Guzy z tkanki kostnej
Urszula Grzesiakowska - Centrum Onkologii- Instytut im.M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa.
Guzy łagodne:
Kostniak (osteoma) - wysoko dojrzały, łagodny guz. Wystepuje w każdym wieku u ludzi dorosłych. Najczęstsza lokalizacja - zatoki oboczne nosa, kości pokrywy czaszki, rzadko - kosci długie.
Zbudowany jest z dobrze uwapnionej,zbitej tkanki kostnej.
Rozpoznanie - często na podstawie obrazu radiologicznego.
Kostniak kostnawy (osteoid osteoma) - guz z niedojrzałej tkanki osteoidnej. Występuje u starszych dzieci i młodzieży. Najczęstsza lokalizacja - trzony kosci długich, warstwa gąbczasta nasad kości długich, paliczki.
Obraz radiologiczny - różny, zależny od lokalizacji. Najbardziej charakterystyczny obraz w trzonach kości długich - znaczne zgrubienie warstwy zbitej kości z słabo widoczny drobnym (do 15mm średnicy) ogniskiem (nidus) w obrębie tego zgrubienia. W innych lokalizacjach nidus jest otoczony rąbkiem sklerotycznym.
W obrazie klinicznym - samoistne nocne bóle kostne.
Rozpoznanie - często na podstawie obrazu radiologicznego i objawów klinicznych.
Osteoblastoma - guz z niedojrzałej tkanki kostnej o podobnej budowie mikroskopowej jak kostniak kostnawy ale zwykle znacznie większy.
Będzie omawiany wśród guzów kręgosłupa - jest to jego najczęstsza lokalizacja.
Została opisana postać złośliwa tego guza, dająca wznowy oraz przerzuty odległe.
Guzy złośliwe:
Mięsak kościopochodny ( osteosarcoma) - bardzo złośliwy guz zbudowany z tkanki kostnej o różny stopniu złośliwości. Występuje u dzieci oraz młodych dorosłych jako guz pierwotny. Może powstawać po zastosowanym leczeniu jako nowotwór wyindukowany ( najczęściej po leczeniu napromienianiem).
Najczęstsza lokalizacja - nasady i przynasady kości długich ( okolica kolana).
Obraz radiologiczny - bardzo zróżnicowany, zależny od stopnia złośliwości i szybkości wzrostu. Tworzy złośliwą tkankę kostną co bywa widoczne w badaniu radiologicznym. Mogą być złośliwe odczyny okostnowe.
W guzach szybko rosnących, z małą iloscia tkanki uwapnionej dominują objawy niszczenia kości.
Rozpoznanie - na podstawie badania obrazowego bywa trudne. Zawsze konieczna weryfikacja mikroskopowa.
Mięsak kosciopochodny przykostny ( osteosarcoma parostale, juxtacorticale) - guz o wyraźnie mniejszej złośliwości w porównaniu z klasycznym osteosarcoma.
Może powstawać w wyniku wieloletniej przemiany złośliwej kostniaka przykostnego. W tych przypadkach najczęsciej występuje w dole podkolanowym na tylnej powierzchni nasad kości udowej lub piszczelowej w postaci długo rosnacego, dobrze uwapnionego guza z dojrzałej tkanki kostnej ze słabo widocznymi cechami złośliwości. Przemianie złośliwej ulega u młodych dorosłych ( około 30 r.życia).
Może również być od początku powstania guzem złośliwym z wyraźnym nowotworzeniem tkanki kostnej, powstającym na powierzchni kości i rosnącym do tkanek miękkich otaczających kość. W tych przypadkach również występuje w poźniejszym wieku a jego położenie przykostne można stwierdzić badaniami obrazowymi.
Rozpoznanie - jest łatwiejsze na podstawie badania obrazowego niż w klasycznym osteosarcoma.Przykostny charakter można stwierdzić w badaniach obrazowych , co ma istotne znaczenie w planowaniu leczenia.
Zawsze wymaga weryfikacji mikroskopowej.