WPŁYW
SPOŁECZNY

Wzajemne wpływy większości
i mniejszości w grupie,
zjawisko polaryzacji w grupie

oprac. Róża Bazińska, 2007

2

TEORIE WPŁYWU SPOŁECZNEGO

„

TEORIA WPŁYWU SPOŁECZNEGO Latane – niezależnie od mechanizmów
wpływu społecznego można opisać ilościowo wielkość wpływu wywieranego
przez grupę na jednostkę i odwrotnie.
Grupa --- jednostka = siła przekonywania osób wywierających wpływ, ich
bliskośc wobec jednostki oraz liczba osób wywierających wpływ.

W=f(SiN)

S - Siła przekonywania – wypadkowa czynników decydujących o sile

przekonywania pojedynczej osoby: status społeczny, jakość argumentacji,
siła głosu, czynniki sytuacyjne np,motywacja do przekonywania

I - Bliskość – relacja między osobą wywierającą wpływ a obiektem wpływu -

intensywność kontaktu, też odległość fizyczna

N - Liczba osób wywierających wpływ – wpływ rośnie do pewnego momentu np.

badanie Milgrama – współpracownik spoglądający na ulicy w okno, większa
ich liczba nasilała prawdopodobieństwo takiego zachowania u innych
przechodniów, choć tylko do pewnego momentu, replikację eksperymentu
Ascha z liczbą współpracowników udzielających błędnych odpowiedzi

oprac. Róża Bazińska, 2007

3

TEORIE WPŁYWU SPOŁECZNEGO c.d.

„

DYNAMICZNA TEORIA WPŁYWU SPOŁECZNEGO Andrzeja Nowaka i

współpracowników – SYMULACJA KOMPUTEROWA ZMIAN

SPOŁECZNYCH

„

Zmiana społeczna zachodzi, gdy postawa będąca początkowo wyznawana

przez mniejszość, zaczyna zdobywać zwolenników i staje się dominująca.

„Bąble” zwolenników zmian rozłożone przypadkowo w przestrzeni społecznej

z czasem łączą się ( w ”grona”) i pogląd nowy staje się dominujący

„

Interakcje z innymi osobami stanowią źródło oszacowania, na ile własna

opinia znajduje poparcie u innych osób. Gdy odmienna opinia od własnej

znajduje większe poparcie społeczne, jednostka zmienia swoją opinię.

Największą wagę przywiązuje się do opinii tych osób, które są najbliżej i

które mają siłę przekonywania

„

Zmiana opinii jednostki prowadzi do zmiany kontekstu społecznego dla

innych jednostek

„

Symulacje komputerowe wykazały, że

Pogląd początkowo wyznawany przez mniejszość traci na liczebności

zwolenników, choć nadal utrzymuje się pewna liczba jego wyznawców

Mniejszość konsoliduje się - osoby wyznające podobne poglądy tworzą zwarte

grupy, Dzięki konsolidacji, z biegiem czasu członkowie mniejszości mogą

stać się lokalną większością

oprac. Róża Bazińska, 2007

4

NORMY GRUPOWE

Norma społeczna – przepis określający w jaki sposób powinien

zachowywać się oraz nie powinien zachowywać się członek
danej społeczności lub grupy

Rodzaje norm
Funkcje norm grupowych:

1.

Przyczyniają się do realizacji celu grupowego

2.

Utrzymują grupę przy życiu

Klasyczne badania nad tworzeniem się i utrzymywaniem norm

powstałych w wyniku interakcji grupowych

Efekt autokinetyczny – eksperyment Sherifa,
Badanie grup chłopców na obozie – Sherif i Sherif
Transmisja normy – badanie Jacobsa i Campbella – utrzymanie normy

przez 5 generacji

oprac. Róża Bazińska, 2007

5

Procesy wpływu w grupie

klasyfikacja Forsytha (1990

)

ZGODA PUBLICZNA
ZGODA PRYWATNA

„

KONSENSUS

„

KONWERSJA (nawrócenie)

ZGODA PUBLICZNA
NIEZGODA PRYWATNA

„

KONFORMIZM

„

ULEGANIE

„

POSŁUSZEŃSTWO wobec
autorytetów

NIEZGODA PUBLICZNA
ZGODA PRYWATNA

„

NONKONFORMIZM (działanie
celowe)

„

OPÓR (działanie emocjonalne,
reaktancja,

źródła: obcy lub

przedstawiciele obcych grup,
konkurenci, osoby o niskiej pozycji lub
niskich kompetencjach, osoby o
nieusankcjonowanej władzy

NIEZGODA PUBLICZNA
NIEZGODA PRYWATNA

„

NIEZALEŻNOŚĆ

„

PRZECIWSTAWIANIE SIĘ
WPŁYWOM

oprac. Róża Bazińska, 2007

6

KONFORMIZM
Klasyczny eksperyment Salomona Ascha: 32% błędnych odpowiedzi na pytanie:

Do którego odcinka A, B, czy C odcinek X ma najbardziej zbliżoną długość?

Właściwa osoba badana udzielała odpowiedzi po usłyszeniu błędnej odpowiedzi udzielonej przez
pozorantów – współpracowników eksperymentatora

„

MODYFIKACJE

EKSPERYMENTU:

„

zmiana liczby pozorantów

:

uległość rośnie do pewnego

poziomu wraz ze wzrostem

liczby osób udzielających

błędnych odpowiedzi,

poziom maksymalnego

wpływu – 3 - 4 osoby

„

brak jednomyślności w

odpowiedziach pozorantów

–

wystarczy jeden „dewiant”

do osłabienia wpływu (

spadek ulegania do 5%)

„

udział w sesji treningowej

–

wzrost oceny własnych

kompetencji w danym

zadaniu obniża skłonność do

konformizmu

„

zwiększenie niejasności

zadania

– zmniejszenie

różnic w długości odcinków

nasilało konformizm

X A B C

oprac. Róża Bazińska, 2007

7

WZAJEMNE WPŁYWY WIĘKSZOŚCI I MNIEJSZOŚCI W GRUPIE

„

Dominujący wpływ większości na mniejszość - konformizm

„

Wpływ mniejszości na większość może być skuteczny dzięki dwóm

strategiom:

1.

KONSEKWENTNE ODSTĘPSTWO ( Serge Mascovici):
silne zaangażowanie w swoje poglądy,
konsekwencja i jednomyślność głoszonych poglądów
otwartość na argumenty większości i jednoczesne publiczne

głoszenie poglądów własnych

2.

STRATEGIA DWUFAZOWA (Hollander):
- zyskiwanie zaufania i akceptacji większości poprzez publiczne

zgadzanie się z jej poglądami, zachowanie własnych poglądów w

obszarze prywatności
-ujawnienie poglądów sprzecznych ze zdaniem większości w

odpowiedniej chwili,
prezentowanie ich jako w zasadzie zgodnych z tym, co głosi

większość lecz nieco ich wyprzedzających,
głoszenie poglądów nie ma na celu żadnych osobistych korzyści

oprac. Róża Bazińska, 2007

8

WZAJEMNE WPŁYWY WIĘKSZOŚCI I MNIEJSZOŚCI W GRUPIE

RÓŻNICE W MECHANIZMACH WPŁYWU WIĘKSZOŚCI I

MNIEJSZOŚCI

Identyczność reguł wpływu, różnica jest ilościowa, wpływ mniejszości

jest słabszy z powodu mniejszej liczebności osób wywierających

wpływ

Odmienność reguł (Moscovici) –

wpływ większości odbywa się poprzez

konformizm, natomiast wpływ mniejszości poprzez konwersję –

nawrócenie.

Mniejszość powoduje zmianę rzeczywistych poglądów jednostki na

poziomie prywatnym – stąd wpływ mniejszości może mieć charakter

ukryty.

-

Podczas, gdy wpływ większości powoduje koncentrację uwagi i

aktywności na większości, to wpływ mniejszości wywołuje proces

sprawdzanie trafności opinii – aktywność poznawcza koncentruje się

na spornej kwestii – motywacja do podjęcia słusznej decyzji

Znalezienie się w niezgodzie z większością – przetwarzanie bardziej

automatyczne, posługiwanie się heurystykami

Znalezienie się w niezgodzie z mniejszością – przetwarzanie

kontrolowane

oprac. Róża Bazińska, 2007

9

WZAJEMNE WPŁYWY WIĘKSZOŚCI I MNIEJSZOŚCI W GRUPIE, c.d.

Różnice między większością i mniejszością:

1.

Mniejszość bardziej wyrazista, jako figura na tle – przyciąga

uwagę, jej komunikaty przetwarzane są bardziej świadomie, lepiej

pamiętane, efekty bardziej długotrwałe

2.

Mniejszość jest mniej wiarygodna (przy wyrównaniu innych

zmiennych typu status, fachowość). Przekazy w kwestiach nie

centralnych przetwarzane są z większą uwagą, gdy pochodzą ze

źródła mniej wiarygodnego

3.

Niezłomność i konsekwencja mniejszości jest bardziej

jednoznaczna, mniejszość utrzymując odmienną opinię, czyni to

narażając na odrzucenie i wrogość grupy

oprac. Róża Bazińska, 2007

10

WPŁYW W GRUPIE – polaryzacja

„

Polaryzacja grupowa – dyskusja grupowa prowadzi do
nasilenia skrajnych postaw grupy

„

Polaryzacja polega na tendencji do podejmowania po
dyskusji w grupie, decyzji bardziej skrajnych niż te,
które każdy z członków grupy podjąłby sam.

„

Decyzje te stają się albo bardziej ryzykowne

(przesuniecie ryzyka) albo bardziej konserwatywne.

„

Zjawisko polaryzacji dotyczy także postaw i opinii
członków grupy

oprac. Róża Bazińska, 2007

11

Wyjaśnienia polaryzacji

„

Teoria porównań społecznych – wyjaśnienie Rogera.Browna,

porównywanie własnych poglądów z poglądami innych

członków grupy (zwykle podobnych) prowadzi do nasilenia

poczucia trafności swoich opinii i stąd tendencja do

prezentowania ich w sposób zdecydowany, co zwrotnie

oddziałuje na opinie innych członków grupy

„

Procesy perswazji – Liczba i jakość argumentów na rzecz

danego stanowiska - (Burnstein): grupowe przetwarzanie

informacji prowadzi do wzrostu liczby argumentów na rzecz

początkowego stanowiska, co prowadzi do jego uskrajnienia –

każdy członek grupy dysponuje mniejszą liczbą „swoich”

argumentów w porównaniu z liczbą argumentów

wygenerowanych przez dyskusję grupową