Renesans miał elitarny char.czlowieka wychowywano pod ideał: l'uomo universale: dążenie do wszechstronności; l'oumo virtuose: ogólna zaradnośc w życiu. Poglądy włoskich myślicieli na kf:
Bernardus Srardaenious - oczekiwał od gimnastyki nie tylko wzrostu sprawności fizycznej ale tez podniesienia siły woli przez co można lepiej poskromić cielesne pożądania. Pico della Mirandola- kombinacja ćw fiz i duchowych; Pietro Paulo Vergerio - żądał aby gimnastyka była cz składową wych. Zalecał wykonywanie ćw codziennie na dworze Maffoo Vegrio- ćw fiz szczególnie konieczne dla studiujących- uniknięcie przesytu w studiach; Enea Silvo Picolomini- widział w ćw. Cielesnych śr przeciwdziałający znieiweściałości i nadmiernemu rozpieszczeniu. Zachęcał do zawodów; Baltazar Castiglione- „Dworzanin” wf jest niezbędne jednoscte dla jej harmonijnego rozwoju, poczucia radości GUARINO DA VERONA-nauczyciel we Florencji i Wenecji-tu stworzył prywatną szkołę. stworzył zasadę życzliwości, zajęcia przeplatał ćw. Fiz i zabawami. Organizował wycieczki nawet kilkudniowe. Uczono tu polowania, jazdy konnej, pływania, tańców. THOMAS MORE- Pełnił funkcje państwowe, napisał „Utopię” - pisał, że wych zajmuje się nie tylko szkoła ale całe społeczeństwo. W wych duży nacisk kładzie się na wf. Ćw. Przede wszystkim dla piękna ciała ludzkiego i harmonii rozwoju fizycznego.Inni przedstawiciele: -
Marcin Luter - zwolennik ćw cielesnych. Zalecał muzykę zapasy i skoki- przynoszą one radość i odprężenie i zapobiegają chorobom
Dworska kf - turnieje szlacheckie z wielkim przepychem. Otwierał go pochód. Program: gonitwy do pierścienia, wyścigi do głów i karuzelę. od XV uprawiano jeszcze gry podobne do turniejowych jak w różnych wariantach wyścigi i kłócia. Wyścigi odbywały się z broniąostrą i przypominały kruszenie kopii. Na dworach dużą popularnością cieszyłą się szermierka Chłopska kf - przedst. na obrazie „zabawy dziecięce” jest 70 gier dziecięcych. Dzieci zabawiają się przede wszystkim w jazdę konno, w łapanego, skaczą i gimnastykują się. Faworyzowano spokojne gry, wykonywane zwinnie i zgrabnie. Duzą popularnością cieszyła się gra w kręgle, biegi w workach, szamotanie. Na obrazie „Kiermasz odpustowy w dniu św. Jerzego mężczyźni podczas zabawy popisują się swoją zręcznością i siłą. Z obrazów Bruegla wynika, że chłopi i niższe warstwy mieszczańskie zadowalały się prostymi formami ćwiczeniowymi
Mieszczańska kf - upowszechnienie broni palnej wpłynelo na ozywienie bractw strzeleckich. Strzelano z strzelby i kuszy. Udział w zawodach mógł wziąć każdy kto uiścił wymaganą składkę oraz cieszyłsię nienaganną opinią. W zielone święto robili zawody w strzelaniu do ptaka. Mieszczańskie bractwa szermiercze - prowadzili ją specjalni mistrzowie. W XIV zaczely się tworzyc bractwa szermiercze. Członkiem bractwa szermierczego mogl zostac każdy uczciwy mieszczanin, jeśli nie wywodzil się ze szlachty. Bractwa obierały sobie patrona - zazwyczaj swietego. Bractwa org zawody, na które zapraszaly się wzajemnie. Walczono bronią: dlugim mieczem, nozem, rapierem, halabardą, lub drągiem.Inne formy mieszczańskiej aktywności ruchowej - taniec, kręgle, piłka, pływanie. Tańcom towarzyszyła muzyka na dudach i fujarkach
WF w akademiach rycerskich w Xvii i XVIII. - Akademie rycerskie starały sięby ich wychowankowie odpowiadali stworzonemu ideałowi. Jednakże w praktyce wychowawczej nie traktowano wszystkich przedmiotow jednakowo. WF zajmowalo powszesne miejsce i uwazane było za obowiazkowe. W programie uprzywilejowana była jazda konna w woltyżerką, szermierka, taniec. W dziennym planie połowa czasu była przeznaczona na wf. Cw rycerskie w akademiach rycerskich w okresie mon absolutnej miały zdecydowaną przewagę nad przedmiotami teoretycznymi gdyż służyły przygotowaniu do kariery oficerskiej i służby dworskiej.
WF w skzołach Jezuitów, gimnazjach i uniwersytetach - w szkołach jezuickich cw cielesne zyskały duze znaczenie. Jezuici do wytknietego celu dążyli wszystkimi środkami. Zorganizowali w roznych krajach siec szkol typu kolegia. Cw fiz przypisywali w procesie wychowawczym duze znaczenie- daje one duchowe odswiezenie po wytezonej nauce. Rywalizacja sportowa wpływa na rozbudzenie ambicji. Ćw fiz oprocz podnoszenia ogolnej sprawnosci i hartowania ciala wplywaly również na ksztaltowanie sprezystego chodu oraz imponujacej postawy. Gimnazja - w okreslonych godz dozwolone były lagodne ruchy i niektóre zabawy uwazane za przyzwoite np. umiarkowane rzuty piłką. Tance dozwolone były dla uczniow szlacheckiego pochodzenia. Dla poprawy zdrowia zalecano raczej prace w gospodarstwie i ogrodzie. Zabraklo cw w szkolach dla nizszych warstw spol Uniwersytety - dostepne dla szlachty i zamoznego mieszczaństwa. Młodzież uprawiala cw cielesne, gry w pilke i szermierke. Uniwersytety wyposażono w urzadzenia do jazdy konnej, tanca i gry w piłke. W 17 wieku zniesiono tzw cw ludowe, biegi, skoki, rzuty itp. W uniwerkach do nauki jazdy konnej szermierki i tanca przywiazywano duza wage. Wartość sportowa tych cwiczen była jednak ograniczona, cechowala je jednostronność, nie uwzględniano bowiem fizjologicznych praw organimu. Jan Amos Komensky - dążył do reformy wychowania- ograniczałaby nadmiernie rozbudowaną naukę łaciny na rzecz przedmiotów bardziej praktycznych. Szkoły miały być dostepne dla wszystkich
, John Locke- przedstawiciel empiryzmu, “tabula rassa”- umysł kształtuje proces wych. Proc.wych. dzielił na 3 cz: moralne, fiz oraz umysłowe. Wych. na wysokim poziomie należało się tylko dzieciom szlachty i bogatych mieszczan. Zalecał hartowanie ciała(dziurawe buty, twarde posłanie). Dzieło- „Myśli o wychowaniu”. Proces wychowawczy dzielił na 3 cz: 1)wych. Moralne - honor. 2)wf. -hartowanie. 3)umysłowe -zasada użytności. Uważał, że umysł każdego człowieka przypomina białą kartkę-awięc nie można mówić , że ktoś ma wrodzone skłonności do dobrego czy złego. Dla dzieci robotników i chłopów widział tylko naukę zawodu. Dla bogatych czytanie pisanie, j. Ojczystego, j. Francuskiego, filozofii, prawa, przyrody. Zalecał dbałość o higienę. Hartowanie -noszenie zimą dziurawych butów, uodpornianie się na zimno, gorąc.
J.J. Roussau - Oświecenie W powieści „Emil” czyli o wychowaniu” przedstawił koncepcje wych młodego człowieka. Cel - przekształcenie dziecka w jednostkę użyteczną dla społeczeństwa. Dziecko wychować miała sama natura. Do 12r dziecko należało wychowywać na wsi, na łonie przyrody bez nauki. Powinno dużo ćwiczyć na świeżym powietrzu ciało należy hartować. Od 12-15r kształcić umysł wychowanka. Od 16r wychowanek powinien być poddany wychowaniu społecznemu. Kobiety powinny być przysposabiane do roli żony i matki. Dla młodzieży zalecał urządzanie zawodów z nagrodami.szkoły powinny upowszechniać wf. Bernhard Bassedow - tworca filantropizmu w DESSAU. Twierdzil ze w ramach cw fiz uczen powinien także opanowac uzyteczne na co dzien umiejetnosci z zakresu stolarstwa, tokarstwa, krawiectwa, murarstwa i innych rzemiosł, zapoznac się z praktycznym zastosowaniem matematyki i nauczyc się obslugiwac proste maszyny. W dessau najbardziej był ceniony piecioboj: bieg skoki podnoszenie ciezarow balansowanie i wspinanie się. 5boj uzupelnialy cw ludowe, zapasy i gry w pilke.. Filantropium w Dessau było pierwszym zakladem wych w którym regularnie prowadzono wf pod katem kwalifikowanych nauczycieli. Johan F. Guts Muts- wf. jako elem. kształtujący osobowość; - wprowadził wf do programu nauczania; -sam sprawdzał stopień trudności ćw. demonstrował i poprawiał je, wynik- książka „Gimnastyka dla młodzieży”; Dwa cele gimnastyki- obiektywny(wyrobienie nawyków chroniących przed niebezpieczeństwem) oraz subiektywny(harmonia rozwoju duszy i ciała). Podzielił gimnastykę na 3 części: 1)właściwa(skoki, biegi, rzuty, zapasy, wspinaczka, podnoszenie ciężarów, taniec, chód, ćw. wojskowe, pływanie); 2)pracę ręczna(stolarstwo, tokarstwo, prace w ogrodzie itp.); 3)gry i zabawy. Wprowadził stopniowanie trudności ćw. fiz. Zalecał podczas pracy dydaktycznej wprowadzanie elem. współzawodnictwa. Ulrych Vieth -Wprowadził elastyczny panstwowy program szkolny jako pierwszy i jedyny w niemczech. Opracował „Proba encyklopedii cw fiz” 3 cz . 1 - przyczynki do historii cw cielesnych. 2 -analiza poszczegolnych wyrazen gimnastycznych oraz sposobu uprawiania dyscyplin sportowych. 3 - dopełniała cz I i II.przedstawił pedagogiczne mozliwosci oddzialywania wf. żądał aby dzieci wszystkich stanow objete były wf. Napisał również wiele prac z zakresu matmy, astronomii, geografii.
KF w Niemczech
Johan Gottlieh Ficht „Mów do narodu niemieckiego”; Żąda wf w ramach wych ogólnego Friedrich Ludwik Jahn „Niemiecka narodowośc”; przeciw partykularyzmowi i feudalnym podziałom; Pragnie rozwoju Niemiec jako konstytucyjnej monarchii Hohenzollernów; wf jako bardzo ważny element wychowania i wykształcenia narodowego;Zainicjował zbiorowe ćwiczenia wzorowane na zaleceniach GuthsMuthsa w szkole w której uczył (Hasenheid);Organizował wiele wycieczek na który trzeba było wykazać się swoją sprawnością i odpornością fiz; Sformułował: turnen, turnplatz, turnübungen i wcielał je w życie; Napisał „Niemiecką sztukę gimnastyczną” wraz z Ernestem Eisenlenem, w której dokładnie opisał jak powinny być wyposażone miejsce do ćwiczeń oraz usystematyzował ćwiczenia; Opisał organizację pracy na zajęciach oraz przygotowanie instruktorów Turnsperre - okres od 1820 do 1842 okres zawieszenia turnerstwa ; Aresztowanie Jahna ; Zamknięcie boisk turnerskich; Nazwanie Jahna „ojcem turnerstwa” i ogólne poparcie dla niego; Mimo zakazu turnerstwo jest dalej praktykowane, ale przestaje mieć charakter polityczny; Zamiast nazwy Turnen używano Gymnastik
1842 powstanie Ogólnoniemieckiego Zw Turnerskiego który rozpadł się w tym samym roku i zastąpił go Demokratyczny Związek Turnerów Niem, którego wiele członków angażowało się w Wiosnę Ludów, po której upadku emigrowali i zakładali podobne towarzystwa m.in. w Ameryce. 1868 powstanie na zjeździe organizacji turnerskich w Weimarze organizacji pod nazwą Deutsche Turnerschaft do kierowania sprawami gimnastyki w Niemczech. Ujednoliciła ona turnerstwo i organizowała tzw. dni tunera.
WF w szkołach : wf w szkołach niemieckich bardzo długo było nieobowiązkowe, choć nie było zabronione to jednak niezbyt powszechne; znani lekarze i wychowawcy fizyczni coraz częściej krytykowali niemiecki system szkolnictwa m.in. Karl Ignatz Lorinser („ochrona zdrowia w szkołach”) i Adolf Ludwig Werner; Pod presją krytyki rząd Pruski podejmuje tą sprawę i powołuje do zajęcia się nią rzecznika Johanna Schulzego ; W wyniku działalności Schulzego w 1842 król Fryderyk Wilhelm IV wprowadza wf do szkól; W 1848 w Berlinie powstaje Centralny Ośrodek Kształcenia Nauczycieli Wychowania Fizycznego
Hugo Rothenstein -dyr Centralnego Zakładu Gimnastycznego w Berlinie, który podjął się zadania przekształcenia systemu Jahna. Mimo, że mu się to udało i to, że jego elementy takie jak porządek i karność zyskały uznanie to jego system nie przyjął się ze względu na obecność pomysłów innych narodowości ( nastroje nacjonalistyczne ).Wprowadzono zamiast niego system Adolfa Spiessa, który w „Nauce Sztuki turnerskiej” unowocześnił i przystosował do potrzeb szkół system Jahna. Duży nacisk położył w nim na ćw porządkowe i musztrę. Domagał się budowy sal turnerskich. zyskał miano „ojca gimnastyki szkolnej”. W 1860 wychowanie fizyczne według Spiessa znalazło się w szkołach ludowych w Prusach w wymiarze 2 godzin tygodniowo.
W latach 70-tych XIX Niemcy rozwijały się coraz bardziej dynamicznie. I mimo, że system Spiessa dawał wyraźne rezultaty to z naukowego punktu widzenia był przestarzały, w związku z tym zaczęto podejmować się jego modyfikacji. Największy wpływ na nią wywarli Alfred Maul i Justus Carl Lion.I z nich był dyrektorem zakładu dla nauczycieli w Karlsruhe i uzasadniał potrzebę wykonywania ćw rytmicznie oraz wprowadził do nich muzykę. II zaś podkreślał swój sprzeciw dla ćw związanych z pracą, zalecał ruchy abstrakcyjne. Podkreślał nierozerwalność ducha i ciała dając prym duchowi i zauważając, że ćw powinny być zewn wyrazem aktywności umysłu. Otto Heinrich Jäger podkreślał cele militarne gimnastyki i wprowadził żelazne laski, które bardziej przypominały karabin niż dotychczasowe drewniane. Uważał się za wielbiciela gimnastyki greckiej w efekcie jednak odszedł od jej ideałów.
W 1877 powstał Instytut dla Kształcenia Nauczycieli Gimnastyki, a od 1889 zaczęto organizować semestry przygotowujące nauczycieli gimnastyki dla szkół
WF w armii: Wprowadzone przez reformatorów okresu niewoli francuskiej Scharnhorsta i Gneisenau'a; Myśl kontynuowana przez Jahna; Minister Herman Boyen zalecał żołnierzom ćw w Hasenheid pod kierunkiem Jahna oraz nakazał budowę garnizonowych boisk i pływalni; Dr Karl Schulze zaproponował organizację wojskowych ćw turnerskich dla młodzieży w wieku przedpoborowym, którymi mieli zająć się podoficerowie; Wojna z Francją 1870/1871 pokazała jak ważną rolę dla armii odgrywają ćwiczenia fizyczne i odtąd ich rola wciąż wzrastała Dalszy rozwój ruchu turnerskiego:
od 1873 ruch turnerski zaczął od nowa dynamiczny rozwój i tak w
Zaczęto uprawiać coraz więcej sportów : LA, szermierka, wioślarstwo, pływanie, łyżwiarstwo i kolarstwo; wędrówki turnerskie; Od lat 90-tych szeroko interesowano się również ćwiczeniami dla kobiet; to z czasem wprowadzono również grę w piłkę, biegi, skoki w dal i wzwyż czy pchnięcie kulą Ruch rekreacyjny: Propagowany głownie przez mieszczaństwo; Rozwój dzięki towarzystwom turnerskim; 1881 broszura Emila Hartwicka „Na co cierpimy” , w której szeroko uzasadnił potrzebę rekreacji; powołano w 1891 w Berlinie Centralną Komisję Popierania Młodzieży i Zabaw Narodowych w Niemczech, która zajęła się przede wszystkim budową zaplecza do ćw Niemieckie organizacje skautowe: 1909 Pfadfinder organizacji młodzieżowej wzorującej się na angielskim skautingu; 1911 Jugendpflage i Jugendeutschland-wychowanie młodzieży w duchu narodowo-niemieckim
Sport i turystyka:
· Zaczęły powstawać I specjalistyczne kluby- 1836 przez kupców angielskich w Hamburgu klub 1883 ogólnoniemieckiego związku wioślarskiego, a w 1888 powstało również zrzeszenie żeglarskie; 1869 klubów w Monachium i Hamburgu- klub kolarstwa; Popularne łyżwiarstwo w 1861 I klub we Frankfurcie nad Menem, 1872 doszło do I zawodów, a w 1889 powstał również związek; Wolniej rozwijało się pływanie I towarzystwo powstało w 1878 w Berlinie, a związek powstał 1887; Późno powstał też pierwszy klub piłki nożnej bo dopiero w 1880 roku, w 1890 powstało w Berlinie pierwsze zrzeszenie, z którego w 1900 wyłonił się związek.; Hokej był uprawiany na początku w klubach piłkarskich. Z czasem jednak powstały osobne towarzystwa w Hamburgu, Wiesbaden i Berlinie
LA jako osobna dyscyplina wyłoniła się dopiero pod koniec XIX wieku dlatego pierwsze stowarzyszenia powstały dopiero w 1891; W 1891 powstało również I stowarzyszenie ciężkiej atletyki
· Turystyka rozumiana jako rodzaj aktywności ruchowej pojawiła się w poł. XIX wieku; 1869 powstało w Berlinie Niemieckie Towarzystwo Alpinistyczne; Oprócz turystyki górskiej rozwijała się również piesza i kolarska; Piesza szczególnie popularna w towarzystwach turnerskich Zrzeszenia robotnicze: 1850 I robotnicze zrzeszenie gimnastyczne w Lipsku- „wszystko przez pracę, wszytsko dla pracy”; 1893 Niem Robotniczy Zw Turnerski , w tym samym roku powstał Ogólnoniem Robotniczy Zw Kolarski „Solidarität”; 1897 Robotnicze Zjedn Pływackie
Udział w pierwszych olimpiadach: Niemcy nastawieni sceptycznie wobec ruchu olimpijskiego; Na I Olimpiadzie w Atenach 1896 roku pojawiło się 10 niemieckich gimnastyków i 3 lekkoatletów, na tych igrzyskach Niemcy wiedli prym w ćwiczen; W Londynie 1908 sukcesy odnieśli słynny Hans Braun ( brąz na 800m) oraz srebrna sztafeta olimpijska(200-200-400-800); W Sztokholmie w 1912 licząca zaledwie 26 zawodników ekipa niemiecka zdobyła 3 złote i 5 srebrnych medali, a 4 złoty medal został odebrany niesłusznie zdyskwalifikowanej niemieckiej sztafecie 4x100m
KF w krajach kręgu j.niem.
Austria; Maria Teresa wprowadza szereg reform : Reformuje administrację, sądownictwo, wprowadza szkoły ludowe i poprawia stan finansów.
Syn Marii Teresy cesarz Józef II dąży do zespolenia prowincji habsburskich w jeden organizm państwowy, podniesienia poziomu gospodarczego, podporządkowania kościoła katolickiego państwu oraz znosi poddaństwo chłopów 1781 roku. Zwiększa podatki dla uprzywilejowanych klas.
Za rządów następców Józefa II czyli Franciszka I i Ferdynanda I przodującą pozycję w państwie ma minister spraw zagranicznych Klemens Lothar Matternich, który w 1821 został kanclerzem, z którego inspiracji powstało słynne Święte Przymierze. Jego działania doprowadziły do izolacji Austrii od wpływów europejskich.
Po wydarzeniach rewolucyjnych w 1848 roku Matternich ustępuje, a cesarz Józef I po niepowodzeniach w polityce zagranicznej skupia się na polityce wewnętrznej dając więcej swobody różnym narodowościom.
W 1867 roku dochodzi do powstania austro-węgier o ustroju konstytucyjno-parlamentarnym.
Powyższe przemiany znalazły swe odzwierciedlenie w sferze kultury fizycznej i tak za czasów Marii Teresy i Józefa II kultywowane były tradycyjne ćwiczenia rycerskie takie jak: jeździectwo, taniec, szermierka, i gry w piłkę, te formy ruchowe uprawiane były też w akademiach rycerskich i szkołach jezuickich. Zaś w Akademii Wojskowej w Wiedniu stopniowo rozszerzał wachlarz ćwiczeń lekarz J. Ferro, który utworzył 1781 roku pierwszy zakład pływacki na Dunaju.
Szybszy rozwój KF w Austrii następuje po ustąpieniu Matternicha, wówczas zaczęto wprowadzać zakłady turnerskie, które wcześniej były zakazane(ustawy karlsbadzkie 1819); 1861 w Wiedniu powstaje I zakład turnerski; 1868 turnerstwo austriackie przystępuje do Deutsche Tunerschaft'u; Niezależnie od tego rozwija się sport w 1867 powstaje pierwszy klub łyżwiarski w Wiedniu. W kolejnych latach powstają następne, które za przykładem innych państw łączą się w związki , a w wielu przypadkach były one wspólne z niemieckimi np. powstałe w 1862 roku towarzystwo alpinistyczne 1873 zostaje połączone z niemieckim, a w 1882 roku powstaje wspólny związek kolarski niemiecko-austriacki. W 1874 do Austrii przywieziono narty, które popularne stały się dopiero po wydaniu książki Fristjofa Nansena o wyprawie w głąb Grenlandii na nartach w języku niemieckim w roku 1891, co sprawiło że rok później powstało w Wiedniu towarzystwo narciarskie.; 9 marca 1905 roku dzień uznawany za początek slalomu alpejskiego w Austrii ponieważ tego dnia odbyły się pierwsze zawody w Mückenkogel koło Lilienfeldu, a specyficzny teren sprawił, że stał się on w Austrii bardziej popularny niż biegi i skoki narciarski; Na terenie Austrii zaczęły z biegiem czasu funkcjonować również zrz robotnicze, a pierwszym z nich było kolarskie w Wiedniu powstałe 1893. W 1900 powstało lekkoatletyczne w Insbrucku. W 1895 cieszące się dużą popularnością turystyczne. 1890 wydano zarządzenie ministerialne o propagowaniu sportu w szkołach. A 1897 dzięki staraniom biskupa Milda stało się ono obowiązkowe.
Węgry 1796 lekarz Mihaly Kovats zaleca w „ Makrobiotik” ćw fiz na wzór GutsMuthsa; 1825 pierwszy Węgierski klub szermierczy, w 1826 węgierska szkoła jazdy konnej, w 1830 zakład pływacki w Budzie i Peszcie.; Poczynając od 1822 hr. Szechenyi propaguje wioślarstwo i organizuje wycieczki .W 1861 roku powstaje pierwszy klub wioślarski.; Lekarz Agoston Schoepf-Merei założyl zakład gimnastyki leczniczej w 1830 roku.; Józef Keresztessy w Budapeszcie zakłada Instytut Szermierczy 1864, który stał się centrum rozwoju szermierki na Węgrzech. 1868 do szkół ludowych i średnich obligatoryjnie wprowadza się w wymiarze 2 godzin tygodniowo lekką atletykę.; 1869 w Budapeszcie otworzono klub łyżwiarski a w 1875 lekkoatletyczny, który był pierwszym tego rodzaju w Europie.
W 1885 w Budapeszcie utworzony zostaje zw turnerski zrzeszający 30 towarzystw. 1886 klub kolarski w Temesvar, a w 1889 Zw Kolarski z siedzibą w Szombathley. ; W pierwszych 5 IO Węgrzy zdobyli 9 zł 11 sr i 9 br medali odnosząc największe sukcesy w pływaniu i szermierce.
Szwajcaria: W rozwoju szwajcarskiej KF dużą rolę odegrali J.J.Rousseau, który jednak większość życia spędził we Francji, Issak Iselin pisarz filozoficzny podkreślający wartość ćw fiz w ogólnym wychowaniu, lekarz z Lozanny Simon Andre Tissot, który w książce „ Rady dla pospólstwa względem zdrowia jego” wskazuje na znaczenie ćwiczeń w profilaktyce zdrowotnej i wreszcie J.H. Pestalozzi Jan Henryk Pestalozzi- ur. W Zurychu wielki pedagog, teoretyk i publicysta, stworzył postawy nowożytnego nauczania powszechnego. Swoje wskazówki wychowawcze opierał na analizie „mechanizmu natury”; Napisał „ jak Gertruda uczy swoje dzieci” , „O kształceniu ciała” i „Łabędzi śpiew”; Sformułował nowoczesne, podstawowe zadania szkoły w zakresie rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, kładąc głównie akcent na ćwiczenia fizyczne dzieci z ludu.; Dostrzegał konieczność powiązania wychowania fizycznego z innym np. społeczno-moralnym. Teza ta zyskała poparcie wielu pedagogów i zaczęto ją stosować w wielu krajach Europy.; Propagował przede wszystkim ćwiczenia wolne, wszechstronne, rozwijające organizm z pominięciem ćwiczeń na przyrządach. Głownie proste formy ruchu takie jak np.: popychanie, dźwiganie, rzucanie, kręcenie, pływanie, mocowanie się.; Zwracał uwagę na znaczenie ćw fiz w kształceniu zawodowym.
W Szwajcarii na szczególną uwagę zasługuje turystyka górska. Zachęcały do niej dzieła wielu poetów i pisarzy m.in. Albrechta von Hollera, Salomona Gessnera. Genewczyk Michel de Grast opracował pierwszą panoramę Alp, a lekarz M.A. Kappler pierwszą naukową monografię gór. 1787 wyprawa zorganizowana przez Horacego de Saussure i Jacquess'a Balmata zdobyła Mont Blanc i zapoczątkowała nowożytny alpinizm. 1863 Szwajcarski Klub Alpejski . Wraz z rozwojem turystyki rozwija się hotelarstwo i powstają pierwsze kurorty np. w Davos w 1865.
Niezależnie od turystyki rozwija się ruch gimnastyczny. Jednym z jego propagatorów jest P. Henrich Clias w 1815 zaczął nauczanie gimnastyki w Bernie i wydał „Początki gimnastyki, czyli turnerstwa”.; Do 1824 przebywał w Szwajcarii znany zwolennik turnerstwa Karl Follen.; Rozwój gimnastyki wspierali również emigranci polityczni m.in. Adolph Spiess (Bazylea), Otto Heinrich Jäger i Alfred Maul.; W 1858 uczeń Spiessa - Johan Niggler założył szwajcarską gazetę turnerską.; 1874 Robotniczy Zw Turnerski.; Oprócz turnerstwa rozwijał się sport szczególnie strzelectwo.; Od 1821 w Aarau organizowano coroczne święto strzeleckie. 1862 odbyły się I zawody wioślarskie w Zurychu, a rok później powstał klub.1880 klub piłki nożnej; 1903 zapoczątkowano w Szwajcarii rozgrywanie slalomów (Mürren);1909 powstała organizacja skautingu Pfäfinder; Emil Jaques Dalcroze - przyczynił się do rozwoju rytmiki.
Holandia: Książka J.K.A Czomjongena „Gimnastyka wszystkich stanów”; „Podręcznik anatomii i fizjologii ćwiczeń fizycznych” G.A. Allebe i D. Lubacha; „Podręcznik gimnastyki dla dziewcząt” Allebe.1862 obligatoryjne ćw fiz w szkołach w Amsterdamie, powstanie zw nauczycieli wf.1839 klub myśliwski.1840 w Dokum towarzystwo łyżwiarskie.1846 w Rotterdamie pierwszy klub żeglarski. 1847 początki nowoczesnego jeździectwa.1858 zw szermierczy. 1868 zw gimnastyczny; 1887 zw pływacki; 1889 piłki nożnej i atletyki; 1892 klub hokeja w Amsterdamie; 1891 Jeanne Ymminh zdobywa Fünffinger; Baron van Tuyll - Komitet do Spraw Gier Olimpijskich. Luksemburg: Stammer z Dusseldorfu w szkole w Athenäum prowadzi na wzór Jahna ćw turnerskie. W 1837 otwiera prywatny zakład turnerski.;1872/73 wprowadza się do szkoły realnej obligatoryjnie wf w wymiarze 2h /tyg;1888 w tym samym wymiarze dla uczniów starszych klas szkolnych. 1889 zw gimnastyczny któremu podlegał sport w skali całego państwa.
W Polsce jednym z przedstawicieli myśli renesansowej był Andrzej Frycz Modrzewski w „ o poprawie RP” poświęcił sporo uwagi na temat wf. Krytykował wych dworskie.zalecał hartowanie dzieci, przyzwyczajenie ich do prostego żywienia, uprawianie jazdy konnej. Do innych polskich pedagogów należą: -Łukasz Górnicki Dworzanin Polski w nim ukazał wizerunek idealnego człowieka charakteryzujący się wysokim poziomem umysłowym i sprawnością fiz-Sebastian Petrycy dr i prof medycyny w Ak Krakowskiej uważał, że ruch jest konieczny już od najmłodszych lat. Był zwolennikiem idei Arystotelesa-eksponował nadrzędność kształcenia moralnego i umysłowego, któremu podporządkowane byłoby wf. -Mikołaj Rej „ żywot człowieka poczciwego” tym dziele zobrazował jak należy wychowywać dziecko. porady dietetyczne dla matek, zalecenia łagodnego traktowania dziecka i wykorzystywania zabaw w procesie nauczania. -Wojciech Oczko : „ Cieplice” i „ O różnych przypadłościach ciała ludzkiego” były one napisane w języku polskim a nie, jak wszystkie inne dzieła z tego okresu, po łacinie. WI opisał zdrój leczniczy i jego właściwości. W II radził stosować zasady metodyczne tj. stopniowania trudności i natężenia ćwiczeń Zwrócił uwagę na higienę, którą widział jako podstawowy warunek zachowania zdrowia. Myśl pedagogiczna w Polsce była rozumiana i wprowadzana w życie. Polacy wypowiadający się na temat WF i jego roli w procesie wychowania poglądami swymi nie odbiegali od pogladów czołowych humanistów europejskich. Problemy WF w poglądach i praktyce w Oświeceniu W okresie odrodzenia zaczęto uważać WF jako integralna cześć edukacji młodych ludzi, zaczęły powstawać pierwsze programy powszechnego wychowania dla dzieci, jednolitego dla wszystkich warstw. Jednym z orędowników tej idei był Jan Kamieński który uważał że o rozwój fiz dziecka powinno się dbać już podczas okresu płodowego oraz że szkoła powinna być dostosowana do potrzeb rozwojowych dziecka. Tematem wf młodzieży żywo zainteresowany był Johan GutsMuths rozwijał on działalność praktyczna i teoretyczną w zakresie wf. Był autorem prac które wytyczyły metody wf (Gimnastyka dla Młodzieży, Gry dla ćwiczenia i wypoczynku ducha, Sztuka pływania) Analogiczna działalność prowadził Urlich Vieth który napisął Encyklopedie ćwiczen fizycznych w których podzielił ćwiczenia na proste i złożone. Działalność KEN KEN wprowadził specjalny rozdział do ustawy poświecony wyłącznie edukacji fizycznej. KEN nie ograniczał się tylko do stwierdzania ważności potrzeb ćwiczeń fizycznych w procesie wychowania. Wprowadził WF do wszystkich szkół sobie podległych, zalecał je szkołą prywatnym jak i pensjom. Za wf byli odpowiedzialni dyrektorowie, prowadzili zajęcia i organizowali gry i zabawy podczas rekreacji. KEN zwróciła uwagę na konieczność nauki pływania oraz wprowadziła w szkoła ćwiczenia wojskowe (biegi, marsze, gonitwy, szermierka,) Te proste ćwiczenia weszły do programów szkolnych w szkołach jezuickich i pijarskich a zwłaszcza w szkołach KEN. KEN zwracał uwagę na higienę uczniów, budynków Działalność Jędrzeja Śniadeckiego Napisał rozprawę O fizycznym wychowaniu dzieci w tej pracy Śniadecki po raz pierwszy w Polsce formułuje podstawowe prawa rządzące procesem fizycznego i psychicznego rozwoju człowieka i w naukowy sposób uzasadnia potrzebę ćwiczeń fizycznych . Uzasadnia on potrzebę jednoczesnego kształcenia cech fizyczny j psychicznych młodego człowieka.
...