12.10.2012
Historia starożytna (ćwiczenia)
Hieronim z Kardii (Kradii) żył ok. IV-III pne.; jego dzieła nie zostały zachowane.
Diodor Sycylijski żył ok. I pne stworzył „Wielka Historię Świata”; kompilował dzieła poprzedników i stąd mamy zachowanych wielu autorów zaginionych niemal bez ingerencji Diodora. Stąd mamy tekst Hieronima.
Stela - płyta nagrobna lub tablice, na których przedstawiano ważne dokumenty państwowe do wiadomości ogółu.
Znaleziono dwie stele w dawnej polis Skepsis (na terenie Azji Mniejszej, niedaleko Ilium). Jeżeli w jakimś mieście znajdujemy w jakimś miejscu uchwałę dotyczącą danego miasta, to zakładamy, że jesteśmy właśnie w tym miejscu.
Tekst pierwszy wydany w 1899 r. w Journal of Hellenic Studies; czyli stele A.R. Munro musiał znaleźć przed tym rokiem. Podobnie znalazł niedługo wcześniej.
Wg bazy tekstowej w Bibliotece Uniwersyteckiej: podczas pobytu w Turcji Munro podróżował w okolice dawnego miasta Skepsis i natknął się tam na dwie inskrypcje, które zostały wykopane na szczycie wzgórza na niewiele dni przed jego przybyciem. W sąsiednim mieście był pożar, chłopi zaczęli szukać kamienia dla zbycia. Munro spisał tekst i opublikował, a stele przekazano (zapewne sprzedano) do sąsiedniego miasta. Munro musiał przeprowadzić krytykę zewnętrzną, czyli ustalić, czy tekst jest oryginalny, czas i miejsce jego powstania oraz autorstwo.
Tekst pierwszy:
Autorem pierwszego tekstu jest Antygon - co wynika z tekstu drugiego, gdzie pada jego imię; autorem drugiego tekstu jest zgromadzenie polis Skepsis w odpowiedzi na tekst Antygona.
Pierwotnie teksty były opublikowane obok siebie.
Miejsce powstania: wiemy, gdzie Antygon tego nie pisał, ale nie wiemy, gdzie przebywał w chwili powstania listu. Epigrafik mógłby to określić na podstawie formy pisma (kamieniarza), specjalista od skał (petrolog) mógłby też dookreślić czas powstania na podstawie rodzaju kamienia użytego do wyrycia inskrypcji. Historyk określa datę na podstawie treści tekstu: analizując występujące w nich osoby i zdarzenia. Posiłkując się Diodorem, możemy dookreślić czas powstania listów. Diodor wspomina o traktacie w 311 pne między koalicją grecką a Antygonem, a ponieważ w tekście mamy opis tego wydarzenia, możemy założyć, że to jest właśnie ten kontekst historyczny.
Bradford Welles w 1934 r. wydał zbiór zachowanych listów władców hellenistycznych.
Autorem pierwszego listu jest Antygon i chociaż na pewno tekst był opracowywany w kancelarii, to na pewno wstawka o ustanowieniu pokoju jeszcze za jego życia. W tekście używa się sformułowań pluralis majestaticus, tylko w dwóch miejscach jest użyte słowo „ja”. Antygon miał dwóch synów, Demetriosa i Filipa, więc Antygon występuje w dwóch osobach: „ja i moi dwaj synowie”.
Do kogo jest adresowany ten list? Nie tylko do Skepis, tylko do wszystkich Hellenów. Adresat podwójny. Na końcu listu list dopisek: „O tym postanowiłem do was napisać i wysłać Akiosa...”; pewnie do innych polis także wysyłał podobne listy. Sam fakt, iż król pisze do każdego miasta osobiście, świadczy o tym, że musiał wysłać do kilkudziesięciu innych polis, żeby bardziej jeszcze się czuli znobilitowani (analogia do kampanii wyborczej). Ergo: jest to odpis „listu reklamowego” z dopisanym zakończeniem.
Jaki jest konkretny powód wysłania listu Antygona? Przysięga miast greckich, które zostają potraktowane jako potencjalni sprzymierzeńcy w razie kolejnego konfliktu (wojsko). Koalicja jest bez Selleukosa. Od czasu tego traktatu Selleukos pozostał bez sprzymierzeńców (Kassander, Lizymach i Ptolomeusz, spadkobiercy Aleksandra Macedońskiego).
3 kategorie mężczyzn w świecie hellenistycznym:
1) Macedończycy,
2) Grecy (w tym metojkowie),
3) barbarzyńcy (absolutna większość, niezdolna do służby wojskowej).
Kassander jest w optymalnej sytuacji - włada Macedonią, więc może każdego obywatela powołać do wojska. Ptolomeusz sprzymierzył się z Kassandrem. Lizymach miał Trację. Antygon jest w najgorszej sytuacji, ponieważ został odcięty od Macedonii.
Ta konfiguracja geopolityczna powoduje, że jeżeli Antygon nie może liczyć jak Macedeńczyków, musi zaskarbić sobie przychylność Greków, żeby mieć możliwość wśród nich rekrutacji żołnierzy. Pisze o tym, jak bardzo się poświęcił, by zagwarantować pokój (a mógł toczyć dalej wojnę, z której zrezygnował dla nich). Ten traktat jest dla Antygona niekorzystny - chciał odzyskać całość imperium, ale mu się nie udało osiągnąć celu.
Tekst drugi
List Antygona został odczytany na zgromadzeniu w odpowiedzi na przysłany list Antygona, tekst traktatów i odpisy przysiąg. W tekście znajduje się wzmianka, którą sugeruje, że list był czytany. Przysięga została złożona (już sam fakt, iż ją wyryto na steli, jest tego dowodem). Stela nie była dokumentem, dokumentem była decyzja zgromadzenia (niewiele dokumentów było uwiecznionych na stelach).
W pierwszej steli brakuje początku, a drugiej początku i końca. Brakuje tekstu traktatów i treści przysięgi.
Xenia - typowo grecki rodzaj darów gościnnych.
Postawiono wniosek, autorem tekstu jest grammateus (sekretarz rady). Ponieważ stela została postawiona w świątyni Ateny, to znaczy jest ona bóstwem poliadycznym. Fakt, że posąg Antygona staje w obrębie ołtarza Ateny, świadczy o tym, że mieszkańcy są suwerenami religijnymi.
Wg uchwały, zanim postawiono posąg, co roku odbywało się święto, zawody (agon) i uwieńczenie ku czci Antygona. Od traktatu dodano okrąg świątyni, ołtarz i posągi Antygona i jego synów.
Stephanophoria - noszenie wieńców - było zwyczajem rytualnym.
Thysia - jest to ofiara uraniczna, czyli przeznaczona dla boga.
Ofiary były dwojakie - htoniczna (najczęściej całopalna i oddajemy cześć z daleka) i uraniczna (ucztujemy i jednoczymy się z bogami).
Pytanie, czy można traktować thysia jako przejaw boskości Antygona? Być może jest to ofiara za Antygona, ale nie można tego do końca potwierdzić. Antygon ma status herosa, więc do traktatu jest to stan przejściowy. Problem w tym, iż Antygon jest żywy, a heros to osoba zmarła, której oddaje się cześć.
Uchwała o traktacie wprowadza okręg święty (temenos), ołtarz (bomos) i posąg (agalma). Nie ma świątyni (w świątyni nie uprawia się kultu, tylko zawiesza votyva; jest z reguły zorientowana na wschód, jest trzyczęściowa; ołtarz znajduje się przed świątynią; świątynia grecka jest domem posągu kultowego). Najważniejszy jest temenos i nie zawsze jest do niego przypisany dom. Od tej pory Antygon już nie jest tylko herosem, ale już bogiem, któremu składa się ofiary.
Istota religii greckiej polega na zaznaczeniu różnicy między człowiekiem a bogiem.
Antygon miał pewien aspekt boski, a pewien ludzki; ale przede wszystkim chodzi o to, że nie ma dogmatów i doktryny religijnej. Co to znaczy być człowiekiem wierzącym? Po prostu uczestniczy w świętach wspólnotowych.
Ta decyzja jest wiążąca dla mieszkańców Skepsis, ale nie dla Antygona. Dla niego jest to zjawisko przede wszystkim polityczne.
Zadane: Przeanalizować ilustracje (z sylabusa). Co widzę na ilustracjach przedstawiające dzieła? Postarać się dwa etapy oglądania tych przedmiotów: najpierw obrazy, później tekst. 1) co widzimy? 2) dopiero później interpretować. Sztuka rzymska do czasów Oktawina Augusta, a od jego czasów mamy „eksplozję” sztuki, ale szutki tzw. państwową. Dlaczego za Oktawiana Augusta nastepuje eksplozja sztuki na użytek państwa?
Teoria legitymizacja władzy Maxa Webbera.
Powiązać te dwa problemu: legitymizacji władzy i eksplozja sztuki.
2