać zawartość witamin, jodu, żelaza selenu itp.
Specyfika żywienia drobiu wodnego
Przewód pokarmowy kaczek i gęsi ma budowę podobną do przewodu pokarmowego kur.
Pokarm po połknięciu dostaje się do wola, jest tam rozmiękczany i ulega fermentacji.
Wole kaczki ma kształt wrzecionowaty.
Gęsi nie mają wyraźnie wykształconego wola, ale ich przełyk jest bardzo rozciągliwy na całej długości i pełni funkcję wola.
Kaczki i gęsi lepiej trawią włókno pokarmowe
Gęsi trawią włókno lepiej niż kaczki
Fermentacja węglowodanów strukturalnych odbywa się w jelicie ślepym i jelicie grubym przy udziale flory bakteryjnej.
Kaczki
Mają wysokie wymagania pokarmowe
Powinny otrzymywać białko pełnowartościowe o dobrze zbilansowanym składzie aminokwasowym
Zapotrzebowanie na lizynę, metioninę, cystynę z cysteiną, treoninę i tryptofan
Pasze pochodzenia zwierzęcego można wyeliminować,pod warunkiem dobrego zbilansowania aminokwasów egzogennych, witamin i składników mineralnych
Kaczki
Udział włókna surowego w dawkach może wynosić od 4-5% u młodych kacząt do 7, a nawet 10% u kaczek dorosłych
Udział tłuszczu może wynosić do 5-8%
Należy uwzględnić jakość tłuszczu dodawanego do mieszanek pod kątem jego wpływu na jakość tłuszczu tuszek kaczych
Kaczki są bardzo wrażliwe na niedobór witamin (szczególnie A,D,E i K oraz B6,H)
Gęsi
Charakteryzują się bardzo szybkim tempem wzrostu we wczesny okresie życia
Szybko rosnące ptaki mają zwiększone potrzeby na witaminy A i D
Duża żerność ptaków
Szybkie otłuszczanie się
Przykładowa receptura mieszanki dla drobiu wodnego do 3 tygodnia
SKŁADNIKI ILOŚĆ (%)
Soja ekstra 46% 29
Kukurydza 16,2
Jęczmień 28
Pszenica 23
Kreda pastewna 1,5
Sól pastewna 0,3
Premiks 2
Razem 100