KLIMAT W PRADZIEJACH

Okres	Pod-okres	Czas	Klimat w Europie	Pokrycie pow. Polski	Poziom morza (metry)
Günz^a		650 tys.- 500 tys. p.n.e.	Chłodny, liczne wahania temperatury	okresowo lądolód
Giinz-Mindel		500 tys- 400 tys. p.n.e.	Stosunkowo ciepły, z wahaniami	lasy	do +80
Mindel^c		400 tys.- 300 tys. p.n.e.	Bardzo zimny, ok, połowy powierz­chni Europy pokryte lądolodem	lądoiód
Mindel-Riss^d		300 tys.- 200 tys. p.n.e.	Przez większość okresu zbliżony do współczesnego	lasy (mieszane)	+20 do +30
Riss^e		200 tys.- 120 tys. p.n.e.	Bardzo chłodny (z wahaniami)	lądolód	do -100
Riss-Wurm^f		120tys.- 80 tys. p.n.e.	Taki, jak obecnie lub nieco cieplejszy (z okresowymi wahaniami)	tundra/las	ok. +20
Würm^g	wcze­sny	80 tys.- 50 tys. p.n.e.	Stopniowe (z oscylacjami) ochładzanie się klimatu	lasy, gł. iglaste	stopniowo od +20 do ok. -50
				50 tys.- 40 tys. p.n.e.		Bardzo chłodny, nasunięcie lodowca do pd. Bałtyku	tundra
		środ­kowy	40 tys.- 24 tys. p.n.e.	Klimat chłodny, lodowce w Skandy­nawii	tundra/ lasotundra	<0
		późny	24 tys.- 13 tys. p.n.e.	Zlodowacenie (maks. ok. 17000 p.n.e.) sięgające Wielkopolski i Kujaw	tundra/ lądołód	ok. -100
		schył­kowy	13 ty s.- 8 ty s. p.n.e.	Ocieplenie, częściowe zlodowacenie Skandynawii i Bałtyku; kilka wahań	tundra/ zimny step	od -30 do ok. 0
	Holo-cen (epoka polo-dow-cowa)	prebo-realny	8000- 6800 p.n.e.	Postępujące ocieplenie i wilgotnienie klimatu; wytopienie resztek lądolodu w pn. Skandynawii. Wciąż nieco zim­niej niż dziś	lasy	ok. 0
		bore-alny	6800- 5500 p.n.e.					ok. 0
		atlan­tycki	5500- 3000 p.n.e.	Cieplej i wilgotniej niż obecnie, zanik tundry w Europie	lasy liściaste	ok. 0
		subbo-realny	3000- ok. 800 p.n.e.	Nadal dość ciepło. Strefy roślinne o kilkaset km na pn. względem obecnych	lasy liściaste	ok. 0
		sub-atlan-tycki	800 p.n.e.-dziś	Klimat współczesny. Niewielkie waha­nia. W ostatnim tysiącleciu: ok. 1000 n.e. nieco cieplej niż dziś, XIV-XVIII w. (a zwł. koń. XVII w.) -przejściowe ochłodzenie (przesunięcie się na pd. stref roślinnych, podniesie­nie się poziomu wód śródlądowych)	lasy iglaste i mieszane	ok. 0

Zacienione okresy zlodowaceń. Uwaga: wiele szczegółowych tez dotyczących klimatu w najstarszych okresach pozostaje przedmiotem sporów w literaturze fachowej.

^a - zlod. podlaskie (w Ameryce - Nebraska); ^b - Cromer = interglacjał przasnyski (w Ameryce - Kansas);

^c - Elstera, zlod. połudn.- polskie = krakowskie (w Ameryce - Illinois); ^d - interglacjał holsztyński = Neede = ma­zowiecki = wielki (w Ameryce - Wisconsin); ^e - zlod. Soławy = środkowopolskie; ^f - Eem; ^g - zlod. Wisły; ^h - wartości dodatnie - poziom wyższy niż dziś, ujemne - niższy (woda związana w lodowcach)

PREHISTORIA

---