ZESTAW 28 PYTANIE 2 (MILENA)
ZNACZENIE TEORII LITERATURY DLA INNYCH DYSCYPLIN HUMANISTYCZNYCH (FILOZOFII, HISTORII, ANTROPOLOGII KULTURY)
Filozofia:
Formalizm amerykański: powstanie Nowej Krytyki jako filozofii literatury, według której tekst literacki jest autonomicznym dziełem sztuki, poddającym się zdystansowanej i bezinteresownej kontemplacji.
Bachtin: stworzył teorię, w której literaturze przyznana została kluczowa rola w rozumieniu mechanizmów kultury i komunikacji społecznej. Podstawowa zasada jego filozofii – nic w świecie nie istnieje samo w sobie i jakiekolwiek próby ustanowienia autonomii (bytowej, poznawczej, moralnej, estetycznej) są iluzją.
Hermeneutyka: doprowadziła do powstania hermeneutyki filozoficznej, która zaczęła pytać o to, jak możliwe jest rozumienie w ogóle (Dilthey).
Strukturalizm: na gruncie strukturalizmu została sformułowana teza o językowym charakterze świadomości (to znaczy o nieuświadamianych strukturach językowych rządzących ludzkim umysłem), co doprowadziło do możliwości przekształcenia teorii strukturalistycznej w system filozoficzny.
Dekonstrukcja – filozofia, która ma odsłonić to, co pozostaje w lekturze i doświadczeniu i co nie daje się zredukować do gramatycznego znaczenia, ani do idei filozoficznej, ani do tematu czy do jednego nadrzędnego sensu.
Historia:
Jakobson: „każdy fakt poetyckiego języka współczesności” poza konfrontacją z językiem praktycznym, na tle którego go rozpoznajemy jako poetycki właśnie, umieszczać musimy także na tle tradycji. Chwyt (definicja na str. 121 w podr.) wiąże tekst i historię. Intertekstualność – nawiązanie do tradycji.
Hermeneutyka: tradycja – historyczna przestrzeń duchowa łącząca tekst i jego interpretatora. Według Ricouera, tradycja jest nieusuwalnym składnikiem samo rozumienia. Interpretacja zajmuje się tradycją i sama tworzy tradycję.
Hermeneutyka: dziejowość – (Dithley) określa sposób bycia człowieka wskazujący na jego zanurzenie w historii i tradycji, a także konieczność jej interpretacji. Egzystencja człowieka jest dziejowa, bo jej zmienność „naśladuje” dynamikę przeszłości uaktualnianej w każdym akcie interpretacji.
Poststrukturalizm, dekonstrukcja – historia pojmowana jako opowieść, narracja – zwrot w kulturze w kierunku teorii narracji i tożsamości.
Antropologia kultury:
Eliot (formalizm amerykański): Oderwanie sztuki od rzeczywistości. Dzieło sztuki staje się autonomicznym przedmiotem, przedmiotem, który tylko odpowiada w pewnym zakresie rzeczywistości pozaartystycznej, odnosi się do niej, ale się z nią nie pokrywa.
Bachtin: w pracach historycznych interesowało go „życie słowno-ideologiczne” danej epoki lub proces historycznoliteracki, traktowany jako „skomplikowana, trwająca całe stulecia, walka kultur i języków”. Wszystkie jego najważniejsze kategorie – karnawał, dialog, polifonia, różnojęzyczność, cudze słowo - odsyłają poza same teksty, ku zróżnicowanej sferze kultury, w której języki skrywają w sobie określony światopogląd.
Semiotyka: powstanie definicji tekstu kultury – wszelki rodzaj informacji o charakterze znakowym, pełniący funkcję kulturową (np. zachowania, moda, reklama, style życia itp.). Kultura rozumiana jako nieskończony proces semiozy (wytwarzania znaków i ich interpretowania).
Strukturalizm (Lévi-Strauss): stworzył nowy rodzaj nauki o zachowaniach kulturowych człowieka, którą nazwał antropologią strukturalną (etnologią).
Praktycznie każda szkoła miała jakiś wpływ na te dyscypliny humanistyczne. Powyżej zostały podane tylko przykłady, ale temat nie jest wyczerpany.