Motyw vanitas
w literaturze i sztukach plastycznych
(cykl scenariuszy)
projekt przygotowały:
Agnieszka Beszczyńska
Ewa Szumiejko
Spis treści:
Wstęp
Wprowadzany obecnie do szkół drugi etap reformy powoduje zmiany nie tylko w strukturze organizacyjnej, ale także w dokumentacji wyznaczającej główne kierunki edukacyjne. Zawarte w obowiązujących podstawach programowych cele edukacyjne stymulują przede wszystkim intelektualny rozwój ucznia. Szczególny charakter na tle przemian ma kształcenie humanistyczne wyposażające ucznia nie tylko w wiadomości, lecz również w kompetencje świadomego uczestnictwa w kulturze.
Szkoła słusznie broni prawa i wychowuje w duchu wartości humanistycznych i moralnych, wprowadza do i uczy tradycji, tak by wykształcić świadomego uczestnika kultury. Niezwykle ważnym ogniwem tego procesu jest wprowadzenie do szkoły ponadgimnazjalnej nowego przedmiotu Wiedza o kulturze.
Zawarte zarówno w podstawie programowej języka polskiego, jak i wiedzy o kulturze cele edukacyjne, takie jak:
rozbudzanie zainteresowań wybitnymi dziełami literatury i sztuki oraz tworzenie warunków sprzyjających pogłębionemu poznawaniu i przeżywaniu ich treści,
wprowadzenie ucznia w dziedzictwo literackie i kulturowe, w tradycję narodową i dziedzictwo kulturowe krajów europejskich,
przygotowanie ucznia do świadomego i krytycznego odbioru dzieł kultury,
pomoc w kształtowaniu umiejętności interpretowania arcydzieł literackich i rozpoznawania ich w kontekście egzystencjalnym, aksjologicznym i historycznym i ich hierarchizacji,
uczenie syntetyzowania i porządkowania poznanego materiału,
przygotowanie do aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu kulturalnym
zainspirowały nas do napisania cyklu scenariuszy.
Proponujemy nauczycielom języka polskiego i wiedzy o kulturze pomysły na lekcje dotyczące obecności motywu vanitas w różnych tekstach kultury, mając nadzieję, iż prezentowane pomysły pobudzą inwencję twórczą innych humanistów prowadzących proces kształcenia ogólnego w szkołach ponadgimnazjalnych.
Tematyka zawarta w scenariuszach dotyczy opisu dzieła malarskiego, poznania kontekstu interpretacyjnego oraz analizy wybranych tekstów kultury.
Scenariusz nr 1
Temat: Opis dzieła malarskiego na przykładzie obrazu: Oblicza wojny Salvadore Dali
Cele zajęć:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi: określić nastrój obrazu,
wymienić podstawowe elementy opisu obrazu,
opisać podstawowe treści obrazu,
rozpoznać temat obrazu,
sformułować własne opinie na temat treści obrazu,
potwierdzić własne opinie, wskazując odpowiednie elementy obrazu,
zaprezentować na forum klasy własne wnioski,
wskazać podobieństwo tematu obrazu w innych dziedzinach sztuki
np. w literaturze,
zinterpretować obraz Oblicza wojny Salvadore Dali.
Treści:
Pojęcia: kompozycji, przestrzeni, formy i kolorystyki dzieła.
Sfera ikonograficzna dzieła.
Obraz: Oblicza wojny Salvadore Dali
Metody realizacji zajęć:
wykład
pogadanka
praca z tekstem kultury
Materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć:
karta pracy indywidualnej, w której zawarte są kolejne etapy opisu i analizy dzieła malarskiego
foliogram przedstawiający reprodukcję obrazu Oblicza wojny Salvadore Dali.
Osiągnięcia:
Uczeń po zakończeniu zajęć potrafi samodzielnie , na podstawie przygotowanego arkusza dokonać interpretacji dzieła malarskiego.
Przebieg zajęć:
Czynności wstępne (5 min):
Sprawdzenie obecności i rekapitulacja materiału z poprzedniej lekcji.
Wprowadzenie (5 min)
Po przedstawieniu przez prowadzącego celów zajęć wybrany uczeń prezentuje przygotowaną w ramach zadania domowego biografię Salvadore Dali i wyjaśnia pojęcie surrealizmu. Następnie nauczyciel rozdaje kartę pracy indywidualnej,
w której zawarte są kolejne etapy opisu i analizy dzieła malarskiego oraz prezentuje reprodukcję obrazu Oblicza wojny Salvadore Dali na grafoskopie.
Zadanie (30 min)
Nauczyciel prezentuje kolejne etapy opisu i analizy dzieła malarskiego zawarte w kartach pracy na przykładzie reprodukcji, wykorzystując prowokowane opinie uczniów. Wspólnie ustalone wnioski uczniowie sukcesywnie zapisują
w tabeli.
Podsumowanie i zakończenie zajęć (5 min)
Nauczyciel podsumowuje pracę na zajęciach, wskazuje najbardziej istotne elementy, a następnie podaje zadanie domowe.
Zadanie domowe
W dowolnej formie wyraź swój sąd o dziele Salvadore Dali Oblicze wojny.
Załącznik nr1 — karta pracy indywidualnej, w której zawarte są kolejne etapy analizy dzieła malarskiego
Plan opisu |
Opis |
Analiza i interpretacja |
|
Przedstawienie dzieła |
|
|
|
Autor obrazu
|
|
|
|
Obraz na tle epoki: |
|
|
|
Nastrój, uczucia: |
|
|
|
Temat obrazu: hipoteza |
|
|
|
Kompozycja dzieła:
|
|
|
|
Forma obrazu |
Harmonia, statyka |
|
|
|
Kolorystyka:
Tonacja:
Światło:
|
|
|
|
Przestrzeń
kompozycja
|
|
|
|
Sfera ikonograficzna- rozpoznanie tematu, motywu |
|
|
|
Mój sąd o dziele: |
|
|
Załącznik nr2 — karta pracy indywidualnej, w której zawarte są kolejne etapy opisu i analizy dzieła Salvadore Dali Oblicza wojny
Plan opisu |
Opis |
Analiza i interpretacja |
|
Przedstawienie dzieła |
Salvadore Dali Oblicze wojny. |
|
|
Autor obrazu
|
Prezentacja życiorysu:
|
|
|
Obraz na tle epoki: |
Surrealizm - wyjaśnienie pojęcia |
|
|
Nastrój, uczucia: |
|
okrucieństwo, groza wojny, jej wpływ na człowieka |
|
|
|
|
|
Temat obrazu: hipoteza |
|
groza wojny |
|
|
|
|
|
Kompozycja dzieła:
plan pierwszy |
|
-brak włosów - być może człowiek stracił je na skutek przeżyć, zmartwień
-trupie czaszki świadczą
-otwarte usta - przerażenie, -usta skrzywione powodem ból i cierpienie -dziury po wybitych zębach okrucieństwo wroga, męka, cierpienie -wijące się żmije - jad, nienawiść, zło,
-kły - wrogość |
|
|
|
|
|
Forma obrazu |
Harmonia, |
|
|
|
Kolorystyka:
Tonacja:
Światło:
|
|
pustynia - spustoszenie, zniszczenie, po tym, co stworzył człowiek, nie pozostało nic co stworzył człowiek,nie pozostało nic
|
|
Przestrzeń
Kompozycja
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Scenariusz nr 2
Temat: Życie człowieka to marność i gonienie za wiatrem. Vanitas w Księdze Koheleta
Cele zajęć:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi :
interpretować fragment z Księgi Koheleta,
formułować własne opinie na temat treści tekstu,
potwierdzać własne opinie odpowiednimi fragmentami tekstu,
wskazywać określenia, jakich używa Kohelet, charakteryzując życie człowieka,
prezentować na forum klasy własne wnioski,
zredagować „dokończenie” tematu lekcji.
Treści:
Fragment z Księgi Koheleta,
Motyw vanitas.
Metody realizacji zajęć:
praca z tekstem,
pogadanka.
Materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć:
fragment z Księgi Koheleta,
utwory Daniela Naborowskiego Krótkość żywota i Marność,
karta pracy indywidualnej, w której zawarte są pytania prowadzące do analizy i interpretacji wskazanego fragmentu z Księgi Koheleta.
Osiągnięcia:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi:
samodzielnie zinterpretować fragment z Księgi Koheleta,
wyjaśnić termin vanitas.
Przebieg zajęć:
Czynności wstępne (5 min)
Sprawdzenie obecności i rekapitulacja materiału z poprzedniej lekcji.
Wprowadzenie (5 min)
Nauczyciel przedstawia cele zajęć i zapisuje na tablicy „niedokończony” temat: Życie człowieka to...............................................
Następnie rozdaje kserokopię z fragmentem z Księgi Koheleta i prosi klasę o ciche przeczytanie tekstu.
Zadanie 1. (10 min)
Nauczyciel rozdaje karty pracy indywidualnej i prosi o jej pisemne wypełnienie.
Zadanie 2. (10 min)
Nauczyciel wskazuje uczniów, którzy na forum klasy przedstawiają swoje opracowania.
Podsumowanie i zakończenie zajęć (15min.)
Nauczyciel dokonuje podsumowania pracy z tekstem, formułuje wnioski, które uczniowie zapisują w zeszytach. Następnie prosi uczniów o podanie propozycji „dokończenia” tematu. Wspólnie zostaje wybrana jedna z propozycji, którą uczniowie zapisują do zeszytów.
Wnioski:
Kohelet podejmuje rozważania nad sensem życia. Zamyka je w sentencji: „marność nad marnościami, wszystko marność". Sensem ludzkiej egzystencji są: mądrość, trud poznania i próba kreowania świata. Niestety człowiek poddany jest prawu przemijania. W tym sensie jego dzieło nie jest skończone, wieczne ..., wszak kresem jego działań jest śmierć.
Określenie życia jako marności nad marnościami, tematy związane ze znikomością życia, przemijaniem zostały utrwalone w literaturze i sztuce jako motyw vanitas. Wątki vanitatywne skłaniają do zadumy nad doczesnością.
Propozycja zapisania pełnego tematu lekcji:
Temat: Życie człowieka to marność i gonienie za wiatrem. Vanitas w Księdze Koheleta.
Zadanie domowe
Przygotuj argumenty do dyskusji na następujący temat:
Życie człowieka to marność i gonienie za wiatrem. Czy te słowa uznasz za własną sentencję życiową? Uzasadnij swój wybór
Załącznik nr 1
(karta pracy indywidualnej-pytania prowadzące do interpretacji tekstu)
Lp. |
Polecenia |
Odpowiedzi |
|
Jakiej odpowiedzi na pytanie z wersetu 3: Jaki pożytek ma człowiek z całego trudu swego, którym trudzi się pod słońcem? - udziela Kohelet w kolejnych wersetach? |
|
Wskaż określenia, jakich używa Kohelet, charakteryzując życie człowieka. |
|
Załącznik nr 2 (karta pracy indywidualnej — pytania prowadzące do interpretacji tekstu oraz przykładowe odpowiedzi)
Lp. |
Polecenia |
Odpowiedzi |
|
Jakiej odpowiedzi na pytanie z wersetu 3: Jaki pożytek ma człowiek z całego trudu swego, którym trudzi się pod słońcem? - udziela Kohelet w kolejnych wersetach? |
W wersecie czwartym
W porównaniu do starożytnego wyobrażenia o wieczności ziemi Kohelet zauważa, że nie tylko jednostkowy byt, ale i życie pokolenia trwa krótko, szybko przemija, bo następne pokolenie pragnie odegrać w nim również znaczącą rolę. Dodatkowo zaznacza fakt, że za chwilę dorobek i tego pokolenia przeminie. Ludziom wydaje się, że pomnażają, wzbogacają dzieło boskie na ziemi. Jest to złudne, bo rodzi się następne pokolenie, którego ambicje, pragnienia, cele są identyczne. |
Wskaż określenia, jakich używa Kohelet, charakteryzując życie człowieka. |
|
Scenariusz nr 3
Temat: Motyw vanitas w literaturze: D. Naborowski Marność, Krótkość żywota
Cele zajęć:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi :
zabrać głos w dyskusji,
analizować i interpretować wiersze D. Naborowskiego Krótkość żywota i Marność w kontekście vanitatywnych refleksji o życiu z Księgi Koheleta,
wskazywać operacje sensotwórcze (charakterystyczne cechy języka poetyckiego) określające czas życia człowieka na ziemi w wierszu D. Naborowskiego Krótkość żywota.
Treści:
utwory D. Naborowskiego Krótkość żywota i Marność,
środki stylistyczne w utworze D. Naborowskiego Krótkość żywota.
Metody realizacji zajęć:
dyskusja
praca z tekstem
Materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć:
kserokopia z fragmentem z Księgi Koheleta oraz z utworami Daniela Naborowskiego Krótkość żywota i Marność
Osiągnięcia:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi samodzielnie zinterpretować utwory D. Naborowskiego Krótkość żywota i Marność w kontekście vanitatywnych refleksji o życiu z Księgi Koheleta,
uczeń potrafi rozpoznać motyw vanitas w literaturze i sztuce,
uczeń wykazuje aktywność artystyczną, przedstawiając za pomocą środków plastycznych temat vanitas.
Przebieg zajęć:
Czynności wstępne (5 min)
Sprawdzenie obecności i rekapitulacja
Wprowadzenie (10min)
Prowadzący przedstawia cele zajęć i rozpoczyna lekcję od dyskusji na temat:
Życie człowieka to marność i gonienie za wiatrem. Czy te słowa uznasz za własną sentencję życiową? Uzasadnij swój wybór.
Do dyskusji uczniowie przygotowali się w domu, stawiając tezę i przygotowując argumenty.
Zadanie 1. (ok. 3 min)
Nauczyciel rozdaje kserokopię z fragmentem z Księgi Koheleta oraz z utworami Daniela Naborowskiego Krótkość żywota i Marność i prosi klasę o ciche przeczytanie utworu D. Naborowskiego Marność.
Zadanie 2. (10 min)
Znając sens pojęcia marności życia w ujęciu Koheleta, odpowiedz na pytanie: w których fragmentach podmiot liryczny nawiązuje do vanitatywnych refleksji o życiu ?
Marność
potwierdzenie tezy Koheleta o tym, że życie człowieka na ziemi to marność: Świat hołduje marności
uzupełnienie, dopowiedzenie refleksji o życiu doczesnym: człowiek zabiega o wartości materialne, goni za wygodą, luksusem, przyjemnością, rozkoszą. Jednak powtarza za Koheletem, że jest to iluzja szczęścia, prawdy o sensie życia. I nazywa życie doczesne także marnością
(Że marna marność słynie)
podmiot liryczny idzie o krok dalej.... jako jeden z nas przyjmuje refleksje Koheleta i podaje wskazówki jak wybrnąć z pesymistycznej prawdy o marności życia, można kochać, bawić się, zachowując umiar, pamiętając o pobożności i moralności.
Powyższe wskazówki pozwolą wpisać się w szerszy plan boskiego stworzenia. Żyjąc godnie, pobożnie, bogobojnie pokonamy strach przed śmiercią i Bogiem. Wtedy odsłoni się przed nami prawdziwy sens życia doczesnego jest ono chwilą, a wieczna jest tylko ufność Bogu i życie w cnocie.
Zadanie 3. (ok. 1 min)
Nauczyciel prosi o wskazanie wersetu z Księgi Koheleta , którego sens jest powtórzony w wierszu Naborowskiego.
sens wersetu czwartego:
Przemija pokolenie i rodzi się pokolenie,
a ziemia trwa na wieki
Zadanie 4. (ok. 10 min)
Wypisz i nazwij środki stylistyczne określające czas życia człowieka na ziemi:
przykład |
nazwa |
Godzina za godziną niepojęcie chodzi: |
Uosobienie |
Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi |
powtórzenie czasownika być |
Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt — żywot ludzki słynie |
wyliczenie |
Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi |
epitet metaforyczny |
byt nasz ledwie może |
Przerzutnia |
(...) wielom była |
paradoks |
Podsumowanie i zakończenie zajęć(5 min)
Nauczyciel podsumowuje pracę na zajęciach, wskazuje najbardziej istotne elementy, a następnie podaje zadanie domowe.
Zadanie domowe:
Przedstaw za pomocą środków plastycznych temat vanitas.
Zadanie domowe wskaże korelację między przedmiotami: język polski i wiedza o kulturze.
Załącznik nr1 — kserokopia fragmentu z Księgi Koheleta ...Wszystko marność i gonienie za wiatrem oraz utworów D. Naborowskiego: Marność, Krótkość żywota
Fragment z Księgi Koheleta
l. Słowa kaznodziei', syna Dawidów,
króla w Jeruzalem.
2. Marność nad marnościami2,
rzekł kaznodzieja,
marność nad marnościami,
wszystko marność.
3. Jaki pożytek ma człowiek
z całego trudu swego,
którym trudzi się pod słońcem?
4. Przemija pokolenie i rodzi się pokolenie,
a ziemia trwa na wieki3.
5. Słońce wschodzi i słońce zapada,
i dąży do miejsca swego,
skąd będzie wschodziło4.
6. Wiatr wędruje na południe
i na północ zawraca,
krąży i krąży w swoich kolejach.
7. Wszystkie potoki płyną z gór do morza,
a morze pełne nie jest5.
Na miejsce, skąd płynęły, wracają,
aby znów płynęły.
8. Wszystkie rzeczy są trudliwe
i człowiek ich nie wypowie.
Nie nasyci się oko patrzeniem,
nie napełni się ucho słuchaniem.
9. Cokolwiek raz było, to będzie.
Cokolwiek raz uczynione zostało,
uczynione zostanie.
A nie masz nic nowego pod słońcem.
14. Widziałem wszelkie dzieła
czynione pod słońcem.
A oto wszystko marność i gonienie za wiatrem. (...)
Przełożył Czesław Miłosz
1 kaznodzieja — w innych tłumaczeniach: oryginalne słowo „kohelet";
2 marność nad marnościami — jest to motto całej Księgi, refren powtarzający się wielokrotnie.
3 ziemia trwa na wieki — według starożytnych poglądów kosmogonicznych ziemia, wsparta na olbrzymich słupach tkwiących w czeluściach oceanu, nie podlega ruchowi i jest wieczna;
4 Według starożytnych, zwłaszcza Egipcjan, słońce odbywa swoją wędrówkę w nocy pod ziemią w kierunku z zachodu na wschód.
5 morze pełne nie jest — ludzie starożytni nie znali zjawiska parowania wód, dlatego autor biblijny dziwi się, że wody morskie nieustannie zasilane wodami rzek nie wzbierają.
Scenariusz nr 4
Temat: martwa natura z motywem vanitas
Cele zajęć:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi:
korzystać ze Słownika symboli W. Kopalińskiego,
samodzielnie poszerzać wiedzę o martwej naturze, wykorzystując opracowanie naukowe,
opisać ikonografię obrazu,
wymienić treści obrazu,
charakteryzować kolorystykę obrazu,
określić formę dzieła malarskiego,
formułować własne opinie na temat treści obrazu,
potwierdzić własne opinie, wskazując odpowiednie elementy obrazu,
prezentować na forum klasy własne wnioski,
wartościować dzieło malarskie,
wyrazić uczucia estetyczne wywołane poprzez obcowanie z dziełem plastycznym.
Treści:
Pieter Cleasz Martwa natura z motywem Vanitas,
Simon Renard de Saint-Andre Vanitas,
martwa natura z motywem vanitas,
symbole vanitatywne.
Metody realizacji zajęć:
praca w grupach
Materiały niezbędne do przeprowadzenia zajęć:
Władysław Kopaliński: Słownik symboli
Martwa natura. Historia, arcydzieła, interpretacje.
kserokopia karty pracy grupowej, w której zawarte są kolejne etapy opisu i analizy dzieła malarskiego -Scenariusz nr1-załącznik nr1
foliogram reprodukcji: Pieter Cleasz Martwa natura z motywem Vanitas
foliogram reprodukcji: Simon Renard de Saint-Andre Vanitas
kolorowa kserokopia reprodukcji: Pieter Cleasz Martwa natura z motywem Vanitas
kolorowa kserokopia reprodukcji: Simon Renard de Saint-Andre Vanitas
Osiągnięcia:
uczeń po zakończeniu zajęć potrafi zinterpretować martwę naturę z motywem vanitas
Przebieg zajęć:
Czynności wstępne(3min)
Sprawdzenie obecności i rekapitulacja materiału z poprzedniej lekcji.
Wprowadzenie (5min)
Nauczyciel zapoznaje z celami zajęć i prosi o obejrzenie (wcześniej przygotowanej) klasowej wystawy prac domowych, w których uczniowie za pomocą środków plastycznych przedstawili temat vanitas.W ten sposób uczniowie wchodzą w atmosferą tematu lekcji.
Zadanie 1. (5min)
Nauczyciel dzieli klasę na pięcioosobowe grupy i rozdaje kserokopię karty pracy grupowej. Karta zawiera kolejne etapy opisu i analizy dzieła malarskiego. Połowie klasy rozdaje kolorową kserokopię reprodukcji : Pieter Cleasz , a drugiej połowie kolorową kserokopię reprodukcji: Simon Renard de Saint-Andre Vanitas.
Jednocześnie prezentuje przygotowane na osobnym stanowisku materiały pomocnicze:
Władysław Kopaliński: Słownik symboli
Martwa natura. Historia, arcydzieła, interpretacje.
Zadanie 2 .(10 min)
Nauczyciel prosi o wypełnienie karty pracy grupowej.
Zadanie 3 (15 min)
Nauczyciel ograniczony czasem jednostki lekcyjnej wybiera dwóch liderów grup, którzy prezentują opis i analizę wybranych reprodukcji. Pozostałe grupy uzupełniają tę interpretację.
Wnioski:
Plan opisu |
Opis |
Analiza i interpretacja |
|||
Przedstawienie dzieła Autor i tytuł |
Pieter Cleasz: Martwa natura z motywem Vanitas |
|
|||
Autor obrazu
|
1597-1661 holenderski malarz okresu baroku, głównie interesowała go martwa natura, kompozycja składająca się z samych rzeczy |
|
|
||
Obraz na tle epoki: określenie czasu epoki, nurtu, |
Barok Martwa natura z motywem vanitas. |
|
|||
Nastrój, uczucia: |
|
refleksje o życiu, o sprawach ostatecznych, przygnębienie, zaskoczenie, zdziwienie |
|||
Temat obrazu: hipoteza |
|
nietrwałość rzeczy materialnych |
|||
Kompozycja dzieła:
|
na stole przykrytym obrusem leżą niedbale rozrzucone przedmioty.
w centrum obrazu trupia czaszka położona na zeszycie leżącym na starej księdze, obok gęsie pióro, przyrząd do pisania
obok, oparta o księgę przewrócona szklanka,
otwarte puzderko ,
klucz na niebieskiej wstążce,
|
|
|||
Forma obrazu |
Harmonia, statyka Dysharmonia, dynamika |
dysharmonia |
|
||
|
Kolorystyka:
Tonacja:
Światło:
|
dominują zgniłe i oliwkowe zielenie, brązy i żółcie wyróżnia się cienki paseczek intensywnego błękitu wstążeczki od klucza
ciemna
oświetlona czaszka |
|
||
|
Przestrzeń
kompozycja
|
płaszczyzna
zamknięta |
|
||
|
Sfera ikonograficzna- rozpoznanie tematu motywu
|
śmierć, marność, przemijanie, kruchość żywota vanitas |
|
||
|
Mój sąd o dziele: |
|
|
Plan opisu |
Opis
|
Analiza i interpretacja |
|
Przedstawienie dzieła autor i tytuł |
Simon Renard de Saint-Andre Vanitas 1650 |
|
|
Autor obrazu
|
1614-1677 francuski mistrz martwej natury,
|
|
|
Obraz na tle epoki: określenie czasu epoki, nurtu, |
Barok Martwa natura z motywem vanitas. |
|
|
Nastrój, uczucia: |
|
przygnębienie, przerażenie, refleksja nad wartością życia |
|
Temat obrazu: hipoteza |
|
nietrwałość rzeczy materialnych |
|
Kompozycja dzieła:
|
na stole leżą niedbale rozrzucone przedmioty.
w centrum obrazu trupia czaszka przyozdobiona laurem
czaszka położona na rękopisie z pieczęciami Baltazara Cozona, wysławiającego przyjemności stołu
obok leży niedbale rozrzucony zapis nutowy, a na nim dwa drewniane flety
ze stołu za chwilę spadnie pobity kieliszek
z lewego rogu stołu wystaje zapalony lont
obok lontu znajduje się naczyńko i słomka do puszczania mydlanych baniek, które właśnie unoszą się nad stołem
za czaszką jest butla z winem i szklanica
|
|
|
Forma obrazu
|
Harmonia,
Dysharmonia, |
dysharmonia |
|
|
Kolorystyka:
Tonacja:
Światło:
|
dominuje czerń i ciemny brąz wyróżnia się intensywny błękit kawałka materiału
ciemna
oświetlona czaszka i zapis nutowy |
|
|
Przestrzeń
kompozycja
|
płaszczyzna
zamknięta |
|
|
Sfera ikonograficzna- rozpoznanie motywu, tematu |
śmierć, marność, przemijanie, kruchość żywota, vanitas |
|
|
Mój sąd o dziele: |
|
|
Podsumowanie i zakończenie zajęć (5min)
Nauczyciel wskazuje podobieństwa prezentowanych interpretacji obrazów, zwracając uwagę na obecność motywu vanitas w sztuce. Na zakończenie prezentuje inne przedstawienia plastyczne tego motywu do wyboru z następujących:
Caravaggio Święty Hieronim
Antonio de Pereda Vanitas vanitatum, Alegoria przemijania
Pieter Boel Vanitas
Dawid Bailly Autoportret z martwą naturą
Juan de Valdes Leal Alegorie marności świata
Georges de La Tour Maria Magdalena
Zbigniew Beksiński Bez tytułu
Paul Cezanne Czaszka i lichtarz
Pablo Picasso Martwa natura z czaszką
Jacek Malczewski Thanatos, Thanatos I, Thanatos II, Śmierć,Śmierć 1917 Thanatos1898-1899, Powrót w rodzinne strony,Mój pogrzeb
Pierre Le Rouge Taniec śmierci
Jan Kanty Wojnarowski Lekarz, aptekarz i śmierć,
Władysław Podkowiński Studium szkieletu
Arnold Bocklin Dżuma
Salvadore Dali Aktywizm zmierzchu,Geologiczne stawanie się
Wystrój kościoła w Kutnej Horze-Kostnice Sedlec(Czechy)
Barokowe stroje liturgiczne z motywem vanitas
15
14
26
Daniel NABOROWSKI (1573—1640)
Marność
Świat hołduje marności
I wszytkie ziemskie włości;
To na wieki nie minie,
Że marna marność słynie.
Miłujmy i żartujmy,
Żartujmy i miłujmy,
Lecz pobożnie, uczciwie,
A co czyste, właściwie.
Nad wszytko bać się Boga —
Tak fraszką śmierć i trwoga.
Krótkość żywota
Godzina za godziną niepojęcie chodzi:
Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.
Krótka rozprawa: jutro — coś dziś jest, nie będziesz,
A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz;
Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt — żywot ludzki słynie.
Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie,
Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,
Z którego spadł niejeden, co na starość godzi.
Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był, niebożę;
Między śmiercią, rodzeniem byt nasz ledwie może
Nazwań być czwartą częścią mgnienia; wielom była
Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła.