2010-01-15
1
Autonomiczny układ nerwowy
Fizjologia
Krystyna Żwirska- Korczala
2
Organizacja układu nerwowego
3
Porównanie somatycznego i autonomicznego układu nerwowego
4
Unerwienie narządów
5
UKA
AD AUTONOMICZNY składa się z:
zespołu ośrodków nerwowych,
dróg nerwowych odśrodkowych,
dróg nerwowych dośrodkowych.
Omawiając budowę układu należy rozróżnić jego trzy elementy budowy:
1. ośrodki autonomiczne (korowe, podwzgórzowe i rdzeniowe),
kierujące częścią współczulna i przywspółczulną
2. część współczulną i przywspółczulną
3. sploty autonomiczne narządowe
6
1
Somatyczny układ nerwowy
Odbiera bodz
ce ze świata zewnętrznego
Efektor - mięśnie poprzecznie prążkowane (szkieletowe), gruczoły skórne i komórki
barwnikowe
Decyduje o poruszaniu się.
Pracuje zależnie od naszej woli, jest układem szybkiej świadomej reakcji.
Prędkość przewodzenia impulsu nerwowego wynosi około 120 m/s.
Zakończenia nerwowe wydzielają mediator acetylocholinę, czyli są cholinergiczne.
2
Autonomiczny układ nerwowy
Odbiera bodz
ce ze świata wewnętrznego.
Efektor - mięśnie gładkie, mięsień sercowy,
gruczoły wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego.
Decyduje o pracy narządów wewnętrznych i przemianie materii, podtrzymuje
elementarne funkcje życiowe: oddychanie, krążenie, rozród, metabolizm tkanki
tłuszczowej i mięśni.
Pracuje niezależnie od naszej woli.
Prędkość przewodzenia impulsu nerwowego wynosi około 0,3-4 m/s.
Zakończenia nerwowe wydzielają acetylocholinę i noradrenalinę, czyli są cholinergiczne
i adrenergiczne.
7
8
W jakich okolicznościach dochodzi do pobudzenia układu wegetatywnego?
1
2010-01-15
Wbrew powszechnemu przekonaniu układ ten nie jest uruchamiany jedynie w
przypadku zagrożenia
fight or flight lub odpoczynku rest and digest.
Przeważające części układów współczulnego, przy-
współczulnego i trzewnego są aktywne tonicznie
Część współczulna ma poza tym unikalną zdolność do tzw.  mass activation w
sytuacjach zagrożenia, kiedy adrenalina uwalniana z rdzenia nadnerczy dociera z krwią
do wszystkich efektorów sympatycznych w ustroju.
9
Autonomiczny układ nerwowy jest głównym koordynatorem pracy mięśni
gładkich, serca i gruczołów
Ad 1. Włókna przedzwojowe są zawsze włóknami cholinergicznymi typu B (3-15m/sek.
mielinowe) lub C (bezmielinowe)
Ad 2. Włókna pozazwojowe- cienkie bezmielinowe typu C rozgałęziają się tworząc splot
podstawowy z licznymi żylakowatościami.
10
Układ współczulny (SNS - ang. sympathetic nervous system)
rozległym i zróżnicowanym układem, którego aksony docierają do każdej
części ciała.
Ma on swój początek wewnątrz pnia mózgu.
Następnie eferentne włókna przedzwojowe opuszczają centralny układ
nerwowy poprzez piersiowe i lędz
wiowe nerwy rdzeniowe.
Dalej włókna oddzielają się od nerwów i dochodzą do najbliżej położonych
zwojów współczulnych.
Włókna przedzwojowe łączą również zwoje między sobą tworząc tzw. pień
współczulny - truncus sympathicus.
Wychodzące ze zwoju włókna pozazwojowe unerwiają mięśnie gładkie,
gruczoły i narządy wewnętrzne.
11
Ośrodki układu współczulnego
1. Znajdują się w rdzeniu kręgowym Th1-L3.
2. W każdym segmencie perikarion w jądrze pośrednio-bocznym w obrębie rogu
bocznego.
3. Komórki mają dendryty sięgające do sąsiednich segmentów.
4. A
ączą się poprzez interneurony czucia trzewnego w zwojach rdzeniowych.
5. Dochodzą tu impulsy z receptorów czucia somatycznego bólu i temperatury.
Aksony- przedzwojowe opuszczają rdzeń przez korzeń przedni i przez gałąz
białą
dochodzą do zwoju kręgowego odpowiadającego segmentowi rdzenia i wyżej i niżej
leżących.
12
Pień współczulny i nerwy współczulne
Z przodu kręgosłupa parzysty pień współczulny utworzony przez zwoje kręgowe.
3 parzyste zwoje szyjne /górny, środkowy i dolny. 10-12 zwojów piersiowych, 3-4
zwoje lędz
wiowe 2-6 krzyżowych i nieparzysty guziczny.
Zwój szyjny dolny z pierwszym lub II zwojem piersiowym ZWÓJ GWIAy
DZISTY.
W ODCINKU SZYJNYM,
DOLNEJ CZ. L
Dy
WIOWEJ ,
KRZYŻOWYM BRAK OŚRODKÓW WSPÓA
CZULNYCH
13
Współczulny
Niektóre włókna przedzwojowe synapsy z neuronami w zwoju kręgowym wracają
przez gałąz
szarą do korzenia brzusznego; potem nerwem rdzeniowym do naczyń
tułowia i kończyn do gruczołów potowych i mięśni przywłosowych.
2
2010-01-15
Inne włókna zazwojowe po opuszczeniu pnia- wchodzą w skład nerwów
współczulnych.
14
Sploty autonomiczne
Zawierają:
1. Odgałęzienia nerwów współczulnych i włókna przywspółczulne.
2. Niektóre sploty mają zwoje /sploty główne przedkręgowe/
3. Sploty okołonaczyniowe
4. Sploty śródścienne w narządach.
Klatka piersiowa posiada:
A) Splot sercowy,
B) Płucny,
w j. brzusznej ;
A) Splot trzewny= słoneczny,
B) Międzykrezkowy,
C) Podbrzuszny dolny=miedniczny
15
16
17
Układ autonomiczny a narządy
Pięć głównych celów:
1.Gruczoły
2.Mięśnie gładkie
3.Układ przewodzący serca
4. Mięsień sercowy
5. Procesy metaboliczne w tkankach
18
Układ autonomiczny
19
Układ współczulny (sympatyczny):
20
Aktywność sympatyczna
21
Regulacja czynności ośrodków
współczulnych
Ośrodki zlokalizowane w rdzeniu przedłużonym i moście i strukturach układu
limbicznego.
Neurony przedwspółczulne  unerwiają ośrodki współczulne rdzenia.
Rdzeń przedłużony odcinek przedni obszar przedni brzuszno-bocznej części opuszki
RVLM- bezpośrednio z neuronami współczulnymi w jądrach pośrednio-bocznych
rdzenia:
RVLM spontaniczna aktywność odpowiada za stałą spontaniczną aktywność układu
współczulnego
Ujemne sprzężenie zwrotne adrenalina przez a 2
Receptory
RVLM głównie czynność serca i skurcz naczyń w narządzie
22
Obszar tylno-brzuszny przyśrodkowej części rdzenia przedłużonego CVLM
CVLM uczestniczy w łuku odruchowym z baroreceptorów
CVLM  pobudzane przez neurony glutaminergiczne z jądra pasma samotnego
Jądro pasma samotnego  otrzymuje impulsy z baroreceptorów tętniczych i
mechanoreceptorów sercowo-płucnych.
daje to zmniejszenie napięcia układu współczulnego
1.Zmniejszenie częstości skurczów serca
2.Obniżenie ciśnienia tętniczego i rozszerzenie tętniczek
Każdy wzrost ciśnienia tętniczego powoduje na drodze odruchowej hamowanie
neuronów przedwspółczulnych RVLM i spadek ciśnienia
GABA- ergiczne neurony
1. Neurony adrenergiczne ADRENALINA
3
2010-01-15
2. Neurony glutaminergiczne GLUTAMINIAN
23
Jądro A5 noradrenergiczne pień mózgu
Jądra szwu neurony serotoninergiczne regulują czynność układu współczulnego. B3 B1
i B2.
Neurony do RVLM i ośrodków rdzeniowych.
Działają pobudzająco lub hamująco na współczulny zależnie od receptorów ( ważna
pora dnia, poziom czuwania).
Istota szara okołowodociągowa (limbiczny) reguluje układ krążenia grzbietowa
pobudza , brzuszna hamuje.
Do tej struktury docierają włókna z pola bocznego jądra brzuszno-przyśrodkowego
podwzgórza,
Układu limbicznego pola przedwzrokowego,( zakręt obręczy i ciało migdałowate-
limbiczny).
24
Jądro przykomorowe i nadwzrokowe a stres
W części wielkokomórkowej j.p. i j.n. znajdują się komórki neurowydzielnicze
wytwarzające wazopresynę
Niektóre to neurony przywspółczulne nie dochodzą do przysadki tylko do ośrodków
współczulnych rdzenia
Na zakończeniach aksonów wazopresyna aktywuje receptory wazopresyergiczne V1.
Komórki tych jąder silnie pobudzane w stresie, ponieważ działają na nie struktury
układu limbicznego
25
26
27
28
29
30
Żylakowatości występują w autonomicznym współczulnym i
przywspółczulnym
Żylakowatości tworzą tzw. synapsy w przejściu.
Charakterystyczne dla nich jest zjawisko kotransmisji- oprócz neurotransmitera
pozazwojowego do szczeliny synaptycznej wydzielane są kotransmitery
(neuromodulatory) np. neuropeptyd Y, ATP, VIP i inne.
Złącze wegetatywne ma pewne specyficzne cechy:
Na ogół duża szerokość szczeliny synaptycznej, do 400 nm
Rozlana odpowiedz
po pobudzeniu
Duże opóz
nienie synaptyczne
Możliwość dyfuzji neurotransmitera do sąsiednich żylakowatości
-
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Podklasy receptorów adrenergiczne
41
Dopamina i receptory metabotropowe
42
Neuroprzekaz
niki układu współczulnego
ACh  jest neuroprzekaz
nikiem neuronów przedzwojowych;
Norepinefryna  jest neurorzekaz
nikiem neuronów współczulnych zazwojowych, z
wyjątkiem gruczołów potowych i niektórych naczyń, unerwionych współczulnie
cholinergicznie;
Dopamina  jest neuroprzekaz
nikiem małych, intensywnie świecących we fluorescencji
4
2010-01-15
neuronów pośredniczących;
Neuropeptyd Y
43
Neuroprzekaz
niki układu przywspółczulnego
a. ACh
b. VIP  występuje razem z ACh, pobudza neurony ruchowe wydzielnicze oraz neurony
rozszerzające naczynia
c. Tlenek azotu  odpowiada za rozkurcz mięśniówki gładkiej, jest odpowiedzialny za
erekcję prącia
44
45
Katecholamimy rozmieszczenie
Noradrenalina, dopamina OUN mało Adrenaliny
Noradrenalina zakończenia współczulne w narządach wewnętrznych
Metabolizowane:
1. przez enzymy COMT i MAO
2.Wychwyt zwrotny NET i DAD
Receptory adrenergiczne:
46
Receptor a1
47
Receptor a 2
Białko Gi hamowanie
cAMP kinazy A
hiperpolaryzacja
48
Receptor b 1
Receptor b 2
49
Układ przywspółczulny (parasympatyczny, czaszkowo-krzyżowy,
cholinergiczny):
50
Aktywnośc parasympatyczna
51
52
Układ przywspółczulny
Długie włókna przedzwojowe po opuszczeniu ośrodka biegną do zwojów, które są w
pobliżu narządów
Dlatego zazwojowe krótkie i unerwiają dany narząd
Ośrodki przywspółczulne:
1. Cz. głowowa
jądra n. czaszkowych III, VII, IX i X
2. cz.krzyżowa w jądrze pośrednio-bocznym S2 S3 S4 segmentu bocznego rdzenia.
Przedzwojowe z nerwami miednicznymi do splotu podbrzusznego dolnego zawierają
zwoje miedniczne. Zazwojowe unerwiają końcowa cz. przewodu pokarmowego,
pęcherz i narządy płciowe.
Do tego splotu dochodzą włókna współczulne.
53
54
Układ przywspółczulny
1. Cz. głowowa
2.
1.Jądra n. czaszkowych III n. okoruchowego ( Westphala-Edingera w śródmózgowiu
reakcje z
renicze i akomodacja
2. VII- j. przywspółczulne twarzowego =jądro ślinowe w moście. Przedzwojowe włókna
z nerwem pośrednim i skalistym do zwoju skrzydłowo-podniebiennego.Zazwojowe
zaopatrują gruczoły j. nosowej i podniebienia . Inne przedzwojowe ze struna
bębenkowa do zwoju podżuchwowego.Zazwojowe do ślinianki podżuchwowej i
podjęzykowej
5
2010-01-15
3. IX przywspółczulne włókna nerwu językowo-gardłowego przez nerw bębenkowy do
zwoju usznego.
Zazwojowe z odgałęzieniami twarzowego unerwiają śliniankę przyuszną
4. X n. błędnego wszystkie narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej.
Ośrodek -jądro grzbietowe w rdzeniu przedłużonym
55
G-białko receptor muskarynowy M1 M2 M3 M4 M5
56
Parasympatyczny przedzwojowe III, VII, IX, X S2-S4
57
Współczulne i przywspółczulne unerwienie narządów
1. Gruczoły są unerwione współczulnie i przywspółczulnie
2. Współczulny działa pośrednio regulacja światła naczyń-ukrwienie.
3.Na mięśnie gładkie przeciwstawnie
4. Na układ przewodzący serca przeciwstawnie
5.Współczulny tylko na siłę skurczu m. serca
5.Współczulny na procesy metaboliczne
58
Receptor muskarynowy
M1Hipokamp, kora nowa; M3 mięśnie gładkie i komórki gruczołów M5
Pobudzające fosfolipaza C, IP3, DAG
M2 i M4 hamujące cyklazę
M2-pień mózgu, móżdżek, serce, M4 prążkowie
kanały potasowe odwrócone prostowniki stabilizują potencjał błony
59
Przykłady receptorów
wymioty lub nudności
60
61
Ach w sercu
62
63
Receptor N
64
Sprzężenie zwrotne uwalniania
65
Inne receptory jonotropowe : Ach N, GABAA, glutamina
66
Interakcje postreceptorowe serotonina sercowy receptor i receptor b
67
Receptory wszystkie
68
69
70
PARASYMPATYKOMIMETYKI
(LEKI POBUDZAJ
CE RECEPTORY MUSKARYNOWE)
71
72
Efekty cholinergiczne
Ślina
A
zy
U nietrzymanie moczu
D biegunka
G skurcze jelit
Ewymioty
73
Efekty cholinergiczne
Stymulacja jelit i pęcherza
Wzrost sekrecji żołądka
Pobudzenie motoryki
Pobudzenie oddawania moczu
Stymulacja z
renicy
zwężenie
Spadek ciśnienia śródgałkowego
/zastosowanie acetylicholina, karbachol, pilokarpina/
6
2010-01-15
Ślinienie/ zastosowanie przy słabym wchłanianiu w j, ustnej/
nasilona potliwość
74
Działanie cholinergiczne
Sercowe efekty
Spadek częstości akcji serca
Wazodylatacja
Układ oddechowy
Skurcz oskrzeli
Male dawki działają na receptor muskarynowy duże na nikotynowy
75
Przewaga zależy od unerwienia
76
Białka uwalniające ACh
77
Stosowanie parasympatykomimetyku
 bethanechol
Wzrost tonusu i motoryki pęcherzyka żółciowego poprzez relaksację zwieracza /
opróżnienie/
Użyteczny w atonii pęcherza moczowego i przewodu pokarmowego przy zabiegach
chirurgicznych
Doustnie lub podskórnie
78
Pośredni efekt
Skurcz m. szkieletowych w jednostce miasthenia gravis
fizostygmina, pirydostygmina
W ch. Alzheimera/ Aricept= donepezil/
Poprawia pamięć i zapamiętywanie
79
Skutki uboczne  nadstymulacja cholinergicznej
Sercowe:
Bradykardia, niedociśnienie, blok przedsionkowo-komorowy, zatrzymanie akcji serca
OUN:
Bóle głowy, zawroty , drgawki
Przewód pokarmowy:
Skurcze pobudzenie sekrecji, nudności wymioty.
Układ oddechowy;
Skurcz oskrzeli, wydzielanie oskrzeli,
A
zawienie, pocenie, ślinienie
Utrata akomodacji
.
80
Naturalne Syntetyki/półsyntetyki
atropina anisotropine clidinium
belladonna dicyclomine glycopyrrolate
hioscjamina hexocyclium homatropine
skopolamina ipratropium isopropamide
oxybutynin propantheline
tolterodine tridihexethyl
81
Blokery cholinergiczne
Sercowe:
Małe dawki: spadek częstości akcji serca
Duże dawki: wzrost częstości akcji serca
OUN
Małe dawki: drżenie mięśniowe
Duże dawki halucynacje i dezorientacja
82
Blokery cholinergiczne
7
2010-01-15
Moczo-płciowy
Relaksacja mięśni
Skurcz
Zatrzymanie moczu
Gruczoły
Spadek wydzielania , ślina, pot,
Oddechowy
Spadek sekrecji oskrzeli
Rozszerzenie oskrzeli
83
Blokowanie cholinergiczne zastosowanie LECZNICZE
OUN
Spadek drżenia mięśniowego
w Ch. Parkinsona
Leki działają na układ pozapiramidowy
Sercowo-naczyniowe
przewodzene
Atropina
Układ sercowo-naczyniowy
Bradykardia
Blok II stopnia
84
Oddechowy
Blokowanie cholinergiczne to przewaga współczulnego.
Skutek;
Spadek sekrecji śluzówek
Relaksacja mięśni i zwężenia oskrzeli
Spadek oporu w drogach oddechowych
Bronchodylatacja/
LEKI: chroniczne zapalenie oskrzeli, astma, wysiłkowy bronchspazm,
85
Przewód pokarmowy STOSOWANIE leków
Blokada przywspółczulnego:
Spadek sekrecji
Relaksacja mięśni
Spadek motoryki
STOSOWANIE: wrzód trawienny,
zespół niespokojnego jelita,
stany hipersekrecji
86
Uboczne skutki blokady cholinergicznej
87
Klasyfikacja neurotransmiterów syntetyzowanych w zakończeniach
nerwowych
88
Aktywne peptydy
89
Czynniki wzrostowe w układzie nerwowym są produkowane i wiążą się z
receptorem błonowym, zmieniają aktywności enzymów, stąd podobnie
działają jak neurotransmitery ( nie uwalnia ich depolaryzacja w neuronie)
90
Neuroprzekaz
niki
91
SEROTONINA I RECEPTORY
92
Serotonina
Amina obecna w przewodzie pokarmowym kk. enterochromafinowe 90%
5% płytki i OUN
Płytki nie syntetyzują ale wychwytują z krwi podobnie jak aktywny wychwyt w
8
2010-01-15
zakończeniach nerwowych
W podstaci ziarnistości w komórkach jak katecholaminy
93
94
Interferencja w OUN
Hamuje wychwyt innych aminokwasów OUN
Hamuje syntezę chorofenyloalaniny
Hamuje neuronalny wychwyt zwrotny: kokainy, SSRA, fluoksetyny, TCA imipraminy
Hamuje metabolism inhibitorów MAO
Promuje uwalnianie: p-chloroamfetaminy  gdy ubytek po (e.g. fenfluraminie
stosowanej �! apetyt)
95
Serotonina a receptory
15 typów i podtypy
Szeroki machanizm transdukcji
5HT-1A: niepokój/depresja
5HT-1D: migrena
5HT-2: OUN szerokie spektrum sercowo-naczyniowy
5-HT3: nudności, wymioty ( po chemioterapii)
96
Rola endogenna
Neurotransmiter ośrodkowy
Prekursor melatoniny
P. pokarmowy motoryka
Karcynoid : Uwalniana w dużej ilości: biegunka, bronchospazm,
Płytki: 5-HT2 receptor agregacja i skurcz naczyń
97
Efekt farmakologiczny Serotoniny
Układ oddechowy:astmatyczny skurcz oskrzeli; stymulacja chemoreceptorów aorty i
szyjne ę! RR i obj. minutowej
Pokarmowy: jelito cienkie wrażliwe intensywne skurcze związane ze zwojami
pośredni i bezpośredni efekt
Stymuluje wymioty przez receptor wagalne i ośrodkowo :5-HT3 receptor
98
Farmakologiczne efekty serotoniny
Sercowo-naczyniowy:
Bezpośredni skurcz dużych naczyń -tętnic pośredni rozkurcz (NO i PGI2 )
1. Serce: bezpośrenio ino- i chronotropizm
2. W mechanizmie odruchu BP
3. Stymulacja zakończeń czuciowych w baroreceptorach i wagalnych aferentnych w
przepływie wieńcowym (Bezold Jarrisch odruch) bradykardia i hipotensja
99
Serotonina a OUN
Percepcja bólu
Sen /czuwanie
Depresja, schizofrenia, obsesje
Neuroendokrynna  kontrola osi podwzgórza-przysadkowa
100
101
Agoniści serotoniny
Sumatriptan: 5-HT1D agonista; przeciwskazany w dusznicy
Fluoxetine: selektywny depresja
Buspirone: 5-HT1A agonista niepokój
Cisapride: 5-HT4 agonista dla ę! GI pobudzenia motoryki i spadku refluksu nie jest
stosowany
LSD: 5HT1A  halucinogen
Ergotaminy alkaloidy: 5-HT1 2 i innych receptorów
102
Antagoniści serotoniny
Methysergide Cyproheptadine. 5HT2 receptora . Karcynoid, migrena.
Ketanserina: 5HT2 Alpha antagonista  nadciśnienie
Ondansetron: 5-HT3 antagonista chemoterapia (nudności, wymioty)
Clozapine: 5HT2A/2C antagonista: schizofrenia.
9
2010-01-15
103
Błonowy receptor
Receptor jest makrocząsteczką przekazującą informację
Kompleks receptora:
1. Specyficzne miejsce wiązania
2. Transdukcyjna część
3. Efektory enzymy generują wtórne przekaz
niki cAMP, cGMP, Ip3, DAG, Ca+2 (
wtórne aktywują białkowe kinazy/
Regulacja receptora:
1. Liczba receptorów (down-regulation, up-regulation)
2. Właściwości receptora (desensytyzacja nadaktywność)
104
Historia Depresji
400 B.C.E
Hippocrates: czarna zółć melancholia
18 wiek
Albrecht von Haller: opium
19 wiek
Reserpina: nadciśnienie nasila niepokój i powodował depresję
1950 leki p/gruz
licze
Imipramine Iproniazid działanie euforyzujące
MAOI
Prototypy dla
MAUI inhibitory wychwytu zwrotnego
105
Receptorowa hipoteza depresji
1.Nadwrażliwość receptorów adrenergicznych, przy niskiej serotoninie objawy depresji.
2.Up-regulation postsynaptyczna �-AR spadek uwalniania NA
3. Zaburzone interakcji
adrenergicznych, serotoninericznych i dopaminergicznych
4.Zahamowanie zwrotnego wychwytu NA stymulacja /blokada receptora:
przejściowy wzrost amin MANIA.
106
Postreceptorowa hipoteza depresji
Teoria molekularnego podłoże depresji:
1.Transkrypcyjne czynniki , cAMP (CREB),.
2. Przewlekły stres- spadek ekspresji BDNF hipokampie.
Inne:
wzrost glikokortykoidów,
niedotlenienie,
neurotoksyny,
hipoglikemia
107
MAOIs
monoamine oxidase inhibitors
MAUIs
monoamine uptake inhibitors
NRIs
norepinephrine reuptake inhibitors
SARIs
serotonin-2 antagonists/reuptake inhibitors
SNRIs
selective norepinephrine reuptake inhibitors
SSRIs
10
2010-01-15
selective serotonin reuptake inhibitors
NaSSAs
noradrenergic specific serotonin agent
NDRIs
norepinephrine dopamine reuptake inhibitors
108
109
110
Jądra przywspółczulne
111
112
Biologiczna reakcja na stres
113
Wydarzenia stresujące
(Holmes i Rahe ,1967)
1. Śmierć współmałżonka
2. Rozwód
3. Pożar
4. Ciąża
5. Odejście dzieci z domu
6. Zmiana szkoły
7. Urlop (wakacje
Drobne uciążliwości życia codziennego
114
Psychologiczna reakcja na stres Radzenie sobie ze stresem
wg Lazarusa i Folkmana (1979)
Radzenie sobie (coping) to stale zmieniające się poznawcze i behawioralne próby
podejmowane przez jednostkę w celu uporania się z zewnętrznymi i wewnętrznymi
wymaganiami.
115
Zjawisko stresu
Czasem potocznie określa się stres jako coś zewnętrznego  sytuacja stresowa
Stres w istocie jest złożoną reakcją organizmu na wymagania stawiane przez sytuację.
Pierwsza definicja (Zespół ogólnej adaptacji) sformułowana w 1956 przez fizjologa
Hansa Selyego mówiła o reakcji ciała na stres fizyczny
W psychologii stres jest to stan ogólnej mobilizacji sił organizmu jako odpowiedz
na
silny bodziec fizyczny lub psychiczny (stresor).
W medycynie stres jest stanem, który przejawia się swoistym zespołem składającym
się z nieswoistych zmian wywołanych w całym układzie biologicznym człowieka przez
czynnik stresujący.
116
117
Trzy stadia stresu.
Stadium alarmowe - człowiek odczuwa działanie stresora i przeżywa poczucie
bezsilności i zagrożenia.
Stadium adaptacji - w organizmie dochodzi do wielu zmian pozwalających na
opanowanie zagrożenia dzięki autonomicznemu układowi nerwowemu,
organizm wykazuje tendencje do stabilizacji.
Stadium wyczerpania - gdy stresor jest bardzo silny lub jego działanie
przedłuża się, dochodzi do wyczerpania możliwości przystosowawczych
organizmu, wówczas może dojść do rozwijania się różnych chorób
wywołanych nieprzystosowaniem, np.: chorób układu krążenia, choroby
reumatycznej, zaburzeń trawienia, metabolizmu, reakcji alergicznych.
118
Odczuwasz kołatanie serca? TAK NIE
Masz wilgotne dłonie? TAK NIE
11
2010-01-15
Odczuwasz duszność? TAK NIE
Czujesz, jakby ci zaciskano obręcz wokół głowy? TAK NIE
Masz biegunkę? TAK NIE
Drżą ci ręce lub nogi? TAK NIE
Odczuwasz przelewanie w żołądku? TAK NIE
Brak ci śliny w ustach? TAK NIE
Odczuwasz sztywność lub bolesność karku? TAK NIE
Zaciskasz pięści lub zęby? TAK NIE
119
Jeśli zakreśliłeś:
- 2-3 odpowiedzi TAK - twoja reakcja na stres jest umiarkowana,
- 4-5 odpowiedzi TAK - reakcja silna,
- powyżej 5 odpowiedzi TAK - reakcja zbyt wysoka i trzeba to zmienić.
Test pozwoli na wstępne określenie indywidualnej reakcji stresowej.
120
Następstwa stresu przewlekłego
dysfunkcje i choroby:
bóle głowy związane z napięciem mięśniowym oraz
bóle migrenowe związane z wpływem stresu na naczynia krwionośne,
" reakcje skórne: nadmierne pocenie się, wypryski, odczyn alergiczny,
" choroby układu sercowo-naczyniowego: nadciśnienie, zawał, arytmia,
" dolegliwości układu pokarmowego: nadkwasota żołądka, wymioty,
niestrawność, biegunka, zaparcia, spadek lub wzrost apetytu, owrzodzenia,
" wzmożone wydalanie moczu,
" zanik popędu płciowego,
" obniżenie odporności organizmu,
" nerwice związane z długotrwałym działaniem stresu
121
Schizofrenia -1. Nadaktywność dopaminergiczna w mózgu
D2 receptor.
Genetyczne i inne czynniki w życiu płodowym prenatalnyn, powikłane ciąże,
okołoporodowe -
Infekcja wirusowa in utero
Nadwrażliwość na gluten
Uszkodzenia mózgu
Powikłania ciążowe
122
Neurotransmiterowa hipotezy chorób afektywnych
123
Klasyfikacja neuronów
124
Działanie antydepresanta
125
Włókna nerwowe układu przywspółczulnego wychodzą z pnia mózgu.
Większość z nich przebiega wspólnie z nerwem błędnym, dochodząc do płuc,
serca, żołądka, jelit, wątroby itp. W układzie tym, podobnie jak w układzie
współczulnym, występują zwoje, leżące w pobliżu unerwianych narządów lub
w samych narządach oraz sploty (np. splot sercowy, płucny), natomiast w
12
2010-01-15
przeciwieństwie do niego układ przywspółczulny nie reaguje jako całość, lecz
aktywizuje tylko te funkcje, które są niezbędne w danym czasie.
Neurotransmiterem układu jest wyłącznie acetylocholina (zarówno we
włóknach przed- jak i zazwojowych). Działa on na receptor muskarynowy i
receptor nikotynowy.
Ośrodki układu przywspółczulnego znajdują się w odcinku krzyżowym rdzenia
kręgowego (S2-S4) oraz w jądrach przywspółczulnych nerwów czaszkowych
III, VII, IX i X.
126
Metody obrazowania w celu różnicowania depresji
127
Nerwy rdzeniowe
128
Neurony występowanie
129
Nerwy czaszkowe
130
Nerwy czaszkowe
131
Strukturalna klasyfikacja neuronów
132
NEUROIMMUNOFIZJOLOGIA
13