Stroną w postępowaniu podatkowym jest:
podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny,
osoby trzecie, o których mowa w art. 110-117a Ordynacji podatkowej,
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej inna niż wymieniona powyżej, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego przed powstaniem obowiązku podatkowego ciążą na niej szczególne obowiązki lub zamierza skorzystać z uprawnień wynikających z tego prawa.
Osoby trzecie, o których mowa w art. 110-117a, to:
- rozwiedziony małżonek podatnika, małżonek w separacji,
- członek rodziny podatnika: zstępni (pochodzący od danej osoby krewni tzw. krewni w linii prostej (dzieci, wnuki, prawnuki). Stopnie pokrewieństwa liczy się według ilości urodzeń (dziecko - I stopień pokrewieństwa, wnuk - II stopień itd.), wstępni (przodkowie w linii prostej (ojciec, dziad, pradziad), rodzeństwo, małżonek zstępnych, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu,
- nabywca: przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa, składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli ich wartość jednostkowa w dniu zbycia wynosi co najmniej 15 000 zł,
- osoba, która wyraziła zgodę, na posługiwanie się jej imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą, przez inną osobę w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności,
- właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego pozostający z użytkownikiem danej rzeczy lub prawa majątkowego w związku,
- dzierżawca lub użytkownik nieruchomości,
- wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej,
- członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji,
- pełnomocnik albo jeżeli pełnomocnik nie został powołany wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółki akcyjnej w organizacji,
- członkowie organów zarządzających innych osób prawnych niż spółki kapitałowe (przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, fundacje oraz różnego rodzaju osoby prawne jak np.: stowarzyszenia, partie polityczne, kościelne osoby prawne itd.),
- osoby prawne przejmujące lub osoby prawne powstałe w wyniku podziału (osoby nowozawiązane),
- gwarant lub poręczyciel, którego zabezpieczenie zostało przyjęte przez organ podatkowy.
Małżonkowie stroną w postępowaniu
Ustawa wprowadza domniemanie pełnomocnictwa małżonka strony w procesowych kwestiach mniejszej wagi (patrz art. 137 § 3a) poprzez zapis:
w poszczególnych wynikających w toku postępowania kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego upoważnienia do występowania w imieniu strony.
Małżonkowie wspólnie opodatkowani na podstawie odrębnych przepisów np. skorzystali z prawa do wspólnego złożenia zeznania podatkowego - są jedną stroną postępowania i każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga bez formalnego pełnomocnictwa (art.92 § 3 i art.133 § 3).
Pełnomocnik strony
Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Zasada ta ma zastosowanie wyłącznie w toku postępowania podatkowego oraz w toku czynności sprawdzających.
Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla udzielającego pełnomocnictwa. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także agent celny, którym jest osoba wpisana na listę agentów celnych (patrz art. 79 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne
Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokółu.
Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa.
Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.
Opłacie skarbowej podlega złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii.
Od każdego stosunku pełnomocnictwa opłata wynosi 17 zł.
Opłata skarbowa od pełnomocnictwa uiszczana jest nie za sporządzenie, ale jego złożenie.
Aby złożyć zeznanie w imieniu małżonków, każdy z nich musi udzielić pełnomocnictwa. Mimo, że pełnomocnictwo zostanie ustanowione w jednym dokumencie, opłata skarbowa wynosi 34 zł.
W poszczególnych wynikających w toku postępowania kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego upoważnienia do występowania w imieniu strony np. małżonkowie złożyli wspólnie roczne zeznanie podatkowe a organ podatkowy wszczął czynności sprawdzające lub postępowanie podatkowe.
Czynny udział strony w postępowaniu
Organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Od zasady czynnego udziału strony organ podatkowy może odstąpić, jeżeli:
- w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca wniosek strony, oraz
- w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego.
Postępowanie podatkowe - obowiązki organu podatkowego
Organy podatkowe powinny:
- wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez stosowania środków przymusu.
- działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.
- niezwłocznie załatwiać sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień.
Sprawy podatkowe załatwiane są w formie pisemnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Załatwiane spraw terminy
Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak:
- nie później niż w ciągu miesiąca, a
- sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania,
chyba że przepisy OP stanowią inaczej, w poszczególnych kwestiach.
Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.
Załatwiane spraw terminy - odwołania
Odwołanie: Załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy.
Załatwienie sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub strona złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy - nie później niż w ciągu 3 miesięcy.
Do terminów tych nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.
O każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy obowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie podatkowym również w przypadku, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu.
Ponaglenia
Strona ma prawo do złożenia ponaglenia na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym przez organ prowadzący postępowanie.
Ponaglenie składa się do:
organu podatkowego wyższego stopnia,
2) ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.
Uznanie ponaglenia za uzasadnione, skutkuje wyznaczeniem dodatkowego terminu załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.
Pracownik organu podatkowego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku wynikającego z załatwienia sprawy w dodatkowym terminie podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej przepisami prawa (strona może w postępowaniu cywilnym wnioskować o odszkodowanie).
Wszczęcie postępowania
Postępowanie podatkowe wszczyna się:
- na żądanie strony lub
- z urzędu.
Tylko wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia.
Na wydane postanowienie w sprawie wszczęcia postępowania z urzędu nie służy zażalenie.
Data wszczęcia postępowania
Datą wszczęcia postępowania:
- na żądanie strony - jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu (data nadania przesyłki pocztowej lub data złożenia w siedzibie organu podatkowego),
- na żądanie strony wniesione za pomocą środków komunikacji elektronicznej - jest dzień otrzymania żądania przez organ podatkowy lub przez jednostkę informatyczną obsługi administracji podatkowej,
- z urzędu - jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.
Odmowa wszczęcia postępowania
Organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania jeżeli:
- wniesiono żądanie przez osobę która nie jest stroną lub
- z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte.
Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania służy zażalenie.
Złożenie żądania w sprawie wszczęcia postępowania przez jedną ze stron nakłada na organ podatkowy obowiązek zawiadomienia wszystkich pozostałych osób, które są stroną w sprawie.
Przypadki, w których nie wydaje się postanowienia
przy wszczęciu postępowania z urzędu (np.)
Nie wydaje się postanowienia w sprawie wszczęcia postępowania z urzędu w sprawach:
1) ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie (np. ustalenie wysokości karty podatkowej),
2) umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej, jeżeli zachodzą szczególne okoliczności wymienione w art. 67d OP ( np. zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne, kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, to jest 5 x 8,80 zł = 44 zł - wartość opłaty dodatkowej pobieranej przez Pocztę Polską za polecenie przesyłki listowej).
Połączenie postępowań
W sprawach, w których:
- prawa i obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego
oraz z tej samej podstawy prawnej a także
- w których właściwy jest ten sam organ podatkowy,
można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony.
Organ podatkowy w sprawie połączenia postępowań wydaje postanowienie, na które służy zażalenie.
Formy wniesienia podania
Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia, ponaglenia, wnioski) mogą być wnoszone:
- na piśmie,
- telegraficznie lub
- za pomocą dalekopisu, telefaksu,
- środków komunikacji elektronicznej albo
- za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej właściwego organu podatkowego lub jednostki informatycznej obsługi administracji podatkowej, umożliwiającego wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego tego organu lub jednostki,
- ustnie do protokołu.
Obowiązkowe elementy podania
Podanie powinno zawierać co najmniej:
- treść żądania,
- wskazanie osoby, od której pochodzi, oraz jej adresu (miejsca zamieszkania lub pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności),
a także czynić zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych (np. art. 222 Op wskazuje, że odwołanie od decyzji organu podatkowego powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie).
Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokółu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził.
Podania nie spełniające warunków ustawowych
Jeżeli podanie:
- nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa
organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.
Organ podatkowy wydaje postanowienie o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia, na które przysługuje zażalenie.
Jeśli podanie nie zawiera adresu, organ pozostawia je bez rozpatrzenia.
W tym przypadku nie dokonuje się wezwania oraz nie wydaje postanowienia.
Rozpatrzenie podania bez wniesienia opłaty
Organ podatkowy rozpatruje podanie niespełniające warunku wniesienia opłat, które zgodnie z odrębnymi przepisami powinny zostać uiszczone z góry jeżeli:
za niezwłocznym rozpatrzeniem podania przemawia interes publiczny lub ważny interes strony,
wniesienie podania stanowi czynność, dla której jest ustanowiony termin zawity,
podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.
Opłata skarbowa
Zapłaty opłaty skarbowej dokonuje się gotówką w kasie Urzędu Miejskiego lub bezgotówkowo na rachunek tego organu.
Do dnia 31 grudnia 2008 r. zapłata opłaty skarbowej mogła być dokonywana także nabytymi i niewykorzystanymi przed 1 stycznia 2007 r. znakami opłaty skarbowej o odpowiedniej wartości, których wzór został określony w przepisach obowiązujących od dnia 1 lutego 1995 r. do dnia 31 grudnia 2006 r.
Opłatę skarbową wpłaca się z chwilą powstania obowiązku zapłaty opłaty skarbowej tj. z chwilą dokonania zgłoszenia lub złożenia wniosku o dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia, zezwolenia lub złożenia pełnomocnictwa.
Podanie wniesione do niewłaściwego organu
Jeżeli organ podatkowy, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie.
Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.
Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, organ podatkowy, do którego wniesiono podanie, rozpatruje sprawę należącą do jego właściwości.
Organ podatkowy ma obowiązek zawiadomienia wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.
Podanie wniesione do niewłaściwego organu
Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych zawartych w podaniu, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd, organ podatkowy zwraca podanie osobie, która je wniosła, z odpowiednim pouczeniem. Zwrot podania następuje w formie postanowienia, na które służy zażalenie.
Protokoły w postępowaniu
Organ podatkowy sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie.
W szczególności sporządza się protokół:
- przyjęcia wniesionego ustnie podania;
- przesłuchania strony, świadka i biegłego;
- oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale pracownika organu podatkowego;
- ustnego ogłoszenia postanowienia;
- rozprawy.
Udostępnianie akt i dowody
W każdym stadium postępowania organ podatkowy obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek, kopii lub odpisów.
Za dowód uznaje się wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem
(np. księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej, materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe).
Do przeczytania
Zawieszenie postępowania,
Decyzje,
Postanowienia,
Odwołania,
Zażalenia.
1