Historia myśli ekonomicznej (9) 13.04.02

Marks

W= C+V+S - teoria wartości

Robotnicy w kapitalizmie byli wykorzystywani. Kapitał jest produkcyjny.

Koncepcja wyzysku Marksa jest nie atrakcyjna moralnie. Do dzisiaj ona funkcjonuje. Wyzysk

Alienacja - robotnicy stracili kontrolę nad procesem produkcyjnym, nie mają wpływu na to co się produkuje.

Najważniejsze jest zaangażowanie w produkcję. Dzięki pracy rozwijają się stosunki międzyludzkie.

Robotnik nie ma wpływu na produkcję jest tylko dodatkiem do maszyny. Praca jest najlepszym elementem samorealizacji.

Alienacja ma 2 rodzaje

1. Robotnik jest oddzielony od produktu

2. Świadomość izolacji od innych robotników, brak udziału co i jak się produkuje, uczucie apatii.

W socjalizmie praca wygląda zupełnie inaczej. Robotnicy decydują o tym co należy produkować aby zaspokajać społ.

Fetyszyzm towarowy - produkuje się towar dla zysku. Produkcja ma wzrastać.

W dzisiejszych czasach to top kultura, Mcdonalizacja społeczeństwa.

Reifikacja (urzeczowienie) - produkcja to nie tylko nabywanie towarów, powstaje myślenie egoistyczne, przeniesienie stosunków z pracy do domu na dzieci, brak prawdziwych relacji między rodzicami a dziećmi.

Te wszystkie reguły mogą jedynie zginąć w socjalizmie gdzie człowiek zacznie myśleć o innych nie tylko o sobie.

MATERIALIZM HISTORYCZNY - wg Engelsa , teoria historii która przyczynę wszystkich ważniejszych wydarzeń historycznych upatruje w rozwoju ekonomicznym społeczeństwa.

To jaki jest stopień wymiany, jak jest produkcja decyduje o historii.

Rozwój gospodarczy decyduje o wydarzeniach historycznych.

Najbardziej obszerna.

Fazy rozwoju społecznego

• Pierwotna

• Feudalizm

• Socjalizm

• kapitalizm

Nadbudowa

Społeczna

Stosunki produkcji

Siły wytwórcze

(technologia produkcji)

Siły wytwórcze determinują, określają stosunki produkcji, które są regułami gry w ramach których produkuje się, regulują życie gospodarcze np. stosunki dotyczące własności, stosunki produkcji, podejmowanie pracy.

Wchodzi tu jeszcze stosunki dystrybucyjne, każdy dostaje tyle dóbr ile wyznaczy mu ten, który sprawuje władze.

Stosunki produkcji powodują wystąpienie nadbudowy społecznej - super struktura.

Czyli kultura, rodzaj filozofii, sztuki, muzyki, rodzaj władzy, religii panującej w danej epoce, rodzaj obyczajów, poglądy naukowe (idee ekonomiczne)

Nadbudowa społeczna - jej rola to utrzymywanie stosunków produkcji w nie zmienionej postaci, stanie.

Stosunki produkcji zmieniają się bardzo powoli a siły wytwórcze przeciwnie. Narasta konflikt między tymi dwoma działami.

Stosunki zmieniają się więc z niewolnictwa na feudalizm pod presją technologii. Sprzeczności narastają również w kapitalizmie.

Rola nadbudowy społ. w kapitalizmie - to 2 przeciwstawne tendencje. Podział na 2 klasy społeczne - kapitaliści i robotnicy. Interesy tych dwóch klas są ujawnione w nadbudowie społecznej.

W nadbudowie toczy się walka 2 idei. Klasa robotnicza musi przestać być mało radykalna.

Nie może zabiegać o zasiłki tylko o radykalne zmiany.

Sprzeczności kapitalizmu wg Marksa - tendencje rozwojowe kapitalizmu to prawa ruchu (analiza strukturalna kapitalizmu).

Prawa - jest ich 5, można je rozpatrywać odrębnie, są one niezależne:

1. prawo malejącej stopy zysków - w kapitalizmie w miarę upływu czasu stopa zysku maleje

P - stopa zysku

S - wartość dodana

C - nakłady na kapitał stały

V - płace

Wraz z rozwojem kapitalizmu kapitalista będzie używał coraz więcej maszyn, a coraz mniej siły roboczej ludzi. Jeśli kapitalista zastosuje coraz więcej maszyn, to przeciętny robotnik wyprodukuje więcej dóbr niż w przypadku pracy na starych maszynach. Mianownik szybciej rośnie niż licznik, bo zwiększają się nakłady.

2. prawo tzw. rezerwowej armii bezrobotnych - w kapitalizmie powstaje pewne bezrobocie, którego funkcją jest utrzymywanie płac na niskim poziomie tzn. nieuchronnym wynikiem kapitalizmu jest to, że jest dużo bezrobotnych, są rezerwową armią, która w każdej chwili może zastąpić pracujących żądających wyższych płac. Rezerwowa armia bezrobotnych rośnie. Wielkość r.a.b. jest bardzo duża. Kiedyś nie badano wielkości r.a.b. więc nie mamy obecnie danych.

3. prawo pogłębiającego się kryzysu w kapitalizmie - w miarę upływu czasu kryzysy są coraz większe i cały czas się pogłębiają

cykl koniunkturalny kryzys pogłębiający się

4. prawo postępującej koncentracji i centralizacji przemysłu - wg Marksa wszystkie gałęzie przemysłu będą się stawały coraz mniej konkurencyjne, wraz z upływem czasu każdy przemysł się koncentruje. Przeciętny zysk danej branży maleje. Przemysł samochodowy jest najlepszym przykładem koncentracji. Podobnie przemysł farmaceutyczny. Marks nie przewidział, że przemysł będzie dawał coraz większy udział w PKB. Rewolucja informacyjna i informatyczna spowodowały obniżenie kosztów i zapobiega koncentracji.

5. rosnące zubożenie proletariatu (klasy robotniczej) - wraz z upływem czasu klasa robocza staje się coraz biedniejsza. Można je interpretować na 3 sposoby:

1. robotnicy absolutnie ubożeją - dochody realne maleją (w tym przypadku prawo Marksa się nie sprawdziło)

2. robotnicy relatywnie ubożeją - jeśli nawet dochód robotnika rośnie, to ten dochód w stosunku do dochodów społeczeństwa maleje (również się nie sprawdziło)

3. standard życia robotników pogarsza się - mogło Marksowi chodzić o to, że nawet jeśli robotnik dostaje więcej pieniędzy, jego dochód w stosunku do dochodów społeczeństwa rośnie to w rzeczywistości jego standard życia maleje (jest wyzyskiwany, praca go wykańcza)

---