HMP, wykład 5

14.11.2013

Sprawiedliwość: wymienna i rozdzielcza.

WYMIENNA

Sprawiedliwość, która dotyczy relacji między jednostkami, jest oparta o zasadę arytmetycznej równości. Odnosi się do najczęściej występujących relacji: świadczenia usług i relacji kupna-sprzedaży. Wg Tomasza za sprzedaż danego dobra nie można wziąć więcej niż wyniósł koszt jego produkcji. Tomasz nie definiuje co to jest godziwy zysk. W zasadzie nie powinno się pobierać odsetek  Tomasz mówi, że jest to niedopuszczalne, ponieważ jest to cena za użytkowanie. Dopuszcza jednak wtedy kiedy, ktoś pożycza pieniądze a z tych pieniędzy korzysta.

ROZDZIELCZA

Odnosi się do relacji: jednostka – społeczeństwo, jednostka – państwo. Jest oparta o zależność geometryczną. Nie ma znaku równości. Ile człowiek włożył do dobra wspólnego tyle jest wart. Nie możemy tutaj mówić, że wszyscy są równi. Z natury tez jesteśmy różni.

• Czym jest sprawiedliwość?

W języku potocznym – problem. Wg św. Tomasza – sprawiedliwość to stała dyspozycja woli, by każdemu oddać to co mu się słusznie należy. Dyspozycja woli – decyzja świadomości. System sądowniczy bierze ten element pod uwagę!

Arystoteles: idzie za nim zwolennik gospodarowania. Celem zagospodarowania jest zaspokojenie, aby zaspokoić potrzebę, a zysk jest tylko skutkiem ubocznym.

U św. Tomasza nie występuję egoizm jest altruizm.

Nie odrzuca on pieniądza, ponieważ gospodarka tego wymaga.

Funkcja bogacenia się – doktryna liberalna

Oparcie gospodarowania o rodzinę – św. Tomasz zwolennik, tak jak Arystoteles.

Państwo ma na celu pomóc człowiekowi w dążeniu do celu. Człowiek ma prawo być szczęśliwy na ziemi, a państwo ma stworzyć do tego warunki. Arystoteles – uważał, że człowiek może żyć w każdym ustroju i to od człowieka zależy jaki ustrój chce wybrać. Wg Tomasza – uważa, że tylko zasada, istota i prawo do rządzenia pochodzi od Boga. Władza jest wszędzie. Tomasz uważa, że jeśli ludzie dobrze żyją w monarchii, demokracji to uważa, że to jest OK., jeśli jest dobrze i nie dzieje się źle. Monarchia jest do przyjęcia dopóki się nie popsuje, dopóki nie nastąpi tyrania. Pierwsza legitymizacja władzy jest boska a druga już społeczna. Są 2 drogi zdobycia władzy: sposób zdobycia – przemoc, przekupstwo (nielegalne). Sprawowanie władzy – dla Tomasza jest to tyran a tyrania jest zła. Tomasz mówi, że są granice posłuszeństwa i że człowiek nie musi robić tego co każe mu władca, bo ma prawo do własności. Jeśli ktoś się nie sprzeciwia złu to grzeszy.

PAX I OROLO: pokój i porządek.

Dwa sposoby powstawania władzy: prawny i bezprawny.

PRAWNY

• Z objawienia bożego

• Ze zgody ludu

BEZPRAWNY

• Przekupstwo

• Przemoc

• Podstęp

Św. Tomasz wprowadził: zakazy i nakazy prawno-naturalne. Wynikają one z prawa naturalnego:

• Nakaz zachowania życia, z którego wynika zakaz zabójstwa i samobójstwa. Człowiek w sposób instynktowny powinien bronić swojego życia jak zwierzę . Jest biologiczny.

• Nakaz przedłużenia gatunku (konieczność założenia rodziny). Biologiczny.

• Nakaz dochodzeń do prawdy. W swojej naturze mamy zdolność do orientowania się w świecie. Chcemy wiedzieć jak świat funkcjonuje, jak powstała ziemia. U św. Tomasza nie ma sprzeczności między wiedzą a wiarą. Nasze dążenie do wiedzy nie jest sprzeczne z nasza wiarą. In vitro – działanie sprzeczne z naszą wiarą.

Relacja państwo – Kościół – zwierzchność władzy duchowej nad władza państwową.

Heretycy – papież ma władze tylko nad chrześcijanami.

* * * * * *

Anglia – bitwa pod Hastings 1066, Wilhelm Zdobywca. Zdobywa on wyspy, które wcześniej były pod panowanie rzymskim. Przejęto od Rzymian zgromadzenie Witanów. Po podbiciu tych wysp Wilhelm myśli, że jest władca wszystkich tych dób, rozdawał je swoim rycerzom, a dla siebie zachował jak najwięcej. Był właścicielem największych dóbr i żaden z jego wasali nie mógł mieć więcej ziemi od Niego. Ziemie te były rozrzucone po całym kraju, żaden hrabia nie miał zbitych ziem (wyjątek przy granicy z Szkocją). Tylko po to aby temu hrabiemu było trudniej do zdobycia grup żołnierzy którzy sprzeciwili by się królowi. Stworzył księgę strasznego sądu. Nie złożył przysięgi lennej.