Historia myśli politycznej 12.12.2013
Prawo do posiadania państwa:
Wspólne prawo wieczne – Bóg stworzył człowieka, każdy jest dzieckiem bożym, bez znaczenia jakiego jest wyznania
Prawo naturalne – prawo wszystkich istot żywych, dotyczy też zwierząt, jeśli poganie posiadają państwa, to mają prawo bronić tych państw, ponieważ działa tutaj zasada prawa naturalnego dotycząca samoobrony, bez względu czy są chrześcijanami czy poganami. Jest to też prawo zdrowego rozsądku. Jeśli indywidualna osoba ma prawo do obrony, to duża grupa też ma takie prawo.
Godność – pewna właściwość ludzkiej natury, która łączy się z wolnością, jest to właściwość niezbywalna, chyba, że człowiek sam zrezygnuje z godności, łączy się z uprawnieniami do wykorzystania wszystkich swoich ludzkich możliwości. Łączy się z wolnością i własnością, nie wolno jej łączyć ze sferą materialną (ekonomiczną). Biedny i bogaty mają taki sam zasób godności. Tę godność przypisuje się każdej istocie ludzkiej.
Zdolność do kultywowania cnót (mądrość, męstwo, odwaga, cierpliwość) – wszyscy ludzie są zdolni do kultywowania cnót, nie są one związane ze religią. Czasami poganie mają więcej cnót niż chrześcijanie.
Wszyscy ludzie na ziemi tworzą społeczność międzynarodową - prawo wojny jest częścią prawa międzynarodowego (ludzkiego), nie pochodzi od Boga, jest to wyraz ludzkiej konwencji. Wojny można uniknąć. Agresja nie musi przyjmować postaci wojny, zależy to od ludzi.
Warunki wojny sprawiedliwej
Podmiot – podmiotem wojny mogą być tylko państwa (królestwa narodowe), a nie osoby fizyczne. Wojna domowa jest niesprawiedliwa. Wojnę mogą toczyć tylko osoby świeckie.
Przedmiot – każda wojna obronna jest sprawiedliwa. Wyjątki: wojna związana z restytucją (powrót do stanu poprzedniego) dóbr (odzyskanie odebranych ziem); obrona ziemi świętej; wojna w obronie chrześcijaństwa (w państwie pogańskim mogą żyć chrześcijanie, kiedy poganie zaczynają prześladować tych chrześcijan, możliwa jest wojna w celu obrony tych chrześcijan).
Upoważnienie – kto może wojnę rozpocząć. Tylko król i papież może rozpocząć wojnę, zadecydować o podjęciu działań wojennych.
Pobudki (intencje) – wojna toczona z chęci zemsty, nienawiści, chciwości jest wojną niesprawiedliwą.
Odpowiedzialność za wojnę
Jeśli wojna jest ewidentnie sprawiedliwa, to pełną odpowiedzialność za skutki wojny, ponosi ten, który ją rozpoczął (odpowiedzialność moralna i materialna). Także zadośćuczynienie poddanym za szkody, jakich doznali.
Kiedy wojna jest ewidentnie niesprawiedliwa odpowiedzialność ponoszą wszyscy, którzy brali w niej udział.
Kiedy nie wiemy jaka to wojna, należy odwołać się do postępowania koncyliacyjnego przed papieżem, sąd (bezstronny obserwator, papież lub legat papieski). Papież rozstrzyga czy tak wojna jest sprawiedliwa czy nie.
Wojen należy unikać, spory należy rozwiązywać pokojowo. Na każdej wojnie powstają czyny przestępcze, rodzi w człowieku najgorsze instynkty (nawet wojna sprawiedliwa). Naturalną cechą człowieka jest dążenie do pokoju.
Paweł Włodkowic
Wykorzystywał w praktyce koncepcje Stanisława ze Skarbimierza.
Uzupełnienie koncepcji, dlaczego poganie mogą posiadać państwo:
Prawo własności – państwo to rodzaj wielkiej własności, dominium. Bóg stworzył ziemię we władanie dla wszystkich. Kto pierwszy stał się właścicielem jakiejś ziemi, należy do niego, nikt nie może jej odebrać.
Należy oddzielić władzę od religii. Władza ma charakter świecki.
Państwo jest wcześniejsze niż chrześcijaństwo. Nie można wiązać religii i państwa.
Relacja władzy cesarza do papieża
Papież ma władzę zwierzchnią w stosunku do cesarza. Papież ma władzę w sferze ducha, a dusza jest ważniejsza od ciała. Cesarz odpowiada za sprawy cielesne. Papież może wydać decyzję w sprawie obrony chrześcijaństwa. (pozwalało to zdyskredytować Włodkowicowi krzyżaków)
Krzyżacy to heretycy:
Krzyżacy to zakonnicy, są to osoby duchowne; nie mogą toczyć wojny.
Każdy zakon ma regułę ogólną i szczegółową, każdy zakonnik składa śluby. Zakon krzyżacki miał zajmować się leczeniem chorych, budowaniem szpitali, ochroną pielgrzymów. Żaden zakon nie miał wpisanej walki w swą regułę.
Krzyżacy, kiedy wyruszali na wyprawy wojenne mieli zgodę cesarza, a powinni mieć od papieża, bo jest on ich zwierzchnikiem.
Kierują się niskimi pobudkami. Powtarzają heretyckie doktryny (tezy Whileclifa)
Niccolo Machiavelli
Polityka jest częścią etyki (odrzuca to podejście). Polityka jest odrębną sferą.
Był historykiem, jego wnioski wyciągane były z wydarzeń z przeszłości. Historia jako nauka o dziejach. Historia jest nauczycielką życia, jest podstawą funkcjonowania w teraźniejszości. Historia to sinusoida wzlotów i upadków. Powtarzają się tylko sytuacje wyjściowe, fakty i wydarzenia – nie.
Ludzka natura jest niezmienna, niezależnie od epoki w człowieku są podobne emocje, uczucia, człowiek jest chciwy, zawistny, zmienia się na lepsze pod wypływem konieczności. Człowiek ze swej natury jest leniwy, gdyby nie niebezpieczeństwo głodu nie podjąłby pracy.
Elementy stałe, niezmienne: ludzka natura, własność, władza, religia. Tylko relacje między tymi elementami mogą się zmieniać, w wyniku czego powstaje nowy system ekonomiczny, polityczny, społeczny.