1. Pojęcie, zakres, etapy i modele integracji europejskiej.

1. Pojęcie

Pojęcie odnoszące się do idei, historii, formalno-instytucjonalnego stanu współczesnych struktur integracyjnych oraz docelowego rezultatu podejmowanych obecnie działań. Integracja europejska jest formą integracji międzynarodowej, regionalnej, procesem zachodzącym na płaszczyźnie gospodarczej i politycznej.

2. Zakres, etapy

I Strefa wolnego handlu - zniesienie ceł oraz ograniczeń ilościowych, z zachowaniem ceł dla krajów nie członkowskich.
II Unia celna - zniesienie barier w przepływie towarów i ustanowienie wspólnej taryfy celnej wobec partnerów zewnętrznych.
III Wspólny rynek - swoboda przepływu towaru, usług, kapitału i siły roboczej.
IV Unia ekonomiczna, gospodarcza, walutowa - jej uczestnicy zmierzają do zharmonizowania swoich działań w sferze polityki gospodarczej.

V Pełna integracja gospodarcza - państwa członkowskie ujednolicają politykę gospodarczą i powołują organ ponadnarodowy, którego decyzje obowiązują wszystkich członków.

3. Modele

I Koncepcja federalistyczna - z różnymi odmianami - centralistycznej równowagi, decentralistyczna. Główne założenie to ideał utworzenia federacji europejskiej posiadającej organy o ponadnarodowych uprawnieniach. Federacja miałaby być środkiem na rozwiązywanie problemów społecznych, gospodarczej o bezpieczeństwa państw członkowskich. Przy odmianie centralistycznej organy ponadnarodowe przejęłyby uprawnienia państw. W decentralistycznej państwa miałyby większe uprawnienia niż organy ponadnarodowe.

II Koncepcja konfederacji - potrzeba utworzenia Europy ojczyzn (państwa), budowanej z poszanowaniem odrębności i suwerenności państwa. Wspólne działanie rządów państw członkowskich oparte na zasadzie jednomyślności. Prekursorem byli Francuzi, np. de Gaulle.

III Koncepcja komunikacyjna - utworzona na początku lat 60. przez Karla Doicza, czeskiego filozofa. Integracja miałaby oznaczać pewną wspólnotę państw o wysokim poziomie współpracy międzynarodowej na szczeblu rządowym oraz współpracy gospodarczej na szczeblu rządowym i jednostkowym.

IV Koncepcja funkcjonalna - utworzona na początku lat 40. przez Davida Nibrany'ego, według którego integrując się, należy skupiać się na konkretnych potrzebach, unikając zbędnej ideologii, potrzeby międzynarodowej współpracy gospodarczej, wymuszającej zacieśnienie współpracy międzynarodowej. Rozwiązania ponadnarodowe powinny być konsekwencją interpretacji, a nie jej impulsem.

V Koncepcja neofunkcjonalna - utworzona na początku lat 60. przez Ersta Hassa. Integracja to produkt i działania sił politycznych, a jej motorem jest aparat biurokratyczny, którego celem jest utrzymanie porządku społecznego i pokojowe rozwiązywanie sporów.

2. Pojęcia: Wspólnota Europejska, Wspólnoty Europejskie, Unia Europejska. Traktaty ustanawiające EWWiS, EWG - WE, EWEA - data podpisania i wejśca w życie. Traktat o Unii Europejskiej - data podpisania, data wejścia w życie, struktura.

1. Wspólnota Europejska - pojęcie

Wspólnota Europejska - organizacja międzynarodowa będąca podstawą współpracy w ramach Unii Europejskiej. Do 1 listopada 1992 r. nosiła nazwę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG).

2. Wspólnoty Europejskie - pojęcie

Wspólnoty Europejskie - nazwa określająca od 1957 roku trzy, a od 2002 r. dwie organizacje stanowiące od 1993 roku podstawę instytucjonalną i kompetencyjną Unii Europejskiej:

1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - istniała do 23 lipca 2002 roku, obecnie jej kompetencje przeszły na Wspólnotę Europejską,

2. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom),

3. Wspólnota Europejska (WE), do 1993 Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG).

Wspólnoty Europejskie od 1967 roku w wyniku zawarcia traktatu fuzyjnego posiadają wspólne instytucje, z których kompetencji obecnie korzysta także Unia Europejska.

3. Europejska Wspólnota Węgla i Stali

18 kwietnia 1951, Paryż - podpisanie, 23 lipca 1952 - wejście w życie.

Koniec z dniem 23 lipca 2002.

4. Europejska Wspólnota Gospodarcza - Wspólnota Europejska

25 marca 1957, Rzym - podpisanie, 1 stycznia 1958 - wejście w życie.

2 sierpnia 1993 nazwę EWG zmieniono na WE.

5. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)

25 marca 1957, Rzym - podpisanie, 1 stycznia 1958 - wejście w życie.

Decyzja o powstaniu Euratomu zapadła podczas obrad konferencji w Mesynie, 1-3 czerwca 1955 roku.

6. Traktat o Unii Europejskiej - data podpisania, data wejścia w życie, struktura.

7 luty 1992, Maastricht - podpisanie, 1 listopada 1993 - wejście w życie.

Składa się z:

1. Preambuły

2. 7 części

3. Zakres rzeczowy współpracy Państw Członkowskich w ramach Filarów: I, II, III UE.

1. I Filar - Wspólnoty Europejska - Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Energii Atomowej

1. Wspólna polityka wizowa

2. Wspólna polityka rybołóstwa

3. Polityka społeczna oparta o Europejski Fundusz Socjalny

4. Wzmocnienie jedności ekonomicznej i społecznej

5. Wspólna polityka ochrony środowiska

6. Zwiększenie konkurencyjnoci przemysłu Wspólnoty Europejskiej

7. Wspieranie badań naukowych i techniki

8. Działania mające na celu utworzenie i rozwój sieci transeuropejskiej

9. Działania zmierzające do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia

10. Tworzenie warunkow do wzrostu poziomu edukacji, szkolenia oraz wzrostu rozwoju kultury w państwach członkowskich

11. Polityka dotyczaca współpracy w zakresie rozwoju

12. Ochrona konsumenta

13. Działania w zakresie energii

+ art. 3a, czyli

• Ustalenie kursu wymiany walut, które utorowały drogę do wprowadzenia wspólnej waluty.

• Określenie i wprowadzenie jednakowej polityki walutowej celem utrzymania stabilności cen

1. II Filar - Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (Art. 5)

1. Ochrona wspólnych wartości

2. Ochrona wspólnych interesów

3. Ochrona niezależności Unii

4. Wzmacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich

5. Umacnianie i zachowanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego

6. Popieranie współpracy międzynarodowej

7. Rozwijanie i konsolidowanie demokracji oraz rządów prawa, popieranie praw człowieka i wolności

8. Stopniowe wprowadzanie wspólnego działania w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają istotne, wspólne, ważne interesy.

2. III Filar - Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych (Art. 6)

1. Polityka azylowa

2. Zasady regulujące przekraczanie zewnętrznych granic państw członkowskich i zasady sprawowania kontroli nad tym ruchem

3. Polityka imigracyjna wobec obywateli państw trzecich, która obejmuje:

• Zasady osiedlania się w UE wraz z instytucją łączenia rodzin

• Zwalczanie nielegalnej imigracji, a także podejmowanie pracy przez obywateli krajów trzecich

1. Zwalczanie narkomanii

2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych

3. Współpraca sądowa w sprawach karnych

4. Współpraca celna

5. Współpraca policji w celu zapobiegania i zwalczania terroryzmu, nielegalnego handlu narkotykami i innych poważnych form międzynarodowej przestępczości

6. Zwalczanie oszustw na skalę międzynarodową, a wykraczających poza zakres punktów 6-8.

4. Najważniejsze obowiązki państw członkowskich wobec Unii Europejskiej oraz obowiązki Unii Europejskiej i Wspólnot Europejskich wobec państw członkowskich.

1. Obowiązki państwa członkowskich wobec Unii Europejskiej

Unię Europejską stworzyły państwa członkowskie i tylko one mogą nadal modelować kształty struktur unijnych, bo tylko one są stronami traktatu.

Na traktacie o Unii Europejskiej i następnych spoczywa zgodnie z Konwencją Wiedeńską z 1969 roku obowiązek przestrzegania zobowiązań.

W art. 10 Traktatu Wspólnot Europejskich zawiera się fundamentalna zasada, na której opiera się Wspólnota Europejska i UE - Zasada Lojalności i Szczerej Współpracy. Na podstawie tego artykułu Europejski Trybunał Sprawiedliwości sformułował najważniejsze obowiązki państw członkowskich.

1. Zasada Lojalności

• Obowiązek stosowania prawa wspólnotowego w prawie krajowym i przestrzeganie przymusu prawa wspólnotowego wobec prawa krajowego

• Zakaz stanowienia prawa sprzecznego z prawem wspólnotowym, a także obowiązek eliminacji przepisów sprzecznych z prawem wspólnotowym z prawa krajowego

• Ściganie naruszeń prawa wspólnotowego

• odpowiedzialność państwa za nieprzestrzeganie prawa wspólnotowego

2. Zasada Szczerej Współpracy

• wspieranie organów wspólnotowych przez udzielanie informacji i współpracę

1. Obowiązki Unii Europejskiej i Wspólnot Europejskich wobec państw członkowskich

1. Respektowanie interesów i struktur państw członkowskich (art. 6 ust.1 Traktatu o UE). Organy UE nie ingerują w struktury wewnętrzne państw członkowskich (władze, ustrój, model władzy).

2. Wspieranie organów państw członkowskich przy wykonywaniu prawa wspólnotowego. Polskie organy państwowe mogą zwrócić się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości o i interpretację. Instytucje UE są zobowiązane do takiej pomocy.

3. Dostateczne informowanie państw członkowskich o planowanych działaniach i aktach prawnych. Wyczerpujące i wyprzedzające w czasie.

5. Charakterystyczne cechy rozwoju systemu wspólnotowego.

1. Przechodzenie od wspólnot sektorowych (EWWiS, EWG, EURATOM) do coraz bardziej rozbudowanej UE.

2. Zwiększenie płaszczyzn integracji od unii celnej i wspólnego rynku do wspólnej waluty oraz koordynacji działań policyjnych i obronnych.

3. Coraz większa trwałość i złożoność więzi wewnątrz-wspólnotowych.

4. Rozbudowa wspólnego systemu prawa.

5. Ukształtowanie wspólnej tożsamości europejskiej.

6. Czynniki określające wspólnotowy charakter Unii Europejskiej.

1. Funkcjonowanie wielu wspólnych polityk unijnych.

2. Istnienie komisji spełniających rolę quasi "rządu europejskiego".

3. Ponadnarodowe wybory do Parlamentu Europejskiego.

4. Wprowadzenie wspólnej waluty Euro dla ogółu państw członkowskich.

5. Stopniowe likwidacje barier granicznych między państwami członkowskimi.

6. Przyjęcie Karty Praw Podstawowych.

7. Wprowadzenie wspólnego obywatelstwa unijnego, łącznie z obywatelstwem poszczególnych państw członkowskich.

8. rozszerzenie kompetencji wspólnotowych w polityce socjalnej i ochrony środowiska.

9. Dążenie do tworzenia i przyjęcia wspólnego aktu konstytucyjnego.

7. Instrumenty prawne Unii Europejskiej w zakresie I, II i III Filaru. Charakterystyka aktów prawa wtórnego Unii Europejskiej - rozporządzenie, dyrektywa, decyzja.

1. Intrumenty prawne w zakresie I, II i III Filaru.

Rada Unii Europejskiej jest najważniejszym organem legislacyjnym Unii Europejskiej. Uchwala instrumenty prawne.

1. I Filar - Rada UE może wydawać, samodzielnie lub z Parlamentem Europejskim, akty o charakterze prawnie wiążącym - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje. Może również wydawać zalecenia, opinie, które nie mają charakteru wiążącego. Rozporządzenia i dyrektywy mają taką samą moc jak ustawy w państwach członkowskich.

2. II Filar - Rada podejmuje wspólne działania i stanowiska, które mają charakter wiążący dla państw członkowskich (ale nie są aktami prawnymi).

3. III Filar - Rada podejmuje wspólne decyzje ramowe, deklaracje, zalecenia, rezolucje.

2. Charakterystyka aktów prawa wtórnego Unii Europejskiej - rozporządzeń, dyrektyw, decyzji.

Wszystkie wymienione akty mają pierwszeństwo przed prawem wewnętrznym państw członkowskich w razie kolizji.

1. Rozporządzenie jest jedynym aktem ogólnym Wspólnot Europejskich, zawierającym normy prawne mające zastosowanie do nieograniczonej liczby przypadków. Jest aktem, który rodzi skutki prawne dla państw członkowskich bez obowiązku transformacji do prawa krajowego. Adresatem rozporządzenia jest państwo członkowskie, osoby prawna i fizyczna. Warunkiem wejścia w życie jest ogłoszenie rozporządzenia w Dzienniku Urzędowym UE.

2. Dyrektywa wiąże państwa w zakresie celów jakie powinny być osiągnięte, pozostawiając władzom państwowym swobodę wyboru form oraz środków ich realizacji. Adresatami dyrektywy mogą być tylko i wyłącznie państwa członkowskie. Dyrektywa musi być opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE.

3. Decyzja - zakres mocy wiążącej jest ograniczony tylko do indywidualnych adresatów wskazanych w samej decyzji, tzn. do konkretnych państw członkowskich, osoby fizycznej lub prawnej danego państwa. Decyzja automatycznie obowiązuje na terytorium państwa członkowskiego i nie wymaga żadnych wewnętrznych regulacji dla osiągnięcia mocy wiążącej (jak rozporządzenie). Musi być opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE.

8. Typologia instytucji Unii Europejskiej - System Instytucjonalny Unii Europejskiej.

1. Instytucje główne

1. Rada Europejska- instytucja główna Wspólnot, ale nie jest organem UE (jest ponad nimi)

2. Instytucje Unii Europejskiej

• Parlament Europejski

• Rada Unii Europejskiej

• Komisja Europejska

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości

• Europejski Trybunał Obrachunkowy

1. Organy pomocnicze

1. Główne organy pomocnicze

• Europejski Komitet Ekonomiczno- Społeczny

• Komitet Regionów

1. Organy pomocnicze instytucji Wspólnot Europejskich

• Komitet Stałych Przedstawicieli - jest organem pomocniczym Rady UE

• Sąd Pierwszej Instancji - jest organem pomocniczym Trybunału Sprawiedliwości

• Komitet Ekonomiczno- Finansowy - jest organem pomocniczym Rady UE i Komisji Europejskiej

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich - jest organem pomocniczym Parlamentu Europejskiego, Rady UE i Komisji Europejskiej

• Służby wspierające pracę Komisji Europejskiej, np. służby tłumaczy

• Agencje Wspólnoty Europejskiej

1. Organy II i III filaru

1. Organy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• Wysoki Przedstawiciel ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa

• Komórka planowania i wczesnego ostrzegania

• Organy wspólnej europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony

1. Organy współpracy wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

• Komitet koordynujący europejskie biuro policji

• Współpraca w dziedzinie ...

1. Organy finansowe

1. Europejski Bank Inwestycyjny

2. Europejski Bank Centralny i Europejski system banków centralnych

9. Kompetencje Parlamentu Europejskiego.

1. Prawodawcze

2. Budżetowe

3. Kontrolne

Ad. a) Kompetencje prawodawcze Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski nie posiada inicjatywy prawodawczej (legislacyjnej), w przeciwieństwie do parlamentów poszczególnych państw członkowskich, tę inicjatywę posiada Komisja Europejska.

Według art.192 traktatu ustanawiającego, Parlament Europejski może zarządzać większością głosów od Komisji Europejskiej o przedłużenie stosownych projektów legislacyjnych, niezbędnych do realizacji założeń traktatowych Wspólnot Europejskich.

Parlament Europejski posiada prawo uczestnictwa wraz z Radą UE w procesie stanowienia prawa UE. Odbywa się to zgodnie z następującymi procedurami: procedura zgody, procedura współdecydowania, procedura współpracy i konsultacji.

Procedura zgody dla Parlamentu Europejskiego oznacza dysponowanie prawem weta w tworzeniu prawa wspólnotowego. Bez tej zgody akt prawny jest nieważny. Posiada go w kwestiach- pierwotnie w kwestii przyjęcia nowych członków- obecnie zgody PE wymaga: zawieszenie praw członkowskich, zawieszenie państwa w prawach członkowskich. Nie istnieje pojęcie wykluczenia, ani wystąpienia ze Wspólnot. Traktat z Nicei ustalony w grudniu 2000, a podpisany w 2001 roku, to ostatni traktat.

Współdecydowanie jest główną procedurą legislacyjną z udziałem Parlamentu Europejskiego, a zarazem najważniejszym uprawnieniem Parlamentu, tzn. procedura ta stawia na równi Parlament Europejski z Radą UE i prowadzi do przyjęcia wspólnych aktów prawnych obu instytucji. Obecnie tą procedurą objęte są następujące obszary przewidziane przez TWE:

• Swoboda przepływu pracowników

• Realizacja rynku wewnętrznego

• Badania naukowe i rozwój technologiczny

• Transeuropejska sieć drogowa

• Ochrona środowiska

• Ochrona konsumentów

• Edukacja

• Kultura

• Ochrona zdrowia

Parlament w tych dziedzinach może odrzucić bezwzględną większością głosów akt prawny przyjęty przez Radę UE.

Procedura współpracy - art. 252 TWE - polega na tym, iż PE uczestnicząc w procesie decyzyjnym (prawnym) ma prawo w ciągu 3 miesięcy od daty przekazania mu przez Radę UE przyjętego aktu prawnego, bezwzględną większością głosów zaproponować zmiany w tym akcie lub go odrzucić. W przypadku odrzucenia Rada UE może go przyjąć ponownie, ale już na zasadzie jednomyślności. W przypadku zgłoszenia poprawek Komisja Europejska zobowiązana jest zbadać projekt ponownie i uwzględnić część lub wszystkie poprawki.

Procedura konsultacji obligatoryjnych i fakultatywnych. Konsultacje obligatoryjne są wówczas, kiedy w tekście traktatu, na który powołuje się projektowany akt prawny użyto sformułowań: „po porozumieniu z Parlamentem Europejskim”, „po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego”. Akt prawny musi być skonsultowany obligatoryjnie. Opinia PE nie wiąże Rady UE, ale musi być dołączona. W przypadku pominięcia konsultacji Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznaje akt prawny za nieważny. Konsultacje obligatoryjne dotyczą:

• Prawo wyborcze obywateli UE

• Wspólna polityka rolna

• Usługi

• Transport

• Konkurencja

• Przemysł

• Spójność ekonomiczna i społeczna

• Badania i rozwój

• Postanowienia finansowe

• Wspólny rynek

• Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

• Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

Ad. b) Kompetencje budżetowe Parlamentu Europejskiego

Parlament wspólnie z Radą UE decyduje o budżecie, zatwierdza budżet i tu ma decydujący głos w sprawie wydatków nieobligatoryjnych, które może zmieniać w granicach prawa wspólnotowego. Dzięki temu uprawnieniu Parlament Europejski posiada bardzo ważny instrument w zakresie preferowania swoich priorytetów politycznych. Cały budżet unijny zależy od Parlamentu Europejskiego.

Ad. c) Kompetencje kontrolne Parlamentu Europejskiego

Kompetencje o charakterze ochronnym, formalne środki kontroli PE nad instytucjami i organami UE to:

1. Kontrola polityczna nad Komisją Europejską

2. Uprawnienia kontrolne wobec Rady UE

3. Możliwość powoływania przez PE na wniosek ¼ członków tymczasowej Komisji Dochodzeniowej do zbadania wykroczeń przeciwko prawu wspólnotowemu oraz w stosowaniu tego prawa, popełnionych przez organy UE, państwa członkowskie i osoby fizyczne i prawne

4. Wnoszenie skargi do Trybunału Sprawiedliwości o nieważności aktu prawnego lub zaniechanie działań przez instytucje UE

5. Przyjmowanie petycji od obywateli UE lub osób mieszkających stale na obszarze UE w sprawach objętych zakresem działalności Wspólnot Europejskich i bezpośrednio ich dotyczących.

6. Powoływanie na okres kadencji Parlamentu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Kontrola polityczna nad Komisją Europejską przejawia się w udziale w powoływaniu przewodniczącego i członków Komisji Europejskiej:

1. Rozpatrywanie corocznych sprawozdań Komisji Europejskiej- w szczególności sprawozdania ogólnego dotyczącego całokształtu działalności, a także sprawozdań rocznych dotyczących prawa wspólnotowego.

2. Możliwość wyrażenia większością 2/3 głosów przy kworum wynoszącym ½ liczby deputowanych wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej co prowadzi do dymisji (odwołania).

Uprawnienia kontrolne wobec Rady UE:

1. Możliwość zadawania przez deputowanych pytań członkom Rady

2. Prawo otrzymywania od Rady UE sprawozdań po każdym z jej posiedzeń

3. Prawo do otrzymywania rocznego raportu w sprawie postępu integracji europejskiej

Poza wymienionymi kompetencjami do Parlamentu Europejskiego należą jeszcze następujące uprawnienia:

1. Pełnienie funkcji kreacyjnej w odniesieniu do Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

2. Współpraca z parlamentami państw trzecich

3. Utrzymywanie stosunków z parlamentami państw trzecich

4. Delegowanie reprezentantów PE do wspólnych organów o charakterze przedstawicielstw utworzonych na podstawie umów międzynarodowych, zawartych przez Wspólnoty Europejskie ze stronami trzecimi

10. Rada Unii Europejskiej - podstawa prawna (art. 202-210 TWE), skład i formacje Rady UE, kompetencje Rady UE: a) prawodawcze, b) wykonawcze, c) budżetowe, d) nominacyjne, cechy wyróżniajace Radę w systemie instytucjonalnym UE.

1. Podstawa prawna

Działa na podstawie artykułów 202-210 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską

2. Skład

Stanowią ją przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, a każdy rząd reprezentowany musi być przez ministra konstytucyjnego, który w wyjątkowych przypadkach może wskazać swojego zastępcę (bo jest w tym momencie organem państwa). Państwo musi być kierowane przez polityka, nie przez urzędnika.

3. Formacje Rady UE

Rada UE obraduje w określonych 9 formacjach, które mają charakter sektorowy:

1. Rada Unii do spraw ogólnych i stosunków zewnętrznych

2. Rada Unii do spraw gospodarczych

3. Rada Unii do spraw wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

4. Rada Unii do spraw zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i spraw konsumenckich

5. Rada Unii do spraw konkurencyjności (badania, rynek wewnętrzny, przemysł, stosowni ministrowie)

6. Rada Unii do spraw transportu, telekomunikacji i energii

7. Rada Unii do spraw rolnictwa

8. Rada unii do spraw środowiska naturalnego

9. Rada Unii do spraw edukacji młodzieży i kultury

Radzie Unii Europejskiej zawsze przewodniczy minister państwa sprawującego prezydencję (lipiec-grudzień 2011- Polska)

4. Kompetencje Rady UE

1. Prawodawcze

• Rada UE działa w charakterze prawodawcy przyjmując przepisy prawnie wiążące państwa członkowskie, tzn. rozporządzenia, dyrektywy, decyzje ramowe lub decyzje (art.202)

• Wydaje różne akty nienazwane

• Ma uprawnienia do działań na arenie międzynarodowej poprzez zawieranie umów z państwami trzecimi

• Przyjmuje jednomyślnie decyzje w sprawie przyjęcia nowych członków (art.49 Traktatu o UE)

• Posiada kompetencje decyzyjne w II i III filarze

• Powierza Komisji Europejskiej uprawnienia do wydawania aktów prawnych

• Może przekazać Komisji Europejskiej ściśle określone kompetencje w danej dziedzinie

1. Wykonawcze

Sprawuje polityczne kierownictwo we Wspólnotach poprzez:

• Podejmowanie decyzji w sprawach realizacji celów traktatowych

• Zapewnienie koordynacji politycznej ogólnej polityki gospodarczej Rady UE

1. Budżetowe

Bierze udział w przyjmowaniu budżetu Wspólnot Europejskich - art.272 TWE

2. W zakresie inicjatywy legislacyjnej

• Może żądać od Komisji Europejskiej przeprowadzenia wszelkich analiz oraz przygotowania w związku z tym właściwych propozycji legislacyjnych

• Rada UE może wezwać Komisję Europejską do podejmowania działań legislacyjnych (inicjatywy legislacyjnej ad hoc)

1. Nominacyjne

• Mianuje członków Komitetu Ekonomicznego i Społecznego, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Regionów

• Określa statuty tych Komitetów po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej

• Ustala uposażenia, emerytury, renty, dodatki dla przewodniczącego, członków Komisji Europejskiej, sędziów

11. Procedury podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej: jednomyślność, większość zwykła, kwalifikowana większość głosów.

1. Jednomyślność

Zasada jednomyślności - wszystkie państwa członkowskie muszą być za, a głosy wstrzymujące nie blokują decyzji, bo są traktowane jako głosy „za”.

2. Większość zwykła

Większość zwykła - każde państwo posiada jeden głos i warunkiem uzyskania decyzji jest uzyskanie bezwzględnej większości głosów państw, przy 27 państwach członkowskich 14 głosów za. Głos wstrzymujący traktowany jest jako głos przeciw.

3. Kwalifikowana większość głosów

Kwalifikowana większość - zgodnie z Traktatem z Nicei każde państwo ma określoną liczbę głosów, określoną tym traktatem podpisanym 1. listopada 2004r. Przyjęcie decyzji większością kwalifikowaną według Traktatu z Nicei wymaga:

1. zebrania odpowiedniej liczby tzw. głosów ważonych, tzn.

• przy 27 państwach członkowskich - 255 głosów ważonych na 345 wszystkich

• do stworzenia mniejszości blokującej należy zebrać co najmniej 91 głosów ważonych

1. zebrania większości państw, tzn.:

• gdy projekt aktu prawnego pochodzi od Komisji Europejskiej potrzeba więcej niż połowę państw

• w innych przypadkach 2/3 państw

1. aby państwa opowiadające się za podjęciem decyzji dysponowały co najmniej 62% populacji UE (wymóg fakultatywny, tzn. że każde państwo członkowskie może zażądać od Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości sprawdzenia czy za decyzją stoi 62% populacji).

Czego wymaga odjęcie decyzji większością kwalifikowaną według formuły Traktatu z Lizbony?

1. Zebrania większości 55% państw członkowskich, nie mniej niż 15 państw

2. Dysponowania przez decydentów 65% populacji

3. Mniejszość blokującą muszą stanowić co najmniej 4 państwa członkowskie, w przeciwnym razie uznaje się, że decyzja została podjęta (większość kwalifikowana została osiągnięta)

12. Podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną według formuły Traktatu z Nicei.

Przyjęcie decyzji większością kwalifikowaną według Traktatu z Nicei wymaga:

1. zebrania odpowiedniej liczby tzw. głosów ważonych, tzn.

• przy 27 państwach członkowskich - 255 głosów ważonych na 345 wszystkich

• do stworzenia mniejszości blokującej należy zebrać co najmniej 91 głosów ważonych

1. zebrania większości państw, tzn.:

• gdy projekt aktu prawnego pochodzi od Komisji Europejskiej potrzeba więcej niż połowę państw

• w innych przypadkach 2/3 państw

1. aby państwa opowiadające się za podjęciem decyzji dysponowały co najmniej 62% populacji UE (wymóg fakultatywny, tzn. że każde państwo członkowskie może zażądać od Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości sprawdzenia czy za decyzją stoi 62% populacji).

13. Podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną według formuły Traktatu z Lizbony.

Przyjęcie decyzji większością kwalifikowaną według Traktatu z Lizbony wymaga:

1. zebrania większości 55% państw członkowskich, nie mniej niż 15 państw

2. dysponowania przez decydentów 65% populacji UE

3. aby mniejszość blokującą muszą stanowić co najmniej 4 państwa członkowskie, w przeciwnym razie uznaje się, że decyzja została podjęta (większość kwalifikowana została osiągnięta)

14. Komisja Europejska - pojęcie, podstawa prawna, skład, kompetencje Komisji Europejskiej w zakresie inicjatywy legislacyjnej. Grupy eksperckie Komisji Europejskiej - podstawa prawna, skład, struktura organizacyjna i kompetencje.

1. Pojęcie Komisji Europejskiej

Komisja Wspólnot Europejskich to organ wykonawczy Unii Europejskiej. Jest instytucją wspólnotową odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Komisja posiada inicjatywę legislacyjną, a jej główną siedzibą jest Bruksela.

2. Podstawa prawna Komisji Europejskiej

Podstawą prawną funkcjonowania Komisji Europejskiej jest Traktat Fuzyjny zawarty 8 kwietnia 1965 roku w Brukseli, który scalił instytucje trzech wspólnot: Wysoką Władzę EWWiS, Komisję EWG oraz Komisję Euratomu. Nowoutworzona instytucja została nazwana Komisją Wspólnot Europejskich. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się dopiero w 1993 roku, po wejściu w życie Traktatu z Maastricht i powstaniu Wspólnot Europejskich.

3. Skład Komisji Europejskiej

Komisja funkcjonuje w oparciu o zasady systemu gabinetowego, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Radę Unii Europejskiej (w składzie szefów państw i rządów) na przewodniczącego Komisji (obecnym przewodniczącym jest José Manuel Barroso, jego kadencja upływa w 2009 roku).

4. Kompetencje Komisji Europejskiej

Z punktu widzenia procesu decyzyjnego UE najważniejszą kompetencją KE jest posiadanie inicjatywy prawodawczej, tj. kompetencji do tworzenia i proponowa­nia projektów aktów prawnych:

• W zakresie I filaru UE, KE ma wyłączną inicjatywę prawodawczą.

• W II i III fi­larze UE (tj. w zakresie odpowiednio Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpie­czeństwa oraz Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych), KE dzieli ini­cjatywę prawodawczą z państwami członkowskimi.

Od zasady wyłączności inicjatywy prawodawczej KE istnieją następujące wyjąt­ki, gdy projekt aktu prawnego przedstawia:

• KE lub EBC - art. 107 ust. 5 TWE (zmiana niektórych artykułów statutu ESBC).

• Rada - art. 190 ust. 4 TWE (procedura wyborcza do PE) i art. 49 TUE (zawar­cie umowy o przystąpieniu do UE nowego państwa członkowskiego).

• Grupa 1/3 państw członkowskich, PE lub Rada - art. 7 ust. l TUE (stwierdze­nie poważnego i stałego naruszenia zasad, na których oparta jest UE).

W ramach przysługującej jej wyłączności w zakresie inicjatywy prawodawczej KE:

• Ma prawo zmienić swój projekt aktu prawnego w każdym czasie, przed przy­jęciem aktu przez Radę, bez względu na to, w którym czytaniu znajduje się pro­jekt aktu (art. 250 ust. 2 TWE).

• Może wycofać swój projekt z procesu legislacyjnego, o czym zobowią­zana jest powiadomić PE i Radę.

1. Podstawa prawna grup eksperckich Komisji Europejskiej

1. decyzja KE o utworzeniu danej grupy eksperckiej opublikowana w Dzienniku
   Urzędowym UE;

2. decyzja KE o utworzeniu danej grupy eksperckiej niepublikowana w Dzienni­ku
   Urzędowym UE (przypadek ten dotyczy większości grup eksperckich);

3. komunikat konsultacyjny KE, plan działania, projekty pomocowe KE, Zielone
   i Białe księgi.

2. Skład i organizacja grup eksperckich Komisji Europejskiej

Skład i organizacja danej grupy eksperckiej zależy od rodzaju zleconych jej zadań.

3. Kompetencje grup eksperskich Komisji Europejskiej

1. Doradzanie KE w procesie inicjatywy prawotwórczej poprzez:

• wyrażanie niewiążącej KE opinii na temat potrzeby zmian obowiązujących
  aktów prawnych lub przygotowania nowych,

• przygotowanie projektu nowelizacji aktu prawnego lub projektu nowego aktu;

1. przygotowanie specjalistycznej ekspertyzy na tematy wskazane przez KE;

2. pomoc w wypełnianiu przez KE zadań o charakterze koordynującym i monito­
   rującym (np. w nadzorze nad rynkiem wewnętrznym, administrowaniu projek­
   tami pomocowymi UE);

3. pomoc w wypełnianiu przez KE innych zadań, np. w negocjacjach z państwa­
   mi trzecimi.

Jeśli grupa ekspercka została utworzona na mocy decyzji KE, to jej kompetencje sprecyzowano w tej decyzji.

15. Integracja w ramach Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) oraz Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA) - geneza, członkostwo, organy, realizacja założeń integracyjnych. Europejski Obszar Gospodarczy (EEA).

1. EFTA - geneza

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu powstało 3 maja 1960 r. na mocy konwencji sztokholmskiej (podpisanej 4 stycznia 1960), mająca na celu utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi. Siedziba Sekretariatu EFTA mieści się w szwajcarskiej Genewie.

Pierwotnymi członkami EFTA były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania. Z czasem większość członków wystąpiła, wybierając członkostwo w konkurencyjnej i o zdecydowanie większej integracji ekonomicznej EWG.

Strefa wolnego handlu między państwami EFTA powstała w 1968 roku. Od 1977 państwa EWG i EFTA utworzyły wspólną strefę wolnego handlu towarami przemysłowymi. W 1992 r. EWG i EFTA porozumiały się w sprawie utworzenia wspólnej strefy wolnego handlu na wszystkie towary. Porozumienie w tej sprawie, nie obejmujące jednak Szwajcarii, weszło w życie w 1994 r. tworząc Europejski Obszar Gospodarczy.

2. EFTA - Członkostwo

Pierwotnymi członkami EFTA były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania. W latach późniejszych do EFTA dołaczyły: Islandia oraz Liechtenstein. W skład dzisiejszego EFTA wchodzą: Islandia, Liechtenstein, Norwegia oraz Szwajcaria.

3. EFTA - Organy

1. Rada - nadzoruje wykonanie postanowień umowy, może wydawać decyzje i zalecenia. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich w randze ministra. Zbiera się 2-3 razy do roku.

2. Komitet Doradczy - składa się z przedstawicieli życia społeczno-gospodarczego z państw członkowskich. Nie może ich być więcej niż pięciu, a osoby te nie reprezentują państw członkowskich.

3. Komitet Przedstawicieli Parlamentów Państw EFTA - składa się z osób desygnowanych przez parlamenty krajowe, ma głównie funkcje doradcze i kontrolne.

4. EFTA - Realizacja założeń integracyjnych

Założenia integracyjne miały być realizowane m.in. poprzez stopniowe wyeliminowanie ceł w obrocie między państwami członkowskimi artykułami przemysłowymi. Miały prowadzić do:

1. Wzrostu efektywności i wydajności gospodarczej

2. Utrzymania stabilności gospodarczego

3. Racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych

4. Wzrostu stopy życiowej

5. Zapewnienia rozwoju handlu miedzy państwami na zasadzie uczciwej konkurencji

6. Unikania nierównomierności, zróżnicowania w warunkach dostaw do państw członkowskich surowców produkowanych na ich obszarze

5. CEFTA - Geneza

CEFTA jest to porozumienie gospodarcze zawarte w Krakowie w 1992 roku przez państwa Grupy Wyszehradzkiej - Polskę, Węgry i Czechosłowację. Wkrótce przystąpiły do niego: Słowenia w 1996 roku, Rumunia w 1997 roku i Bułgaria w 1999 roku. Celem CEFTA był rozwój handlu między członkami, który uległ załamaniu po upadku komunizmu oraz przygotowanie do integracji europejskiej. W ramach porozumienia działała strefa wolnego handlu artykułami przemysłowymi, obniżono też cła na artykuły rolne. CEFTA jest szczególnie istotna, gdyż uczyła państwa przynależące współpracować w ramach gospodarki rynkowej i przygotowywała do uczestnictwa w Unii Europejskiej.

CEFTA nie ma głównej siedziby.

6. CEFTA - Członkostwo

Członkami tej organizacji mogą być państwa spełniające łącznie trzy warunki: maja zawarte dwustronne umowy o wolnym handlu z krajami CEFTA, członkostwo w Światowej Organizacji Handlu i stowarzyszenie z Unią Europejską

Porozumienie zawarły 21 grudnia 1992 r. w Krakowie Polska, Węgry i Czechosłowacja („Trójkąt Wyszehradzki”). Po rozpadzie tego ostatniego państwa członkami Cefty stały się osobno Czechy i Słowacja. W roku 1996 dołączyła Słowenia, w 1997 Rumunia, w 1999 Bułgaria, w 2002 Chorwacja, w 2006 Macedonia, w 2007 Bośnia i Hercegowina, Mołdawia, Serbia, Czarnogóra, Albania.

Po przystąpieniu większości państw Cefty do Unii Europejskiej w 2004 i 2007 r., umowa ta straciła na znaczeniu. Obecnie członkami Cefty są Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Mołdawia, Kosowo (Tymczasowa Misja ONZ w Kosowie — UNMIK), Serbia.

7. CEFTA - Organy

CEFTA nie ma struktury instytucjonalnej. Tworząc tę organizację starano się o takie rozwiązania, które uniemożliwiłyby powstanie następnej biurokratycznej organizacji, ograniczającej działania jej członków. Koncepcja ta przetrwała, chociaż usiłowano stworzyć sekretariat ugrupowania w Bratysławie. Jedyną jego strukturą formalną jest Wspólny Komitet. Podczas posiedzenia Komitetu w Budapeszcie w czerwcu 1999 r. powołano Komisję do spraw rolnych. Jej zadaniem jest wyjaśnienie trudności, jakie powstają w efekcie liberalizacji handlu towarami rolnymi i żywnością.

8. CEFTA - Realizacja założeń integracyjnych

CEFTA zakładała rozbudowaną współpracę gospodarczą państw członkowskich, usuwanie barier celnych we wzajemnym handlu jak też i tworzenie wspólnego rynku między nimi. Porozumienie powstało w celu ustalenia zasad i zdynamizowania wymiany gospodarczej pomiędzy krajami Europy Środkowo-Wschodniej po rozwiązaniu RWPG. Podpisanie układów stowarzyszeniowych z Unią Europejską spowodowało dążenie do dostosowywania systemu gospodarczego i prawnego poszczególnych państw do standardów zachodnioeuropejskich. Z porozumienia w pierwszej fazie wyłączono handel artykułami rolnymi, natomiast inne produkty zostały podzielone na grupy, w ramach których stopniowo znosi się cła. W późniejszym okresie, cła na artykuły rolno-spożywcze zostały zredukowane, ale nie zniesione.

9. EEA - Geneza

Rokowania w sprawie powstania EEA rozpoczęto w 1990. W 1991 w Luksemburgu sygnowano wstępne porozumienie, 2 maja 1992 w Porto podpisano traktat, który po zakończeniu procesu ratyfikacji wszedł w życie 1 stycznia 1994

10. EEA - Członkostwo

Członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego są: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy

11. EEA - Organy

1. Rada - organ decyzyjny i ustawodawczy (członkowie Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej i po 1 ministrze danego resortu z 3 państw EFTA).

2. Wspólny Komitet - organ wykonawczy i arbitrażowy (członkowie Komisji Europejskiej i przedstawiciele rządów 3 państw EFTA w równej liczbie).

3. Wspólny Komitet Parlamentarny - organ doradczy (delegaci Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych 3 państw EFTA w równej liczbie).

4. Komitet Konsultacyjny - organ doradczy (członkowie Komitetu Ekonomiczno-Społecznego UE i Komitetu Konsultacyjnego EFTA w równej liczbie).

12. EEA - Realizacja założeń integracyjnych

Porozumienie o EEA zakłada swobodny przepływ artykułów przemysłowych (brak ceł), usług, siły roboczej, kapitału i osób pomiędzy państwami członkowskimi oraz jednolity system wolnej konkurencji oparty na ustawodawstwie UE. W układzie brak zapisów regulujących sprawy rolnictwa, handlu artykułami rolnymi, a także zniesienia kontroli celnej - stąd nadal przeprowadzane są kontrole na granicach między krajami EFTA i UE.

„Bibliografia”:

Notatki by Monika Witak z wykładów dra. Kazimierza Jóskowiaka, przepisane przez Krzyśka Cabana

Moje własne notatki (no, naprawdę, mam takie, niewiele, ale mam)

Nieoceniona Sylwia Wasilewska oraz Magda Terczyńska w naszych „gadu-gadowych” konwersacjach

Wikipedia.pl, cóż byśmy bez niej zrobili.

Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna portalu onet.pl. Rzadko się na coś przydaje, ale tym razem mnie zaskoczyła, niejednokrotnie zawierając więcej przydatnych informacji niż „Wiki”.

Materiały od doktora Kazimierza Jóskowiaka.

2

---