Just In Time

Obecnie obserwuje się wyrównany poziom wartości użytkowej towarów wyniku czego zróżnicowanie asortymentu lub ceny jest niewystarczającym narzędziem strategii rynkowej. Poszukiwania nowych możliwości podwyższenia efektywności działania, w celu zachowania bądź umocnienia zdobytej już pozycji rynkowej skoncentrowano się na elemencie czasu. Zmieniło się jednak radykalnie podejście do tego czynnika. Wcześniej skracano czas trwania procesu produkcyjnego czy czas dostawy, teraz jest to manipulacja samym czasem np. koncepcja Just-in-time.

Just-in-time - w skrócie JIT, ang. "dokładnie na czas". System zarządzania produkcją, którego istotą jest sprowadzanie części składowych dokładnie w momencie, kiedy mogą być użyte do produkcji. W rezultacie uzyskuje się oszczędności, wynikające z ograniczenia nadprodukcji, zapasów i kosztów magazynowania. System wymaga od pracowników umiejętności planowania oraz elastyczności myślenia i błyskawicznego reagowania w sytuacjach kryzysowych.
Od dostawcy wymaga się, by jego produkty odpowiadały wymaganym przez klienta specyfikacjom, były dostarczone w ściśle określonym czasie, były dostarczane w ściśle określonej ilości.
JIT wymaga ścisłej dyscypliny oraz wysokiej sprawności i niezawodności całego systemu logistycznego ( zaopatrzenie -produkcja -dystrybucja-serwis)

Podstawowe znaczenie w tym systemie mają takie elementy jak:
- wysoka jakość części, podzespołów i wyrobów gotowych,
- sprawna organizacja systemu informacyjnego,
- kwalifikacje i motywacja pracowników,
- niezawodny system transportowy wewnątrz przedsiębiorstwa oraz pomiędzy przedsiębiorstwem a jego kooperantami,
- gwarantowanie przez dostawców wysokiej jakości i terminowości dostaw

Just-in-time miało swoje początki w Stanach Zjednoczonych. Według tej zasady starał się działać Henry Ford. Rozwijając swoje zakłady organizował w ten sposób produkcję, ze przypływająca barkami ruda była w ciągu dnia przerabiana na stal w jednej z jego stalowni, a następnie przetwarzana na części i montowana w samochód w ciągu kilku dni od przybycia do zakładu w Minnesocie. System Just-in-time został doprowadzony do perfekcji przez zakłady Toyoty w latach 50 i 60. Amerykanie zaczęli prowadzić badania nad źródłami sukcesu Japończyków, ponieważ ich samochody były konkurencyjne cenowo i jakościowo i zalały rynek USA. W wyniku badań dowiedzieli się, że amerykańscy producenci samochodów utrzymują zapasy produkcji w toku o pięć razy większe na każdy wytwarzany samochód niż ma to miejsce w Japonii. Wyniki badań były tak zachęcające, ze w 1987 r. 25% przedsiębiorstw amerykańskich zastosowało zasady Just-in-time. Tendencja ma charakter rosnący.
Podstawową cechą tego rodzaju systemów produkcji, jest eliminacja zapasów oraz ograniczenie przemieszczania się materiałów ( surowców, części, półfabrykatów oraz gotowych produktów) do sytuacji, w których występuje na nie zapotrzebowanie. Oznacza, to odwrócenie tradycyjnego podejścia, w którym najpierw producent stara się wytworzyć dużą serię wyrobów po jak najniższych kosztach a następnie poszukuje nabywcy. W systemach JIT produkcja zainicjowana jest pojawieniem się popytu. Dąży się do zminimalizowania wielkości zapasów. W podejściu tym uważa się, ze zapasy mogą „pomóc” w ukryciu nieskuteczności organizacyjnej przedsiębiorstwa. Charakterystyczna dla filozofii JIT jest idea kaizen- wprowadzania coraz nowych rozwiązań, mających zoptymalizować cały system. Zasady produkcji są ukierunkowane na eliminacje wymienionych siedmiu przyczyn strat. Brak zapasów wymusza utrzymanie sprzętu w idealnym stanie, dokonuje się prewencyjnych napraw i wielu przeglądów. Pracownicy, którzy obsługują maszyny są zmuszani do wielofunkcyjności, ciągłego doskonalenia się i podnoszenia swoich umiejętności oraz otwartego myślenia. Wyróżniającą cechą sytemu jest bardzo wysoki poziom współpracy i jedności zespołu. W pewnym sensie system kanban stanowi pewną filozofię pracy.

Korzyściami ze stosowania JIT jest:
- eliminacja zapasów magazynowych surowców, półwyrobów
- zmniejszenie liczby magazynów wyrobów gotowych,
- zwiększenie liczby dostaw,
- zapewnienie jakości w przypadku produktów łatwo psujących się czy narażonych na niekorzystne procesy podczas magazynowania.

System just-in-time prowadzi do takiej organizacji produkcji, by operacje miały miejsce dokładnie w momencie, kiedy są potrzebne. Jeżeli materiały przybywają dokładnie na czas - zapasy produkcji w toku mogą zostać wyeliminowane.

Poziom zapasów przy użyciu różnych metod planowania: a) system konwencjonalny, b) system MRP, c) system just-in-time

---