reumatologia choroby i fizjoterapia


KLASYFIKACJA CHORÓB UKŁADU RUCHU wg ARA

Obowiązuje od 1983 roku i obejmuje wszystkie choroby, którym towarzyszą dolegliwości ze strony narządu ruchu.

I UKŁADOWE CHOROBY TKANKI ŁĄCZNEJ:

A. Reumatoidalne zapalenie stawów(sero+ i sero- RF IgM obecny)

B .Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów:

1.początek wielostawowy.

2.początek skąpostawowy.

3.początek układowy.

C. LES=Toczeń(skórny,układowy,polekowy)

D. Skleroderma.

E. Rozlane zapalenie powięzi.

F. Zapalenie wielomięśniowe.

G. Martwicze zapalenia naczyń.

H. Zespół Sjögrena.

I. Overlap syndrom ( MCTD = Mieszana układowa choroba tkanki łącznej).

J.Inne ( Polymyalgia reumatyczna,Rumień guzowaty).

II ZAPALENIE STAWÓW Z TOWARZYSZĄCYM ZAPALENIEM KRĘGOSŁUPA

III. CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW (pierwotna i wtórna).

IV.ZESPOŁY REUMATYCZNE TOWARZYSZĄCE ZAKAŻENIU:

V. CHOROBY METABOLICZNE I GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH,KTÓRYM

TOWARZYSZĄ OBJAWY STAWOWE:

VI NOWOTWORY:

VII ZABURZENIA NERWOWO-NACZYNIOWE:

VIII CHOROBY KOŚCI I CHRZĄSTEK:

IX ZMIANY POZASTAWOWE:

X RÓŻNE CHOROBY< KTÓRYM TOWARZYSZĄ OBJAWY STAWOWE:

ETIOPATOGENEZA:

DIAGNOSTYKA:

REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW - RZS

RZS jest przewlekłą, układową chorobą tkanki łącznej.

Podstawowym objawem jest zapalenie stawów o charakterze postępującym, prowadzącym do deformacji i destrukcji stawów, co w konsekwencji prowadzi do upośledzenia wydolności stawów i ciężkiego kalectwa.

Pierwotnym miejscem zapalenia jest błona maziowa stawów, zmiany występują również w ścięgnach, pochewkach, kaletkach i więzadłach.

Zachorowania są w każdym wieku ale najczęściej jednak 25 - 35 r.ż i 50 - 60 r.ż.

ETIOLOGIA CHOROBY:

1.Zaburzenia immunologiczne: produkcja w błonie maziowej stawów czynników reumatoidalnych,

które są przeciwciałami.

2.Czynniki genetyczne: antygeny HLA kl.II.

3.Czynniki infekcyjne: wirus Epsteina-Barra, slow-wirusy, bakterie:Salmonella,Proteus.

OBJAWY KLINICZNE RZS -POCZĄTEK:

1.PRZEWLEKŁY 70% pacjentów - występuje zmęczenie, brak apetytu, powolny spadek

wagi ciała, sztywność mięśni i stawów.

2.OSTRY 15% pacjentów - występuje wysoka gorączka, silne bóle mięśni i stawów, duży

spadek wagi ciała nawet do 10 kg.

Zapalenie stawów charakteryzuje się: BÓLEM

SYMETRYCZNYM OBRZĘKIEM

SZTYWNOŚCIĄ PORANNĄ STAWÓW PONAD 1 h

OGRANICZENIEM RUCHOMOŚCI STAWÓW.

LOKALIZACJA W KOLEJNOŚCI ZAJMOWANIA STAWÓW: STAWY

RĄK

STÓP

SKOKOWE

ŁOKCIOWE

BARKOWE

KOLANOWE

BIODROWE

KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO

SKRONIOWO-ŻUCHWOWE

OBJAWY POZASTAWOWE:

1. Guzki reumatoidalne

2. Zapalenie osierdzia, mięśnia sercowego

3.Zmiany w płucach - zapalenie opłucnej

4.Limfadenopatia

5. Uogólnione zapalenie naczyń - zagrożenie życia.

6.Zespół nerczycowy.

ROZPOZNANIE W OPARCIU O KRYTERIA ARA Z 1987 r.

LECZENIE RZS :MUSI BYĆ KOMPLEKSOWE:

PATOLOGIA RZS

Pierwotnym miejscem zapalenia jest błona maziowa stawów.

Dochodzi w niej do:

DEFORMACJE STAWÓW W RZS

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE RZS wg.ARA

ZREWIDOWANE W 1987 r.

KRYTERIA

WYJASNIENIA

1) SZTYWNOŚĆ PORANNA

STAWÓW

Czas trwania ≥ 1 h ( do wystąpienia wyraźnej poprawy )

2) ZAPALENIE TRZECH LUB

WIĘCEJ STAWÓW

Jednoczasowy obrzęk lub wysięk 3 stawów stwierdzony przez lekarza

3) ZAPALENIE STAWÓW RĘKI

Zapalenie co najmniej 1 stawu śródręczno-palcowego (MCP) lub miedzypaliczkowego bliższego (PIP) oraz stawu nadgarstkowego

4) SYMETRYCZNE ZAPALENIE

STAWÓW

Jednoczasowość i jednoimienność obustronnych zmian zapalnych

5) GUZKI REUMATOIDALNE

Stwierdzone przez lekarza nad wyniosłościami kostnymi po stronie wyprostnej lub w okolicach stawu

6) OBECNOŚĆ CZYNNIKA

REUMATOIDALNEGO W

SUROWICY

Stosując metody, w których odsetek dodatnich wyników w kontroli nie przekracza 5 %

7) ZMIANY RADIOLOGICZNE

TYPOWE DLA RZS

Stwierdzenie co najmniej dekalcyfikacji. Obecność tylko zmian zwyrodnieniowych jest wykluczeniem

Spełnienie 4 z 7 kryteriów ustala rozpoznanie.

Kryteria od 1 do 4 muszą być obecne co najmniej przez 6 tygodni

Klasyfikacja sprawności fizycznej w reumatoidalnym zapaleniu stawów

Klasa

Sprawność fizyczna

1

Zdolność wykonywania bez trudności wszystkich codziennych czynności

2

Zdolność wykonywania normalnych czynności mimo utrudnień spowodowanych ograniczeniem ruchomości jednego lub kilku stawów

3

Zdolność wykonywania tylko nielicznych czynności codziennych i samoobsługi lub ich całkowite upośledzenie

4

Dużego stopnia lub całkowite unieruchomienie w łóżku albo na wózku; tylko częściowo lub całkowicie zniesiona zdolność do samoobsługi

Kryteria anatomiczne progresji choroby ( wg.Steinbrockera, zmodyfikowane )

Okres

Zmiany

I - wczesny

brak zmian destrukcyjnych w badaniu radiologicznym, ewentualnie obecność osteoporozy

II - umiarkowany

radiologiczne oznaki osteoporozy, ew. z niewielkim uszkodzeniem podchrzęstnym kości lub chrząstki; brak zniekształceń; może być ograniczenie ruchomości stawów;

zanik sąsiadujących mięśni;

uszkodzenie tkanek miękkich ( guzki reumatoidalne, zapalenie pochewek ścięgnistych )

III - ciężki

objawy radiologiczne uszkodzenia chrząstki i kości wraz z osteoporozą;

zniekształcenie stawów ( podwichnięcia, ulnaryzacja, przeprost ),

duże zaniki mięśni;

zmiany w tkankach miękkich, jak guzki i zapalenie pochewek ścięgnistych

IV - końcowy

Zrost włóknisty lub kostny stawów, kryteria jak w okresie trzecim

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE RZS

Obowiązuje model zwany „piramidą”

Wyróżnia się 3 grupy leków.

I GRUPA = NLPZ → niesterydowe leki p/zapalne np.Diclofenac,Ketoprofen,

zasadą leczenia jest 1 lek NLPZ w określonej dawce

p/zapalnej

II GRUPA = Leki modyfikujące przebieg choroby = DMARDS

Należy tu :

III GRUPA = CYTOSTATYKI tj:

STERYDY: nie zalicza się ich do żadnej z tych grup ale stanowią tzw.”terapię pomostu”

Obecnie najnowsze leczenie to

LEKI BIOLOGICZNE skierowane przeciwko różnym cytokinom

prozapalnym.

Np.ENBREL → skierowany p/TNFα - injekcje podskórne 1x w tygodniu 50

mg lub 2 x w tygodniu po 25 mg

REMICADE - wlewy dożylne

HUMIRA - injekcje podskórne co 2 tygodnie

REHABILITACJA W RZS

Celem każdej rehabilitacji jest przywrócenie sprawności fizycznej i psychicznej chorego do zdolności do pracy i czynnego udziału w życiu społecznym tak, aby poprawić jego jakość życia i spowolnić postęp niesamodzielności

SPECYFIKA REHABILITACJI CHORYCH W RZS

wynika z

Aby uzyskać poprawę u chorych z rzs konieczne jest jednoczesne zastosowanie:

  1. Fizykoterapii

  2. Kinezyterapii

  3. Zaopatrzenia ortopedycznego

Fizjoterapia = Fizykoterapia i Kinezyterapia

U chorych z rzs konieczna jest również rehabilitacja zawodowa, której celem jest powrót człowieka o ograniczonej sprawności do:

Rehabilitacja w rzs ma zapobiegać deformacjom, korygować już istniejące oraz wyrobić właściwe mechanizmy kompensacji.

Zakres rehabilitacji zależy od aktywności choroby, jej dynamiki, wieku chorego, stopnia i miejsc uszkodzonych stawów.

Zadaniem fizykoterapii jest przygotowanie tkanek do różnych form kinezyterapii.

FIZYKOTERAPIA ma działanie:

Do zabiegów działających najsilniej p/bólowo zalicza się:

Zadaniem kinezyterapii rzs jest

Właściwie prowadzona kinezyterapia tworzy dla chorego nowe wzorce ruchowe i wykorzystując właściwą kompensację przywraca utraconą funkcję stawów

Wyróżnia się 4 stopnie czynnościowe uszkodzenia stawu ( wg.Seyfrieda

Io chory wykonuje ruch czynny w pełnym zakresie z obciążeniem nieco

mniejszym od normalnego

IIo ruch czynny w pełnym zakresie, włączenie oporu powoduje ból i zmniejsza

zakres ruchu

IIIo pełen zakres ruchów możliwy tylko w odciążeniu zalecane

ćw.w odciążeniu

IVo ruch w odciążeniu jest bolesny, ograniczony zaleca się ćw. w zachowanym

zakresie ruchów

W Io i IIo uszkodzenia stawu chory może być leczony zachowawczo w IIIo i IVo wymaga przeważnie leczenia operacyjnego.

Zadaniem zaopatrzenia ortopedycznego jest:

Stosujemy:

Leczenie chorego z rzs ze względu na przewlekły przebieg choroby jest:

LECZENIE REUMOORTOPEDYCZNE

Jest stałym elementem kompleksowego leczenia chorego z rzs i ma zastosowanie na każdym etapie choroby. Dlatego musi być planowane wieloetapowo z udziałem chorego i różnych specjalistów.

Zabiegi reumoortopedyczne dzielimy na:

  1. profilaktyczne - zapobiegają przed zniszczeniem i zniekształceniem stawu

  2. korekcyjno - rekonstrukcyjne - stosowane w stawach o zniszczonej powierzchni, w utrwalonych przykurczach i zaburzonej osi kończyny.

Wyróżniamy zabiegi:

kostnych

Coraz skuteczniejsze techniki operacyjne skracają choremu czas leczenia, pobytu w szpitalu i rekonwalescencji.

Od 2004 roku prowadzone są w Europie działania, które mają na celu nadanie chorobom reumatycznym w Unii Europejskiej takiego samego miejsca jak inne choroby społeczne takie jak choroby układu krążenia, AIDS, HIV, nowotwory, cukrzyca.

Patronuje temu EULAR (European League against Rheumatism ), która skupia naukowców i organizacje chorych.

Organizacje chorych reumatycznych w większości działają na zasadach grup samopomocy, a więc zrzeszają samych chorych, którzy działają sami dla siebie a przy okazji różnych akcji wpływają na zmiany w państwach.

W Polsce jest obecnie ponad 25 organizacji chorych.

Od 2000 zrzesza je FEDERACJA STOWARZYSZEŃ OSÓB CHORYCH, NA CHOROBY REUMATYCZNE „REF” biorąc czynny udział w akcjach europejskich np. w Światowym Dniu Reumatyzmu.

Aby uzmysłowić politykom i mediom , że choroby reumatyczne to nie choroby wieku podeszłego w 2005 roku zorganizowano w Warszawie konferencję z wizytą w Klinice Wieku Rozwojowego. Konferencję poprzedzona była konferencją prasową.

Lobbing parlamentarzystów z Polski w Unii Europejskiej pozwolił na rozszerzenie działań w Polsce, gdzie choroby reumatyczne nadal uważane są za choroby ludzi w wieku podeszłym.

MŁODZIEŃCZE IDIOPATYCZNE ZAPALENIE STAWÓW - MIZS

MIZS różni się od RZS dorosłych tym, że:

MIZS to choroba, która rozpoczęła się przed 16 rokiem życia.

Wyróżnia się 3 główne postaci MIZS ( w zależności od pierwszych 6 miesięcy choroby)

  1. POSTAĆ UOGÓLNIONA - Głównie chorują dzieci małe 1 - 6 r.ż.,

Cechy charakterystyczne to:

POWIKŁANIA: