Faszyzm, Włochy Mussoliniego
Faszyzm- doktryna polityczna wyrosła ze sprzeciwu wobec demokracji parlamentarnej, głosząca kult narodu bądź państwa, silne przywództwo oraz solidaryzm społeczny.
Faszyzm jest formą dyktatury nacjonalistycznej, która opiera się na kilku zasadach. Najważniejszym dobrem w państwie faszystowskim jest wspólnota, to znaczy naród (rozumiany jako ogół obywateli państwa) lub grupa etniczna rozumiana jako tożsama z narodem. Prawa jednostki są podporządkowane prawom narodu, który zyskuje tym samym realną osobowość, nie tylko jako pojęcie abstrakcyjne. Jest to przede wszystkim zasada wodzostwa. Charyzmatyczny wódz, który "ma zawsze rację", jak głosiły włoskie plakaty na cześć Benito Mussoliniego, to osoba, która doskonale umie zdobywać sobie posłuch wśród ludzi. Faszyzm powstał we Włoszech.
Doktryna faszystowska została ogłoszona przez Benito Mussoliniego, który w roku w 1919 założył organizację znaną jako Fasci di Combattimento (Związek Kombatantów), przekształconą w roku 1921 w Narodową Partię Faszystowską (Partito Nazionale Fascista). W wydaniu włoskim faszyzm w założeniu miał być doktryną totalitarną, jednak w praktyce nigdy nie wyszedł poza stadium autorytarne.
”Państwo faszystowskie, najwyższa i najpotężniejsza forma osobowości, jest siłą, ale siłą duchową” - Benito Mussolini
Państwo faszystowskie charakteryzuje się dyktatorskim sprawowaniem władzy, którego podporą jest monopartyjny system parlamentarny. Funkcje ustawodawcze i wykonawcze przejmował wódz: we Włoszech Duce - Mussolini, który łączył różnorakie stanowiska znane z państw demokratycznych: prezydenta, premiera, zwierzchnika sił zbrojnych oraz głównodowodzącego. Faszyzm nigdy nie był popierany przez klasę inteligencką.
We Włoszech mamy do czynienia z upadkiem średnich prywatnych zakładów o charakterze wytwórczym (zwykle rodzinne przedsiębiorstwa).Model gospodarki państwa faszystowskiego zakładał przede wszystkim gospodarowanie na rynku wewnętrznym.
Organizowano roboty publiczne (budowa autostrad, portów, lotnisk, ogólnie rzecz biorąc konstrukcja i modernizacja infrastruktury), ponadto stosowano masowe zatrudnianie w przemyśle ciężkim, tym zarówno państwowym jak i prywatnym. Zwiększano liczebność armii oraz powoływano masę organizacji paramilitarnych, skupiających młodzież szkolną jak i tą tuż po ukończeniu nauki. W połączeniu z państwową-darmową służbą zdrowia, oświatą i sprawnym aparatem policyjno-sądowym dawało to poczucie względnej stabilizacji szerokim masom obywateli.
Faszyzm włoski różnił się od nazizmu hitlerowskiego. Oficjalnie nie promował mordowania podbitych narodów, czy specjalnego okrucieństwa samego w sobie. Popierał bezwzględe zabijanie przeciwników ustroju i skazywał za poglądy, nie zaś za pochodzenie czy narodowość. Jest jednak oczywiste, że podczas Drugiej Wojny Światowej przyzwolił niemieckim nazistom na eksterminację włoskich Żydów i działalność obozów koncentracyjnych na półwyspie Apenińskim.