Historia myśli ekonomicznej (5) 23.03.02
Twierdzenie o niewidzialnej ręce rynku. - Gdy jednostka ma wolność działania, to ich egoistyczne działania doprowadzą do dobrobytu całego narodu. Nie można przeszkadzać jednostce. Egoizm jednostek zamienia się w dobro wszystkich, nie potrzeba dbać o dobro innych, wystarczy dbać o siebie, a mimo to działanie takie jest dobre dla całego społeczeństwa. Dobrobyt ogółu jest niezamierzonym wynikiem działań jednostki. Kapitalizm oszczędza na cnocie.
Tylko dana jednostka wie, co jest dla nie najlepsze, stąd wynika, iż każdy maksymalizuje swój dobrobyt i to powoduje dobrobyt ogółu. Ale, nie jest to do końca prawdą, iż niektóre osoby są w „konflikcie”, co dla jednych jest dobre, niekoniecznie jest dobre dla innych.
Uzasadnienie twierdzenia:
Wolna konkurencja dokonuje optymalnej alokacji zasobów, np. ziemi.
Stopa zysków z różnych przedsięwzięć musi dążyć do równości.
Cena dobra jest równa kosztowi produkcji. Sytuacja optymalna (dla konsumentów) - cena jak najniższa pokrywająca jedynie koszty.
Dobroczynny wpływ wolnego rynku na wzrost gospodarczy. Państwo nie powinno przeszkadzać kapitalistom, a to doprowadzi do dobrobytu.
Twórca teorii dot. płac robotników Tomasz Malthus (1798r.) „Rozprawa o prawie ludności”. Pierwsza teoria ludnościowa o poziomie życia ludzi.
Wiek XIX, prawdziwy początek kapitalizmu, bardzo wyraźny podział na kapitalistów i robotników - rozwarstwienie klasowe i rozwarstwienie bogactwa.
T.Malthus - duchowny angol, pierwszy zawodowy ekonomista, utrzymywał się z wykładania filozofii
Teoria:
Liczba ludności na świecie, potencjalnie rośnie szybciej niż podaż ludności. Zdolności prokreacyjne ludzi są większe niż zdolności produkcyjne żywności. Ludność - postęp geometryczny, żywność - postęp algebraiczny.
Dwa założenia
Żywność jest potrzeba do życia
Pociąg płciowy (chęć do posiadania potomstwa) jest konieczny i niezbędny.
Ograniczenia dot. tempa wzrostu liczby ludności
Ludzie szybciej umierają - wzrost stopy umieralności - choroby, epidemie, bieda, wojny, nieurodzaj (klęski żywiołowe)
Stopa urodzeń maleje - choroby, nędza, antykoncepcja, wstrzemięźliwość płciowa.
Ograniczenia te wpływają na to iż liczba ludności, rośnie proporcjonalnie do wzrostu liczby żywności.
Doktryna teorii płac
Fundusz płac/liczbę pracowników - przeciętna płaca robotnika, może być ustalany jako minimum na utrzymanie robotnika.
Dobrobytu, standardu życia robotnika nie może poprawić rząd ani kapitalista, gdyby, poprawić byt robotnika, to powiększy on rodzinę i znów powróci do minimum - żelazne zasady płac Malthus'a.
Wynikiem takiego rozumowania jest brak jakichkolwiek działań w celu poprawy życia najbiedniejszych warstw społecznych.
Ocena:
Błędy
wraz ze wzrostem dobrobytu robotników, niekoniecznie wiąże się z powiększaniem rodziny, ludzie uswiadamiają sobie jakie są „koszty” posiadania potomstwa (utrzymanie, leczenie, wykształcenie, podziału majątku, utracony czas)
nie docenienie tempa wzrostu technologii w rolnictwie.
David Ricardo (opublikował w 1817r.) “Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania”.
Metoda:
Czysta metoda dedukcyjna, formułowanie założeń i wyprowadzanie wniosków (praw ekonomicznych) za pomocą ścisłej logiki formalnej. Metoda indukcji jest odwrotna dedukcji. Jest to metoda czysto abstrakcyjna, teoretyczna - do zastosowanie w każdych warunkach.
Czym powinni zajmować się ekonomiści:
Problem podziału dochodu - ustalenie praw rządzących podziałem dochodu - funkcjonalny podział dochodu - wyjaśnienie ewoluowania dochodu przeznaczonego dla każdej z grup społecznych w czasie.
Teoria Wartości Wymiennej
Nawet w gospodarce zaawansowanej, poprawna jest teorii wartości oparta na pracy, z wyłączeniem cen pewnych dóbr (dobra których krzywa podaży jest pionowa - dobra których produkcji nie można powiększyć, niezależnie od ceny, np. stare znaczki, stare roczniki win, stare obrazy).
wykres
wzór
Wartość dobra kapitałowego trzeba zredukować do nagromadzonej w nim pracy. Pierwsze dobro powstaje wyłącznie dzięki pracy, dopiero później, można wykorzystać to wytworzenia innych dóbr.
Wartość dobra = ilość pracy bezpośredniej + ilość pracy pośredniej
Ilość pracy pośredniej = ilość czasu pracy potrzebną, aby odtworzyć wartość dobra kapitałowego, zużytą przy wytworzeniu innego dobra.
Wady teorii
cenę relatywną dwóch dóbr można wyjaśnić tylko wtedy gdy używa się do produkcji danych dóbr takiej samej ilości kapitału (jedno dobro 2h, a drugi dobro 5h, to nie można tego ocenić) - Ricardo uważał iż nakłady pracy się między sobą różne, ale nieznacznie i nie ma to zbyt dużego znaczenia (odchylenia rzędy 7% - nie stanowią poważnego utrudnienia w wyliczeniach) - uznawał tę teorię za bardzo duże przybliżenie empiryczne
próba zredukowania oceny wartości dobra do jednego czynnika - pracy, a w rzeczywistości potrzeba do tego pracy, ziemi i kapitału