Lokal, położenie, wielkość rodzaje pomieszczeń
Lokal biblioteki szkolnej według najniższej normy światowej powinien przyjąć jednocześnie 5% uczniów.
W tej szkole dysponujemy tylko jedną izbą, organizujemy w niej wypożyczalnię z magazynem książek, katalogami i kartotekami oraz z kącikiem czytelnianym z księgozbiorem podręcznym. W klasie znajdującej się w sąsiedztwie biblioteki można zorganizować biblioteczna pracownię dydaktyczną, w której mogą odbywać się lekcje biblioteczne i inne grupowe zajęcia czytelnicze. Poza tymi godzinami pracownia byłaby wykorzystywana do innych zajęć dydaktycznych.
Biblioteka zlokalizowana jest w miejscu łatwo dostępnym, izolowanym od hałaśliwych pomieszczeń, w pomieszczeniu suchym, dobrze oświetlonym, na parterze.
Finansowanie
Biblioteka ta finansowana jest z budżetu szkoły. Nasza biblioteka otrzymuje jeszcze dotacje z budżetu MEN poprzez kuratora oświaty, i raz w roku otrzymujemy dofinansowanie z budżetu gminy. Staramy się również o dotacje z rady rodziców i innych ofiarodawców, o dary książkowe z firm wydawniczych, z fundacji, np. Fundacji Pomocy Bibliotekarzom Polskim, kupujemy tanie książki w hurtowniach, podejmujemy różne inicjatywy przynoszące dochód np. zbiórka i sprzedaż makulatury.
Wydatki biblioteki obejmują: zakup zbiorów i ich konserwację, zakup druków bibliotecznych, jeśli zachodzi potrzeba – mebli i sprzętu, zakup lub wykonanie pomocy dydaktycznych, koszty imprez czytelniczych ( nagrody w konkursach, spotkania). Do wydatków na bibliotekę nie wlicza się kwot na materiały piśmiennicze, gdyż pobiera się je z ogólnego magazynu szkoły. Propozycje wydatków na potrzeby biblioteki bibliotekarz przekłada za pośrednictwem dyrektora radzie pedagogicznej do zatwierdzenia.
Plan wydatków biblioteki na następny rok kalendarzowy bibliotekarz zgłasza dyrektorowi przez rozpoczęciem przez niego opracowywania preliminarza budżetowego. Dyrekcja szkoły powiadamia bibliotekarza o wysokości kwoty przeznaczonej na potrzeby biblioteki zaraz po przyznaniu przez władze nadrzędne dotacji dla szkoły. Pozwala to na równomierne zaopatrywanie biblioteki z nowości.
Personel – liczba osób, wykształcenie, staż pracy
W szkole podstawowej stanowisko bibliotekarza może objąć osoba która ukończyła stadia magisterskie bibliotekoznawcze z przygotowaniem pedagogicznym. Honorowane sa też studia nauczycielskie różnych kierunków z ukończonym dodatkowo bibliotekarskim kursem kwalifikacyjnym prowadzonym przez zakłady kształcenia nauczycieli, placówki doskonalenia nauczycieli lub inne instytucje, osoby prawne i fizyczne, które mogą prowadzić takie kursy zgodnie z przepisami placówek doskonalenia nauczycieli.
Zarządzenie Ministra Oświaty I wychowania z 1982 roku i z 1984 roku ustalają ze w szkołach podstawowych liczących 146-300 uczniów – zatrudnia się nauczyciela – bibliotekarza szkolnego na 0,5 etatu.
Organ sprawujący nadzór nad szkołą może wyrazić zgodę na zwiększenie norm zatrudnienia o 0,5 etatu w szkołach, w których biblioteki szkolne posiadają zbiory liczące powyżej 10000 jednostek bibliotecznych.
Przez liczbę uczniów należy rozumieć planowana na początku roku szkolnego łączną liczbę uczniów i nauczycieli zatrudnionych w szkole.
Tygodniowy wymiar godzin pracy bibliotekarza szkolnego według Karty Nauczyciela wynosi 30 godzin, lec może ulec zwiększeniu, jeśli nastąpi wzrost wymiaru godzin pracy innych nauczycieli.
W przypadku etatu łączonego, składającego się z godzin w bibliotece i zajęć dydaktycznych z jakiegoś przedmiotu, obowiązkowy wymiar godzin ustala się według przedmiotu, dla którego wymiar jest korzystniejszy, jeśli nauczyciel naucza tego przedmiotu co najmniej w Polowie obowiązującego wymiaru.
Poziom komputeryzacji
Zbiory:
Ogólna wielkość
Podział wg typów dokumentów
Dokumenty piśmiennicze
Podstawowe wydawnictwa informacji bezpośredniej – ogólne i specjalne (encyklopedie, leksykony, słowniki językowe i rzeczowe, atlasy, roczniki statystyczne, klucze do oznaczania roślin, tablice logarytmiczne, teksty źródłowe, informatory, poradniki, przewodniki, kalendarze) oraz wydawnictwa informacji pośredniej ( bibliografie, poradniki bibliograficzne, katalogi wydawnicze i księgarskie). Wydawnictwa te gromadzone są w ilości wystarczającej do wyposażenia księgozbioru podręcznego w czytelni i w pracowniach przedmiotowych. Optymalna liczba to 1 egz. Na każdy stolik, czyli około 15 egzemplarzy na pracownię, co umożliwia kształcenie wszystkich uczniów w korzystaniu z nich.
Podręczniki dla uczniów – 1 komplet do księgozbioru podręcznego, programy nauczania – 1 komplet do księgozbioru podręcznego do użytku bibliotekarza, podręczniki szkolne dla nauczycieli.
Lektury podstawowe do języka polskiego po 1 egz. Na 2-3 uczniów.
Lektury uzupełniające do języka polskiego po 1 egz. Na 3-5 uczniów .
Książki pomocnicze do nauczania różnych przedmiotów zatwierdzone przez MEE, literatura popularnonaukowa i naukowa (szczególnie podręczniki naukowe, kompendia, monografie), książki poznawcze dla najmłodszych.
Wybrane pozycje beletrystyki pozalekturowej dla dzieci i młodzieży, klasyki nadającej się dla uczniów szkoły podstawowej.
Wydawnictwa albumowe z dziedziny sztuki i krajoznawstwa do księgozbiory podręcznego i ewentualnie do pracowni.
Wydawnictwa o tematyce regionalnej i dotyczącej patrona szkoły.
Podstawowe wydawnictwa z pedagogiki, psychologii, dydaktyk szczegółowych, socjologii wychowania, stanowiące pomoc w pracy dydaktyczno-wychowawczej.
Literatura fachowa potrzebna do pracy bibliotekarza.
Czasopisma dla dzieci i młodzieży, dzienniki ogólnopolskie i lokalne, czasopisma popularnonaukowe, czasopisma dla nauczycieli – po 1 egz.
Wydawnictwa z zakresu wychowania przeznaczone dla rodziców.
Niepublikowane dokumenty z życia szkoły: prace zespołowe uczniów, ważniejsze dokumenty z życia szkoły (kroniki, dyplomy, fotografie, wycinki prasowe).
Dokumenty niepiśmienni cze
Dokumenty oglądowe: zbiory ilustracji, np. grafika, reprodukcje malarstwa, fotografie, mapy, plany, filmy nieme, dyskietki / płyty komputerowe z grami i programami edukacyjnymi.
Dokumenty dźwiękowe: nagrania na kasetach magnetofonowych.
Dokumenty oglądowo-dźwiękowe: kasety wideo, Płyty Cd zawierające ekranizacje lektur, Płyty Cd z programami multimedialnymi.
Gry dydaktyczne i towarzyskie.
Źródła pozyskiwania
Liczba nabytków za ostatnie lata
Ewidencja, rodzaje prowadzonej ewidencji
Ewidencja zbiorów jest jedną z najbardziej żmudnych czynności bibliotecznych, ale ze względu na to , że zbiory biblioteki stanowią część majątku szkoły, jedną z najważniejszych.
Na ewidencję zbiorów w bibliotece szkolnej składa się:
- szczegółowa ewidencja wpływów,
- szczegółowa i sumaryczna ewidencja ubytków,
- ewidencja finansowo-księgowa wpływów i ubytków.
Ustawienie zbiorów
Skontrum, selekcja
Skontrum zbiorów bibliotecznych polega na:
- porównaniu zapisów z księgami inwentarzowych ze stanem rzeczywistym zbiorów,
- stwierdzeniu i wyjaśnieniu różnic między zapisami ewidencyjnymi a stanem rzeczywistym zbiorów oraz ustaleniu braków względnych i bezwzględnych.
Kontrola zbiorów, zwana skontrum czy inwentaryzacją, choć jest żmudna i wyłącza bibliotekę z udostępniania i pracy pedagogicznej, jest czynnością konieczną i pożyteczną. Umożliwia bibliotekarzowi przejrzenie zbiorów i ich selekcje, wycofanie książek zużytych, zniszczonych, przestarzałych, nieaktualnych, stwarza okazji do odłożenia, książek, wymagających oprawy, i naprawienia uszkodzeń, pozwala zorientować się na ile zbiory są narażone na ubytek w winy nieuczciwych czytelników lub niewłaściwego zabezpieczenia przez kradzieżą.
Rozróżnia się dwa rodzaje skontrum: stałe i doraźne. Skontrum stałe zbiorów, do których czytelnicy maja wolny dostęp, przeprowadza się raz na 5 lat i tę regułę przyjęliśmy w naszej bibliotece szkolnej, gdyż magazyn książek jest łatwo dostępny z racji usytuowania w jednym pomieszczeniu z wypożyczalnią. Wskazane natomiast jest częstsze sprawdzanie zbiorów bardziej narażonych na straty, lub szczególnie cennych, jak np. księgozbiór podręczny. Skontra stałe najlepiej przeprowadza się przed zakończeniem roku szkolnego, kiedy słabnie aktywność czytelnicza uczniów. Skontrum doraźne przeprowadza się w wypadkach losowych ( kradzież, pożar, powódź ) i gdy następuje zmiana bibliotekarza odpowiedzialnego za zbiory.
Dyrektor szkoły jest obowiązany powołać komisję inwentaryzacyjna, która powinna składać się z co najmniej 2 osób. Komisje mogą tworzyć bibliotekarze ( w przypadku kilkuosobowej obsady ) pracownicy administracji szkoły, członkowie rady rodziców. Najczęściej czynności kontrolne wykonuje bibliotekarz z uczniami, którzy akurat maja wolny czas. Tak przeprowadzone skontrum nie ma jednakże mocy prawnej.
Są różne sposoby dokonywania kontroli księgozbioru. Najczęściej przeprowadza się ją przy pomocy arkuszy kontrolnych albo kartoteki dodatkowych kart książek w układzie numerycznym. W naszej bibliotece przeprowadza się skontrum na arkuszach, gdyż nasz księgozbiór nie przekracza 16 tys. woluminów.
Bibliotekarz odpowiedzialny za zbiory jest obecny przy skontrum, udziela członkom komisji wyjaśnień, proponuje wycofanie zbędnych materiałów bibliotecznych, dla których komisja sporządza osobne wykazy na każdy rodzaj ubytku : makulatura, wymiana, przekazanie innej bibliotece.
Przed kontrolną zbiorów bibliotekarz przygotowuje wszystkie dokumenty do wglądu komisji: księgi inwentarzowe, rejestry ubytków, dowody wypożyczeń kompletów książek, kartoteki czytelników i kart książek, spisy książek oddanych do oprawy, a także porządkuje księgozbiór i zbiory specjalne na półkach. Stara się o zwrot wypożyczonych materiałów. Biblioteka w czasie kontroli w zasadzie nie udostępnia zbiorów z wyjątkiem materiałów potrzebnych do zajęć dydaktycznych. Przeprowadzanie skontrum metoda tradycyjna odbywa Sue w sposób następujący: jedna osoba przy regale biorąc kolejno książkę po książce odczytuje ich numery inwentarzowe, nazwiska autorów i tytuły. Druga osoba sprawdza w księdze inwentarzowej zgodność zapisów, odnotowuje obecność książki ( innych dokumentów ) na arkuszu kontrolnym. Osoba pracująca przy regale datownikiem stempluje datę na ostatniej stronie kontrolowanej książki. Dzięki temu przy następnym skontrum skontrum pomija się konfrontacje tych książek z księgą inwentarzową, co przyspiesza przeprowadzanie następnych kontroli. Po sprawdzeniu książek na półkach kontroluje się książki przekazane do pracowni, odnotowuje się oddane do oprawy i pozostające na kartach czytelnika oraz ubytki zarejestrowane w rejestrze ubytków. Na arkuszu kontrolnym umownymi znakami lub ukośnymi kreskami w kolorach odmiennych dla każdej kategorii sprawdzanych książek zaznacza się miejsce książki. W kartotece czerwonym kolorem przekreśla się karty książek wpisanych do rejestru ubytków, wówczas przy następnym skontrum dyktujemy tylko te ubytki, które zostały zarejestrowane po ostatnim skontrum. Brak jakichkolwiek znaków lub skreśleń na arkuszach kontrolnych
Aparat informacyjny:
Wywieszki
Księgozbiór podręczny
Katalogi – rodzaje i układ
Kartoteki
Bazy komputerowe
Udostępnianie:
Grupy czytelników
Zasady udostępniania – wolny dostęp lub inne
Czytelnia
Zasady ewidencji czytelników
Formy promocji biblioteki
szyld
tablica informacyjna w wejścia szkoły
Promocja i formy aktywności promocyjnej
Promocja biblioteczna polega na przekazaniu informacji o repertuarze oferowanych usług rzeczywistym i potencjalnym klientom, na przekonaniu ich do pożytków wynikających z tych usług oraz na takim zorganizowaniu podaży i dystrybucji, żeby korzystanie z usług było możliwe i łatwe.
Pamiętaj
Promocja w bibliotece służy też pobudzaniu potrzeb użytkowników, dlatego inwencja nauczyciela bibliotekarza jest konieczna.
Formy aktywności promocyjnej w bibliotece to:
działalność informacyjna – każda informacja musi być przemyślana i odpowiednio przekazana, podana w sposób zapewniający dotarcie do jak największej liczby osób,
wizualizacja treści – przygotowywanie wystaw książkowych, tematycznych lub okolicznościowych w gablotach oraz ekspozycja nowości,
imprezy biblioteczne – przygotowywanie cyklicznych akcji, imprez bibliotecznych i ogólnoszkolnych, apele o patronie szkoły, konkursy, kiermasze, loterie i turnieje,
dbanie o public relations – warunkiem skutecznej promocji jest nawiązanie i utrzymywanie dobrych stosunków z użytkownikami biblioteki oraz kształtowanie pozytywnego wizerunku biblioteki w środowisku,
współdziałanie z nauczycielami przy organizowaniu imprez i lekcji, organizowanie spotkań metodycznych, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z innymi bibliotekarzami na spotkaniach samokształceniowych, instruktażowych,
pozyskiwanie sponsorów do wspierania inicjatyw, bibliotecznych, informowanie ich o celach przedsięwzięć, a także przekazywanie sprawozdań z przeprowadzonych przedsięwzięć,
współpraca z różnymi instytucjami na terenie miasta, rejonu lub kraju,
dbanie o estetyczny wygląd i wyposażenie biblioteki i czytelni,
oferta zajęć dodatkowych w bibliotece: działalność Koła Przyjaciół Biblioteki, Koła Miłośników Książek.
Reklama
Reklama jest to najbardziej popularną metodą celowej komunikacji marketingowej. Reklama to każda płatna, nieosobista prezentacja lub popularyzacja idei, produktu lub usług opłacona przez nieanonimowego sponsora. Jej zadaniem jest nie tylko budowanie reputacji biblioteki, lecz także informowanie społeczności, wpływ na określone zachowania oraz postawy, a także zachęcanie do działania.
W komunikacji marketingowej należy stosować następujące strategie reklamy:
strategia asocjacji – polega na kojarzeniu biblioteki z istniejącymi osobami, miejscami lub obiektami. Warto gromadzić informacje i je upubliczniać dotyczące odwiedzin znanych osobistości, wycieczek czy warsztatów twórczych;
strategia fizyczna prezentacji – polega na pokazywaniu namacalnych atrybutów istnienia biblioteki, poczynając od pomieszczenia, przez wyposażenie, po efekty pracy czytelników; nie należy zapominać, że jak zdjęcie biblioteki to z użytkownikami;
strategia dokumentacji – bibliotekarz powinien prowadzić analizy liczbowe, które służą przedstawianiu obiektywnych faktów, np. wysoki poziom czytania poparty danymi liczbowymi pokazującymi udział czytelników w imprezach organizowanych przez bibliotekę;
strategia wizualizacji – polega na przedstawieniu korzyści ze współpracy czytelników z bibliotekarzem i jego księgozbiorem.
Internet w promocji bibliotek
Z Internetem wiąże się ściśle pojęcie strona www. Strona www to akronim world wide web (światowa pajęcza sieć). Oznacza on rozproszony system informacyjny oparty na hipertekście, w którym użytkownicy mogą tworzyć, edytować i przesyłać dokumenty hipertekstowe. Jest to najpopularniejsza usługa internetowa, pozwalająca na przeglądanie stron www zawierających tekst, grafikę, sekwencje wideo oraz dźwięk. Charakterystyczne dla niej są odsyłacze (łączniki — linki) do innych, podobnych tematycznie stro
Internet można postrzegać w trzech różnych aspektach:
technicznym – jako połączone sieci komputerowe, oparte na wspólnym protokole przesyłania danych,
społecznym – jako zbiorowość ludzi, którzy wspólnie użytkują i rozwijają te sieci,
informacyjnym – jako zbiór zasobów, które mogą być pozyskiwane za pomocą tych sieci.
Potrzeba szybkiej wymiany informacji odgrywa coraz ważniejszą rolę. Obecnie nikt nie może zakwestionować faktu, że internet stanowi ważne narzędzie zarówno pozyskiwania, jak i dystrybucji informacji. Liczba osób korzystających z internetu ciągle rośnie, a wszystkie poważne instytucje i przedsiębiorstwa posiadają w sieci swoje witryny.
Strony internetowe bibliotek dają również możliwość prezentacji otoczenia: własnego środowiska, miasta, dzielnicy lub wsi, a tym samym lepszego ich poznawania. Istnieje wiele przesłanek za prowadzeniem również przez bibliotekę własnego serwisu www, przy tworzeniu którego punktem odniesienia powinny być nie preferencje osób tworzących daną witrynę, lecz przede wszystkim potrzeby użytkowników. Każda praca pedagogiczna koncentruje się na uczniach, więc to właśnie ich potrzeby powinny znajdować się w centrum uwagi. Jednocześnie jednak ważne jest pozyskiwanie nowych uczniów, osób, instytucji wspierających, sponsorów oraz przychylności decydentów. Również w tym zakresie serwis biblioteczny może być pomocny, ułatwiając komunikację ze społecznością szkolną i środowiskiem lokalnym.
Dokumentacja
Współpraca z innymi bibliotekami
Współpraca biblioteczna może przybierać różne formy, dotyczące w zakresie gromadzenia zbiorów:
Wymiany materiałów bibliotecznych
Specjalizacji w zakresie gromadzenia pewnych kategorii zbiorów
W zakresie opracowania:
Wspólnego katalogowania
Tworzenie katalogów centralnych
Ulepszania lub zakładania katalogów zautomatyzowanych
W zakresie przechowywania
Tworzenia tzw. bibliotek składowych
Organizowanie wspólnych ośrodków konserwacji i higieny zbiorów
W zakresie udostępniania:
Ulepszania wypożyczeń międzybibliotecznych
Kopiowania (reprodukowania) wypożyczonych materiałów
Stosowania jednolitych formularzy wypożyczeń
W zakresie informacji
Wymiany informacji bibliotecznych, bibliograficznych i faktograficznych
Wymiany opracowań i wydawnictw informacyjnych
W innych dziedzinach współpraca może dotyczyć organizowania:
Wspólnych spotkań pracowników bibliotek, z dyskusjami na tematy zawodowe, dydaktyczne, naukowe, czy kulturalne
Pomocy we wprowadzaniu do bibliotek nowych technik reprograficznych, telekomunikacyjnych, czy komputerów najnowszej generacji.
Pod pojęciem sieci bibliotecznej rozumie się zespół jednorodnych bibliotek, połączonych więzami organizacyjnymi w zależności od celów, zadań i funkcji sieci – tutaj mamy do czynienia z Siecia bibliotek szkolnych.
Sieć biblioteczna lokalna, przeznaczona dla wszystkich mieszkańców, ma z zasady budowę systemową, z ośrodkiem centralnym na czele, tzn. bibliotekę pełniąca funkcje centralna ( tutaj mamy do czynienia z biblioteka gminną), jako ośrodkiem kierowniczym oraz pewną liczbą bibliotek bądź punktów bibliotecznych tworzących sieć.