EKONOMIKA INWESTYCJI

Inwestycja - to wydatek kapitałowy, który ma przynieść określone efekty rzeczowe lub finansowe w pewnym przedziale czasu.

Rachunek ekonomiczny - jest to system mierzenia zjawisk i procesów gospodarczych poddających się kwantyfikacji za pomocą określonych jednostek miary, wskaźników, modeli oraz zasileń informacyjnych. Podstawowym celem rachunku ekonomicznego jest ilościowe określenie efektywności gospodarowania, czyli konfrontowanie osiąganych wyników z ponoszonymi na nie nakładami.

Rodzaje rachunku ekonomicznego.

1. Ze względu na obszar zjawisk w nim ujętych:

1. rachunek mikroekonomiczny - na szczeblu 1 przedsiębiorstwa

2. rachunek mezoekonomiczny - na szczebli dużej organizacji gosp. lub jednostki przestrzennej np. regionu

3. rachunek makroekonomiczny - na szczeblu całej gospodarki narodowej

2. Ze względu na czas:

1. rachunek ex-ante - za nim decyzje zostaną podjęte

2. rachunek ex-post - weryfikuje słuszność podjętej decyzji

Składowe rachunku ekonomicznego:

1. Formuła - zbiór elementów rachunku i procedur

2. Funkcja celu

3. Warunki ograniczające - dodatkowe kryteria pomocnicze pozwalające podjąć decyzję

Formuła rachunku ekonomicznego występuje w dwóch postaciach:

1. jako różnica E - N ≥ 0 → max

E - efekty

N - nakłady

2. jako iloraz
   

Formuła obejmuje:

1. Elementy, które trzeba w rachunku uwzględnić.

2. Parametry (ceny), które pokazują stopień dostępności elementów.

Warunki poprawności rachunku ekonomicznego:

1. Kompleksowość rachunku tzn. konieczność ujęcia wszystkich efektów i wszystkich nakładów. W efektach i nakładach występują elementy zjawiska: pośrednie i bezpośrednie, które ujawniają się z pewnym opóźnieniem w czasie. Trudno jest przewidzieć efekty pośrednie np. koszty paliwa, koszty eksploatacji, ale one muszą być uwzględniane.

2. Spójność metod wyceny elementów rachunku ekonomicznego - ta sama metoda wyceny nakładów i kosztów - według systemu cen stałych lub systemu cen bieżących.

3. Prawdziwość parametrów rachunku ekonomicznego.

4. Konieczność uwzględniania czynnika czasu:

1. Jaki okres czasu przyjąć w rachunku ekonomicznym.

2. Problem zmian parametrów ekonomicznych następujących w miarę upływu czasu.

3. W jaki sposób w rachunku ekonomicznym uwzględnić zmiany parametrów

Ad a)

Okres do uwzględnienia - okres życia obiektu, okres amortyzacji

1. Amortyzacja liniowa.

n - okres życia

a - stopa amortyzacji

A - roczna kwota amortyzacji

2. Amortyzacja aktuarialna - roczne odpisy amortyzacyjne lokowane są na koncie bankowym po zakończeniu roku i podlegają kapitalizacji

n - okres eksploatacji obiektu

dłuższy sposób

A(1+r)^n-1 + A(1+r)^n-2 + A(1+r)^n-3 + A(1+r)^n-4 + ... + A(1+r)⁰

Ad b) Czynniki wywołujące zmianę parametrów rachunku ekonomicznego:

1. Postęp techniczny (dotyczy technologii realizowanej inwestycji)

2. Zmiana programu wzrostu realizacji inwestycji, z którą wiąże się opracowanie na nowo części projektu inwestycyjnego i wydłużenie okresu realizacji inwestycji, co pociąga za sobą zwiększone koszty zamrożenia środków.

3. Czynniki potrzebotwórcze:

• pojawienie się nowych wyrobów zaspakajających potrzeby co zmienia relacje cenowe dóbr finalnych i zaopatrzenia

• zmiana stylu życia, zmiana systemu wartości, zmiana systemu komunikowania się między ludźmi, zmiana wymagań stawianych pracownikom przez pracodawców i odwrotnie

4. Ryzyko gospodarcze:

• ryzyko rynku (możliwości zbytu i zaopatrzenia)

• ryzyko finansowe (związane jest z wykorzystaniem lub nie dźwigni finansowej)

• ryzyko polityczne

• ryzyko handlu zagranicznego

• ryzyko demograficzne

• ryzyko odkryć naukowych

5. Zmiana oprocentowania na rynku kapitałowym.

Zmiana parametrów rachunku ekonomicznego oznacza zmianę wartości pieniądza w czasie, co uwzględniamy w postaci oprocentowania lub dyskontowania.

Oprocentowanie - to przenoszenie dzisiejszej wartości pieniądza w przyszłość.

Dyskontowanie - to przenoszenie wartości pieniądza z dnia jutrzejszego na dzień dzisiejszy.

OPROCENTOWANIE

1. FV = PV ( 1 + r )^t

- kapitalizacja odsetek, stopa procentowa jest stała

2. FV = PV ( 1 + tּr )

- bez kapitalizacji, odsetki proste, niezmienne

3. FV = PV ( 1 + Σ r_t )

- bez kapitalizacji, odsetki zmienne,

4. FV = PV ּ Π ( 1 + r_t ) П = ( 1 + r₁ ) ּ ( 1 + r₂ ) ּ ( 1 + r₃ )

- kapitalizacja, odsetki zmienne

DYSKONTOWANIE

- jaką wartość dzisiaj ma 100 zł. które obiecano nam za 5 lat

- ile trzeba dziś ulokować w banku aby mieć za 5 lat 100 zł.

1. 
   

• najczęściej stosowany

2. 
   

3. 
   

4. 
   - najbliższy życiu

Efektywna stopa procentowa:

np. kapitalizacja półroczna

r=16%

t=2

Kapitalizacja ciągła to efektywna stopa procentowa

R = e ^{r ּt}

e- podstawa logarytmu naturalnego

r - nominalna stopa procentowa

t - liczba okresów

PŁATNOŚCI OKRESOWE

1. Renta dożywotnia

• co roku do końca życia

• stały dochód od kapitału np. od ziemi

• przeciętny stały dochód

A - wartość renty, dochód z całego roku

Zad.

Za ile rolnik sprzeda hektar, jeżeli przeciętnie w roku otrzymywał 20.000,- a stopa procentowa wynosi 10 %

A - 20.000,-

r - 10 %

jeżeli renta rośnie z roku na rok w stałym tempie g

2. Renta płatna z dołu

Oprocentowanie:

r = 15 %

t = 3

A = 400

I rok A( 1 + r )² = 400 ( 1 + 0,15 )² = 529

II rok A( 1 + r )¹ = 400 ( 1 + 0,15 )¹ = 460

III rok A( 1 + r )⁰ = 400 ( 1 + 0,15 )⁰ = 400 +

1389

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych.

A (1 + r )^t = 400 Σ ( 1 + 0,15 )^t

Można zastosować również gotowy wzór

Dyskontowanie:

I rok

II rok

III rok

________

913,00

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych

Można zastosować również gotowy wzór

Dyskontowanie renty płatnej z dołu

3. Renta płatna z góry

Oprocentowanie renty płatnej z góry:

r = 15 %

t = 3

A = 400

I rok A( 1 + r )^t = 400 ( 1 + 0,15 )³ = 608,36

II rok A( 1 + r )^t = 400 ( 1 + 0,15 )² = 529,00

III rok A( 1 + r )^t = 400 ( 1 + 0,15 )¹ = 460,00 +

1597,36

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych.

A (1 + r )^t = 400 Σ ( 1 + 0,15 )^t

Można zastosować również gotowy wzór

Oprocentowanie renty płatnej z góry

Dyskontowanie renty płatnej z góry:

I rok

II rok

III rok

_________

1050,3

ten sam zapis w krótszej postaci z wykorzystaniem tablic statystycznych

Można zastosować również gotowy wzór

Dyskontowanie renty płatnej z góry.

Klasyfikacja inwestycji ze względu na przedmiot:

1. Inwestycje finansowe

• akcje

• obligacje skarbowe

• obligacje komunalne

• bony skarbowe

• bony pieniężne

• bony NBP

• weksle

• opcje itp.

2. Inwestycje rzeczowe

• budowa

• rozbudowa

• wymiana

• modernizacja, działania mogą być również połączone np. modernizacja z wymianą

3. Inwestycje pozostałe

• badania + rozwój (B+R)

• licencje (know how)

• szkolenie kadr

• inwestycje marketingowe

Kto inwestuje

• gospodarstwa domowe

• przedsiębiorstwa

• władza

• jednostki sfery budżetowej np. UMCS

Znaczenie inwestycji i przedmiotu wynika z faktu, że:

1. Inwestycje kształtują przyszłe dochody i wydatki.

2. Ich realizacja wiąże się z wydatkowaniem znacznych sum pieniędzy.

3. Oznaczają one zamrożenie środków w długim okresie.

4. Ich skutki są nieodwracalne.

5. Wiele wariantów charakteryzuje niepowtarzalność technologii.

6. Wpływają na środowisko przyrodnicze.

7. Obciążone są znacznym ryzykiem

Struktura rzeczowa inwestycji rzeczowych, finansowych i pozostałych:

1. Przedsięwzięcie inwestycyjne (np. zakup instrumentów finansowych)

2. Zadanie inwestycyjne (np. zakup obligacji)

3. Obiekt inwestycyjny (konkretny rodzaj obligacji)

Ad. 1.

Przedsięwzięcie inwestycyjne - to kompleksowe zamierzenie rozwojowe firmy, skonkretyzowane co do celu, zakresu, czasu i miejsca realizacji oraz przewidywanego okresu użytkowania. Składa się różnych zadań.

Ad. 2.

Zadanie inwestycyjne - to część przedsięwzięcia inwestycyjnego, które może funkcjonować niezależnie i zarazem przynosić konkretny, wymierny efekt produkcyjny bądź usługowy.

Ad. 3.

Obiekt inwestycyjny - to wyodrębniona pod względem technicznno-użytkowym część zdań jak: budynki, budowle, zespoły maszyn i urządzeń, środki transportu, pojedyncze papiery wartości.

CYKL ROZWOJOWY PROJEKTU INWESTYCYJNEGO (cykl życia)

I FAZA: Przedinwestycyjna

1 etap:

1. Studium możliwości (poszukiwanie idei na inwestycje)

2. Badamy rynek zbytu krajowy i zagraniczny

3. Badamy zasoby czynników produkcji, które są dostępne

4. Analizujemy strukturę konkurencji

5. Badamy możliwości lokalizacji inwestycji

6. Badamy politykę przemysłową prowadzoną przez rząd

7. Analizujemy wysokość nakładów koniecznych do poniesienia

8. Badamy zasoby finansowe inwestora i dostępne źródła finansowania

2 etap:

1. Określenie wariantów inwestycyjnych i wstępna ich selekcja (pogłębione studium możliwości)

3 etap:

1. Opracowanie studium przedrealizacyjnego

4 etap:

1. Ocena tego projektu i podjęcie właściwej decyzji

W 1 etapie dokładność pozyskiwanych informacji w stosunku do obiektywnej rzeczywistości wynosi +/- 30 %

W 2 etapie dokładność pozyskiwanych informacji w stosunku do obiektywnej rzeczywistości wynosi +/- 20 %

W 3 etapie dokładność pozyskiwanych informacji w stosunku do obiektywnej rzeczywistości wynosi +/- 10 %

II FAZA: Realizacji projektu inwestycyjnego

1 etap:

1. Przygotowanie ostatecznych planów technicznych projektów łącznie z harmonogramem prac i dostaw.

2 etap:

1. Prowadzenie negocjacji i zawieranie kontraktów z wykonawcami robót inwestycyjnych i kontrahentami.

3 etap:

1. Budowa, przygotowanie terenu, zakupy, instalacja urządzeń

4 etap:

1. Marketing przedprodukcyjny

5 etap:

1. Rekrutacja i szkolenie pracowników

6 etap:

1. Przyjęcie obiektu do eksploatacji, odbiór techniczny obiektu.

III FAZA: Eksploatacji, faza operacyjna

1 etap:

1. Odtwarzanie

2 etap:

1. Restrukturyzacja

3 etap:

1. ekspansja innowacyjna

IV FAZA: Likwidacja obiektu

Ta faza może wiązać się z ponoszeniem pewnych kosztów

Związki między projektami inwestycyjnymi:

1. inwestycje niezależne - występują, gdy realizacja jednej inwestycji nie ma wpływu na realizację drugiej inwestycji i nie ma wpływu na wyniki osiągane w drugiej inwestycji

2. Inwestycje zależne - mają wymiar fizyczny lub finansowy

• inwestycje wykluczające się (np. z przyczyn technicznych, finansowych, ponoszone są straty)

• inwestycje konkurencyjne - realizacja obu inwestycji powoduje, że w jednej z nich pogarszają się wyniki finansowe, nie występują tu straty

• inwestycje komplementarne - realizacja jednej inwestycji wpływa dodatnio na wyniki finansowe osiągane w drugiej inwestycji

• inwestycje warunkujące się - realizacja inwestycji jednej jest warunkiem niezbędnym do realizacji inwestycji drugiej ( nie musi istnieć relacja odwrotna

METODY OCENY PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH

1. Metody jakościowe

2. Metody ilościowe

Ad. 1 - metody jakościowe

1. metoda Scoring

2. metoda drzewa decyzyjnego

3. metoda kosztów i korzyści

Ad. 2 - metody ilościowe

1. statyczne

1. rachunek porównawczy kosztów

2. rachunek porównawczy zysków

3. rachunek amortyzacji, lub okresy zwrotu

4. rachunek księgowej stopy zwrotu

5. indeks zyskowności

6. test pierwszego roku

7. próg rentowności

8. wskaźniki rentowności

1. dynamiczne

9. dynamiczny okres zwrotu

10. dynamiczny indeks zyskowności

11. dynamiczny próg rentowności

12. metoda wartości kapitału NPV

13. metoda wewnętrznej stopy zwrotu IRR

14. metoda zmodyfikowanej wewnętrznej stopy zwrotu MIRR

15. anmitetowe metody oceny projektów

1. Rachunek porównawczy kosztów.

Mamy dwie inwestycje, różnią się one np. technologią, dlatego ponosimy różne koszty na tych inwestycjach, musimy jednak dokonać wyboru.





- gdy nie ma wartości rezydualnej





a - koszty amortyzacji


I - nakład inwestycji


RV - wartość rezydualna

n - np. czas eksploatacji



- gdy nie ma wartości rezydualnej

Z - marża zysku

RV - wartość rezydualna

R - np. kalk. stopa zysku

Przykład 1

	A	B
Nakład inwestycji I	200	100
Wartość rezydualna RV	-	-
Czas eksploatacji n	10	10
Koszty operacyjne	317	345
Kalk. stopy zysku r	10 %	10%








Wybieramy wariant A

Drugi typ zadań, gdy nie znamy rozmiarów produkcji, jako kryterium wyboru przyjmujemy rozmiary produkcji granicznej.

A		B
KSA	<	KSB
Kjz A	>	Kjz B




X - wielkość produkcji granicznej

KS - koszty stałe

Kjz - koszty jednostkowe zmienne

Przykład 2

KS_A - 10.000,-

KS_B - 15.000,-


Kjz _A - 7/szt.

Kjz _B - 5/szt.

Wybieramy ten wariant, w którym produkcja odchyla się bardziej w górę od wielkości granicznej. Wybieramy wariant B, odrzucamy wariant A.

RACHUNEK PORÓWNAWCZY ZYSKU

1. jako porównanie zysków całkowitych

2. jako porównanie zysków jednostkowych

AD. a)

Cena za sztukę 2

Produkcja	A	B
nakłady inwestycyjne	150.000,-	120.000,-
czas eksploatacji	10 lat	10 lat
produkcja	50.000,-	50.000,-
przychód ze sprzedaży	100.000,-	100.000,-
koszty stałe	25.000,-	20.000,-
koszty zmienne	50.000,-	52.000,-
koszty razem	75.000,-	72.000,-
zysk całkowity	25.000,-	28.000,-

Wybieramy wariant B, bo zysk jest większy.

AD b)

	A	B
przychód w zł / jednostkę	2,-	2,-
koszty stałe / szt.	0,50	0,40
koszty zmienne / szt	1,-	1,04,-
suma kosztów jednostkowych	1,50	1,44
zysk / sztukę	0,50	0,56

Wybieramy wariant A .

RACHUNEK RENTOWNOŚCI

1. Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego:




Z - roczny zysk netto

O - odsetki od kapitału pożyczonego i wliczone w koszty

2. Rentowność kapitału własnego:




Dla tych dwóch wskaźników przyjmujemy umowny rok pełne wykorzystanie mocy produkcyjnej jest to 3 lub 4-ty rok eksploatacji obiektu

3. Przeciętna stopa zwrotu




Z - przeciętny zysk roczny (średnia arytmetyczna zysku)

K - kapitał zaangażowany

4. Przeciętna prosta stopa zwrotu




5. Księgowa stopa zwrotu ARR




Przykład:

	A	B
I - nakłady inwestycyjne	500	500
Okres eksploatacji	4	4
Oszczędności CF t1	250	50
t2	200	150
t3	150	200
t4	50	300
	650	700

Roczna nadwyżka:




Przeciętny poziom inwestycji:







Księgowa stopa zwrotu:










6. Rachunek rentowności inwestycji




Kapitał związany = ½ (kapitał początkowy - k.końcowy)+k.końcowy

RACHUNEK AMORTYZACJI, CZYLI OKRESU SPŁAT.

1. Jedn. nadwyżki

2. Różne wpływy pieniężne w poszczególnych latach

Ad 1.


I - inwestycje

Z - zysk

AD 2



ujemna nadwyżka do dodatniej nadwyżki

Przykład:

	A	B
I	150.000,-	120.000,-
przych. ze sprzedaży	100.000,-	100.000,-
koszty całkowite	75.000,-	72.000,-
okres eksploatacji	10 lat	10 lat
przeciętny zysk	25.000,-	28.000,-

Okres zwrotu:





Wybieramy projekt, który ma krótszy okres zwrotu.

Gdy przepływy są nierówne:

				kumulacja
		A	B	A	B
I	t0	(1000) ujemne	(800)	(1000)	(800)
CF	t1	200	100	(800)	(700)
CF	t2	250	200	(550)	(500)
CF	t3	400	200	(150)	(300)
CF	t4	300	300	150	0
CF	t5	150	500

Jest to okres zwrotu:

Kumulujemy szereg:




Okres zwrotu projektu A jest krótszy.

DYNAMICZNY OKRES ZWROTU.

DYSKONTOWANIE

stopa procentowa = 10%, r=10%, dysk. t₀=1

				kumulacja
		A	B	A	B
I	t0	(1000)	(800)	(1000)	(800)
CF	t1	181,82	90,91	(818,18)	(709,09)
CF	t2	206,60	165,28	(611,58)	(543,81)
CF	t3	300,52	150,26	(311,06)	(393,55)
CF	t4	204,90	204,90	(106,16)	(188,65)
CF	t5	93,135	310,45	(13,03)	(121,8)




Należy porównać metodę statyczną i dynamiczną

• wg metody statycznej: lepszy projekt A 3,5 roku

• wg metody dynamicznej: lepszy projekt B 4,61 roku

STATYCZNY INDEKS ZYSKOWNOŚCI PI






lepszy projekt

DYNAMICZNY INDEKS ZYSKOWNOŚCI:






realizujemy ten projekt

1. PRÓG RENTOWNOŚCI (taka ilość prod., przy której przeds. nie osiąga zysków i nie ponosi strat)

1. STATYCZNY PRÓG RENTOWNOŚCI




p = 5 zł/szt.

k_jz = 3 zł/szt.

KS = 1000

I = 5000

t = 5 lat




BEP= 5000 (rozm. prod., która powinna być wytwarzana przez 5 lat)




Sprawdzamy:

	t1	t2	t3	t4	t5
przychody ze sprzedaży	5000	5000	5000	5000	5000
Koszty zmienne	3*1000= 3000	3000	3000	3000	3000
koszty stałe	1000	1000	1000	1000	1000
ZYSK	1000	1000	1000	1000	1000




- I 5000

= 0

2. DYNAMICZNY PRÓG RENTOWNOŚCI








Sprawdzamy:

	t1	t2	t3	t4	t5
przychody ze sprzedaży	5797,5	5797,5	5797,5	5797,5	5797,5
Koszty zmienne (prod.*k.jednostkowe)	3478,5	3478,5	3478,5	3478,5	3478,5
koszty stałe	1000	1000	1000	1000	1000
ZYSK	1319	1319	1319	1319	1319
at (wsp. dyskontujący)	0,9091	0,8264	0,7513	0,6830	0,6209
CF* at	1199,10	1090,0	990,96	900,88	818,97





4999,91

- I 5000___

NPV=0 (nadwyżki pokryły koszty produkcji)

2. METODA WARTOŚCI KAPITAŁOWEJ NPV.




NPV - wartość kapitałowa netto

Kwota, jaką otrzymuje inwestor z realizacji i eksploatacji projektu inwestycyjnego po pokryciu nakładów inwestycyjnych i kosztu kapitału, którym może być koszt faktyczny lub alternatywny uwzględniający także premię za ryzyko.

Jeżeli NPV = 0, to znaczy, że przedsiębiorca otrzymuje tylko i wyłącznie zwrot poniesionych nakładów inwestycyjnych i kosztu kapitału.

Jeżeli mamy projekt A iB


nadwyżka NPV_A>NPV_B

ten projekt wybieramy do realizacji

realizujemy projekt B

1 projekt daje nadwyżkę NPVA - 500 2 projekt daje nadwyżkę NPVB - 1500 Do zrealiz. 1 inwestycji potrzebne są nakłady 1000 Do zrealiz. 2 inwestycji potrzebne są nakłady 6000

3.


NPVR - mówi nam, ile nadwyżki generuje nam 1 jedn. nakładów inwestycyjnych:




PVI - Present Value Inwestycji - zaktualizowany strumień nakładów inwestycyjnych.

NPV zależy od stopy procentowej przyjętej do dyskonta.

Im wyższa stopa procentowa tym kwota jest mniejsza.




Jeżeli koszt kapitału (r₁) jest mniejszy od r₀ (r₁< r₀), to lepszy jest projekt II.

Jeżeli przyjmiemy r₀ , to oba projekty mają taki same NPV

4. WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU IRR

IRR taka stopa zwrotu, przy której NPV projektu równe jest 0 (NPV=0)




Do realizacji przyjmujemy tą inwestycję, która ma większą stopę zwrotu IRR, pod warunkiem

IRRA = 10% IRRB = 15% r = 20%

nie realizujemy żadnego z tych projektów

Co zrobić gdy dwa kryteria dają różne wskazówki ?

NPV_A > NPV_B

IRR_A < IRR_B

Wtedy posługujemy się kryterium NPV kryterium dominujące.






net value

wzór na

metodę IRR

Metoda:

1. Szukamy dwóch stóp procentowych, takich, dla których przy

r₁ NPV projektu (=PV)>0

r₂ - taka stopa procentowa, przy której PVP projektu (=NV)<0

2. Różnica pomiędzy r₁ i r₂ nie może być większa niż 2 punkty procentowe

3. Wartość NV wstawiamy do wzoru. Jest to wartość bezwzględna NV.

Projekt inwestycyjny może posiadać więcej niż jedno IRR, występuje to przy niekonwencjonalnych przepływach pieniężnych - takich, przy których wydatki (ujemne) wyst. nie tylko na początku okresu (cyklu życia projektu), ale także na jego końcu lub w środku.

Przykład:

t0 = -100.000,- t1 = 300.000,- t2 = -210.000,-

IRR1 = 0,53 IRR2 = 0,90

Obie dają NPV = 0




Trudna jest interpretacja wyniku.

WADY IRR:

1. Wybór trudny do jednoznacznej interpretacji

2. Może być więcej niż jedna IRR

3. Metoda nie uwzględnia warunków ubocznych, np. probl. płynności projektu.

Sposobem na obejście kłopotów z IRR jest obliczenie MIRR.

5. ZMODYFIKOWANA WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU MIRR.

MIRR - stopa procentowa, przy której NPV projektu równe jest 0 (NPV=0)

Różnica między nimi sprowadza się do sposobu obliczania zaktualizowanej wartości strumienia odpływów i dopływów.




Wszystko dyskontujemy na wartość bieżącą dla IRR.




1. Nakłady dyskontujemy

2. Dopływy oprocentowujemy i obliczamy FV i wartość tą dyskontujemy (całość dyskontujemy)







Metody dynamiczne

Przykład:

	okres inwestycji
	t0	t1	t2	t3	t4	t5
Projekt A	-1000	300	500	1000	2000	1000
Projekt B	-1000	1500	2000	-	-	-
at	1	0,9091	0,8264	0,7513	0,6830	0,6209
Po dyskoncie:
A	-1000	272,7	413,2	751,3	1368	620,9	NPVA = 2424,10
B	-1000	1363,65	1652,8	-	-	-	NPVB = 2016,45

Cykl życia obu projektów jest różny: nie można ich porównać. Musimy je sprowadzić do porównywalności.

Są dwie metody:

I metoda:

METODA ŁAŃCUCHA ZASTĘPOWAŃ:




A 6 lat

B 3 lata

Dla każdego „oczka” liczymy NPV.

Powtarzamy ten sam projekt. realizujemy projekt B




A 4 lata B 3 lata		12 lat	*3 *4
Przy tej metodzie należy znaleźć wspólny mianownik.

II. METODA:

METODA RÓWNORZĘDNEJ RATY ROCZNEJ.

suma współczynników dyskontujących wyrównane wpływy

RRR - kwota, którą otrzymywalibyśmy w trakcie życia projektu w poszczególnych latach, gdyby CF były wyrównane.

B:	t0	t1	t2
	737,14	737,14	737,14
zdyskont.
t0
t1
t2
2016,44

Ta metoda jest łatwiejsza. Realizujemy inwestycję o wyższej RRR.

Przyrostowe przepływy pieniężne występują wtedy, gdy przeds. już istnieje i realizuje dodatkowe inwestycje polegające na modernizacji, rozbudowie czy wymianie. Przyrostowe przepływy pieniężne nie obejmują:

1. tzw. kosztów utopionych

2. tzw. kosztów uwięzionych

Koszty utopione - są to wydatki poniesione w okresach wcześniejszych w związku z planowaną inwestycją, ale nie mające związku z realizacją tej inwestycji w danym momencie, np. badania nad wynalezieniem nowego produktu i wdrożeniem do produkcji.

Koszty uwięzione - wydatki poniesione w przeszłości, ale nie mające żadnego związku z planowaną inwestycją, np. wydatki na komputeryzację systemu zarządzania, a planowana jest inwestycja polegająca na zakupie nowej maszyny produkcyjnej.


Przyrostowe przepływy pieniężne obejmują:

koszty

przyrost.

dochody

Na koszty przyrostowe składają się:

1. Koszty jawne, którymi są wydatki bezpośrednie, związane z daną inwestycją, np. wydatki na zakup maszyny.

2. Koszty ukryte, którymi są utracone dochody alternatywne

3. Koszty przyszłych okresów, wynikające z pogorszenia wizerunku firmy, co może być następstwem nadmiernej rozbudowy programu inwest. i wyrażać się może w podwyższeniu oprocentowania zaciąganych kredytów bankowych.

Na dochody przyrostowe składają się:

1. Dochody jawne generowane przez realizowaną inwestycję

2. Dochód ukryty, którym jest oszczędność kosztów lub oszczędność wydatków dotychczas ponoszonych

3. Dochody przyszłych okresów, wynikające z poprawy wizerunku firmy.

Rozbudowa majątku:

Czy opłaca się nam kupić maszynę?

nowa maszyna 10.000,-

ma funkcjonować 5 lat

PV=250

Δ kapitału obrotowego = 400,-

Δ zobowiązań = 300,-

Δ produkcji = 4.000,-

Δ kosztów zmiennych = 1000,-

r = 10%

stopa podatkowa = 40%

t₁:

Przepływy w okresie eksploatacji:
zakup maszyny przyrost majątku obroto. NETTO	400-300	10.000,- 100,-
10.100,-
Przepływy inwestycyjne:
Δ produkcji Δ kosztów zmiennych Δ amortyzacji	- -		4.000,- 1.000,- 2.000,-
1.000,- zysk BRUTTO

Δ zysku brutto podatek Zysk NETTO Amortyzacja	1.000,- 400,- 600,- 2.000,-
	2.600,-	2.600,-	2.600,-	2.600,-	2.600,-	250+100=150	wartość rezydualna
współcz.	0,9091	0,8264	0,7513	0,6830	0,6209
	2.363,-	2.148,-	1.953,-	1.775,-	1.614,2	217





nie kupujemy dodatkowej maszyny.

2)

wymiana + modernizacja majątku

stara maszyna była kupiona za: miała funkcjonować: likwidacja po: sprzedajemy ją za:			10.000,- 10 lat 5 latach 8.000,-
kupujemy nową: ma funkcjonować likw.			25.000,- 5 lat 1.000,-	wartość księgowa wartość sprzed.	5.000,- 8.000,-
										3.000,-




KOSZT KAPITAŁU:

• ukryty jest w stopie procentowej przyjmowanej do dyskonta




KK wypadkowa

KK w przedsięwzięciach inwestycyjnych jest wypadkową kosztów pozyskania kapitału z poszczególnych źródeł oraz rzeczowej struktury kapitału.

Skąd finanse?

1. Samofinansowanie

2. Akcje zwykłe

3. Akcje uprzywilejowane

4. Kredyt

5. Obligacje

KK=K_s*V_s+K_k*V_k+K_az*V_az+K_ou*V_au+K_o*V_o

K_s - koszt samofinansowania

• k. to oprocentowanie lokat bankowych

• k. akcji zwykłych

K_k - koszt kredytu

• stopa oprocent. * osłona podatkowa

K_k(1-t)

30%(1-0,4)=18%

K_az - koszt akcji zwykłych




D_az - dywidenda akcji zwykłych

P_az - cena rynkowa akcji zwykłych

Jeżeli dywidenda rośnie:


g - stopa wzrostu dywidendy w skali rocznej

I emisja:

	Faz - koszty emisji na 1 akcję

K_au - koszt akcji uprzywilejowanych




K_o - koszt obligacji




D_o - dywidenda

(1-t) - osłona podatkowa; t - stopa podatkowa

V_o - skorygowana wartość rynkowa




P - cena rynkowa

m - ilość dni (lub miesięcy, gdy w mianowniku jest 12) jakie upłynęły od ostatniej wypłaty

d - stopa dywidendy

Zad.

kredyt bankowy r=30% t=40%	400.000,-
Akcje uprzywilejowane kapitał akcyjny dywidenda	100.000 szt. x 1zł 100.000 0.20 zł/akcję
Akcje zwykłe nominalnie	100.000 200.000 szt. x 0.5 zł.
Wartość rynkowa akcji zwykłych dywidenda g (?)	200.000 szt. x 1 zł. 15 gr/akcję 7%
Obligacje wartość nominalna cena rynkowa dywidenda od ostatniej wypłaty minęło 6 m-cy	50.000 zł 5000 szt. 10 zł. 11 zł. 22 % m = 6 miesięcy

Ustalenie kosztu kredytu: K = 30 % (1- 0.4) = 18 %

Koszt akcji uprzywilejowanych: Kau = (0,2 :1)100 % = 20 %

Koszt akcji zwykłych: ( 0,15:1 +0,07 ) 100 % = 22 %







	Wartość rynkowa kapitału	Struktura, koszt źródła
Kredyt bankowy	400.000	0.5298 x 18 = 9,5364
Akcje uprzywilejowane	100.000	0,1325 x 20 = 2,64
Akcje zwykłe	200.000	0,2648 x 22 = 5,83
obligacje	55.000	0,0728 x 13,44 = 0,978
	755.000	18,99

18.99 - łączny koszt kapitału (stopa procentowa przyjmowana do dyskonta +wynagrodzenie za ryzyko)

Zmiana na skutek:

• struktury źródeł finansowania

• kosztów indywidualnych

RYZYKO W DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ:

Ryzyko - może być rozumiane jako niebezpieczeństwo poniesienia straty, niebezpieczeństwo niezrealizowania zamierzonego celu

Ze względu na naturę ryzyko można podzielić na:

1. Ryzyko właściwe - funkcjonuje na zasadzie prawa wielkich liczb

2. Ryzyko subiektywne - związane z niedoskonałością człowieka

3. Ryzyko obiektywne - będące formą niepewności absolutnej, wynikające z braku możliwości przewidzenia rozwoju zdarzeń w przyszłości.

Ze względu na skalę zjawisk gospodarczych, z których ryzyko wynika, ryzyko dzielimy na:

1. Ryzyko stałe - dotyczy całego systemu gospodarczego np. ryzyko inflacji, wojen

2. Ryzyko zmienne - dotyczy firmy

Ryzyko związane bezpośrednio z realizacją projektu inwestycyjnego czy gosp. dzielimy na:

1. Ryzyko projektu - związane z warunkami technicznymi i jego realizacją

2. Ryzyko firmy - wynikające z błędnej oceny przez firmę inwestującą przyszłych warunków rynkowych

3. Ryzyko właścicieli - ryzyko systematyczne - wynika z faktu, że właściciele nie są zainteresowani różnicowaniem kierunku rozwoju firmy, co pozwoliłoby na zmniejszenie ryzyka przez zróżnicowanie tzw. portfela

Obszary ryzyka:

1. Ryzyko polityczne

2. Ryzyko rynku ( zmiana gustów, upodobań)

3. Ryzyko zasobów

4. Ryzyko inflacji

5. Ryzyko finansowe

Metody uwzględniające ryzyko w ocenie projektów:

1. Metody bezpośrednie (korekta stopy dyskontowej o premię za ryzyko)

1. Metoda szacunku ekspertów

2. CAMP

3. Analiza wrażliwości (scenariuszy)

4. Równoważnik pewności

2. Metody pośrednie ( Uwzględniają ryzyko przez korygowanie przepływów pieniężnych)

1. Analiza wrażliwości

2. Metody symulacji Monte Carlo

3. Metoda drzewa decyzyjnego

4. Metody operacyjne: minimaxu i maxyminu

1a Metoda szacunku ekspertów:

R = r_f + r_fin + r_op + r_inf

R - stopa procentowa przyjmowana do dyskonta

r_{f -} za taką uważa się stopę rentowności bonów skarbowych

r_fin - premia za ryzyko finansowe

r_op - premia za ryzyko operacyjne

r_inf - premia za ryzyko inflacji

Jeżeli CF są w cenach stałych, to premię za ryzyko inflacyjne uwzględniamy dodając do stopy procentowej wolnej od ryzyka, stopę inflacji.

1b CAMP

Bazuje na tym co się dzieje na rynku kapitałowym

Założenia:

1. Nie ma kosztów transakcyjnych

2. Jest doskonała podzielność instrumentów finansowych

3. Brak jest podatku dochodowego

4. Występuje tzw. krótka sprzedaż, można sprzedawać papiery wartościowe, których nie posiadamy (pożyczają je)

5. Mamy wolny rynek kredytowy

6. Mamy wolny rynek instrumentów finansowych

7. Wszyscy inwestorzy mają te same oczekiwania

W modelu CAMP przyjmuje się założenie, że inwestycje w dział. gosp. jest tak samo ryzykowna jak inwestycja w papiery wartościowe na giełdzie.

r = r_f + β ( R_M - r_f )

r - stopa procentowa przyjmowana do dyskonta

r_f - stopa procentowa wolna od ryzyka

β - miara wielkości ryzyka ustalona metodą najmniejszych kwadratów

β czystej gry rynkowej lub β księgowe

R_M - rentowność lokat w indeks giełdowy np. WIG 20 lub portfel giełdowy

( R_M - r_f ) - premia za ryzyko





b<1

b>1

b=0

b - jak zmienia się rentowność lokat w akcje spółki w zależności od rentowności lokat w giełdę

Firmy nie będące na giełdzie - β księgowe - stopa zwrotu na aktywa ROA




EBIT - zysk brutto + zapłacone odsetki od kapitału obcego

METODA DRZEWA DECYZYJNEGO - sekurencyjny proces decyzyjny.

Drzewo: I WARIANT

• węzły decyzyjne/momenty, w których podejmujemy decyzję, z których wynikają określone konsekwencje finansowe

• ęzły losowe, w których mamy konsekwencje podjętych decyzji zależących od stanu rzeczy

Mamy decyzje i skutki decyzyjne o charakterze losowym.

Przykład:

Mamy działkę. Możemy:




Musimy podjąć decyzję, czy sprzedać, czy zbudować dom wczasowy, czy badania geologiczne. Aby to zrobić, musimy obliczyć NPV dla każdego wariantu.

Decyzje:

D3 NPV_sprzedaż=500

NPV_sanatorium=5000*0,7+3000*0,2+2000*0,1-800=3400 (wybieramy budowę)

D2 sprzedaż 300

NPV_{dom wczasowy}=3000*0,6+2000*0,2+1000*0,2-500=1900

RAZEM:

NPV_sprzedaż=300

NPV_d.wczas.=1900

NPV_bad.geolog.=0,8*3400+0,2*1900-200=2900 ostatecznie wybier. badania geolog.

II WARIANT

r=10%

Jaką maszynę kupić. Oszacować dodatnie wpływy.

	rok 1			rok 2				rok 1	rok 2
	popyt	prawd	zysk	popyt	prawd	zysk
	wysoki	0,2	20	wysoki średni niski	0,4 0,4 0,2	25 10 2		18,18	20,65 8,26 1,65	34,83 22,44 25,83
Duża za -4	średni	0,3	8	wysoki średni niski	0,4 0,4 0,2	25 10 2	-4	7,27	20,65 8,26 1,65	23,92 11,53 4,82
	niski	0,5	-2	wysoki średni niski	0,4 0,4 0,2	25 10 2		-1,82	20,65 8,26 1,65	14,83 2,44 -4,17
	wysoki	0,2	14	wysoki średni niski	0,4 0,4 0,2	16 10 2
Mała - 3,4	średni	0,3	10	wysoki średni niski	0,4 0,4 0,2	16 10 2
	niski	0,5	2	wysoki średni niski	0,4 0,4 0,2	16 10 2

Dla każdego wariantu obliczamy NPV i wartość oczekiwaną.

Pierwszy krok:

Zdyskontown\anie wpływów pieniężnych

0,9091

0,8264

NPV jest wynikiem przepływów i prawdopodobieństw.

Ciąg dalszy TABELI:

Prawdop. łączne	NPV*Pt
0,08 0,08 0,04 0,12 0,12 0,06 0,20 0,20 0,10	2,79 1,79 0,63 2,87 1,38 0,29 2,98 0,49 -0,42
	ENPV = 12,80

wariancja:




Jakościowe metody oceny projektów inwestycyjnych?

METODA SCORING

Pozwala na łączenie kryteriów ekonomicznych z pozaekonomicznymi. Każdy z projektów ma szereg różnych cech występujących z określonym natężeniem.

Etapy metody SCORING:

1. Ustalenie istotnych kryteriów funkcji celu

2. Ustalenie wag, ale tych kryteriów (suma wag = 1 lub 100%)

3. Ustalenie skali ocen, czyli tzw użyteczności cząstkowej

4. Przeprowadzenie oceny wariantów

5. Porównanie wariantów i wybór

na dodatek: Analiza wrażliwości przez zamianwag przypisanych kryteriom.

	Prod. roczna.	Zatrudn.	Emisja zaniecz.	Export
Projekt A	10 mld	200 prac.	100 t.	50 mln
Projekt B	12 mld	150 prac.	200 t.	30 mln

Kryteria:

	Wagi	1	2	3	4	5
Prod. (wpływ na PKB)	0,4				a,b
Zatrudn. (bezrob.)	0,3				b	a
Emisja (stan środ.)	0,2	b		a
Export (saldo bilansu zagr.)	0,1	a,b

Produkcja	do 2 mld	1 pkt	zatrudn		emisja		export
	2,1 - 5	2	do 20	1	do 20	5	21-50	1
	5,1-8	3	21-50	2	21-50	4	51-100	2
	8,1-12	4	51-100	3	51-100	3	101-200	3
	12,1-	5	100-150	4	100-150	2	201-300	4
			151-200	5	151...	1	301-400	5

0,4*4 + 0,3*5 + 0,2*3 + 0,1*1 = 3,8 wybieramy A

=3,1

LEASING

Czy interpretować i w jaki sposób finansować nasz projekt inwestycyjny (1-środki własne; 2-kredyt; 3-leasing)

Teraz u nas jest leasing kapitałowy, nie ma już leasingu operacyjnego.

Cechy LEASINGU OPERACYJNEGO:

1. Umowa leasingowa jest znacznie krótsza niż okres życia obiektu

2. Umowę można wypowiedzieć

3. Środek trwały figuruje w księgach leasingodawcy, który go amortyzuje.

4. Koszty konserwacji ponosi leasingodawca.

Cechy LEASINGU FINANSOWEGO:

5. Okres umowy zbliżony do okresu życia obiektu.

6. Umowy nie można wypowiedzieć.

7. W umowie może występować tzw. opcja zakupu.

8. Środek trwały figuruje w księgach leasingobiorcy, który nalicza amortyzację.

9. Koszty konserwacji ponosi leasingobiorca.

Leasing zwrotny.

Leasingobiorca jest początkowo właścicielem śr. trwałego, który następnie sprzedaje leasingodawcy, od którego wydzierżawia ten środek.

Podstawą oceny wariantu finansowania środka trwałego może być obliczanie NPV metodą dochodową (wybieramy max.) lub wydatkową (wybieramy min.)

Dobrze ustalić przepływy pieniężne, obie metody dają ten sam wynik.

1. śr. trwały 100,- (wart.pocz.) a=20% (st.amort.), RV=10, r=20%, konserw. 5j, podat. 40%

2. kredyt 100,- (wart.pocz.), 5 rat równ., oproc. 20%, 20, 16, 12, 8, 4, rb-t₀=20

3. leasing oper. - 3 lata, opłata 37,5; przedłużamy czas umowy na 2 kolejne lata na tych samych warunkach).

4. leasing finansowy - 4 lata, opłata 20, rata kapit. 18, odsetki 12,5%

Użytkowanie środka trwałego = 300.

zakup	t0	t1	t2	t3	t4	t5
inwest.	(100)
przych.		300	300	300	300	300
- amort.		20	20	20	20	20
- k. konserw.		5	5	5	5	5
Doch. brutto		275
Podatek		110
Wynik netto		165
+ amortyz		20
CFNETTO		185	185	185	185	185
at	1	0,8333	0,6944	0,5787	0,4828	0,4019
DCF	-100	154,5	128,5	107,5	89,3	74,4
NPV = 452,4

Równe raty, łańcuch zastępowań.

Zakup na kredyt. (wydatek zniaka w t₀)

zakup	t0	t1	t2	t3	t4	t5
inwest.
przych.		300	300	300	300	300
- amort.		20	20	20	20	20
- k. konserw.		5	5	5	5	5
- k. fin.		20	16	12	8	4
Doch. brutto		255	259	263	267	271
Podatek		102	104	105	107	108
Doch. netto		153	155	158	160	163
+ amortyz		20	20	20	20	20
- raty kapit.		20	20	20	20	20
CFNETTO		153	155	158	160	163
at	1	0,8333	0,6944	0,5787	0,4828	0,4019
DCF	-100	…..	…….	………..	………….	…………
NPV = 473,-

Leasing operacyjny:

zakup	t0	t1	t2	t3	t4	t5
inwest.
przych.		300	300	300	300	300
czynsz		37,5
Doch. brutto		262,5
Podatek		105
Doch. netto		157,5
CFNETTO
at
DCF		…..	…….	………..	………….	…………
NPV = 470,-

Leasing finansowy:

	t0	t1	t2	t3	t4	t5
przych.		300	......	......	......	......
- amort.		20	......	......	......	......
- k. konserw.		5	......	......	......	......
- k. fin.		12,5	......	......	......	......
Doch. brutto		262,5	......	......	......	......
Podatek		205	......	......	......	......
Doch. netto		157,5	......	......	......	......
- amortyz		20	......	......	......	......
- raty kapit.		18	......	......	......	......
- wyd. inw.
CFNETTO		159,5	159,5	159,5	159,5	165
at	1	0,8333	0,6944	0,5787	0,4828	0,4019
DCF	......	…..	…….	………..	………….	…………
NPV = .....

Najlepszy jest leasing finansowy, potem zakup na kredyt, leasing oper. i zakup ze śr. trw.

METODA WYDATKOWA:

samofin	t0	t1	t2	t3	t4	t5
inwest.	(100)
- amort.		20	20	20	20	20
- k. konserw.		5	5	5	5	5
osłona podat		10	10	10	10	10
wydatek efekt	(100)	+ 5	+ 5	+ 5	+ 5	+ 5
wydatek efekt at	1
NPV = -81,03

Zakup na kredyt:

Spłata kredytu	t0	t1	t2	t3	t4	t5
- raty		20	20	20	20	20
- odsetki		20	16	12	8	4
- amort.		20	20	20	20	20
- k. konserw.		5	5	5	5	5
zm.podst.opod.		45	41	37	33	29
osłona podat		18	16,4	14,8	13,2	11,6
wydatek efekt		(27)	(24,6)	(22,2)	(19,8)	(17,4)
wydatek efekt at		.......	.......	.......	.......	.......
NPV = (64,98)

Leasing operacyjny:

	t0	t1	t2	t3	t4	t5
czynsz		37,5	......	......	......	......
osłona podat		^30%15	......	......	......	......
wydatek efekt		22,5	......	......	......	......
wydatek efekt * at		(18,75)	(15,62)	(13,02)	(10,86)	(9,04)
NPV = (67,29)

Leasing finansowy:

k.leasingu	t0	t1	t2	t3	t4	t5
- rata		18				-----
- odsetki		12,5				-----
opcja zakupu						(20)
- amort.		20
- konserw.		5
zm.podst.opod.		37,5			37,5	25
zm.podatku		15,0				10
wydatek efekt		(20,5)				(+5)
wydatek efekt at		......	.......	.......	.......	.......
NPV = (55,1) powinno być trochę > najlepsze: l. fin., następnie l. oper., zakup ze śr. trw.

Makroekonomiczna ocena projektów inwestycyjnych w oparciu o wartość dodaną.

Metoda ta zmierz a do ustalenia wkładu projektu inwestycyjnego w dobrobyt społeczny i wzrost gospodarczy. Przy ustalaniu wartości dodanej konieczne jest uwzględnienie:

1. Wyceny efektów zewnętrznych.

2. Problemu cen społecznych przyjmowanych do wyceny efektów i nakładów.

3. Problemu społecznej stopy dyskontowej.

Ad. 1. Wycena efektów zewnętrznych

Efekt zewnętrzny - pozytywna lub negatywna zmiana w realizowaniu celu podmiotu gospodarującego następująca pod wpływem działania innych podmiotów.

Efekty zewnętrzne dzielimy na :

1. efekty pozytywne - można łatwiej lub w większym stopniu realizować cel

2. efekty negatywne - realizacja celu zagrożona jest ze strony innych podmiotów

przykłady: efekt negatywny - Paweł i Gaweł, opryski i pszczoły

efekt pozytywny - pszczoły i sad

Przykłady przekrojów efektów zewnętrznych:

1. producent - producent, np. sadownik - pszczelarz

2. producent - konsument

3. konsument - producent

4. konsument - konsument, np. Paweł i Gaweł

Jeżeli dokonamy identyfikacji efektów zewnętrznych, należy dokonać ich wyceny.

Metody wyceny negatywnych efektów zewnętrznych

Wprowadzamy ceny rozliczeniowe bazujące na:

1. metodach kosztowych - metoda kosztów dojazdu - metoda restytucyjna - nakłady jakie trzeba ponieść, aby zlikwidować negatywne efekty działania gospodarki

2. metodach dochodowych - bazują na koncepcji utraconego dochodu -jaki osiągnęlibyśmy dochód, gdyby nie negatywne skutki działalności człowieka.

Ad.2 Problem cen społecznych przyjmowanych do wyceny efektów i nakładów

Dwa systemy cen:

1. system cen krajowych

2. system cen światowych

Efekty Nakłady

1. produkcja krajowa 1. nakłady z importu

2. produkcja na eksport 2.nakłady, które mogą być eksportowane

3. produkcja antyimportowa 3. pozostałe nakłady, które nie mogą być eksportowane

4.czynnik ziemi

5. czynnik pracy

Efekty :

1. Produkcja krajowa - wyceniana jest w rynkowych cenach krajowych, uwzględnia podatki pośrednie.

2. Produkcja na eksport - wycenia się według cen światowych F.O.B. - cena krajowa łącznie z kosztami dostarczenia na statek.

3. Produkcja antyimportowa - wycenia się według cen CIF - ceny te obejmują koszty produkcji + koszty ubezpieczenia + koszty załadunku

Nakłady:

1. Nakłady z importu - wycenia się według cen światowych CIF + opłaty graniczne

2. Nakłady, które mogą być eksportowane - wycenia się według :

• cen F.O.B., jeżeli są one wyższe od cen krajowych

• cen krajowych, gdy ceny F.O.B. są niższe

3. Pozostałe nakłady, które nie mogą być eksportowane - można szacować je w cenach:

• cenach światowych próbując ustalić w nich udział tych nakładów, które mogłyby być ewentualnie eksportowane

• cenach krajowych

4. Czynnik ziemi - wycenia się według cen zakupu

5. Czynnik ludzki - z pełnymi nakładami wycenia się według cen zakupu

Istotną ceną jest kurs walutowy - waluta zagraniczna przeliczana na walutę krajową.

Skorygowany kurs walutowy = kurs oficjalny skorygowany o

M - suma płatności za import danego kraju

E - suma płatności uzyskanych z eksportu

Alternatywą dla korekty skorygowanego kursu walutowego jest przyjęcie do obliczeń kursu turystycznego - ilość waluty krajowej za jednostkę waluty obcej jaką uzyska obcokrajowiec przyjeżdżając do danego kraju ( kurs w kantorach )

Ad. 3. Problem społecznej stopy dyskontowej.

Stopa dyskontowa przyjęta do obliczeń ustalona jest na bazie stopy występującej na międzynarodowym rynku kapitałowym.

Kraj może być pożyczkobiorcą lub pożyczkodawcą. Jeżeli kraj jest pożyczkodawcą, to społeczna stopa dyskontowa równa jest stopie dyskontowej skorygowana o premię dla rynku krajowego.

Czynniki kształtujące
(premię dla rynku) dla produkcji krajowej:

1. Tempo wzrostu gospodarczego kraju - im większe tempo, tym większa stopa preferencji dla podmiotów krajowych.

2. Inflacja na rynku międzynarodowym - im większa inflacja, tym wyższa premia dla producentów krajowych.

3. Stabilność międzynarodowego rynku kapitałowego (dostępność pożyczek) - im bardziej stabilny rynek światowy , tym mniejsza premia.

4. Stabilność światowej polityki gospodarczej (MFW, BŚ, CBE) - im bardziej stabilny, tym mniejsza premia.

5. Inflacja krajowa -im większa inflacja, tym mniejsza premia.

6. Oczekiwana efektywność projektów krajowych.

Społeczna stopa dyskontowa zależy od całej gospodarki. Powinna być różnicowana w zależności od gałęzi:

• gdy mamy do czynienia z gałęziami hamującymi rozwój podwyższamy SSD

• gdy mamy do czynienia z gałęziami rozwijającymi się obniżamy SSD

Kolejnym etapem , po zidentyfikowaniu efektów i nakładów, należy obliczyć wartość dodaną i wyznaczyć kryteria efektywności.

Kryteria:

1. Krajowa wartość dodana

2. Narodowa wartość dodana

Krajowa wartość dodana

- efekty

M - nakłady materialne

J - nakłady inwestycyjne

M+J - tu zostają płace i nadwyżka społeczna

Narodowa wartość dodana

- efekty

M - nakłady materialne

J - nakłady inwestycyjne

Rp - suma płatności zagranicznych, jakie muszą być zrealizowane z tytułu realizacji

projektu

Jaki jest warunek efektywności projektu z punktu widzenia makroekonomicznego:

1. Absolutny test efektywności - stwierdza , że

krajowa wartość dodana
jest większa od zera pod warunkiem, że

- płace

Jest to test w ujęciu statycznym, można również uwzględnić czynnik czasu i będziemy mieli dynamiczny absolutny test efektywności - stwierdza on, że

krajowa wartość dodana
jest większa od zera pod warunkiem, że

2. Relatywny test efektywności

3 kryteria służące względnej ocenie efektywności projektu:

1. efektywność kapitału

lub

lub w ujęciu dynamicznym

2. 
   lub w ujęciu dynamicznym
   

RP- jednostka waluty obcej

3. efektywność czynnika pracy

lub w ujęciu dynamicznym

- suma płac

Dla projektu inwestycyjnego, z makroekonomicznego punktu widzenia, ważne jest również spojrzenie na rynek pracy, rynek pieniężny, na bilans płatniczy, na szansę rozwoju.

5 kryteriów cząstkowych:

1. I kryterium:

Efekt zatrudnienia wyraża się wpływem na rynek pracy - może być ujmowany w wielkości globalnej lub w odniesieniu do poszczególnych grup pracowniczych.

Przykład: ustalić efekt zatrudnienia

	niewykwalifikowanych	wykwalifikowanych	suma	Zainwestowany kapitał
liczba miejsc pracy	50	150	200	200
przedsiębiorstwa dostawcy	20	30	50	30
Przedsiębiorstwa odbiorcy	10	40	50	40
∑	80	220	300	270

1. całkowity efekt zatrudnienia
   

2. całkowity efekt zatrudnienia dla wykwalifikowanych
   

3. całkowity efekt zatrudnienia dla niewykwalifikowanych
   

4. bezpośrednie efekty zatrudnienia (dotyczy oceniającego projekt)
   

5. bezpośrednie efekty zatrudnienia dla wykwalifikowanych
   

6. bezpośrednie efekty zatrudnienia dla niewykwalifikowanych
   

2. II kryterium: Dystrybucji wartości dodanej

Wskaźniki korzyści dla poszczególnych grup, które uczestniczą w podziale wartości dodanej:

1. wskaźnik korzyści dla pracowników

2. wskaźnik korzyści dla przedsiębiorców

3. wskaźnik korzyści dla rządu

4. wskaźnik korzyści dla właścicieli kapitału (instytucje, które pożyczają kapitał)

3. III kryterium: Efekt dewizowy projektów

FI - wpływy dewizowe

FO - wypływy dewizowe

1. Co się składa na wpływy dewizowe:

1. bezpośrednie wpływy dewizowe:

• obcy kapitał zakładowy

• pożyczki gotówkowe

• pomoc zagraniczna lub grant

• towary lub wyposażenie otrzymane na kredyt

• wpływy z eksportu

• inne

1. pośrednie wpływy dewizowe dla projektów współdziałających:

- kapitał zakładowy

• obcy kapitał zakładowy

• pożyczki gotówkowe

• pomoc zagraniczna lub grant

• towary lub wyposażenie otrzymane na kredyt

• wpływy z eksportu

• inne

2. Co się składa na wypływy dewizowe:

1. bezpośrednie wypływy dewizowe:

• opłata za konsulting, doradztwo

• import wyposażenia

• import surowców i półproduktów

• importowane produkty zakupione w kraju

• koszty inst. I budowy opłacane w dewizach

• podatki importowe w walucie obcej

• wynagrodzenie płatne w walucie obcej

• spłata pożyczek zagranicznych

• tantiemy i honoraria autorskie

• transfery zysku i kapitału

• inne

1. pośrednie wypływy dewizowe dla projektów współdziałających:

• opłata za konsulting, doradztwo

• import wyposażenia

• import surowców i półproduktów

• importowane produkty zakupione w kraju

• koszty inst. I budowy opłacane w dewizach

• podatki importowe w walucie obcej

• wynagrodzenie płatne w walucie obcej

• spłata pożyczek zagranicznych

• tantiemy i honoraria autorskie

• transfery zysku i kapitału

• inne

4. IV kryterium: Pomiar konkurencyjności projektu:

Aby ocenić konkurencyjność projektu należy porównać wartości zasobów zużywanych w projekcie w postaci nakładów i kosztów krajowych do produkcji dóbr eksportowanych z korzyściami, w postaci wpływów gotówkowych z tytułu ich eksportu.

Etapy pomiaru konkurencyjności:

1. Ustalić przychody ze sprzedaży wg cen FOB i inne wpływy zagraniczne w celu ustalenia całkowitych wpływów w walucie obcej.

2. Oszacować wartość wg cen CIF nakładów i kosztów zagranicznych przez projekt oraz innych wydatków w walucie obcej w celu obliczenia całkowitych wydatków zagranicznych, które przeliczamy na walutę krajową.

3. Obliczyć dewizowe przepływy pieniężne netto (wpływy - wypływy) dla poszczególnych lat i je zdyskontować wg społecznej stopy dyskontowej.

4. Obliczyć zaktualizowaną wartość nakładów inwestycyjnych i kosztów ponoszonych na wytworzenie eksportowanych produktów. Wycena w walucie krajowej.

5. Porównać bieżącą wartość krajowych nakładów i kosztów z bieżącą wartością przepływów dewizowych.

5. V kryterium: Efektywności

kryterium efektywności - poziom efektywności




FI - FO wpływy - wypływy w walucie krajowej przeliczane wg skorygowanego kursu walutowego

DR - nakład inwestycyjny i koszty eksploatacyjne w walucie krajowej

Etapy absolutnego testu efektywności:

1. Ustalenie elementów formuły dla każdego roku

2. Weryfikacja poziomu cen i wyceny efektów i zasobów.

3. Doszacowanie efektów i nakładów pośrednio związanych z tym projektem.

4. Obliczenie nominalnej krajowej (narodowej)wartości dodanej netto.

5. Ustalenie SSD - społecznej stopy dyskontowej

6. Zdyskontowanie przepływów

7. Obliczenie krajowej (narodowej) wartości dodanej netto.

Modernizowanie inwestycji:


KWA - krajowa wartość dodana

Absolutny test efektywności w oparciu o wartość dodaną




Inwestycje polegające na zakupie przedsiębiorstw.

Przesłanki wyceny przedsiębiorstw:

1. Przeniesienie praw własności: tu należą

1. prywatyzacja

2. reprywatyzacja

3. kupno - sprzedaż

4. wyłączenie udziałowe ze spółki

5. wywłaszczenie

2. Zmiana form organizacyjnych:

1. aport do spółki

2. przyjęcie innych przedsiębiorstw do spółki

3. oddanie w dzierżawę lub leasing

4. likwidacja przedsiębiorstwa

5. fuzja przedsiębiorstw

6. podział przedsiębiorstwa

3. Wymiar podatków i innych opłat:

1. podatek od spadków i darowizn

2. podatki i opłaty lokalne

3. opłata skarbowa od transakcji

4. ubezpieczanie

4. Pozostałe:

1. zabezpieczenie kredytów i pożyczek

2. ewidencja i kontrola wewnętrzna

3. dla ustalenia wskaźników przy ocenie firmy

Formuły łączenia przedsiębiorstw:

1. fuzja - występuje wówczas, gdy przedsiębiorstwo przejmuje aktywa i pasywa drugiego i to przejmowane przedsiębiorstwo traci osobowość prawną.

2. konsolidacja - obie łączone firmy tracą osobowość prawną, a w ich miejsce powstaje nowy podmiot.

3. przejęcie całości lub części aktywów, przy czym podmiot przejmowany może zachować nazwę.

Strategie nabywania przedsiębiorstw:

1. Strategia portfela - kupujemy przedsiębiorstwo, aby zróżnicować portfel własności, celu zapewnienia właściwej relacji między oczekiwanym dochodem i ryzykiem.

2. Strategia restrukturyzacji - nabywamy firmę, która przeżywa trudności finansowe aby poddać ją uzdrowieniu. Po jej uzdrowieniu sprzedajemy firmę.

3. Know -how - polega na zakupie firmy, w celu przejęcia technologii, którą dana firma dysponuje. Celem jest poprawa konkurencyjności.

4. Strategia podejmowania wspólnych przedsięwzięć- która ma zapewnić efekty synergiczne-efekty mnożnikowe, które są wynikiem wspólnego podejmowania przedsięwzięć np.:

1. obniżonych kosztów zarządu

2. spadku kosztów w ogóle, spadku zatrudnienia

3. zwiększenia udziału w rynku

4. wspólnych badań

Zanim dokonamy zakupu firmy musimy przeprowadzić test przydatności. Na ten test składają się:

1. Test atrakcyjności - test odpowiadający na pytanie czy branża, w której działa firma kwalifikuje się do przyjęcia działań w branży rozwojowej czy schyłkowej.

2. Test kosztów wejścia (test kosztów wstępnych) - ma on nam odpowiedzieć na pytanie czy oczekiwane przyszłe dochody uzasadniają poniesienie kosztów wstępnych.

3. Test korzyści granicznych - odpowiada napytanie, czy w wyniku połączenia przedsiębiorstw zyskamy czy nie.

4. Test szoku konkurencyjnego - zmierza do ustalenia czy obie firmy pasują do siebie pod względem kultury organizacji, czy firma przejmowana nie przygotowała „zatrutych pigułek” tzn. czy nie podjęła takich działań, które w przyszłości pogorszą wyniki finansowe obu połączonych firm.

Co może być zatrutą pigułką:

• kredyt zaciągnięty na niekorzystnych warunkach

• umowy kooperacyjne, których zerwanie pociągnie konieczność poniesienia wysokich odszkodowań

WYCENA PRZEDSIĘBIORSTW

Funkcje wyceny przedsiębiorstw

Funkcja doradcza - wiąże się z ustaleniem przedziału negocjacyjnego( górna i dolna granica ceny, przedział dopuszczalnych rozwiązań)

1. Górny połap ceny ( dla kupującego ) - minimum (cena minimalna) wynikające z dwóch metod wyceny:

1. Metodą dochodową

2. Metodą odtworzeniową

2. Dolny poziom ceny ( dla sprzedającego) - maksimum ( cena maksymalna) wynikające z dwóch metod wyceny:

1. Metodą dochodową

2. Metodą likwidacyjną

Czynniki wpływające na poziom wyceny:

I grupa : Czynniki finansowo - kapitałowe:

1. inwestycje kapitałowe dokonywane w firmie i wynikające z nich poziom CF i NPV

2. wiarygodność kredytowa

3. rodzaje i struktura źródeł finansowania

4. kierunki wykorzystania źródeł finansowania

5. otoczenie, w którym przedsiębiorstwo działa ( otoczenie fiskalne i prawne)

II grupa : Czynniki marketingowe (produkcyjno - rynkowe):

1. sytuacja firmy na rynku

2. image firmy, marka

3. sieć dystrybucji

4. sprzedaż i promocja

5. serwis i ceny

III grupa : Czynniki produkcyjno - technologiczne:

1. wielkość i nowoczesność majątku produkcyjnego

2. rodzaj produkcji

3. wykorzystanie zdolności produkcyjnych

4. jakość i nowoczesność technologii i produktów

5. czy prowadzone są badania badawczo - rozwojowe

IV grupa : Czynniki organizacyjne:

1. jakość organizacji

2. kwalifikacje kadry zarządzającej

3. system kierowania firmą

4. system informacyjny

5. strategia rozwoju

6. system szkoleń załogi

V grupa : Inne czynniki:

1. metoda wyceny

2. koszty opracowania i pracochłonność wyceny

3. cel wyceny

4. umiejętności negocjatorów

5. rodzaj i liczba chętnych inwestorów

Systematyzacja metod wyceny:

I grupa : Dochodowe metody wyceny:

1. Metody DCF - zdyskontowanych przepływów pieniężnych.

2. Metoda oparta na zysku ekonomicznym.

3. Metody mnożnikowe.

II grupa : Metody majątkowe:

1. Metoda wartości księgowej netto.

2. Metoda restytucyjna.

3. Metoda likwidacyjna (upłynnienia)

III grupa : Metody mieszane: mają doprowadzić do uzyskania ceny zbliżonej do stanu obiektywnego rzeczy.

1. Metoda niemiecka - w której wartość naszego przedsiębiorstwa jest średnią arytmetyczną wyceny majątkowej i finansowej.

2. Metoda szwajcarska





- wartość majątku


- wartość dochodowa




I rok

II rok

II rok

czas

---