Ekonomika inwestycji (54 strony)


EKONOMIKA INWESTYCJI

Inwestycja - to wydatek kapitałowy, który ma przynieść określone efekty rzeczowe lub finansowe w pewnym przedziale czasu.

Rachunek ekonomiczny - jest to system mierzenia zjawisk i procesów gospodarczych poddających się kwantyfikacji za pomocą określonych jednostek miary, wskaźników, modeli oraz zasileń informacyjnych. Podstawowym celem rachunku ekonomicznego jest ilościowe określenie efektywności gospodarowania, czyli konfrontowanie osiąganych wyników z ponoszonymi na nie nakładami.

Rodzaje rachunku ekonomicznego.

  1. Ze względu na obszar zjawisk w nim ujętych:

    1. rachunek mikroekonomiczny - na szczeblu 1 przedsiębiorstwa

    2. rachunek mezoekonomiczny - na szczebli dużej organizacji gosp. lub jednostki przestrzennej np. regionu

    3. rachunek makroekonomiczny - na szczeblu całej gospodarki narodowej

  1. Ze względu na czas:

    1. rachunek ex-ante - za nim decyzje zostaną podjęte

    2. rachunek ex-post - weryfikuje słuszność podjętej decyzji

Składowe rachunku ekonomicznego:

  1. Formuła - zbiór elementów rachunku i procedur

  2. Funkcja celu

  3. Warunki ograniczające - dodatkowe kryteria pomocnicze pozwalające podjąć decyzję

Formuła rachunku ekonomicznego występuje w dwóch postaciach:

  1. jako różnica E - N ≥ 0 → max

E - efekty

N - nakłady

  1. jako iloraz 0x01 graphic

0x01 graphic

Formuła obejmuje:

  1. Elementy, które trzeba w rachunku uwzględnić.

  2. Parametry (ceny), które pokazują stopień dostępności elementów.

Warunki poprawności rachunku ekonomicznego:

  1. Kompleksowość rachunku tzn. konieczność ujęcia wszystkich efektów i wszystkich nakładów. W efektach i nakładach występują elementy zjawiska: pośrednie i bezpośrednie, które ujawniają się z pewnym opóźnieniem w czasie. Trudno jest przewidzieć efekty pośrednie np. koszty paliwa, koszty eksploatacji, ale one muszą być uwzględniane.

  1. Spójność metod wyceny elementów rachunku ekonomicznego - ta sama metoda wyceny nakładów i kosztów - według systemu cen stałych lub systemu cen bieżących.

  1. Prawdziwość parametrów rachunku ekonomicznego.

  1. Konieczność uwzględniania czynnika czasu:

    1. Jaki okres czasu przyjąć w rachunku ekonomicznym.

    2. Problem zmian parametrów ekonomicznych następujących w miarę upływu czasu.

    3. W jaki sposób w rachunku ekonomicznym uwzględnić zmiany parametrów

Ad a)

Okres do uwzględnienia - okres życia obiektu, okres amortyzacji

  1. Amortyzacja liniowa.

n - okres życia

a - stopa amortyzacji

A - roczna kwota amortyzacji

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic
0x01 graphic

  1. Amortyzacja aktuarialna - roczne odpisy amortyzacyjne lokowane są na koncie bankowym po zakończeniu roku i podlegają kapitalizacji

n - okres eksploatacji obiektu

0x01 graphic

dłuższy sposób

0x01 graphic
A(1+r)n-1 + A(1+r)n-2 + A(1+r)n-3 + A(1+r)n-4 + ... + A(1+r)0

Ad b) Czynniki wywołujące zmianę parametrów rachunku ekonomicznego:

  1. Postęp techniczny (dotyczy technologii realizowanej inwestycji)

  1. Zmiana programu wzrostu realizacji inwestycji, z którą wiąże się opracowanie na nowo części projektu inwestycyjnego i wydłużenie okresu realizacji inwestycji, co pociąga za sobą zwiększone koszty zamrożenia środków.

  1. Czynniki potrzebotwórcze:

  1. Ryzyko gospodarcze:

  1. Zmiana oprocentowania na rynku kapitałowym.

Zmiana parametrów rachunku ekonomicznego oznacza zmianę wartości pieniądza w czasie, co uwzględniamy w postaci oprocentowania lub dyskontowania.

Oprocentowanie - to przenoszenie dzisiejszej wartości pieniądza w przyszłość.

Dyskontowanie - to przenoszenie wartości pieniądza z dnia jutrzejszego na dzień dzisiejszy.

OPROCENTOWANIE

  1. FV = PV ( 1 + r )t

- kapitalizacja odsetek, stopa procentowa jest stała

  1. FV = PV ( 1 + tּr )

- bez kapitalizacji, odsetki proste, niezmienne

  1. FV = PV ( 1 + Σ rt )

- bez kapitalizacji, odsetki zmienne,

  1. FV = PV ּ Π ( 1 + rt ) П = ( 1 + r1 ) ּ ( 1 + r2 ) ּ ( 1 + r3 )

- kapitalizacja, odsetki zmienne

DYSKONTOWANIE

- jaką wartość dzisiaj ma 100 zł. które obiecano nam za 5 lat

- ile trzeba dziś ulokować w banku aby mieć za 5 lat 100 zł.

  1. 0x01 graphic

  1. 0x01 graphic

  1. 0x01 graphic

  1. 0x01 graphic
    - najbliższy życiu

Efektywna stopa procentowa:

0x01 graphic

np. kapitalizacja półroczna

r=16%

t=2

0x01 graphic

Kapitalizacja ciągła to efektywna stopa procentowa

R = e r ּt

e- podstawa logarytmu naturalnego

r - nominalna stopa procentowa

t - liczba okresów

PŁATNOŚCI OKRESOWE

  1. Renta dożywotnia

0x01 graphic

A - wartość renty, dochód z całego roku

Zad.

Za ile rolnik sprzeda hektar, jeżeli przeciętnie w roku otrzymywał 20.000,- a stopa procentowa wynosi 10 %

A - 20.000,-

r - 10 %

0x01 graphic

0x01 graphic
jeżeli renta rośnie z roku na rok w stałym tempie g

  1. Renta płatna z dołu

Oprocentowanie:

r = 15 %

t = 3

A = 400

I rok A( 1 + r )2 = 400 ( 1 + 0,15 )2 = 529

II rok A( 1 + r )1 = 400 ( 1 + 0,15 )1 = 460

III rok A( 1 + r )0 = 400 ( 1 + 0,15 )0 = 400 +

0x08 graphic
1389

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych.

A (1 + r )t = 400 Σ ( 1 + 0,15 )t

Można zastosować również gotowy wzór

Dyskontowanie:

I rok 0x01 graphic
0x01 graphic

II rok 0x01 graphic

III rok 0x01 graphic

________

913,00

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych

0x01 graphic

Można zastosować również gotowy wzór

Dyskontowanie renty płatnej z dołu

0x01 graphic

  1. Renta płatna z góry

0x08 graphic

Oprocentowanie renty płatnej z góry:

r = 15 %

t = 3

A = 400

I rok A( 1 + r )t = 400 ( 1 + 0,15 )3 = 608,36

II rok A( 1 + r )t = 400 ( 1 + 0,15 )2 = 529,00

III rok A( 1 + r )t = 400 ( 1 + 0,15 )1 = 460,00 +

1597,36

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych.

A (1 + r )t = 400 Σ ( 1 + 0,15 )t

Można zastosować również gotowy wzór

Oprocentowanie renty płatnej z góry

0x01 graphic

Dyskontowanie renty płatnej z góry:

I rok 0x01 graphic

II rok 0x01 graphic

III rok 0x01 graphic

_________

1050,3

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych

0x01 graphic

Można zastosować również gotowy wzór

Dyskontowanie renty płatnej z góry.

0x01 graphic

Klasyfikacja inwestycji ze względu na przedmiot:

  1. Inwestycje finansowe

  1. Inwestycje rzeczowe

  1. Inwestycje pozostałe

Kto inwestuje

Znaczenie inwestycji i przedmiotu wynika z faktu, że:

  1. Inwestycje kształtują przyszłe dochody i wydatki.

  2. Ich realizacja wiąże się z wydatkowaniem znacznych sum pieniędzy.

  3. Oznaczają one zamrożenie środków w długim okresie.

  4. Ich skutki są nieodwracalne.

  5. Wiele wariantów charakteryzuje niepowtarzalność technologii.

  6. Wpływają na środowisko przyrodnicze.

  7. Obciążone są znacznym ryzykiem

Struktura rzeczowa inwestycji rzeczowych, finansowych i pozostałych:

  1. Przedsięwzięcie inwestycyjne (np. zakup instrumentów finansowych)

  2. Zadanie inwestycyjne (np. zakup obligacji)

  3. Obiekt inwestycyjny (konkretny rodzaj obligacji)

Ad. 1.

Przedsięwzięcie inwestycyjne - to kompleksowe zamierzenie rozwojowe firmy, skonkretyzowane co do celu, zakresu, czasu i miejsca realizacji oraz przewidywanego okresu użytkowania. Składa się różnych zadań.

Ad. 2.

Zadanie inwestycyjne - to część przedsięwzięcia inwestycyjnego, które może funkcjonować niezależnie i zarazem przynosić konkretny, wymierny efekt produkcyjny bądź usługowy.

Ad. 3.

Obiekt inwestycyjny - to wyodrębniona pod względem technicznno-użytkowym część zdań jak: budynki, budowle, zespoły maszyn i urządzeń, środki transportu, pojedyncze papiery wartości.

CYKL ROZWOJOWY PROJEKTU INWESTYCYJNEGO (cykl życia)

I FAZA: Przedinwestycyjna

1 etap:

  1. Studium możliwości (poszukiwanie idei na inwestycje)

  2. Badamy rynek zbytu krajowy i zagraniczny

  3. Badamy zasoby czynników produkcji, które są dostępne

  4. Analizujemy strukturę konkurencji

  5. Badamy możliwości lokalizacji inwestycji

  6. Badamy politykę przemysłową prowadzoną przez rząd

  7. Analizujemy wysokość nakładów koniecznych do poniesienia

  8. Badamy zasoby finansowe inwestora i dostępne źródła finansowania

2 etap:

  1. Określenie wariantów inwestycyjnych i wstępna ich selekcja (pogłębione studium możliwości)

3 etap:

  1. Opracowanie studium przedrealizacyjnego

4 etap:

  1. Ocena tego projektu i podjęcie właściwej decyzji

W 1 etapie dokładność pozyskiwanych informacji w stosunku do obiektywnej rzeczywistości wynosi +/- 30 %

W 2 etapie dokładność pozyskiwanych informacji w stosunku do obiektywnej rzeczywistości wynosi +/- 20 %

W 3 etapie dokładność pozyskiwanych informacji w stosunku do obiektywnej rzeczywistości wynosi +/- 10 %

II FAZA: Realizacji projektu inwestycyjnego

1 etap:

  1. Przygotowanie ostatecznych planów technicznych projektów łącznie z harmonogramem prac i dostaw.

2 etap:

  1. Prowadzenie negocjacji i zawieranie kontraktów z wykonawcami robót inwestycyjnych i kontrahentami.

3 etap:

  1. Budowa, przygotowanie terenu, zakupy, instalacja urządzeń

4 etap:

  1. Marketing przedprodukcyjny

5 etap:

  1. Rekrutacja i szkolenie pracowników

6 etap:

  1. Przyjęcie obiektu do eksploatacji, odbiór techniczny obiektu.

III FAZA: Eksploatacji, faza operacyjna

1 etap:

  1. Odtwarzanie

2 etap:

  1. Restrukturyzacja

3 etap:

  1. ekspansja innowacyjna

IV FAZA: Likwidacja obiektu

Ta faza może wiązać się z ponoszeniem pewnych kosztów

Związki między projektami inwestycyjnymi:

  1. inwestycje niezależne - występują, gdy realizacja jednej inwestycji nie ma wpływu na realizację drugiej inwestycji i nie ma wpływu na wyniki osiągane w drugiej inwestycji

  2. Inwestycje zależne - mają wymiar fizyczny lub finansowy

METODY OCENY PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH

  1. Metody jakościowe

  2. Metody ilościowe

Ad. 1 - metody jakościowe

    1. metoda Scoring

    2. metoda drzewa decyzyjnego

    3. metoda kosztów i korzyści

Ad. 2 - metody ilościowe

      1. statyczne

      2. rachunek porównawczy kosztów

      3. rachunek porównawczy zysków

      4. rachunek amortyzacji, lub okresy zwrotu

      5. rachunek księgowej stopy zwrotu

      6. indeks zyskowności

      7. test pierwszego roku

      8. próg rentowności

      9. wskaźniki rentowności

        1. dynamiczne

        2. dynamiczny okres zwrotu

        3. dynamiczny indeks zyskowności

        4. dynamiczny próg rentowności

        5. metoda wartości kapitału NPV

        6. metoda wewnętrznej stopy zwrotu IRR

        7. metoda zmodyfikowanej wewnętrznej stopy zwrotu MIRR

        8. anmitetowe metody oceny projektów

      1. Rachunek porównawczy kosztów.

      Mamy dwie inwestycje, różnią się one np. technologią, dlatego ponosimy różne koszty na tych inwestycjach, musimy jednak dokonać wyboru.

      0x01 graphic
      0x01 graphic
      0x01 graphic
      0x01 graphic
      - gdy nie ma wartości rezydualnej

      0x01 graphic

      0x01 graphic
      a - koszty amortyzacji

      0x01 graphic
      I - nakład inwestycji

      0x01 graphic
      RV - wartość rezydualna

      n - np. czas eksploatacji

      0x01 graphic
      0x01 graphic
      - gdy nie ma wartości rezydualnej

      Z - marża zysku

      RV - wartość rezydualna

      R - np. kalk. stopa zysku

      Przykład 1

      A

      B

      Nakład inwestycji I

      200

      100

      Wartość rezydualna RV

      -

      -

      Czas eksploatacji n

      10

      10

      Koszty operacyjne

      317

      345

      Kalk. stopy zysku r

      10 %

      10%

      0x01 graphic
      0x01 graphic

      0x01 graphic

      Wybieramy wariant A

      Drugi typ zadań, gdy nie znamy rozmiarów produkcji, jako kryterium wyboru przyjmujemy rozmiary produkcji granicznej.

      A

      B

      KSA

      <

      KSB

      Kjz A

      >

      Kjz B

      0x01 graphic

      X - wielkość produkcji granicznej

      KS - koszty stałe

      Kjz - koszty jednostkowe zmienne

      Przykład 2

      KSA - 10.000,-

      KSB - 15.000,- 0x01 graphic

      Kjz A - 7/szt.

      Kjz B - 5/szt.

      Wybieramy ten wariant, w którym produkcja odchyla się bardziej w górę od wielkości granicznej. Wybieramy wariant B, odrzucamy wariant A.

      RACHUNEK PORÓWNAWCZY ZYSKU

      1. jako porównanie zysków całkowitych

      2. jako porównanie zysków jednostkowych

      AD. a)

      Cena za sztukę 2

      Produkcja

      A

      B

      nakłady inwestycyjne

      150.000,-

      120.000,-

      czas eksploatacji

      10 lat

      10 lat

      produkcja

      50.000,-

      50.000,-

      przychód ze sprzedaży

      100.000,-

      100.000,-

      koszty stałe

      25.000,-

      20.000,-

      koszty zmienne

      50.000,-

      52.000,-

      koszty razem

      75.000,-

      72.000,-

      zysk całkowity

      25.000,-

      28.000,-

      Wybieramy wariant B, bo zysk jest większy.

      AD b)

      A

      B

      przychód w zł / jednostkę

      2,-

      2,-

      koszty stałe / szt.

      0,50

      0,40

      koszty zmienne / szt

      1,-

      1,04,-

      suma kosztów jednostkowych

      1,50

      1,44

      zysk / sztukę

      0,50

      0,56

      Wybieramy wariant A .

      RACHUNEK RENTOWNOŚCI

      1. Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego:

      0x01 graphic

      Z - roczny zysk netto

      O - odsetki od kapitału pożyczonego i wliczone w koszty

      1. Rentowność kapitału własnego:

      0x01 graphic

      Dla tych dwóch wskaźników przyjmujemy umowny rok pełne wykorzystanie mocy produkcyjnej jest to 3 lub 4-ty rok eksploatacji obiektu

      1. Przeciętna stopa zwrotu

      0x01 graphic

      Z - przeciętny zysk roczny (średnia arytmetyczna zysku)

      K - kapitał zaangażowany

      1. Przeciętna prosta stopa zwrotu

      0x01 graphic

      1. Księgowa stopa zwrotu ARR

      0x01 graphic

      Przykład:

      A

      B

      I - nakłady inwestycyjne

      500

      500

      Okres eksploatacji

      4

      4

      Oszczędności CF t1

      250

      50

      t2

      200

      150

      t3

      150

      200

      t4

      50

      300

      650

      700

      Roczna nadwyżka:

      0x01 graphic

      Przeciętny poziom inwestycji:

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      Księgowa stopa zwrotu:

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      1. Rachunek rentowności inwestycji

      0x01 graphic

      Kapitał związany = ½ (kapitał początkowy - k.końcowy)+k.końcowy

      RACHUNEK AMORTYZACJI, CZYLI OKRESU SPŁAT.

      1. Jedn. nadwyżki

      2. Różne wpływy pieniężne w poszczególnych latach

      Ad 1.

      0x01 graphic
      I - inwestycje

      Z - zysk

      AD 2

      0x01 graphic
      0x01 graphic
      ujemna nadwyżka do dodatniej nadwyżki

      Przykład:

      A

      B

      I

      150.000,-

      120.000,-

      przych. ze sprzedaży

      100.000,-

      100.000,-

      koszty całkowite

      75.000,-

      72.000,-

      okres eksploatacji

      10 lat

      10 lat

      przeciętny zysk

      25.000,-

      28.000,-

      Okres zwrotu:

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      0x01 graphic
      Wybieramy projekt, który ma krótszy okres zwrotu.

      Gdy przepływy są nierówne:

      kumulacja

      A

      B

      A

      B

      I

      t0

      (1000) ujemne

      (800)

      (1000)

      (800)

      CF

      t1

      200

      100

      (800)

      (700)

      CF

      t2

      250

      200

      (550)

      (500)

      CF

      t3

      400

      200

      (150)

      (300)

      CF

      t4

      300

      300

      150

      0

      CF

      t5

      150

      500

      Jest to okres zwrotu:

      Kumulujemy szereg:

      0x01 graphic

      Okres zwrotu projektu A jest krótszy.

      DYNAMICZNY OKRES ZWROTU.

      DYSKONTOWANIE

      stopa procentowa = 10%, r=10%, dysk. t0=1

      kumulacja

      A

      B

      A

      B

      I

      t0

      (1000)

      (800)

      (1000)

      (800)

      CF

      t1

      181,82

      90,91

      (818,18)

      (709,09)

      CF

      t2

      206,60

      165,28

      (611,58)

      (543,81)

      CF

      t3

      300,52

      150,26

      (311,06)

      (393,55)

      CF

      t4

      204,90

      204,90

      (106,16)

      (188,65)

      CF

      t5

      93,135

      310,45

      (13,03)

      (121,8)

      0x01 graphic

      Należy porównać metodę statyczną i dynamiczną

      • wg metody statycznej: lepszy projekt A 3,5 roku

      • wg metody dynamicznej: lepszy projekt B 4,61 roku

      STATYCZNY INDEKS ZYSKOWNOŚCI PI

      0x01 graphic

      0x01 graphic
      0x01 graphic
      lepszy projekt

      DYNAMICZNY INDEKS ZYSKOWNOŚCI:

      0x01 graphic

      0x01 graphic
      0x01 graphic
      realizujemy ten projekt

      1. PRÓG RENTOWNOŚCI (taka ilość prod., przy której przeds. nie osiąga zysków i nie ponosi strat)

        1. STATYCZNY PRÓG RENTOWNOŚCI

      0x01 graphic

      p = 5 zł/szt.

      kjz = 3 zł/szt.

      KS = 1000

      I = 5000

      t = 5 lat

      0x01 graphic

      BEP= 5000 (rozm. prod., która powinna być wytwarzana przez 5 lat)

      0x01 graphic

      Sprawdzamy:

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      przychody ze sprzedaży

      5000

      5000

      5000

      5000

      5000

      Koszty zmienne

      3*1000=

      3000

      3000

      3000

      3000

      3000

      koszty stałe

      1000

      1000

      1000

      1000

      1000

      ZYSK

      1000

      1000

      1000

      1000

      1000

      0x01 graphic

      - I 5000

      = 0

        1. DYNAMICZNY PRÓG RENTOWNOŚCI

      0x01 graphic
      0x01 graphic

      0x01 graphic

      Sprawdzamy:

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      przychody ze sprzedaży

      5797,5

      5797,5

      5797,5

      5797,5

      5797,5

      0x08 graphic
      Koszty zmienne

      0x08 graphic
      0x08 graphic
      (prod.*k.jednostkowe)

      3478,5

      3478,5

      3478,5

      3478,5

      3478,5

      koszty stałe

      1000

      1000

      1000

      1000

      1000

      ZYSK

      1319

      1319

      1319

      1319

      1319

      at (wsp. dyskontujący)

      0,9091

      0,8264

      0,7513

      0,6830

      0,6209

      0x08 graphic
      CF* at

      1199,10

      1090,0

      990,96

      900,88

      0x08 graphic
      818,97

      0x08 graphic
      0x08 graphic

      4999,91

      - I 5000___

      NPV=0 (nadwyżki pokryły koszty produkcji)

      1. METODA WARTOŚCI KAPITAŁOWEJ NPV.

      0x01 graphic

      NPV - wartość kapitałowa netto

      Kwota, jaką otrzymuje inwestor z realizacji i eksploatacji projektu inwestycyjnego po pokryciu nakładów inwestycyjnych i kosztu kapitału, którym może być koszt faktyczny lub alternatywny uwzględniający także premię za ryzyko.

      Jeżeli NPV = 0, to znaczy, że przedsiębiorca otrzymuje tylko i wyłącznie zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych i kosztu kapitału.

      Jeżeli mamy projekt A iB

      0x08 graphic
      nadwyżka NPVA>NPVB

      ten projekt wybieramy do realizacji

      0x08 graphic

      realizujemy

      projekt

      B

      1 projekt daje nadwyżkę NPVA - 500

      2 projekt daje nadwyżkę NPVB - 1500

      Do zrealiz. 1 inwestycji potrzebne są nakłady 1000

      Do zrealiz. 2 inwestycji potrzebne są nakłady 6000

      0x01 graphic

      3. 0x01 graphic

      NPVR - mówi nam, ile nadwyżki generuje nam 1 jedn. nakładów inwestycyjnych:

      0x01 graphic

      PVI - Present Value Inwestycji - zaktualizowany strumień nakładów inwestycyjnych.

      NPV zależy od stopy procentowej przyjętej do dyskonta.

      Im wyższa stopa procentowa tym kwota jest mniejsza.

      0x01 graphic

      Jeżeli koszt kapitału (r1) jest mniejszy od r0 (r1< r0), to lepszy jest projekt II.

      Jeżeli przyjmiemy r0 , to oba projekty mają taki same NPV

      4. WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU IRR

      IRR taka stopa zwrotu, przy której NPV projektu równe jest 0 (NPV=0)

      0x01 graphic

      Do realizacji przyjmujemy tą inwestycję, która ma większą stopę zwrotu IRR, pod warunkiem

      0x08 graphic
      IRRA = 10%

      IRRB = 15%

      r = 20%

      nie realizujemy żadnego z tych projektów

      Co zrobić gdy dwa kryteria dają różne wskazówki ?

      NPVA > NPVB

      IRRA < IRRB

      Wtedy posługujemy się kryterium NPV kryterium dominujące.

      0x08 graphic
      0x08 graphic
      0x01 graphic

      net value

      wzór na

      metodę IRR

      Metoda:

      1. Szukamy dwóch stóp procentowych, takich, dla których przy

      r1 NPV projektu (=PV)>0

      r2 - taka stopa procentowa, przy której PVP projektu (=NV)<0

      1. Różnica pomiędzy r1 i r2 nie może być większa niż 2 punkty procentowe

      2. Wartość NV wstawiamy do wzoru. Jest to wartość bezwzględna NV.

      Projekt inwestycyjny może posiadać więcej niż jedno IRR, występuje to przy niekonwencjonalnych przepływach pieniężnych - takich, przy których wydatki (ujemne) wyst. nie tylko na początku okresu (cyklu życia projektu), ale także na jego końcu lub w środku.

      Przykład:

      0x08 graphic

      t0 = -100.000,-

      t1 = 300.000,-

      t2 = -210.000,-

      IRR1 = 0,53

      IRR2 = 0,90

      Obie dają NPV = 0

      0x01 graphic

      Trudna jest interpretacja wyniku.

      WADY IRR:

      1. Wybór trudny do jednoznacznej interpretacji

      2. Może być więcej niż jedna IRR

      3. Metoda nie uwzględnia warunków ubocznych, np. probl. płynności projektu.

      Sposobem na obejście kłopotów z IRR jest obliczenie MIRR.

      5. ZMODYFIKOWANA WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU MIRR.

      MIRR - stopa procentowa, przy której NPV projektu równe jest 0 (NPV=0)

      Różnica między nimi sprowadza się do sposobu obliczania zaktualizowanej wartości strumienia odpływów i dopływów.

      0x01 graphic

      Wszystko dyskontujemy na wartość bieżącą dla IRR.

      0x01 graphic

      1. Nakłady dyskontujemy

      2. Dopływy oprocentowujemy i obliczamy FV i wartość tą dyskontujemy (całość dyskontujemy)

      0x01 graphic

      0x08 graphic

      Metody dynamiczne

      Przykład:

      okres

      inwestycji

      0x08 graphic

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      Projekt A

      -1000

      300

      500

      1000

      2000

      1000

      Projekt B

      -1000

      1500

      2000

      -

      -

      -

      at

      1

      0,9091

      0,8264

      0,7513

      0,6830

      0,6209

      Po dyskoncie:

      A

      -1000

      272,7

      413,2

      751,3

      1368

      620,9

      NPVA = 2424,10

      B

      -1000

      1363,65

      1652,8

      -

      -

      -

      NPVB = 2016,45

      Cykl życia obu projektów jest różny: nie można ich porównać. Musimy je sprowadzić do porównywalności.

      Są dwie metody:

      I metoda:

      METODA ŁAŃCUCHA ZASTĘPOWAŃ:

      0x08 graphic
      0x08 graphic
      0x08 graphic
      A 6 lat

      B 3 lata

      Dla każdego „oczka” liczymy NPV.

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      Powtarzamy ten

      sam projekt.

      realizujemy projekt B

      0x08 graphic

      A 4 lata

      B 3 lata

      12 lat

      *3

      *4

      0x01 graphic

      Przy tej metodzie należy znaleźć wspólny mianownik.

      II. METODA:

      METODA RÓWNORZĘDNEJ RATY ROCZNEJ.

      0x01 graphic

      suma współczynników dyskontujących

      wyrównane wpływy

      RRR - kwota, którą otrzymywalibyśmy w trakcie życia projektu w poszczególnych latach, gdyby CF były wyrównane.

      B:

      t0

      t1

      t2

      737,14

      737,14

      737,14

      zdyskont.

      t0

      0x01 graphic

      t1

      0x01 graphic

      t2

      0x01 graphic

      2016,44

      Ta metoda jest łatwiejsza. Realizujemy inwestycję o wyższej RRR.

      Przyrostowe przepływy pieniężne występują wtedy, gdy przeds. już istnieje i realizuje dodatkowe inwestycje polegające na modernizacji, rozbudowie czy wymianie. Przyrostowe przepływy pieniężne nie obejmują:

      1. tzw. kosztów utopionych

      2. tzw. kosztów uwięzionych

      Koszty utopione - są to wydatki poniesione w okresach wcześniejszych w związku z planowaną inwestycją, ale nie mające związku z realizacją tej inwestycji w danym momencie, np. badania nad wynalezieniem nowego produktu i wdrożeniem do produkcji.

      Koszty uwięzione - wydatki poniesione w przeszłości, ale nie mające żadnego związku z planowaną inwestycją, np. wydatki na komputeryzację systemu zarządzania, a planowana jest inwestycja polegająca na zakupie nowej maszyny produkcyjnej.

      0x08 graphic
      Przyrostowe przepływy pieniężne obejmują:

      koszty

      przyrost.

      dochody

      Na koszty przyrostowe składają się:

      1. Koszty jawne, którymi są wydatki bezpośrednie, związane z daną inwestycją, np. wydatki na zakup maszyny.

      2. Koszty ukryte, którymi są utracone dochody alternatywne

      3. Koszty przyszłych okresów, wynikające z pogorszenia wizerunku firmy, co może być następstwem nadmiernej rozbudowy programu inwest. i wyrażać się może w podwyższeniu oprocentowania zaciąganych kredytów bankowych.

      Na dochody przyrostowe składają się:

      1. Dochody jawne generowane przez realizowaną inwestycję

      2. Dochód ukryty, którym jest oszczędność kosztów lub oszczędność wydatków dotychczas ponoszonych

      3. Dochody przyszłych okresów, wynikające z poprawy wizerunku firmy.

      Rozbudowa majątku:

      Czy opłaca się nam kupić maszynę?

      nowa maszyna 10.000,-

      ma funkcjonować 5 lat

      PV=250

      Δ kapitału obrotowego = 400,-

      Δ zobowiązań = 300,-

      Δ produkcji = 4.000,-

      Δ kosztów zmiennych = 1000,-

      r = 10%

      stopa podatkowa = 40%

      t1:

      Przepływy w okresie eksploatacji:

      zakup maszyny

      przyrost majątku obroto. NETTO

      400-300

      10.000,-

      100,-

      10.100,-

      Przepływy inwestycyjne:

      Δ produkcji

      Δ kosztów zmiennych

      Δ amortyzacji

      -

      -

      4.000,-

      1.000,-

      2.000,-

      1.000,-

      zysk BRUTTO

      Δ zysku brutto

      podatek

      Zysk NETTO

      Amortyzacja

      1.000,-

      400,-

      600,-

      2.000,-

      2.600,-

      2.600,-

      2.600,-

      2.600,-

      2.600,-

      250+100=150

      wartość rezydualna

      współcz.

      0,9091

      0,8264

      0,7513

      0,6830

      0,6209

      2.363,-

      2.148,-

      1.953,-

      1.775,-

      1.614,2

      217

      0x01 graphic

      0x01 graphic
      nie kupujemy dodatkowej maszyny.

      2)

      wymiana + modernizacja majątku

      stara maszyna była kupiona za:

      miała funkcjonować:

      likwidacja po:

      sprzedajemy ją za:

      10.000,-

      10 lat

      5 latach

      8.000,-

      kupujemy nową:

      ma funkcjonować

      likw.

      25.000,-

      5 lat

      1.000,-

      wartość księgowa

      wartość sprzed.

      5.000,-

      8.000,-

      3.000,-

      0x01 graphic

      KOSZT KAPITAŁU:

      • ukryty jest w stopie procentowej przyjmowanej do dyskonta

      0x01 graphic

      KK wypadkowa

      KK w przedsięwzięciach inwestycyjnych jest wypadkową kosztów pozyskania kapitału z poszczególnych źródeł oraz rzeczowej struktury kapitału.

      Skąd finanse?

      1. Samofinansowanie

      2. Akcje zwykłe

      3. Akcje uprzywilejowane

      4. Kredyt

      5. Obligacje

      KK=Ks*Vs+Kk*Vk+Kaz*Vaz+Kou*Vau+Ko*Vo

      Ks - koszt samofinansowania

      • k. to oprocentowanie lokat bankowych

      • k. akcji zwykłych

      Kk - koszt kredytu

      • stopa oprocent. * osłona podatkowa

      Kk(1-t)

      30%(1-0,4)=18%

      Kaz - koszt akcji zwykłych

      0x01 graphic

      Daz - dywidenda akcji zwykłych

      Paz - cena rynkowa akcji zwykłych

      Jeżeli dywidenda rośnie:

      0x01 graphic
      g - stopa wzrostu dywidendy w skali rocznej

      I emisja:

      0x01 graphic

      Faz - koszty emisji na 1 akcję

      0x01 graphic

      Kau - koszt akcji uprzywilejowanych

      0x01 graphic

      Ko - koszt obligacji

      0x01 graphic

      Do - dywidenda

      (1-t) - osłona podatkowa; t - stopa podatkowa

      Vo - skorygowana wartość rynkowa

      0x01 graphic

      P - cena rynkowa

      m - ilość dni (lub miesięcy, gdy w mianowniku jest 12) jakie upłynęły od ostatniej wypłaty

      d - stopa dywidendy

      Zad.

      kredyt bankowy

      r=30%

      t=40%

      400.000,-

      Akcje uprzywilejowane

      • kapitał akcyjny

      • dywidenda

      100.000 szt. x 1zł

      100.000

      0.20 zł/akcję

      Akcje zwykłe

      • nominalnie

      100.000

      200.000 szt. x 0.5 zł.

      Wartość rynkowa akcji zwykłych

      • dywidenda

      • g (?)

      200.000 szt. x 1 zł.

      15 gr/akcję

      7%

      Obligacje

      • wartość nominalna

      • cena rynkowa

      • dywidenda

      • od ostatniej wypłaty minęło 6 m-cy

      50.000 zł

      5000 szt.

      10 zł.

      11 zł.

      22 %

      m = 6 miesięcy

      Ustalenie kosztu kredytu: K = 30 % (1- 0.4) = 18 %

      Koszt akcji uprzywilejowanych: Kau = (0,2 :1)100 % = 20 %

      Koszt akcji zwykłych: ( 0,15:1 +0,07 ) 100 % = 22 %

      0x01 graphic

      0x01 graphic

      Wartość rynkowa kapitału

      Struktura, koszt źródła

      Kredyt bankowy

      400.000

      0.5298 x 18 = 9,5364

      Akcje uprzywilejowane

      100.000

      0,1325 x 20 = 2,64

      Akcje zwykłe

      200.000

      0,2648 x 22 = 5,83

      obligacje

      55.000

      0,0728 x 13,44 = 0,978

      755.000

      18,99

      18.99 - łączny koszt kapitału (stopa procentowa przyjmowana do dyskonta +wynagrodzenie za ryzyko)

      Zmiana na skutek:

      • struktury źródeł finansowania

      • kosztów indywidualnych

      RYZYKO W DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ:

      Ryzyko - może być rozumiane jako niebezpieczeństwo poniesienia straty, niebezpieczeństwo niezrealizowania zamierzonego celu

      Ze względu na naturę ryzyko można podzielić na:

      1. Ryzyko właściwe - funkcjonuje na zasadzie prawa wielkich liczb

      2. Ryzyko subiektywne - związane z niedoskonałością człowieka

      3. Ryzyko obiektywne - będące formą niepewności absolutnej, wynikające z braku możliwości przewidzenia rozwoju zdarzeń w przyszłości.

      Ze względu na skalę zjawisk gospodarczych, z których ryzyko wynika, ryzyko dzielimy na:

      1. Ryzyko stałe - dotyczy całego systemu gospodarczego np. ryzyko inflacji, wojen

      2. Ryzyko zmienne - dotyczy firmy

      Ryzyko związane bezpośrednio z realizacją projektu inwestycyjnego czy gosp. dzielimy na:

      1. Ryzyko projektu - związane z warunkami technicznymi i jego realizacją

      2. Ryzyko firmy - wynikające z błędnej oceny przez firmę inwestującą przyszłych warunków rynkowych

      3. Ryzyko właścicieli - ryzyko systematyczne - wynika z faktu, że właściciele nie są zainteresowani różnicowaniem kierunku rozwoju firmy, co pozwoliłoby na zmniejszenie ryzyka przez zróżnicowanie tzw. portfela

      Obszary ryzyka:

      1. Ryzyko polityczne

      2. Ryzyko rynku ( zmiana gustów, upodobań)

      3. Ryzyko zasobów

      4. Ryzyko inflacji

      5. Ryzyko finansowe

      Metody uwzględniające ryzyko w ocenie projektów:

      1. Metody bezpośrednie (korekta stopy dyskontowej o premię za ryzyko)

          1. Metoda szacunku ekspertów

          2. CAMP

          3. Analiza wrażliwości (scenariuszy)

          4. Równoważnik pewności

      1. Metody pośrednie ( Uwzględniają ryzyko przez korygowanie przepływów pieniężnych)

        1. Analiza wrażliwości

        2. Metody symulacji Monte Carlo

        3. Metoda drzewa decyzyjnego

        4. Metody operacyjne: minimaxu i maxyminu

      1a Metoda szacunku ekspertów:

      R = rf + rfin + rop + rinf

      R - stopa procentowa przyjmowana do dyskonta

      rf - za taką uważa się stopę rentowności bonów skarbowych

      rfin - premia za ryzyko finansowe

      rop - premia za ryzyko operacyjne

      rinf - premia za ryzyko inflacji

      Jeżeli CF są w cenach stałych, to premię za ryzyko inflacyjne uwzględniamy dodając do stopy procentowej wolnej od ryzyka, stopę inflacji.

      1b CAMP

      Bazuje na tym co się dzieje na rynku kapitałowym

      Założenia:

      1. Nie ma kosztów transakcyjnych

      2. Jest doskonała podzielność instrumentów finansowych

      3. Brak jest podatku dochodowego

      4. Występuje tzw. krótka sprzedaż, można sprzedawać papiery wartościowe, których nie posiadamy (pożyczają je)

      5. Mamy wolny rynek kredytowy

      6. Mamy wolny rynek instrumentów finansowych

      7. Wszyscy inwestorzy mają te same oczekiwania

      W modelu CAMP przyjmuje się założenie, że inwestycje w dział. gosp. jest tak samo ryzykowna jak inwestycja w papiery wartościowe na giełdzie.

      r = rf + β ( RM - rf )

      r - stopa procentowa przyjmowana do dyskonta

      rf - stopa procentowa wolna od ryzyka

      β - miara wielkości ryzyka ustalona metodą najmniejszych kwadratów

      β czystej gry rynkowej lub β księgowe

      RM - rentowność lokat w indeks giełdowy np. WIG 20 lub portfel giełdowy

      ( RM - rf ) - premia za ryzyko

      0x01 graphic
      0x01 graphic

      b<1

      b>1

      b=0

      b - jak zmienia się rentowność lokat w akcje spółki w zależności od rentowności lokat w giełdę

      Firmy nie będące na giełdzie - β księgowe - stopa zwrotu na aktywa ROA

      0x01 graphic

      EBIT - zysk brutto + zapłacone odsetki od kapitału obcego

      METODA DRZEWA DECYZYJNEGO - sekurencyjny proces decyzyjny.

      Drzewo: I WARIANT

      • węzły decyzyjne/momenty, w których podejmujemy decyzję, z których wynikają określone konsekwencje finansowe

      • ęzły losowe, w których mamy konsekwencje podjętych decyzji zależących od stanu rzeczy

      Mamy decyzje i skutki decyzyjne o charakterze losowym.

      Przykład:

      Mamy działkę. Możemy:

      0x01 graphic

      Musimy podjąć decyzję, czy sprzedać, czy zbudować dom wczasowy, czy badania geologiczne. Aby to zrobić, musimy obliczyć NPV dla każdego wariantu.

      Decyzje:

      D3 NPVsprzedaż=500

      NPVsanatorium=5000*0,7+3000*0,2+2000*0,1-800=3400 (wybieramy budowę)

      D2 sprzedaż 300

      NPVdom wczasowy=3000*0,6+2000*0,2+1000*0,2-500=1900

      RAZEM:

      NPVsprzedaż=300

      NPVd.wczas.=1900

      NPVbad.geolog.=0,8*3400+0,2*1900-200=2900 ostatecznie wybier. badania geolog.

      II WARIANT

      r=10%

      Jaką maszynę kupić. Oszacować dodatnie wpływy.

      rok 1

      rok 2

      rok 1

      rok 2

      popyt

      prawd

      zysk

      popyt

      prawd

      zysk

      wysoki

      0,2

      20

      wysoki

      średni

      niski

      0,4

      0,4

      0,2

      25

      10

      2

      18,18

      20,65

      8,26

      1,65

      34,83

      22,44

      25,83

      Duża za -4

      średni

      0,3

      8

      wysoki

      średni

      niski

      0,4

      0,4

      0,2

      25

      10

      2

      -4

      7,27

      20,65

      8,26

      1,65

      23,92

      11,53

      4,82

      niski

      0,5

      -2

      wysoki

      średni

      niski

      0,4

      0,4

      0,2

      25

      10

      2

      -1,82

      20,65

      8,26

      1,65

      14,83

      2,44

      -4,17

      wysoki

      0,2

      14

      wysoki

      średni

      niski

      0,4

      0,4

      0,2

      16

      10

      2

      0x01 graphic

      Mała

      - 3,4

      średni

      0,3

      10

      wysoki

      średni

      niski

      0,4

      0,4

      0,2

      16

      10

      2

      niski

      0,5

      2

      wysoki

      średni

      niski

      0,4

      0,4

      0,2

      16

      10

      2

      Dla każdego wariantu obliczamy NPV i wartość oczekiwaną.

      Pierwszy krok:

      Zdyskontown\anie wpływów pieniężnych

      0,9091

      0,8264

      NPV jest wynikiem przepływów i prawdopodobieństw.

      Ciąg dalszy TABELI:

      Prawdop.

      łączne

      NPV*Pt

      0,08

      0,08

      0,04

      0,12

      0,12

      0,06

      0,20

      0,20

      0,10

      2,79

      1,79

      0,63

      2,87

      1,38

      0,29

      2,98

      0,49

      -0,42

      ENPV = 12,80

      wariancja:

      0x01 graphic

      Jakościowe metody oceny projektów inwestycyjnych?

      METODA SCORING

      Pozwala na łączenie kryteriów ekonomicznych z pozaekonomicznymi. Każdy z projektów ma szereg różnych cech występujących z określonym natężeniem.

      Etapy metody SCORING:

      1. Ustalenie istotnych kryteriów funkcji celu

      2. Ustalenie wag, ale tych kryteriów (suma wag = 1 lub 100%)

      3. Ustalenie skali ocen, czyli tzw użyteczności cząstkowej

      4. Przeprowadzenie oceny wariantów

      5. Porównanie wariantów i wybór

      na dodatek: Analiza wrażliwości przez zamianwag przypisanych kryteriom.

      Prod. roczna.

      Zatrudn.

      Emisja

      zaniecz.

      Export

      Projekt A

      10 mld

      200 prac.

      100 t.

      50 mln

      Projekt B

      12 mld

      150 prac.

      200 t.

      30 mln

      Kryteria:

      Wagi

      1

      2

      3

      4

      5

      Prod. (wpływ na PKB)

      0,4

      a,b

      Zatrudn. (bezrob.)

      0,3

      b

      a

      Emisja (stan środ.)

      0,2

      b

      a

      Export (saldo bilansu zagr.)

      0,1

      a,b

      Produkcja

      do 2 mld

      1 pkt

      zatrudn

      emisja

      export

      2,1 - 5

      2

      do 20

      1

      do 20

      5

      21-50

      1

      5,1-8

      3

      21-50

      2

      21-50

      4

      51-100

      2

      8,1-12

      4

      51-100

      3

      51-100

      3

      101-200

      3

      12,1-

      5

      100-150

      4

      100-150

      2

      201-300

      4

      151-200

      5

      151...

      1

      301-400

      5

      0,4*4 + 0,3*5 + 0,2*3 + 0,1*1 = 3,8 wybieramy A

      =3,1

      LEASING

      Czy interpretować i w jaki sposób finansować nasz projekt inwestycyjny (1-środki własne; 2-kredyt; 3-leasing)

      Teraz u nas jest leasing kapitałowy, nie ma już leasingu operacyjnego.

      Cechy LEASINGU OPERACYJNEGO:

      1. Umowa leasingowa jest znacznie krótsza niż okres życia obiektu

      2. Umowę można wypowiedzieć

      3. Środek trwały figuruje w księgach leasingodawcy, który go amortyzuje.

      4. Koszty konserwacji ponosi leasingodawca.

      Cechy LEASINGU FINANSOWEGO:

      1. Okres umowy zbliżony do okresu życia obiektu.

      2. Umowy nie można wypowiedzieć.

      3. W umowie może występować tzw. opcja zakupu.

      4. Środek trwały figuruje w księgach leasingobiorcy, który nalicza amortyzację.

      5. Koszty konserwacji ponosi leasingobiorca.

      Leasing zwrotny.

      Leasingobiorca jest początkowo właścicielem śr. trwałego, który następnie sprzedaje leasingodawcy, od którego wydzierżawia ten środek.

      Podstawą oceny wariantu finansowania środka trwałego może być obliczanie NPV metodą dochodową (wybieramy max.) lub wydatkową (wybieramy min.)

      Dobrze ustalić przepływy pieniężne, obie metody dają ten sam wynik.

        1. śr. trwały 100,- (wart.pocz.) a=20% (st.amort.), RV=10, r=20%, konserw. 5j, podat. 40%

        2. kredyt 100,- (wart.pocz.), 5 rat równ., oproc. 20%, 20, 16, 12, 8, 4, rb-t0=20

        3. leasing oper. - 3 lata, opłata 37,5; przedłużamy czas umowy na 2 kolejne lata na tych samych warunkach).

        4. leasing finansowy - 4 lata, opłata 20, rata kapit. 18, odsetki 12,5%

      Użytkowanie środka trwałego = 300.

      zakup

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      inwest.

      (100)

      przych.

      300

      300

      300

      300

      300

      - amort.

      20

      20

      20

      20

      20

      - k. konserw.

      5

      5

      5

      5

      5

      Doch. brutto

      275

      Podatek

      110

      Wynik netto

      165

      + amortyz

      20

      CFNETTO

      185

      185

      185

      185

      185

      at

      1

      0,8333

      0,6944

      0,5787

      0,4828

      0,4019

      DCF

      -100

      154,5

      128,5

      107,5

      89,3

      74,4

      NPV = 452,4

      Równe raty, łańcuch zastępowań.

      Zakup na kredyt. (wydatek zniaka w t0)

      zakup

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      inwest.

      przych.

      300

      300

      300

      300

      300

      - amort.

      20

      20

      20

      20

      20

      - k. konserw.

      5

      5

      5

      5

      5

      - k. fin.

      20

      16

      12

      8

      4

      Doch. brutto

      255

      259

      263

      267

      271

      Podatek

      102

      104

      105

      107

      108

      Doch. netto

      153

      155

      158

      160

      163

      + amortyz

      20

      20

      20

      20

      20

      - raty kapit.

      20

      20

      20

      20

      20

      CFNETTO

      153

      155

      158

      160

      163

      at

      1

      0,8333

      0,6944

      0,5787

      0,4828

      0,4019

      DCF

      -100

      …..

      …….

      ………..

      ………….

      …………

      NPV = 473,-

      Leasing operacyjny:

      zakup

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      inwest.

      przych.

      300

      300

      300

      300

      300

      czynsz

      37,5

      Doch. brutto

      262,5

      Podatek

      105

      Doch. netto

      157,5

      CFNETTO

      at

      DCF

      …..

      …….

      ………..

      ………….

      …………

      NPV = 470,-

      Leasing finansowy:

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      przych.

      300

      ......

      ......

      ......

      ......

      - amort.

      20

      ......

      ......

      ......

      ......

      - k. konserw.

      5

      ......

      ......

      ......

      ......

      - k. fin.

      12,5

      ......

      ......

      ......

      ......

      Doch. brutto

      262,5

      ......

      ......

      ......

      ......

      Podatek

      205

      ......

      ......

      ......

      ......

      Doch. netto

      157,5

      ......

      ......

      ......

      ......

      - amortyz

      20

      ......

      ......

      ......

      ......

      - raty kapit.

      18

      ......

      ......

      ......

      ......

      - wyd. inw.

      CFNETTO

      159,5

      159,5

      159,5

      159,5

      165

      at

      1

      0,8333

      0,6944

      0,5787

      0,4828

      0,4019

      DCF

      ......

      …..

      …….

      ………..

      ………….

      …………

      NPV = .....

      Najlepszy jest leasing finansowy, potem zakup na kredyt, leasing oper. i zakup ze śr. trw.

      METODA WYDATKOWA:

      samofin

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      inwest.

      (100)

      - amort.

      20

      20

      20

      20

      20

      - k. konserw.

      5

      5

      5

      5

      5

      osłona podat

      10

      10

      10

      10

      10

      wydatek efekt

      (100)

      + 5

      + 5

      + 5

      + 5

      + 5

      wydatek efekt at

      1

      NPV = -81,03

      Zakup na kredyt:

      Spłata kredytu

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      - raty

      20

      20

      20

      20

      20

      - odsetki

      20

      16

      12

      8

      4

      - amort.

      20

      20

      20

      20

      20

      - k. konserw.

      5

      5

      5

      5

      5

      zm.podst.opod.

      45

      41

      37

      33

      29

      osłona podat

      18

      16,4

      14,8

      13,2

      11,6

      wydatek efekt

      (27)

      (24,6)

      (22,2)

      (19,8)

      (17,4)

      wydatek efekt at

      .......

      .......

      .......

      .......

      .......

      NPV = (64,98)

      Leasing operacyjny:

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      czynsz

      37,5

      ......

      ......

      ......

      ......

      osłona podat

      30%15

      ......

      ......

      ......

      ......

      wydatek efekt

      22,5

      ......

      ......

      ......

      ......

      wydatek efekt * at

      (18,75)

      (15,62)

      (13,02)

      (10,86)

      (9,04)

      NPV = (67,29)

      Leasing finansowy:

      k.leasingu

      t0

      t1

      t2

      t3

      t4

      t5

      - rata

      18

      -----

      - odsetki

      12,5

      -----

      opcja zakupu

      (20)

      - amort.

      20

      - konserw.

      5

      zm.podst.opod.

      37,5

      37,5

      25

      zm.podatku

      15,0

      10

      wydatek efekt

      (20,5)

      (+5)

      wydatek efekt at

      ......

      .......

      .......

      .......

      .......

      NPV = (55,1) powinno być trochę >

      najlepsze: l. fin., następnie l. oper., zakup ze śr. trw.

      Makroekonomiczna ocena projektów inwestycyjnych w oparciu o wartość dodaną.

      Metoda ta zmierz a do ustalenia wkładu projektu inwestycyjnego w dobrobyt społeczny i wzrost gospodarczy. Przy ustalaniu wartości dodanej konieczne jest uwzględnienie:

      1. Wyceny efektów zewnętrznych.

      2. Problemu cen społecznych przyjmowanych do wyceny efektów i nakładów.

      3. Problemu społecznej stopy dyskontowej.

      Ad. 1. Wycena efektów zewnętrznych

      Efekt zewnętrzny - pozytywna lub negatywna zmiana w realizowaniu celu podmiotu gospodarującego następująca pod wpływem działania innych podmiotów.

      Efekty zewnętrzne dzielimy na :

          1. efekty pozytywne - można łatwiej lub w większym stopniu realizować cel

          1. efekty negatywne - realizacja celu zagrożona jest ze strony innych podmiotów

      przykłady: efekt negatywny - Paweł i Gaweł, opryski i pszczoły

      efekt pozytywny - pszczoły i sad

      Przykłady przekrojów efektów zewnętrznych:

        1. producent - producent, np. sadownik - pszczelarz

        2. producent - konsument

        3. konsument - producent

        4. konsument - konsument, np. Paweł i Gaweł

      Jeżeli dokonamy identyfikacji efektów zewnętrznych, należy dokonać ich wyceny.

      Metody wyceny negatywnych efektów zewnętrznych

      Wprowadzamy ceny rozliczeniowe bazujące na:

        1. metodach kosztowych - metoda kosztów dojazdu - metoda restytucyjna - nakłady jakie trzeba ponieść, aby zlikwidować negatywne efekty działania gospodarki

        1. metodach dochodowych - bazują na koncepcji utraconego dochodu -jaki osiągnęlibyśmy dochód, gdyby nie negatywne skutki działalności człowieka.

      Ad.2 Problem cen społecznych przyjmowanych do wyceny efektów i nakładów

      Dwa systemy cen:

        1. system cen krajowych

        2. system cen światowych

      Efekty Nakłady

      1. produkcja krajowa 1. nakłady z importu

      2. produkcja na eksport 2.nakłady, które mogą być eksportowane

      3. produkcja antyimportowa 3. pozostałe nakłady, które nie mogą być eksportowane

      4.czynnik ziemi

      5. czynnik pracy

      Efekty :

      1. Produkcja krajowa - wyceniana jest w rynkowych cenach krajowych, uwzględnia podatki pośrednie.

      2. Produkcja na eksport - wycenia się według cen światowych F.O.B. - cena krajowa łącznie z kosztami dostarczenia na statek.

      3. Produkcja antyimportowa - wycenia się według cen CIF - ceny te obejmują koszty produkcji + koszty ubezpieczenia + koszty załadunku

      Nakłady:

      1. Nakłady z importu - wycenia się według cen światowych CIF + opłaty graniczne

      2. Nakłady, które mogą być eksportowane - wycenia się według :

        • cen F.O.B., jeżeli są one wyższe od cen krajowych

        • cen krajowych, gdy ceny F.O.B. są niższe

  1. Pozostałe nakłady, które nie mogą być eksportowane - można szacować je w cenach:

  1. Czynnik ziemi - wycenia się według cen zakupu

  2. Czynnik ludzki - z pełnymi nakładami wycenia się według cen zakupu

Istotną ceną jest kurs walutowy - waluta zagraniczna przeliczana na walutę krajową.

Skorygowany kurs walutowy = kurs oficjalny skorygowany o 0x01 graphic

M - suma płatności za import danego kraju

E - suma płatności uzyskanych z eksportu

Alternatywą dla korekty skorygowanego kursu walutowego jest przyjęcie do obliczeń kursu turystycznego - ilość waluty krajowej za jednostkę waluty obcej jaką uzyska obcokrajowiec przyjeżdżając do danego kraju ( kurs w kantorach )

Ad. 3. Problem społecznej stopy dyskontowej.

Stopa dyskontowa przyjęta do obliczeń ustalona jest na bazie stopy występującej na międzynarodowym rynku kapitałowym.

Kraj może być pożyczkobiorcą lub pożyczkodawcą. Jeżeli kraj jest pożyczkodawcą, to społeczna stopa dyskontowa równa jest stopie dyskontowej skorygowana o premię dla rynku krajowego.

0x01 graphic
0x01 graphic

Czynniki kształtujące 0x01 graphic
(premię dla rynku) dla produkcji krajowej:

  1. Tempo wzrostu gospodarczego kraju - im większe tempo, tym większa stopa preferencji dla podmiotów krajowych.

  2. Inflacja na rynku międzynarodowym - im większa inflacja, tym wyższa premia dla producentów krajowych.

  3. Stabilność międzynarodowego rynku kapitałowego (dostępność pożyczek) - im bardziej stabilny rynek światowy , tym mniejsza premia.

  4. Stabilność światowej polityki gospodarczej (MFW, BŚ, CBE) - im bardziej stabilny, tym mniejsza premia.

  5. Inflacja krajowa -im większa inflacja, tym mniejsza premia.

  6. Oczekiwana efektywność projektów krajowych.

Społeczna stopa dyskontowa zależy od całej gospodarki. Powinna być różnicowana w zależności od gałęzi:

0x01 graphic

0x01 graphic

Kolejnym etapem , po zidentyfikowaniu efektów i nakładów, należy obliczyć wartość dodaną i wyznaczyć kryteria efektywności.

Kryteria:

  1. Krajowa wartość dodana

  2. Narodowa wartość dodana

Krajowa wartość dodana

0x01 graphic

0x01 graphic
- efekty

M - nakłady materialne

J - nakłady inwestycyjne

M+J - tu zostają płace i nadwyżka społeczna

Narodowa wartość dodana

0x01 graphic

0x01 graphic
- efekty

M - nakłady materialne

J - nakłady inwestycyjne

Rp - suma płatności zagranicznych, jakie muszą być zrealizowane z tytułu realizacji

projektu

Jaki jest warunek efektywności projektu z punktu widzenia makroekonomicznego:

  1. Absolutny test efektywności - stwierdza , że

krajowa wartość dodana 0x01 graphic
jest większa od zera pod warunkiem, że 0x01 graphic
0x01 graphic
- płace

Jest to test w ujęciu statycznym, można również uwzględnić czynnik czasu i będziemy mieli dynamiczny absolutny test efektywności - stwierdza on, że

krajowa wartość dodana 0x01 graphic
jest większa od zera pod warunkiem, że 0x01 graphic

  1. Relatywny test efektywności

3 kryteria służące względnej ocenie efektywności projektu:

    1. efektywność kapitału

0x01 graphic
lub 0x01 graphic

lub w ujęciu dynamicznym

0x01 graphic
0x01 graphic

    1. 0x01 graphic
      lub w ujęciu dynamicznym 0x01 graphic

RP- jednostka waluty obcej

    1. efektywność czynnika pracy

0x01 graphic
lub w ujęciu dynamicznym 0x01 graphic

0x01 graphic
- suma płac

Dla projektu inwestycyjnego, z makroekonomicznego punktu widzenia, ważne jest również spojrzenie na rynek pracy, rynek pieniężny, na bilans płatniczy, na szansę rozwoju.

5 kryteriów cząstkowych:

  1. I kryterium:

Efekt zatrudnienia wyraża się wpływem na rynek pracy - może być ujmowany w wielkości globalnej lub w odniesieniu do poszczególnych grup pracowniczych.

Przykład: ustalić efekt zatrudnienia

niewykwalifikowanych

wykwalifikowanych

suma

Zainwestowany kapitał

liczba miejsc pracy

50

150

200

200

przedsiębiorstwa dostawcy

20

30

50

30

Przedsiębiorstwa odbiorcy

10

40

50

40

∑

80

220

300

270

    1. całkowity efekt zatrudnienia 0x01 graphic

    1. całkowity efekt zatrudnienia dla wykwalifikowanych 0x01 graphic

    1. całkowity efekt zatrudnienia dla niewykwalifikowanych 0x01 graphic

    1. bezpośrednie efekty zatrudnienia (dotyczy oceniającego projekt) 0x01 graphic

    2. bezpośrednie efekty zatrudnienia dla wykwalifikowanych 0x01 graphic

    3. bezpośrednie efekty zatrudnienia dla niewykwalifikowanych 0x01 graphic

  1. II kryterium: Dystrybucji wartości dodanej

Wskaźniki korzyści dla poszczególnych grup, które uczestniczą w podziale wartości dodanej:

    1. wskaźnik korzyści dla pracowników

0x01 graphic

    1. wskaźnik korzyści dla przedsiębiorców

0x01 graphic

    1. wskaźnik korzyści dla rządu

0x01 graphic

    1. wskaźnik korzyści dla właścicieli kapitału (instytucje, które pożyczają kapitał)

0x01 graphic

  1. III kryterium: Efekt dewizowy projektów

0x01 graphic
FI - wpływy dewizowe

FO - wypływy dewizowe

0x01 graphic

    1. Co się składa na wpływy dewizowe:

      1. bezpośrednie wpływy dewizowe: