Temat: Przedstawienie tematyki poznanych pieśni Kochanowskiego.
Wstęp.
Środki artystyczne w pieśni „Nie porzucaj nadzieje”.
Środki artystyczne w pieśni „Serce roście”.
Podsumowanie.
Obydwie znane mi pieśni Jana Kochanowskiego - „Serce roście” i „Nie porzucaj nadzieje” , obfitują w środki artystyczne mające na celu pokazanie odbiorcy (czytelnikowi) refleksji autora. Już pierwsze zwrotki przekonują nas do zachowania postawy nie pozbawionej nadziei i do czerpania z życia jak największej radości. W mojej pracy postaram się pokazać na przykładach, których nie brak w obydwóch pieśniach, jakie znaczenie dla całego ich wyrazu mają zastosowane środki artystyczne.
Pieśń „Nie porzucaj nadzieje” można zaliczyć do liryki apelu, podmiot liryczny zwraca się do nas z apelem o nietracenie nadziei, bez zważania na to w jak ciężkim położeniu się znaleźliśmy. Jan Kochanowski zastosował tutaj różnorodne środki stylistyczne, poprzez które wywiera wpływ na odbiorcy, takimi środkami są formy rozkazujące, które wzywają do odpowiedniego działania. Zbudował również nakaz by przedłożyć wartości wspólne nad wartościami osobistymi. Pieśń ta dzieli się na siedem zwrotek. Dwa pierwsze wersy każdej ze zwrotek mają po siedem sylab, zaś dwa kolejne po jedenaście. Występują także rymy gramatyczne (zachodzi, przychodzi), niegramatyczne (świecie, plecie),parzyste (układ AABB), zewnętrzne, dokładne, żeńskie. Spotykamy także apostrofę: „Nie porzucaj nadzieje Jakoć się kolwiek dzieje”, w której podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do nas. Kolejnymi środkami artystycznymi występującymi w wierszu są: metafora - „ Radość się z troską plecie”, uosobienie – „Patrzał na lasy, Jako na zimne czasy”, przerzutnia – „Jako prze zimne czasy Wszystkę swą krasę drzewa utraciły”, zastosowana w celu zaakcentowania wypowiedzi bądź zwiększenia dynamiki. Często też powtarzają się epitety : „słońce ostatnie ”, „piękny dzień”, „rozliczne barwy” ,„zimne czasy”, „szczęście wszelakie”. Oprócz tych środków stylistycznych w utworze znajdujemy przenośnię „ Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi To da, to weźmie, jako się jej widzi”; animizacja „Po chwili wiosna przyjdzie, Ten śnieg z nienagła zyjdzie”. Jak widać, pieśń ta bogata jest w wiele środków artystycznych, które sprawiają, że utwór ten taje się bardziej wyrazisty.
Kolejna pieśń Jana Kochanowskiego „Serce roście” również obfituje w wiele środków stylistycznych. Wiersz ten jest wierszem stroficznym i składa się również z siedmiu zwrotek, z których każda ma po cztery wersy. Napisany został dziesięciozgłoskowcem, czyli jest sylabiczny. Średniówka występuje po czwartej sylabie (4 + 6). W pieśni są także rymy zewnętrzne, parzyste (styczne) o układzie (AABB), żeńskie, dokładne, gramatyczne i niegramatyczne. Podobnie jak w poprzednim utworze spotykamy takie środki stylistyczne jak metafora „serce roście”, apostrofa „Nie gardź moim chłodnikiem chruścianym”, epitety „gołe lasy”, „polne łąki”, „czystej wodzie”, „ciosane łodzie”, „obiad obfity”, „dobra myśl”, „wóz najcięższy”, „wiatr zachodny”. Fragment „Lody zeszły, a po czystej wodzie Idą statki i ciosane łodzie” przedstawia aż trzy różne przykłady śródków artystycznych – animizację, przerzutnię i przenośnię.
Podsumowując , Jan Kochanowski zastosował wiele środków artystycznych w obydwóch pieśniach. Nadają one utworom charakteru i rozjaśniają wgląd w świat stworzony przez podmiot liryczny. Mnogość tych środków sprawiła, że obydwa utwory stały się jeszcze bardziej przyjemne w odbiorze.