Psychologiczne podstawy

edukacji 9

Postawy i wpływ społeczny

Dr Adam Jagiełło-Rusiłowski

Definicja postawy

• Dzięki zastosowaniu pojęcia POSTAWA nauki społeczne

mogą uwzględniać w analizach procesów społecznych

czynniki jednostkowej subiektywności.

• Postawa pewnego człowieka wobec pewnego

przedmiotu (obiektu) jest ogół względnie trwałych

dyspozycji tego człowieka do oceniania i emocjonalnego

reagowania na jakiś obiekt (aspekt afektywny) oraz

ewentualnie towarzyszących tym emocjonalno-

oceniającym dyspozycjom względnie trwałych

przekonań o naturze i właściwościach obiektu (aspekt

poznawczy) i względnie trwałych dyspozycji do

zachowania sie wobec tego obiektu (aspekt

behawioralny).

• POSTAWA JEST ZAWSZE CZYJAS (nosiciela postawy) i

równocześnie WOBEC kogoś, czegoś (przedmiotu

postawy)

Obiekt postawy

• zdarzenie(a)
• idee, symbole
• przedmioty
• osoba (y)
• Przedmioty(obiekty) postawy musza

zostać wyróżnione w świadomości
nosicieli postaw jako znaczące.

Wymiary postaw

• • natężenie,
• • kierunek i znak,
• • zakres,
• • złożoność, zwartość,
• • stopię powiązana z innymi

postawami,

• • trwałość

Geneza postaw

WPŁYW POSTAW NA

ROZUMIENIE SWIATA

MODERATORY ZGODNOSCI

(czynniki od których zależy zgodność postawy i

zachowania)

Czynniki sytuacyjne Właściwości

postawy

Czynniki

osobowościowe

• Sytuacje

indywidualizujące:

* umożliwiają

postępowanie zgodne z

naszymi preferencjami,

* nakłaniają do myślenia

o sobie lub o swoich

poglądach.

• Sytuacje

dezindywidualizujące:

* czasowe nasilenie

identyfikacji z grupa, jej

symbolami i wartościami

tak, e osobiste wartości i

opinie przestają

regulować zachowanie.

• Sytuacje skryptowe:

* warunki, które mniej

lub bardziej

automatycznie inicjują

gotowy już ciąg

zachowań czyli skrypt.

• wewnętrznie

jednorodna

• subiektywnie nowa

• ukształtowana w

wyniku

bezpośredniego

doświadczenia

• zaktywizowana - jej

przedmiot wybija sie

w świadomości ze

względu na ilość

informacji

• nasycona (jedna

informacja przywołuje

inne)

• związane z innymi

postawami

• dotyczy istotnych

spraw ( zdarzę ,

procesów) mających

bezpośredni wpływ na

nasze losy

Dwutorowość perswazji

• motywacja do przetwarzania

informacji:

• ważność postawy,
• stopień, w jakim sprawa nas dotyczy.
• zdolność do przetwarzania informacji:
• dystraktory,
• powtórzenia,
• czas trwania przekazu,
• inteligencja i wiedza odbiorcy.

Który tor?

Centralny

Peryferyjny

wymaga uwagi, aby

• świadomie,

• w sposób przemyślany,

• systematycznie

przetwarzać informacje

nie wymaga uwagi, gdy

• informacja jest przetwarzana

powierzchownie,

• zidentyfikowany sygnał jest

przetwarzany w oparciu o

heurystyki,

to poznawcze „chodzenie na

skróty”.

Skuteczność perswazji

zależy od

• jakości argumentów,
• liczbie nowych argumentów,
• sposobie organizacji argumentów.
• wiarygodności,
• atrakcyjności,
• długości przekazu,
• reakcji współodbiorców

Wpływ społeczny i jego

przejawy

• Wpływ społeczny to proces, w wyniku

którego dochodzi do zmiany
zachowania, opinii lub uczuć
człowieka wskutek tego, co robią,
myślą lub czują inni ludzie

Modelowanie a

naśladowanie

• Teoria społecznego uczenia się zakłada,

ze modelowanie jest mechanizmem

świadomej zmiany własnego

zachowania pod wpływem obserwacji

cudzego zachowania i jego skutków.

Naśladownictwo przebiega w dużym

stopniu na podstawie prostego,

automatycznego procesu przejmowania

cudzych reakcji behawioralnych:. Ktoś

się drapie druga osoba robi to samo.

Facylitacja społeczna

konformizm

• Dostosowywanie przez ludzi swoich

postaw, przekonań i zachowania do
norm społecznych przyjętych w
grupie

• Eksperyment Asha
•

http://www.youtube.com/watch?v=i
Rh5qy09nNw&feature=related

Źródła jednomyślności

Informacyjny wpływ

Normatywny wpływ

opiera się na dążeniu człowieka

do tego by mieć słuszność a

opinie innych są kryterium

poprawności, trafności

prawdziwości

http://www.youtube.com/watch?

v=4YaG475m_no&feature=related

polega na uleganiu jednostki

temu, co uważa ona za normę

społeczną, a w szczególności za

normę wyznawaną przez grupę

odniesienia

dąży do tego by być lubianym i

akceptowanym przez innych

http://www.youtube.com/watch?

v=T-t0OwWc0Qw&feature=related

Polaryzacja grupowa

• skrajne zmienianie decyzji przez

członków grupy, aby zyskać uznanie
grupy lub z powodu przekonania o
słuszności decyzji znajdującej się na
przeciwległym biegunie, po
usłyszeniu nowych informacji
dotyczącej jakiejś sprawy

Bystander apathy

• W psychologii, to co decyduje o tym, że wraz

ze wzrostem obserwatorów spada ilość osób

niosących pomoc nazywane jest efektem

widza. Działa on w ten sposób, że

obserwatorzy, widząc innych obserwatorów

doświadczają rozproszenia

odpowiedzialności. Skoro bowiem dookoła

jest tyle innych osób, które mogłyby nieć

pomoc, to ja nie muszę. Mało tego, skoro nikt

inny się nie pali do tego, by ratować damę z

opresji, to najwyraźniej nie ma takiej potrzeb

Próżniactwo społeczne:

• uspokojenie wywołane przekonaniem, że przebywanie w grupie

utrudnia ocenę indywidualnego działania; uspokojenie osłabia

wykonanie zadań prostych, lecz ułatwia wykonanie zadań trudnych

• Williams, Harkins, Latane (1981): prosili studentów, żeby głośno

krzyczeli; w jednej grupie studenci myśleli, że robią to samodzielnie, w

drugiej – ze razem z pięcioma innymi (mieli słuchawki i opaski na

oczach); wyniki: kiedy myśleli, że są sami, starali się bardziej i

krzyczeli głośniej

• Wielkość motywacji do podejmowania wysiłku

przez jednostki tworzące kolektyw zależy od:

– Przekonania, że wzrost własnego wysiłku implikuje

wzrost poziomu wykonania całej grupy;

– Przekonania

o

instrumentalności

poziomu

wykonania w osiąganiu korzyści grupy;

– Przekonania o wielkości własnych korzyści oraz

oczekiwania jednostki, że zyski całej grupy

korespondują z ich własnymi zyskami.

Najważniejsze czynniki

modyfikujące efekt próżniactwa

społecznego

• Identyfikowalność wkładu jednostki

– EPS zanika, jeśli można zidentyfikować wkład jednostki, a

umiarkowany, gdy nie można go określić

– Jednostka unika odrzucenia społecznego, a dąży do uzyskania

pozytywnych informacji o sobie

• Ważność zadania

– EPS zanika przy silnie angażujących zadaniach, jest umiarkowany

przy zadaniach średnio angażujących, a silny przy zadaniach

słabo angażujących

– Przy zadaniach ważnych (interesujących, związanych z ja) nie

następuje efekt rozproszenia odpowiedzialności

• Ważność grupy

– EPS zanika, jeżeli grupa jest bardzo ważna, jest umiarkowany w

grupach średnio ważnych, a silny w grupach nieważnych

– Jeżeli jednostka identyfikuje się z grupą, to ceni sobie wyniki nie

tylko własne, lecz także i grupowe

Najważniejsze czynniki

modyfikujące efekt próżniactwa

społecznego

• Grupa jest oceniana jako całość

– EPS zanika, jeżeli grupa jest oceniania jako całość;

pozostaje umiarkowany, jeżeli grupa nie jest oceniana

– Jeżeli jednostka identyfikuje się z grupą, to ceni sobie

wyniki nie tylko własne, lecz także i grupowe

• Oczekiwany poziom wykonania innych

– EPS zanika przy przekonaniu, że inni członkowie grupy

osiągną niski poziom wykonania; pozostaje umiarkowany

przy oczekiwaniu średniego poziomu wykonania innych

– Jednostka kompensuje niedostatki innych wzmaganiem

własnego wysiłku, szczególnie w wypadku ważnych

zadań; wówczas pojawia się znaczny zysk motywacyjny,

czyli odwrotność EPS

Najważniejsze czynniki

modyfikujące efekt próżniactwa

społecznego

• Niepowtarzalność wkładu jednostki

– EPS zanika przy przekonaniu, że własny wkład

jest niepowtarzalny; pozostaje umiarkowany, gdy

jej wkład może zostać zastąpiony wkładem innych

– Jeżeli działania jednostki może wykonać inny,

spada spostrzegana przez jednostkę

instrumentalność tych działań, a w konsekwencji i

motywacja do wysiłku

• Wielkość grupy

– EPS rośnie wraz ze wzrostem liczebności grupy

wykonującej zadanie

– Różne wyjaśnienia

Facylitacja społeczna czy

próżniactwo społeczne?

• gdy wysiłki mogą zostać ocenione, obecność innych powoduje czujność i

pobudzenie; prowadzi to do efektów społecznej facylitacji, a więc lepszego
wykonywania prostych zadań, lecz pogorszenia wykonania zadań złożonych

• gdy wysiłki nie mogą zostać ocenione obecność innych powoduje

odprężenie; prowadzi to do efektów próżniactwa społecznego, a więc
lepszego wykonywania trudnych zadań, lecz pogorszenia wykonania zadań
łatwych

możliwa ocena

indywidualnych

działań

czujność

lęk przed oceną

brak koncentracji

-konflikt

Pobudzenie
Wzmożenie

reakcji

dominując

ej

brak możliwości

oceny działania,

brak lęku przed

oceną

Uspokojenie /

rozproszenie

uwagi

Ignorowanie

sygnałów

poprawa ZP

pogorszenie ZT

słabe działanie ZP

lepsze działanie ZT

obecnoś
ć innych

Posłuszeństwo i uleganie

prośbom

• Milgram i Zimbardo
• Stopa w drzwiach
• Drzwi przed nosem
• Niska piłka
• http://www.youtube.com/watch?

v=RKW_MzREPp4&feature=related

Uwikłanie w dialog

• Schemat komunikacji z osoba

znajomą

• Procesy uwagi
• Eksperymenty Dolińskiego (Nowe

Idee w Psychologii)