RODZINA Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM -
jest to rodzina, w której co najmniej jedna osoba jest uzależniona od alkoholu lub pije w sposób nadmierny, szkodliwy dla siebie i innych członków rodziny.
Cechy rodziny z problemem alkoholowym :
1. Pozytywna tożsamość to akceptacja samego siebie (poczucie bycia w porządku, prawo popełniania błędów, akceptacja swoich ograniczeń i słabości a także pragnień i potrzeb swoich oraz innych członków rodziny, poczucie zasługiwania na uwagę i szacunek, harmonia pomiędzy „ja i inni” ). W rodzinie z problemem alkoholowym członkowie nie akceptują siebie, mają pretensje do siebie samych i do siebie nawzajem, mają poczucie krzywdy, winy. urazy, nieadekwatności, wstydu, żalu, złości, lęku, chaosu.
2. Autonomia jest prawem każdego członka rodziny do niepowtarzalnego budowania własnego życia na swój sposób, zaspokajania własnych potrzeb emocjonalnych w harmonii z dojrzałym uczestniczeniem we wspólnocie, respektowaniem granic innych jej członków. W rodzinie z problemem alkoholowym pola psychologiczne jej członków wzajemnie się przenikają, granice są chaotyczne, niejasne, występuje zamęt, nadmierna odpowiedzialność lub jej brak, życie cudzymi problemami, przeżywanie za innych.
3. Otwarta komunikacja to bezpieczne relacje wszystkich członków rodziny, mówienie o wszystkich własnych ważnych sprawach i słuchanie innych, komunikowanie uczuć. W rodzinie z problemem alkoholowym uczucia są „zamrożone", wstyd i lęk powodują kłamstwo, nasilają działanie systemu iluzji i zaprzeczeń alkoholika, wzmagają napięcie i ucieczkowe rozwiązywanie konfliktów, powodują samotność, izolację.
4. Wzajemność to naprzemienne dawanie sobie oparcia, uwagi, pomocy, przejmowanie aktywności, roli przez innego członka rodziny w sytuacji kryzysu, tolerancja, wyrozumiałość.
W rodzinie z problemem alkoholowym brak wzajemności, alkoholik nie wypełnia swojej roli, wszyscy członkowie rodziny są skoncentrowani na jego piciu, ponoszą konsekwencje, dostosowują się do problemów alkoholika.
5. Otwartość to kontakt i wymiana ze światem zewnętrznym nie naruszająca granic rodziny, satysfakcjonujące przyjaźnie, relacje z innymi ludźmi. Rodzina z problemem alkoholowym jest samotna, zamknięta, izoluje się, wstyd i lęk blokują kontakty z innymi ludźmi. Sprzyja to narastaniu choroby alkoholowej i współuzależnienia.
FAZY PRZYSTOSOWANIA DO ŻYCIA W RODZINIE Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM
1. Sporadyczne incydenty nadmiernego picia powodują napięcie psychiczne w układzie rodzinnym, rozwijają system wymówek, usprawiedliwień, nie dotrzymywanych obietnic. Rodzina zaprzecza obecności problemu alkoholowego, poszukuje powodów picia, stara się na nie wpłynąć.
2. Wzrasta napięcie oraz koncentracja aktywności i emocji wszystkich członków rodziny wokół nasilającego się problemu alkoholowego, nasilają się konflikty i wzajemne pretensje, pojawiają się zaburzenia emocjonalne u dzieci. Rodzina zaprzecza istnieniu problemu, próbuje utrzymać strukturę życia bez zmian.
3. Rodzina przeżywa chaos i dezorganizację, zaczyna rezygnować ze sprawowania kontroli nad piciem osoby uzależnionej, koncentruje się na doraźnym zmniejszaniu kosztów picia. Uświadamiają sobie brak wpływu na alkoholika, rosną pretensje i wrogość, złość. Nasilają się zaburzenia emocji i zachowania u dzieci, utrwalają się patologiczne wzorce ich przystosowania.
4. Jeden z członków rodziny ( najczęściej żona) włączając do współpracy dzieci, całkowicie przejmuje kierowanie życiem rodziny, traktuje alkoholika z litością i opiekuńczością. Rodzina staje się bardziej stabilna i lepiej zorganizowana wobec różnych zadań.
5. Rodzina odseparowuje się od pijącego alkoholika, fizycznie lub/i prawnie. Koncentruje się na rozwiązywaniu aktualnych problemów (bytowych i emocjonalnych). Faza sprzyja rekonstrukcji psychicznej rodziny, wybaczeniu, szukaniu nowej jakości życia.
6. Jeżeli alkoholik zatrzyma picie, może pojawić się sytuacja włączenia go na powrót do rodziny i konieczność znalezienia nowych wzorców życiowych dla wszystkich członków rodziny.