Socjologia miasta 6.10.2015

Literatura:

Jałowiecki, Szczepański „Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej”

Mayer „Socjologia i przestrzeń miejska” PWN

Wiejskość: małe gminy, niewielka wielkość zatrudnienia, przewaga zajęć rolniczych, bliskość przyrody, homogeniczność ludności, niewielka stratyfikacja i ruchliwość oraz przewaga osobowych i nieformalnych więzi społecznych

Miejskość: wielkie jednostki osadnicze, duża gęstość zaludnienia, zajęcia prawie wyłącznie nierolnicze, oddalenie od przyrody, heterogeniczność ludności, silna stratyfikacja i duża ruchliwość, oraz formalne wtórne więzi

Fazy rozwoju osadnictwa:

Faza I pierwsze jednostki osadnicze (ok 12 tys lat temu)

Faza II powstanie dychotomii miasto – wieś (X wiek – średniowiecze)

Faza III okres absolutyzmu (XVI wiek) miasta – ośrodki władzy

Faza IV nowoczesność (XX wiek) – upowszechnienie kultury miejskiej

Modele układu przestrzennego miast:

Pierwsze miasta powstały w epoce brązu tzw kultura mykeńska około 1700 roku nie miały szczególnego układu dopiero później zaczęto tworzyć miasta wg pewnych wzorów.

1. System happodamiejski - powstał w I poł. V w.p.n.e w Grecji przez Hippodamosa z Miletu po raz pierwszy przestrzeń miejska została zaprojektowana, uważał, że miasto powinno być podzielone na części: północ, południe, wschód, zachód, centrum (tzw.agora), w centrum powinny się znajdować wszystkie ośrodki kulturalne, m.in. świątynie, teatry, itp. miasto powinno mieć kształt kolisty i tworzyć wzór uporządkowanej siatki

2. Miasto rzymskie (Rzymski Obóz Wojskowy) miasto powinno zawierać pewną oś płn. - poł. (tzw cardo) oraz wsch. - zach. (decymanus) wg rzymskiej myśli urbanistycznej zawartej w księdze napisanej przez Witrywiusza „O architekturze ksiąg 10” ulice powinny rozchodzić się w sposób promienisty (Paryż – idealna siatka)

Miasto w myśli filozoficznej i socjologicznej:

• Platon (miasto – państwo (polis))

• Arystoteles („Polityka”)

• Herbert Spencer, Georg Simmel, Durkheim, Max Weber (typy idealne)

Definicje miasta:

• Ernest W. Burgest – miasto jest układem stref koncentrycznych, zaaranżowanych jedna w drugiej i posiadających wspólny i najważniejszy w mieście dystrykt biznesu (szkoła chicagowska)

• Florian Znaniecki – całość nieprzestrzenna, humanistyczna, realizująca się w doświadczeniu i działaniach ludzkich (inaczej:wspólnota myśli, ideii)

• Aleksander Wallis – miasto jest systemem złożonych z podsystemów – urbanistycznego i społecznego, cechy miasta wg Wallisa:

  • wykształcone społecznie centrum (urząd miasta, sklepy, zabytki)

  • prestiżowo – funkcjonalnie zróżnicowanie architektury (budynki mogą być wyższe – niższe, mniej - lepiej udekorowane itp.)

  • silne zróżnicowanie i duże możliwości rozwoju przestrzeni (huta > centrum handlowe)

  • ponadlokalne funkcje

13.10.2015r.

Temat: Szkoły ekologiczne i neoekologicze w socjologii miasta

Chicago – mieszanina ludzi z różnych części świata. Polacy byli rozproszeni w przeciwieństwie np. do chińczyków (China Town). Wraz z rozwojem miasta zaczęły się pojawiać patologia, prostytucja, przestępczość. Powstanie wydziału socjologii (1892) na czele z Albionem Small i z udziałem Robert Ezra Park, Ernest Watson Burgess (koncepcja miasta), William Isaac Thomas, Florian Znaniecki (Chłop polski w Ameryce i w Europie)

Ważne daty:

1892 – pierwszy wydział socjologii

1915 – 1940 – okres świetności szkoły naukowej

1915 – praca Parka „The City”

1918 – 1920 – książka Williama Thomasa „Chłop polski”

1921 – podręcznik socjologii

Ekologizm – sposób zajmowania przestrzeni w środowisku, związek z przestrzenią.

Nurty szkoły chicagowskiej:

• nurt ekologiczny – problemy przystosowania się do przestrzenii, adaptacji

• nurt kryminologii społecznej – problemy dezorganizacji życia społecznego

Cele nurtu ekologicznego

1. prowadzenie badań monograficznych

2. konstruowanie ogólnych zasad ogólnej teorii społeczeństwa

Główne pojęcia nurtu ekologicznego:

• walka o byt, sieć życia – ludzie walczę o przestrzeń tak jak rośliny i zwierzęta

• idea adaptacji zbiorowej - ludzie walczą w przestrzeni o najlepsze miejsca, wygrywają te jednostki, które mają największe zasoby ekologiczne

• więzy symbiotyczne – najbardziej prymitywne więzi łączące się jedynie z przetrwaniem

• obszary naturalne, ekonomiczne i kulturowe:

  • on – przestrzenie wyodrębnione z całego miasta, które mają podobną zabudowę, np. osiedle

  • oe – związane z wymiana towarów i usług

  • ok – miejsca skupiające ludzi o podobnej kulturze

Koncepcja Ernesta Burgessa: miasta mają układ koncentryczny, w środku jest strefa biznesu i władzy (banki, firmy ubezpieczeniowe, koncerny), w strefie drugiej jest przemysł lekki i mieszkańcy (robotnicy niewykwalifikowani, budynki jednopokojowe, zdewastowane, studenci, złodzieje, prostytutki) w strefie nr 3 – duże mieszkania, , siła robocza, strefa nr 4 – osoby o najwyższych dochodach, rezydencje, mieszkańcy klasy średniej, strefa nr 5 – strefa imigrantów.

Model Hoyta -

Model Ullmana i Harrisa -

Pojęcia agolmeryzacyjne:

1. Centralizacja - proces skupiania się jednostek i grup w danej przestrzeni miejskiej.

2. Koncentracja – podobne jednostki i grupy skupiają się niedaleko siebie.

3. Segregacja – pewne grupy funkcjonują osobno w mieście, np. getto.

4. Inwazja – przemieszczanie się jednostek o niższym statusie do pewnych dzielnic, rozpoczyna cykl sukcesji.

5. Sukcesja- całkowite przejęcie części miasta lub dzielnicy w porównaniu do poprzedniej.

Nurt kryminalistyczny w szkole chicagowskiej:

• badania nad przestępczością – nadzorował Burgess

• sporządzono mapy przestępczości nieletnich i wskazywano obszary dezorganizacji społecznej

Metody badawcze szkoły chicagowskiej:

• materiały: geograficzne, demograficzne, sądowe, itp. wszelkiego rodzaju statystyki

• metoda dokumentów osobistych, studium przypadku, metoda biograficzną, a także obserwację w tym uczestniczącą

• mapy sąsiedztwa i mapy problemów społecznych

Osiągnięcia szkoły:

• podręcznik Parka i Burgessa „Wprowadzenie do Socjologii”

• Przestrzenny model życia społecznego

• monografie – najdokładniejszy etnograficzny obraz środowiska miejskiego

• poszerzenie wiedzy o dezorganizacji społecznej w miastach

Zarzuty stawiane szkoły chicagowskiej

Szkoła nie stworzyła spójnego systemu teorii socjologicznych, ale luźny zlepek ideii, koncepcji, itp.

20.10.205

Temat: Miasto. Centrum miasta – wizja kulturalistyczna.

Szkoły kulturalityczne:

1. Florian Znaniecki - „Miasto w świadomości obywateli” 1931 na podstawie Poznania, „Podstawy socjologii ludzkiej” - powstał tylko szkic

Miasto – jest to całość nieprzestrzenna, humanistyczna, realizująca się w doświadczeniu i działaniu ludzkim (miasto to wspólnota ducha).

Badać miasto to analizować jego zindywidualizowany odbiór, odczytywać wartościowanie.

Współczynnik humanistyczny w badaniach miasta – miasto należy badać poprzez opinie odczucia ludzi w nim mieszkających.

Aleksander Wallis (Informacja i gwar. O miejskim centrum. 1979)

Centrum w mieście – w USA to jest zazwyczaj główna ulica (ze względu na to, że powstały później), np. Broadway

Centrum – o kluczowym znaczeniu dla społeczności miasta, skupiający najważniejsze procesy życia publicznego, wielofunkcyjny, położony u zbiegu różnych szlaków komunikacji, obszar o najitensywniejszej zabudowie, największy ośrodek pracy, brak funkcji mieszkalnej powoduje, że ta jest mniej kontrolowana

Śródmieście – występuje głównie w starych miastach (średnich i wielkich), powstaje w wyniku rozwoju przestrzennego miast, np. Gliwice ( górne wały, kościuszki, itp.), nowe miasta: Tychy, Jastrzębie Zdrój, skupia najcenniejsze zabytki i budowle, najważniejsze instytucje publiczne, stare dzielnice mieszkaniowe.

Społeczne funkcje centrum:

• proces metabolizmu informacyjnego (BOS, radio i telewizja, kawiarnie i restauracje)

• proces obcowania z wartościami (stylowe budynki, pomniki, muzea)

• proces poszukiwania potwierdzania swojej społecznej tożsamości i identyfikacji (poczucie odrębności)

• proces integracji na różnych poziomach społecznego podsystemu miasta (poczucie tożsamości)

Obszar kulturowy – jest to określona funkcjonalnie przestrzeń, które jest przedmiotem intensywnej i długotrwałej interakcji między skupionym na niej zespołem wartości materialnych, estetycznych i symbolicznych, a konkretną grupą (społecznością) wg Wallisa

Najważniejsze obszary kulturowe wymieniane przez Wallisa:

• mieszkanie

• świątynia

• centrum miasta

Co łączy obszary kulturowe:

• określona społecznie – przestrzenna całość

• stałość podstawowych parametrów przestrzeni, np.

• kumulacja wartości materialnych i symbolicznych

• obecność trzech czasów: przeszłego, teraźniejszego, przyszłego, np. choinki

• wielofunkcyjność

Które przestrzenie mają szansę stać się obszarami kulturowymi ?

• przestrzenie otwarte - miejskie parki i ogrody, fragmenty zabytkowego śródmieścia, itp. (grób Morrisona, pomnik Kiepury, pomniki Jana Pawła II)

• przestrzenie zamknięte – kawiarnie, np. Jama Michalika, Pod Baranami, galerie, filharmonia

Szata informacyjna miasta – funkcje:

• instrumentalne, np. tablica z nazwą ulicy

• estetyczne, np. zabytkowe napisy na murach

• poznawcze, np. tablice pamiątkowe

• ideologiczna, np. plakaty komunistyczne

Miasto jako palimpsest:

• ponownie wykorzystany materiał piśmienniczy

• zanik pamięci po upojeniu alkoholowym ;d

Miasto jest zapisywane przez kolejne pokolenia.

np. Dworzec kolejowy w Paryżu (obecnie muzeum), Kościół w Berlinie (obecnie muzeum), Piłsudski i motyl Ondraszek

27.10

Przestrzeń jako kategoria socjologiczna

• przestrzeń jako czynnik który determinuje życie społeczne (Durkheim)

• przestrzeń to kwestia pewnego doświadczenia (starożytność – idea, epoka preindustrialna – rezultat pracy (stopa, morga), epoka przemysłowa – narzędzie polityki, manipulacji, epoka poprzemysłowa – przestrzeń służy realizacji dążeń indywidualnych i zbiorowych (Lefebvre)

• przestrzeń euklidesowa – to przestrzeń fizyki klasycznej (Newtonowskiej), jest to trójwymiarowa przestrzeń płaska (niezakrzywiona)

• przestrzeń nieuklidesowa – zaprzeczenie euklidesowej, np. fraktale

Pojęcie przestrzeni społecznej

1. Sens metaforyczny – przestrzeń jako sieć wzajemnych relacji

2. Odniesienie do przestrzeni fizycznej

   1. terytorium współwystępujące tu cechy społecznej i przestrzennej

   2. miejsce wytworzone przez grupę społeczną któremu nadała ona znaczenie, np. siłownia na powietrzu

Cechy przestrzeni społecznej

• jest społecznie wytworzona, charakteryzują ją ludzkie działania (przestrzeń wypoczynku, rekreacji)

• posiada wartość ekonomiczną (banki, instytucje finansowe)

• posiada wartość symboliczną (kościoły, meczety, itp)

Przestrzeń i miejsce (Yi-Fu Thuan)

• przestrzeń jest nieograniczona, nieoswojona niebezpieczna (wolność)

• miejsce to uczłowieczona przestrzeń, należąca do kogoś (bezpieczeństwo)

Utopie i heteroutopie ( Michael Foucault)

• utopie to miejsca nierealne, idee

• heterotopie – anty – miejsca istniejące w realnym świecie, powstają w wyniku nałożenia się różnych miejsc i utopii (np. muzeum – nałożenie różnych czasów), o cechach zmiennych (np. dworzec kolejowy)

Przestrzeń antropomorficzna

1. Oś góra – dół, np. zamki, pomniki na podestach,

2. Oś prawo – lewo, np. siedzenie po prawej stronie

3. Oś tył i przód – stare kamienice

Rodzaje przestrzeni:

• miejsce – określony punkt w przestrzeni, np. miejsce urodzenia, miejsce spotkania wiąże się z jakimś wydarzeniem

• obszar – może mieć granice ale nie musi, może mieć właściciela ale nie musi (obszarnik), nieco większa przestrzeń niż miejsce

• terytorium – zamiennie ze słowem przestrzeń, zawsze ma granice, zawsze ma właściciela, jest większe niż obszar,np. państwo, zakład pracy, działka, gangi

• środowisko – ludzie z którymi spędzamy czas, np. środowisko artystyczne (teatry, kawiarnie, filharmonia)

• krajobraz – kompleks budynków, terenów, obiektów, np. krajobraz śląski

• ojczyzna – ojczyzna ideologiczna i obecna

Podziały przestrzeni:

• publiczno – prywatna

• zamknięta – otwarta

• sakralna – świecka

Przestrzeń przepływów (Manuel Castells)

odwołuje się do technicznej i organizacyjnej możliwości równoczesnego działania poza granicami fizycznej, bezpośredniej bliskości,np., facebook, portale informacyjne

Przestrzeń wirtualna

przestrzenie relacji międzyludzkich, są odzwierciedleniem świata rzeczywistego, np. sklepy internetowe

3.11

Przestrzeń znacząca – humanistyczne spojrzenie na miasto

• Socjologia życia codziennego

  • symboliczny interakcjonizm

  • etnometodologia (spojrzenie oczami innych ludzi)

  • dramaturgizm (miasto to scena, aktorami są jego mieszkańcy)

  • socjologia fenomenologiczna (świat jest wytworem ludzi)

• Nurt semiologiczny – nauka o znakach (Umberto Eco)

  • miasto jako system znaków (koncepcja Kevin Lyncha)

Socjologia życia codziennego – pytania badawcze

1. Czym jest dla mieszkańca miasto/osiedle ?

2. Jakie są związki emocjonalne z miastem/osiedlem ?

3. Jak ocenia symbolikę miejską, szatę informacyjną ?

4. Jakie są rytmy miasta/ulicy dobowe, tygodniowe, roczne ?

Nurt semiologiczny:

• Semiologia – nauka o znakach

• Znak jest bodźcem uruchamiającym obraz (generator znaczenia)

• Forma znaku – znaczenie – treść

• róże – uczucie (zestawione razem dały znak)

Przestrzeń znacząca – przestrzeń ma określony sens, coś „znaczy” dla ludzi; zawiera wiele odczytywalnych znaczeń, np. przestrzeń leśna dla trapera bądź biologa; przestrzeń „mówi” językiem symboli, przestrzeń sakralna.

Percepcja (postrzeganie)

Informacje ulegają filtrowaniu

Filtry:

• zmysłowy

• czynniki psychologiczne (pociąg), kulturowe (zasób wiedzy), społeczno-ekonomiczne (tradycje kulturowe)

• kody komunikacyjne, człowiek myśli pojęciami (tympanon, fronton)

• efekt → uproszczony obraz rzeczywistości

Umberto Eco:

• typologiczne:

  • typy społeczne (szpital, willa, zamek, plc itd.)

  • typy przestrzenne (świątynie o planie krzyża, plan otwarty, labirynt)

• kody syntaktyczne (związane ze strukturą budowli): sklepienia, łuki, kratownice, belki, itd.

• kody semantyczne (większe elementy o pewnych funkcjach): dach, schody okna, itp.

  • ideologie mieszkalne: stołówka sala zebrań, strefa dzienna i nocna

Tworzenie klasyfikacji kodów porządkujących przestrzeń →

Waloryzacja (wartościowanie)każda przestrzeń jest oceniana przez ludzi, przedmiotem oceny nie jest rzeczywistość ale jej obraz jaki mamy w świadomości.

Ład przestrzenny wg Szczepańskiego

Ład urbanistyczno – architektoniczny

• zwarte, uporządkowane, czytelne, niska zabudowa/rozproszona, chaotyczne, nieczytelna, wysoka zabudowa

Ład funkcjonalny

• nasycenie infrastrukturą społeczną i dobre jej funkcjonowanie

Ład estetyczny

• ładne, czyste, radosne, stylowe, mnogość elementów malej architektury (ławki, stoły, itp.)

Ład psychospołeczny

• dobre stosunki sąsiedzkie, dobra dzielnica, poczucie bycia u siebie

Ład ekologiczny

• zdrowe otoczenie, bezwietrzne, ciche, nasłonecznienie, brak przemysłu

Przyswajanie przestrzeni

• Jest to proces uznawania przestrzeni za własną

• Zależy od cech biologicznych i wykształcenia

24.11.2015

Temat: Rozwój przestrzenny miast.

Fazy cyklu życia miejskiego wg Klassena

1. Urbanizacja – proces tworzenia się miasta, rozwoju miast, swój szczyt miał w średniowieczu związane z przenoszeniem się ludności ze wsi do miast oraz nadwyżką żywności, największe Florencja i Wenecja, składa się z 4 płaszczyzn:

   1. Demograficzna – te elementy urbanizacji które są związane z narastaniem liczby ludności w mieście.

   2. Przestrzenna – powiększanie się terenów które zajmuje miasto.

   3. Społeczna – zmiana stylu życia.

   4. Ekonomiczna – wzrasta liczba ludności która pracuje w zawodach pozarolniczych.

Wskaźniki urbanizacji ?

2. Industralizacja – nowe technologie, nowe miejsca pracy, tanie miejsca pracy, przeludnienie wsi, poprawa warunków życia → przyrost naturalny, brak patentów, brak kar za niszczenie środowiska, np. miasta widma.

3. Suburbanizacja – proces przenoszenia się ludności z centrum na obszary peryferyjne, czynniki które na to wpływają:

   1. Degeneracja miast (hałas, zanieczyszczenia, niebezpieczeństwa)

   2. Idea posiadania swojego domu (konsumpcjonizm - media)

   3. Ceny mieszkań (na przedmieściach są tańsze – polityka państwa, gminy)

   4. Wzrost motoryzacji, mobilności ludności.

4. Dezurbanizacja – rozlewanie się miast, granicą jednego jest drugie, ucieczka mieszkańców na obszary peryferyjne, np. Katowice, Los Angeles, kierunki zmian:

   1. powiększanie się obszarów funkcyjnych (misz masz)

   2. rozwijanie się mniejszych miast jako samodzielne jednostki, wokół jednego centralnego, mogą być oddalone

   3. wieloośrodkowe regiony metropolitarne, np Katowice i okolice

   4. parki naukowe, parki przemysłowe, parki technologiczne – są to skupiska firm związanych z przemysłem lekkim, n obok Politechniki

5. Reurbanizacja – powrót ludzi do centrum miast, gentyfikacja (uszlachcenie – polega na powrocie do zdegradowanych dzielnic osób o wysokim statusie)

Jan Gehl ?

1.12.2015

Metropolie – to miasta, ważne dla regionu, kontynentu, a nawet całego świata ze względu na dominujące funkcje polityczne, gospodarcze lub kulturalne. Charakteryzują się doskonałością usług, instytucji i wyposażenia, potencjałem innowacyjnym zakresie technicznym, ekonomicznym, społecznym, politycznym i kulturalnym i wyjątkowością miejsca.

Proces metropolizacji – to proces przejmowania przez niektóre miasta funkcji kierowniczych w zarządzaniu gospodarką postindustrialną w skali ponad narodowej.

Proces metropolizacji jest skorelowany z procesami globalizacyjnymi:

• światowa informacja

• światowa komunikacja

• pojawienie się międzynarodowych korporacji (zarządu)– główna przyczyna

• delokalizacja produkcji i usług, np. Turcja, Indie

• niekontrolowane przepływy kapitałów w skali globu

Cechy miasta metropolii:

• posiada zagraniczne czynniki produkcji

• eksportuje za granicę powyższe (filie)

• posiada filie międzynarodowych przedsiębiorstw

• posiada system autostrad, szybki koleje, lotniska międzynarodowe, np. Londyn

• komunikacja z za granicą poprzez ruch pocztowy, telekomunikacyjny, turystyczny

• rozwinięty sektor usług luksusowych,np. hotele, restauracje, auta

• posiada na swoim obszarze środki mas przekazu o zasięgu ponad krajowym, np., BBC

• posiada instytucje krajowe o znaczeniu międzynarodowym, np. kluby sportowe

• organizowane są kongresy międzynarodowe, festiwale, imprezy sportowe o znaczeniu światowym

• instytucje miejskie lub prywatne uprawiają paradyplomację

Modele rozwoju metropolii:

1. Wzrost i przekształcanie się obszaru miasta.

2. Powiązanie wzajemnie położonych blisko siebie aglomeracji (grono miast)

Typy metropolii:

• światowe, np. Nowy York, Londyn, Tokyo – mają giełdy

• kontynentalne, np. Mediolan, Madryt, Paryż, Berlin, Rzym, Monachium

• regionalne, np. Katowice-Ostrawa, Trójmiasto

• krajowe, np. Warszawa, Katowice

Powiązania metropolii:

1. Hierarchiczne, tzn. że jedno miasto decyduje bardziej od innych

2. Biegunowe, tzn. że przez nią przechodzą informacje

3. Sieciowe, tzn. równorzędne posiadają wspólny obieg informacji

Monachium – Simens, Oktober fest, BMW, Uniwersytet Techniczny

Społeczno – zawodowa charakterystyka metropolii:

• lokalizują się w nich firmy globalne

• kształtują się w nich specyficzne spolaryzowana struktura zawodowa

• struktura zawodowa ukazuję przewagę specjalistów w dziedzinie zarządzania

• brak tradycyjnej miejskiej klasy średniej, specjaliści IT, PR, menadżerowie

• spadek zatrudnienia w przemyśle i napływ nielegalnych imigrantów

• kontrast pomiędzy biednymi i bogatymi – źródło napięć

• ruchliwość przestrzenna mieszkańca metropolii jest znacznie większa niż w innych regionach

wpływ metropolii na dalsze obszary

• efekt tunelu – takie rozwiązania transportowe, które pomijają mniejsze miejscowości, np. pendolino

• peryferyzacja – Ci którzy pracują w metropoliach zarabiają więcej niż osoby które zamieszkują poza tymi obszarami

• kontrasty: ekonomiczne, inwestycyjne, instytucjonalne

• drenaż specjalistów i pracowników niewykwalifikowanych

Klasa metropolitarna a klasa kreatywna (Richard Florida) – czyli zestawienie tolerancji, talentu i technologii; gey indeks – im więcej tym lepiej

15.12

Temat: Kryzys miast

Rozwój przypada na lata 70-te, wyróżniono wtedy dwa nurty;

• kryzys finansów miejskich

• kryzys kaptalizmu

Kryzys miasta w kontekście strukturalnym (przyczyny)

- deindustrializacja - ?, np. Detroid

• dezurbanizacja - ?, np.

Kryzys to degradacja miast obejmująca kilka płaszczyzn:

• ekonomiczną – wiążę się z upadkiem przemysłu, spadkiem wartości ziemi w centrach miast, kryzysem finansowym, zadłużeniami

• społeczną – wiążę się z ubóstwem, bezrobociem, przestępczością, niewydolnością opieki społecznej, bierność polityczna najuboższych

• materialną – dotyczy pogorszenia się stanu zabudowy miejskiej oraz fizycznej deterioryzacji fabryk i sklepów

• przestrzenną – wiąże się rozlewaniem miast (urban sprawl), powstawanie gett biedy, przemieszczanie się bogatszych do osiedli obrzeżnych

Podklasa miejska – cechy

1. Koncentracja w najbardziej zaniedbanych dzielnicach.

2. Chroniczne bezrobocie.

3. Znaczny udział dzieci z nieślubnych związków.

4. Chroniczne uzależnienie od pomocy społecznej.

Przyczyny miejskiej biedy:

• zmniejszenie się zapotrzebowania na niskokwalifikowaną pracę

• polityczna bierność najuboższych

• kultura ubóstwa – inaczej dziedziczenie biedy, uczy jak sobie radzić, nie ma mechanizmów wyprowadzających

james howard kunstler