HMP, wykład 4
7.11.2013
* Dlaczego powstało państwo?
Wg św. Augustyna – gdyby nie grzech to państwa by nie było. Zła powinno nie być, powinno być państwo rajskie. Państwo jest karą za grzechy.
* Po co?
Do karania grzeszników. Nie ma państwa idealnego, zawsze są jakieś uciążliwości.
Konserwatyści przejęli myśl Augustyna – po grzechu pierworodnym jesteśmy skazani na uciążliwości.
Św. Augustyn – państwo to instytucja, aparat przymusu. Każda władza pochodzi od Boga, władca został zesłany przez Boga. Jeśli dobry to spoko, a jeśli zły (tyran) to jest to kara.
* Czy mamy prawo do buntowania się przeciw tyranowi?
Augustyn nie dopuszczał przeciwstawienia się władcy. Władca pogański – dla chrześcijan. Bierny opór, wtedy kiedy władca dobry nakazuje i upublicznia rozszerzanie grzechu. Nie wykona poleceń władcy, ale nie ukazuje publicznie.
PROBLEM NIEWOLNICTWA
Niewolnik – nie potrafi decydować o sobie, jest jak dziecko.
* Augustyn, popiera czy odrzuca?
Prawo Rzymskie – jest prawną i legalną instytucją państwa. Jako chrześcijanin – Bóg stworzył na swój wzór. Akceptuje niewolnictwo zewnętrzne, oddziela niewolę duchową od wewnętrznej. Interesuje nas to co wewnętrzne. (wg M. Lutra – niewola wewnętrzna najgorsza)
PROBLEM WŁASNOŚCI
Wspólny władca etc. Realizacja komunizmu jest niemożliwa. Jedynym właścicielem wszystkich dóbr jest BÓG. Moje ciało tez nie należy do mnie tylko do Boga. Jest on wszelkim właścicielem (Tomasz z Akwinu rozszerzył tą koncepcję), obowiązkiem jest dzielenie się (bogatego). Bóg stworzył ziemię dla wszystkich po równo.
KONCEPCJA PRAWA
Prawo wieczne (boże) – lex aeterna
Prawo naturalne – lex naturalis
Prawo ludzkie – lex humanum
LEX – nauka albo system norm prawnych (np. prawo ludzkie)
IUS – prawo w znaczeniu: zasada, reguła, prawidło (np. prawo naturalne, prawo wieczne)
Augustyn i Tomasz używają LEX do wszystkich 3 praw.
Św. Tomasz wyróżnia:
Prawo wieczne – jest niezmienne, jest wyrazem doskonałości, odnosi się do wszystkiego: ludzi, natury, kosmosu, zwierząt, Aniołów. Widzialna i niewidzialna harmonia. Boski rozum, absolutnie doskonałe. Nie ma rzeczy przypadkowych! Człowiek nie może tego prawa zmieniać.
Prawo naturalne – percepcja prawa Bożego w naturze człowieka. Augustyn – w duszy i sercu a Tomasz – odbicie prawa bożego w rozumie (intelekt) człowieka poprzez instynkt. Człowiek w dwojaki sposób i w duszy i w sercu ale też w intelekcie ma odruchu, gdzie broni się jak zwierzę Daje nam prawo zabicia w obronie własnej. Jest niezmienne, bezwzględne i absolutne. Prawo ludzkie musi być podporządkowane prawu naturalnemu.
PRAWO BOSKIE POZYTYWNE – to co zawarte w pismach Kościoła, to co spisane. Prawo kanoniczne, ojcowie i doktorzy kościoła. To co wychodzi z Kocioła i ten kto to łamie – grzeszy. Nie pochodzi od Boga ale od Instytucji.
Prawo ludzkie – różnica. Dla Augustyna to to samo co prawo pozytywne i prawo ludzkie. Prawo spisane, wydane przez jeden uprawiony organ promowane. Augustyn – to prawo co wydaje kraj. Tomasz – to prawo co wydaje kraj, to prawo zwyczajowe, to co my tworzymy. Prawo niespisane (np. zachowania) dla Tomasza prawo niepisane to najważniejsze. Kiedy nie jest zgodny z prawem naturalnym chrześcijanin nie powinien respektować tego prawa.
Św. Tomasz (1225 – 1274) – doktor Kościoła, określany jako „wół” (ponieważ miał dużą posturę). Został on przez Kościół wykorzystany. Doktryna służyła kościołowi ale dla niego nie pisał. Zajmował się wszystkim. Doktryna ta jest intelektualna i hierarchiczna. Zbudowana na innej podstawie antropologicznej. Dla niego człowiek to istota rozumna, jest istotą wolną, bo Bóg go tak stworzył.
UCZYNKI ŁASKA (wizja Tomasza)
UCZYNKI ŁASKA (wizja Augustyna)
Stwierdzenie Tomasza: „wiedza nie jest w sprzeczności z wiarą”
Intelektualizm – wszystko ma jakiś cel, nic nie jest przypadkowe. Człowiek może twego nie rozumieć.
Hierarchiczność – hierarchia – porządek racjonalny, który u podstaw ma rozum, nie ma przypadku. Wg Tomasza do stanu duchownego może iść każdy. Nie wolno nikomu stracić oporu. Kościół władza jako element hierarchiczności. Tomasz powołuje się na Arystotelesa. Państwo – twór naturalny. Mamy prawo być szczęśliwi na ziemi. Tomasz docenia rzeczy naturalne, cielesność. Nie ma niczego złego w bogaceniu się.
KONCEPCJA SPRAWIEDLIWOŚCI wg Tomasza (rozbudowa)
Dwa rodzaje:
Wymienna
Rozdzielcza
Sprawiedliwość jest cnotą.
Starożytność – jedna z wielu cnót. Dla Tomasza – super cnota, która skupia wszystkie inne cnoty. Sprawiedliwość na ziemi ma charakter względny, człowiek nie uniknie kary ani nagrody.