MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Arkadiusz Gromek
Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów
muzycznych 311[18].Z4.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Jarosław Gliszczyński
Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek
Konsultacja:
dr in\
. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[18].Z4.02
,,Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik instrumentów muzycznych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Zagadnienia wstępne - zorganizowanie stanowiska pracy 6
4.1.1 Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 8
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Dobór technik, materiałów i narzędzi do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzające 24
4.2.3. Ćwiczenia 24
4.2.4. Sprawdzian postępów 26
4.3. Przebieg procesu korekty, konserwacji i napraw 27
4.3.1. Materiał nauczania 27
4.3.2. Pytania sprawdzające 31
4.3.3. Ćwiczenia 32
4.3.4. Sprawdzian postępów 34
5.Sprawdzian osiągnięć 35
6. Literatura 39
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu naprawy,
konserwacji i korekty instrumentów muzycznych.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej.
311[18].Z4
Naprawa, konserwacja
i renowacja instrumentów
muzycznych
311[18].Z4,01
Ocenianie stanu technicznego
instrumentów muzycznych
311[18].Z4.02
Korekta, konserwacja i naprawa
instrumentów muzycznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- stosować przyrządy pomiarowo  kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami BHP,
- rozró\
niać instrumenty muzyczne, kwalifikować je do danej grupy instrumentów,
a tak\
e rozró\
niać ich części,
- wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- posługiwać się normami,
- pracować w grupie i indywidualnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
 posługiwać się pojęciami: korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja,
 rozpoznać stopień zu\
ycia elementów,
 zapobiec przedwczesnemu zu\
yciu elementów instrumentów,
 zaplanować korektę i renowację instrumentów muzycznych,
 dobrać narzędzia korektorskie,
 dobrać materiały do wykonania korekty i renowacji instrumentów muzycznych,
 dobrać metody i techniki korekty instrumentu muzycznego,
 wykonać korektę elementów instrumentu muzycznego,
 dobrać sposób naprawy instrumentu muzycznego,
 dobrać materiały do naprawy i konserwacji instrumentów muzycznych,
 zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych,
 zastosować modele i szablony do korekty i renowacji instrumentów muzycznych,
 wykonać renowację i rekonstrukcję instrumentu,
 zmontować i spasować elementy instrumentów muzycznych,
 ocenić poprawność intonacji instrumentów muzycznych,
 nastroić instrument po naprawie i korekcie,
 posłu\
yć się elektronicznymi przyrządami do strojenia instrumentów muzycznych,
 zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do przeprowadzania konserwacji,
 wykonać konserwację współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych,
 określić koszty korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych,
 wycenić instrumenty muzyczne,
 dokonać korekty i konserwacji instrumentów muzycznych z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej i ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Zagadnienia wstępne - zorganizowanie stanowiska pracy
4.1.1. Materiał nauczania
Stanowisko pracy
Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy technika instrumentów muzycznych,
musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń. Wymagane
są przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m2. Gdy mamy
do dyspozycji trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe
przeznaczamy na prace naprawcze - wyłączając z tego pomieszczenia prace
z lakierem, średnie pomieszczenie przeznaczamy na spotkania z klientem, najmniejsze
pomieszczenie przeznaczamy na lakierowanie. Jeśli jednak jest ono jednak tak małe,
\
e uniemo\
liwia pracę z instrumentem, wtedy pomieszczenie średniej wielkości
przeznaczamy na pomieszczenie do lakierowania.
Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty naprawy fortepianu.
Jego minimalna powierzchnia to ok. 40 m2.. Nale\
y tak\
e, wyodrębnić osobne pomieszczenie
dla lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.
Ścisłe zachowanie wymienionych wy\
ej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,
poniewa\
zbyt małe pomieszczenie utrudnia ergonomikę, zbyt du\
e natomiast, powoduje
zwiększenie odległości pracownika korektora od narzędzi, które z reguły są rozmieszczone
na ściennych półkach.
Podłoga  powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia,
pozwala zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo
często, w trakcie pracy, upadają.
Narzędzia  powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich
stały, komfortowy dostęp.
Szafy  są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na
opuszczenie pracowni.
Pozostałe wyposa\
enie to: taborety, stół stolarski, stół do monta\
u oraz stoły
do lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) nale\
y umieścić je na specjalne półki.
Oświetlenie
śadne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego. Światło słoneczne
po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe oświetlenie.
Nie mo\
e jednak padać bezpośrednio do pracowni, poniewa\
zuba\
a wygląd kształtów
i kolorów instrumentów. Dlatego wskazane są tak\
e jasne ściany pomieszczenia.
Mo\
na pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.
Nale\
y w takim wypadku stosować światło o barwie zbli\
onej do światła dziennego (stosując
np. specjalne \
arówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych
lub ksenonowych).
Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja - pojęcia i ich znaczenie
Pracownia technika mo\
e słu\
yć do naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji
instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą ró\
ne znaczenia.
Naprawa  to termin obejmujący wszystkie czynności mające na celu przywrócenie
pierwotnego, lub po\
ądanego (w razie gdy jest z
le skonstruowany) stanu instrumentu.
Poniekąd naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
w tym rozdziale. Szczególnie jednak, termin  naprawa jest stosowany do przywróceniu
instrumentowi jego właściwości, gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.
Korekta  to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go raczej
do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zu\
ycia niszczą
się w ka\
dym instrumencie, nie pasują do przyjętych standardów albo w jakimś stopniu
nie odpowiadają muzykowi u\
ytkującemu ten instrument.
Renowacja  to termin, który dotyczy przede wszystkim starych instrumentów, przewa\
nie
dawno nieremontowanych, takich, które wymagają przywrócenia im wszystkich funkcji
u\
ytkowych.
Rekonstrukcja  to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących dokumentów,
rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego z
ródła. Jest to niewątpliwie
najtrudniejsza ze sztuk. Nie jest ona jednak niemo\
liwa. Historia tego zawodu zna liczne
przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.
Konserwacja  to czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów przez ich naturalne
zu\
ycie. Ka\
da pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest
w stanie wykonać wszystkie wymienione czynności, ale z biegiem czasu specjalizuje się
w jednym zakresie. Do ka\
dej z czynności potrzebne są specyficzne narzędzia. Jeśli
pracownia nie wyspecjalizowała się w wykonywaniu określonych zadań, często w praktyce
okazuje się, \
e niektórych narzędzi nie u\
ywa się przez dłu\
szy czas. Nale\
y wtedy
ograniczyć ich ilość.
Stopień zu\
ycia elementów
Oprócz całościowej oceny naprawy, nale\
y oszacować stopień zu\
ycia poszczególnych
elementów instrumentu. Do tego celu słu\
ą w pracowni szablony i przymiary. Równie
przydatne są urządzenia do przenoszenia profili, suwmiarka, cytomierz oraz miarka
twarda. Po przyło\
eniu szablonu, względnie przymiaru mo\
emy doskonale ocenić poziom
zu\
ycia materiału lub jego ewentualne odkształcenia. Mo\
emy to zrobić równie\

przy pomocy wzoru, rysunku czy modelu  przenosząc poszczególne wymiary z wzorów
i szacując zu\
ycie elementów.
Zapobieganie przedwczesnemu zu\
yciu elementów instrumentów
Ka\
dy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej
na celu zapobie\
eniu przedwczesnemu zu\
yciu materiałów u\
ytych do budowy danego
elementu. Mamy tu do czynienia przede wszystkim z dwoma materiałami: drewnem
lakierowanym oraz metalem lakierowanym. Tak wykończona jest większość powierzchni
instrumentów.
Proces konserwacji nale\
y wykonać w dwóch etapach:
 W pierwszej kolejności u\
ywamy środków czyszczących, mo\
e być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych lub rozpuszczalnych w spirytusie u\
ywamy mieszaniny:
30 proc spirytusu + 50 proc wody przegotowanej + 10 proc pumeksu drobnego
+ 8 proc oleju lnianego + 2 proc. kwasu solnego. Taka substancja powinna
po zmieszaniu emulgować i tworzyć odpowiednią konsystencję do oczyszczenia
instrumentu - starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie , brud, kurz i
substancje wchodzące w skład potu, śliny itd. Zwykle usuwanie tego nalotu
to proces długotrwały.
 Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub politury odpowiednim materiałem. W przypadku surowego drewna będą
to olejki eteryczne, w wypadku drewna lakierowanego będzie to politura,
a w wypadku metalu lakierowanego - będą to specjalne rzadkie, nie schnące olejki
na bazie olejów syntetycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych
Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, nale\
y kolejne
czynności właściwie rozło\
yć w czasie. Wyliczamy i dodajemy do siebie:
czas przeznaczony na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia
ka\
dej warstwy - przy czym nale\
y ten czas podwoić + czas dopasowania + czas klejenia
+ czas schnięcia klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybli\
ony czas
realizacji zadania.
Do renowacji nale\
y jeszcze doliczyć czas czyszczenia instrumentu równy sumie czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
 Przy lakierowaniu mo\
na przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin.
 Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin.
 Podane są tu tylko wartości szacunkowe zale\
ne od gęstości, jakości, warunków
schnięcia szybkości pracy itd..
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej i ochrony
środowiska podczas korekty i konserwacji instrumentów muzycznych.
Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach nale\
y zachować czystość stanowiska, jego
utrzymanie w nale\
ytym porządku  co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. U\
ywając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie, (co ok. 4 godz.) pamiętać
o utrzymaniu poziomu wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz o wyłączaniu maszynki
natychmiast po podgrzaniu kleju.
Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką
i w pobli\
u niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: materiał,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne nale\
y przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje napraw instrumentów?
2. Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownie
instrumentów muzycznych?
3. Jaki wymiar minimalny musi mieć pracownia do wykonywania napraw fortepianów?
4. Jakie znasz materiały zdolne do samozapłonu?
5. Jak oceniamy stopień zu\
ycia elementów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zrób szkic zagospodarowania sali o wymiarach 5x5 metrów, z oknami o szerokości
3 metrów, umieszczonymi centralnie z jednej strony - na pracownię przeznaczoną do
naprawy, korekty i konserwacji instrumentów dętych.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić zadania pracowni,
2) stworzyć szkic podziału pomieszczenia,
3) zanotować napotykane problemy,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- wykaz narzędzi do rozmieszczenia,
- linijka skalowa,
- katalogi narzędzi specjalistycznych,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- fotografie instrumentów,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wska\
materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru
spirytusowego i określ ich proporcje.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wymienić składniki środków czyszczących,
2) znać proporcje połączenia składników środków czyszczących,
3) wykonać zadanie w formie pisemnej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4) wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- plansze i katalogi z ilustracjami materiałów
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Przedstaw i uzasadnij kolejność czynności, jakie wykonasz w czasie klejenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znać zasady potrzebne do produkcji kleju ze środków naturalnych,
2) znać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpo\
arowej, obowiązujące
podczas zajęć,
3) sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- fotografie instrumentów i ich detali
- przybory do pisania,
- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpo\
arowe oraz regulaminy pracowni,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje oświetlenia?
1
1

2) zdefiniować pojęcia korekty i renowacji?
1
1

3) określić rodzaj materiałów zastosowanych na podłogi w pracowni
instrumentów?
1
1

4) planować czas wykonania korekty lub renowacji?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2 Dobór technik, materiałów i narzędzi do korekty,
konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych
4.2.1. Materiał nauczania
Narzędzia korektorskie i ich dobór
Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:
 ściski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1)
Rys. 1. Ró\
ne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych
 ściski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2)
Rys. 2. Ścisk stolarski
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 ścisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3)
Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt
 ściski do klejenia belek 6 szt. (rys. 4)
Rys. 4. Ścisk automat do klejenia belek
 klamry10 szt. (rys. 5)
Rys. 5. Ró\
ne typy klamry
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
 ściski-taśmy do klejenia płyt 10 szt.(rys. 6)
Rys. 6. Ściski -taśmy
 ściski do klejenia korpusu (po 35 sztuk na ka\
dy rodzaj instrumentu) (rys. 7)
Rys. 7. Ścisk do korpusu
 miarka giętka i miarka sztywna (rys. 8)
Rys. 8. U góry- miarka giętka, u dołu- miarka sztywna
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
 nó\
szewski, (rys. 9)
Rys. 9. Ró\
ne typy no\
y szewskich
 dłuta płaskie 3 szt. (rys.10)
Rys. 10. Dłuta płaskie ró\
nej szerokości
 dłuta półokrągłe 5 szt. (rys. 11)
Rys. 11. Dłuta półokrągłe ró\
nej szerokości i ró\
nych profili
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
 dłuta snycerskie - 2 rylce (rys. 12)
Rys. 12. Dłuta snycerskie ró\
nej szerokości
 pilarka (rys. 13)
Rys. 13. Pilarka -wyrzynarka
 pędzle do lakierowania( w tym retuszerski) (rys. 14)
Rys. 14. Pędzle do lakierowania wiewiórcze ró\
nej szerokości
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 duszostawiacz (rys. 15)
Rys. 15. Duszostawiacz
 lusterko stomatologiczne (rys. 16)
Rys. 16. Lusterko stomatologiczne
 kamienie szlifierskie (rys. 17)
Rys. 17. Kamienie szlifierskie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
 cytomierz (rys. 18)
Rys. 18. Część robocza cytomierza
 suwmiarka (rys. 19)
Rys. 19. Suwmiarki
 kątownik (rys. 20)
Rys. 20. Kątownik
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
 pilniki (rys. 21)
Rys. 21. Pilniki ró\
nego kształtu i ró\
nej szerokości
 tarniki (rys. 22)
Rys. 22. Tarniki ró\
nego kształtu i ró\
nej szerokości
 nó\
kuchenny płaski (rys. 23)
Rys. 23. No\
e kuchenne do otwierania instrumentów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
 rozwiertak (rys. 24)
Rys. 24. Rozwiertak jednostronny
 strugaczka (rys. 25)
Rys. 25. Strugaczka przestawna
- młotek,
- tokarka,
- wiertarka,
- szlifierka,
- pobijak,
- obcęgi,
- szczypce,
- kamerton,
- papiery ścierne,
- skóra,
- cyrkiel,
- skalpel,
- wycinak do \
yłki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
- waga,
- strugi,
- pęseta,
- sznurek,
- formy,
- podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,
- dwa pędzle do kleju,
- garnek do kleju,
- klamerki drewniane 40 szt.
Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa
nie mo\
e być podjęta, jeśli w pracowni ich brak.
Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
1. Je\
eli mamy uszkodzenia w płytach o grubości poni\
ej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach - ściski
do klejenia pęknięć płyt. Zawsze u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.
2. Je\
eli mamy uszkodzenia w płytach o grubości powy\
ej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.
3. Je\
eli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, u\
ywamy ścisków stolarskich Zawsze
u\
ywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.
4. Je\
eli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.
5. Je\
eli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.
6. Podczas wykonania elementów do wymiany, względnie fragmentów elementów
do korekty u\
ywamy następujących narzędzi: miarki giętkiej i miarki sztywnej, no\
a
szewskiego, dłut płaskich 3 szt., dłut półokrągłych 5 szt., dłut snycerskich (2 rylce),
tokarki, wiertarki, szlifierki, pilarki, młotka, pobijaka, obcęg, szczypcy, lusterka
stomatologicznego, papierów ściernych, kamieni szlifierskich, skóry, cyrkli, \
ytomierza,
suwmiarki, kątownika, znacznika, wagi, struga, pilnika, tarnika, skalpela, wycinaka do
\
yłki, no\
a kuchennego płaskiego, rozwiertaka, strugaczki, pęsety.
7. Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry u\
ywamy: pędzli
do lakierowania (w tym retuszerskiego), kamertonu, duszostawiacza.
Materiały do wykonania klejeń instrumentów muzycznych:
Do klejenia u\
ywamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,
podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:
 klej zajęczy,
 klej skórny,
 klej króliczy,
 klej rybi,
 klej kostny,
 klej kazeinowy,
 karuk- klej z pęcherzy jesiotra,
Nie wskazane jest u\
ywanie klejów syntetycznych - poza pęknięciami smyczków. Tam mo\
e
być przydatny klej Paskofix.
Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:
 jeśli ma miejsce klejenie na du\
ych powierzchniach - stosujemy klej kostny,
 jeśli są to powierzchnie małe - mo\
emy wymiennie stosować pozostałe,
 jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,
 jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni  stosujemy karuk.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:
- szelak,
- sandarak,
- mastyks,
- benzoes,
- damara,
- olej lniany,
- kalafonia,
- spirytus,
- woda destylowana,
- pumeks,
- szmatka bawełniana.
Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego
Podczas naprawy mo\
emy wyró\
nić dwie główne fazy:
1. faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),
2. faza lakierowania.
Poni\
szy schemat przedstawia układ tych faz zło\
onych z procesów naprawy
instrumentów muzycznych.
Procesy czyszczenia
Procesy
tworzenia
elementów
Procesy gięcia Procesy klejenia
Procesy lakierowania
(retuszowania)
Procesy
czyszczenia
Procesy strojenia
Efekt finalny
Schemat faz naprawy instrumentu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ka\
dy rodzaj uszkodzenia naprawiamy odmiennymi technikami.
Je\
eli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie
Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku
małego uszkodzenia - pędzelkiem retuszerskim). Czynność powtarza się, a\
do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po ka\
dej warstwie nale\
y przeszlifować nało\
ony lakier, przyśpiesza
to schnięcie i pozwala równiej poło\
yć kolejne warstwy. W wypadku lakieru kolorowego
nale\
y rozpoznać kolejność kładzionych warstw i zastosować taką samą kolejność warstw
kolorowych.
Rys. 26. Sposób wykonania retuszu lakieru
1. Pęknięcia w materiale instrumentów zrobionych z drewna kleimy, czyli smarujemy
gorącym klejem dwie powierzchnie do sklejenia, następnie ściskamy
je i zostawiamy na 4 5 godzin. Po upływie wyznaczonego czasu odkręcamy ściski,
czyścimy i lakierujemy jak wy\
ej.
2. Instrument w renowacji z pęknięciami czyścimy w całości jego powierzchnie
i miejsce pęknięcia wodą - (w razie mocno zabrudzonych pęknięć wodą utlenioną
z zachowaniem wszystkich przepisów ochrony zdrowia) - ściskamy podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.
3. Przy ubytkach materiału musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić tam
brakujący element, dorobiony z podobnego materiału. Następnie lakierujemy jak wy\
ej.
Ocena poprawności intonacji instrumentów muzycznych
Zagadnienie intonacji jest związane z tonami harmonicznymi w wielotonach
zło\
onych, które występują powszechnie w instrumentach. Przy ocenie poprawności intonacji
trzeba zwrócić uwagę na czystość współbrzmień tonów dz
więku.
Nastrojenie instrumentu po naprawie i korekcie
Posługiwanie się elektronicznymi przyrządami do strojenia instrumentów muzycznych
uwłacza zawodowi technika instrumentów muzycznych. Posługiwanie się tymi przyrządami,
dostosowanymi do stroju temperowanego lub zbli\
onego do niego, zniekształca wra\
enia
słuchowe osoby strojącej, dlatego, \
e przyrządy te operują na częstotliwości tonu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
podstawowego, tymczasem słuch ludzki doznaje oddziaływania wszystkich tonów
składowych zawartych w danym dz
więku.
`Do strojenia instrumentu po naprawie u\
ywamy tych samych kryteriów jak
w przypadku strojenia ostatecznego instrumentu. Więcej informacji na temat strojenia
uzyskasz w poradniku dla ucznia dla jednostki modułowej 311[18].S1.03 Regulowanie
mechanizmów i strojenie fortepianów oraz 311[18].Z5.01 Wykonywanie prac związanych
z wytwarzaniem instrumentów muzycznych.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób sklejamy elementy instrumentu?
2. Co to jest ścisk korektorski, jak wygląda i do czego słu\
y?
3. Jakie mamy rodzaje klejów?
4. Co to jest karuk?
5. Co to jest retusz i w jakiej fazie go stosujemy?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej fortepianu.
Przekrój podłu\
ny fortepianu. Budowa:
1, 14  rama \
eliwna, 2  nakrywa ruchoma przednia, 3  sztaba dociskowa, 4  tłumiki, 5  nakrywa ruchoma
tylna, 6  kontrklawiatura, 7  listwa pedałowa, 8  przekaz
nik pedału, 9, 10  dz
wignia pedału, 11  pedały,
prawy (forte), lewy (piano), 12  podstawek, 13  zaczepy,
15  płyta rezonansowa, 16  struna
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś
1) rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,
2) opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,
3) rozpoznać techniki do zamontowania elementów uzupełniających uło\
yć schemat
wykonania elementów,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- stara płyta rezonansowa fortepianu,
- rycina z przekrojem podłu\
nym instrumentu,
- notatnik,
- klej skórny,
- maszynka elektryczna do podgrzewania kleju,
- pędzel,
- garnek do kleju,
- listewki świerkowe,
- strug,
- pilarka taśmowa,
- przybory do pisania,
- fartuchy ochronne,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć boczków w gitarze
klasycznej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wiedzieć, jakie są techniki słu\
ące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,
2) wiedzieć, jakie są narzędzia słu\
ące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,
3) wiedzieć, jakie są materiały słu\
ące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,
4) zanotować jakie materiały techniki i narzędzia dobrałeś do tego typu pęknięć,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
- zdjęcia instrumentu,
- dowolny model gitary klasycznej,
- literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać, który klej jest u\
ywany najczęściej?
1
1

2) określić, co to jest retusz?
1
1

3) określić, w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?
1
1

4) wyjaśnić, w jaki sposób przebiega proces klejenia?
1
1

5) wyjaśnić, w jaki sposób przebiega proces lakierowania?
1
1

6) wymienić składniki lakierów spirytusowych?
1
1

7) wyliczyć rodzaje ścisków, jakie są potrzebne do wykonania napraw
instrumentów? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.3. Przebieg procesu korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów
4.3.1. Materiał nauczania
Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty i konserwacji.
W procesie korekty, konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych stosujemy
narzędzia niespotykane gdziekolwiek indziej. Są to:
 sztywne ściski korektorskie,
 ściski do klejenia płyt,
 ściski taśmy,
 ściski do korpusu,
 duszostawiacz.
Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką
a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega
na ściskaniu materiałów, jak w przypadku ścisku stolarskiego, z tym ze z powodu sztywności
mo\
emy osiągnąć dłu\
sze ramię działania (rys. 27), co w korygowaniu płyt znacznie ułatwia
pracę, a niekiedy nawet umo\
liwia podjęcie danej korekty.
Rys. 27. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego
Ściski do klejenia płyt są ściskami zło\
onymi z dwóch ścisków korektorskich o takich
samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umo\
liwiającymi
im przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo w obu zamocowana jest
śruba o odwrotnych gwintach (jak w śrubie rzymskiej). Lewy gwint jest w lewym ścisku
a prawy gwint w prawym ścisku. Sposób klejenia jest następujący: zakręcamy ścisk lewy
po lewej stronie pęknięcia a prawy po prawej stronie pęknięcia, następnie smarujemy
pęknięcie tak, \
eby póz
niej ścisnąć je wspomnianą śrubą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Ściski taśmy wykonane są blachy mosię\
nej o grubości 2 mm, szerokiej na ok. 1 cm.
Zazwyczaj są stosowane razem ze ściskami korektorskimi. Na jednym końcu ścisku taśmy
zainstalowana jest śruba do przykręcania z przykładką - \
eby śruba nie raniła krawędzi płyty,
a na drugim końcu - z tej samej strony - krótki zaczep-przykładka. Sposób klejenia jest
następujący: ściski taśmy montuje się na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie
klejem i ściska za pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 28). Przed klejeniem
nale\
y przeprowadzić próbę na sucho bez kleju, by następnie  jeśli wynik był pozytywny -
a pęknięcie się odkształca w trakcie ściskania - nale\
y przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia
kontrując je.
Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli
Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast
z drugiej strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka, jest luz
na na pręcie między
pierwszą podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt by uzyskać
sklejony korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.
Duszostawiacz słu\
y - jak sama nazwa wskazuje - do prawidłowego wstawienia
i ustawienia duszy w instrumencie. Wykonany jest z blachy (grubość do 4 mm), w kształcie
litery S.
Jednym końcem duszostawiacza przebija się duszę w połowie jej wysokości, a drugim
reguluje jej pozycję lekko opukując ją tym samym końcem. Po wło\
eniu duszy prawidłowej
długości, pociągamy duszostawiacz, który w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia
(rys. 29)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Rys. 29. Ulokowanie duszy w trzech fazach
Zastosowanie modeli i szablonów do korekty i renowacji instrumentów muzycznych
Szablony i przymiary stosujemy w naprawie w bardzo ograniczonym zakresie.
Stosowane są jedynie szablony łuku podstawka i przymiary do podstrunnicy. Do ka\
dego
typu instrumentu jest inny przymiar i szablon. Mogą one być z blachy, drewna lub kartonu.
Po odrysowaniu kształtu nale\
y dopiłować podstawek do linii rysunku. Przymiar
do podstrunnicy stosuje się jako narzędzie kontrolne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Wykonanie renowacji i rekonstrukcji instrumentu
Rys. 29a. Klawesyn z 1 poł. XVIII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu
Wykonanie renowacji instrumentu, to proces ju\
przedstawiony przy opisie
zastosowania poszczególnych technik i narzędzi. Renowacja, zazwyczaj polega na:
czyszczeniu, klejeniu pęknięć, względnie dorobieniu jakiś drobnych elementów.
Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj
na wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii. W tym celu, nale\
y powiększyć
na maszynie kopiującej obiekt przedstawiony na zdjęciu, rysunku bądz
fotografii, do rozmiaru
\
ądanego. Najlepiej w tym celu jest posłu\
yć się menzurą struny i powiększać fotografie
i instrument a\
do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej albo długością
instrumentu w przypadku instrumentów dętych. Następnie sporządzamy rysunek techniczny,
który stanowi podstawę rekonstruowanego instrumentu. Podczas rekonstrukcji, musimy
się zwykle posłu\
yć wiedzą o budowie wewnętrznej instrumentów i uwzględnić własne
wiadomości w fazie wykonania rysunku technicznego.
Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do instrumentu i postępujemy jak w przypadku
instrumentu nowego. Często zdarza się, \
e trzeba posłu\
yć się własną inwencją twórczą
z powodu braków w dokumentacji.
klawesyn z
klawesyn
Rys. 29b. Skrzypce. Szkoła polska, druga połowa XVII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych
w Poznaniu
Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych
Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych - (w wieku nie więcej ni\

55 lat od daty renowacji lub naprawy) - je\
eli celem ma być poprawa jego wyglądu, stanu czy
funkcji u\
ytkowej, mo\
emy niemal dowolnie ingerować w instrument. W wypadku
instrumentów starszych, przy zmianach materii instrumentu, jesteśmy zobowiązani
powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i uzyskać, jeśli to wymagane, jego
zgodę na tą ingerencję. Z reguły, bowiem instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej
nara\
one na działanie czynników zewnętrznych. Trzeba to tak\
e brać pod uwagę przy
wykonywaniu konserwacji instrumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Spasowanie elementów instrumentów muzycznych
Do spasowania elementów wstawionych zamiast ubytków, u\
ywamy dwóch technik:
1. Pierwsza: posługujemy się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny
pod względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony stroną roboczą w stronę nowego materiału. Następnie zbieramy materiał
z miejsca gdzie stworzył się nalot z arkusza kalki. Czynność tę powtarzamy, a\
do
uzyskania nalotu na całej powierzchni materiału. Wtedy uznajemy ten materiał za
spasowany. Tę samą czynność, mo\
emy przeprowadzić za pomocą kredy, jednak nie daje
ona tak wyraz
nych wyników w odwzorowaniu nierówności. Zazwyczaj kredę stosujemy
przy większych wklęsłościach ubytku - (zastosowanie kalki jest niemo\
liwe).Wtedy:
kredą pocieramy miejsce ubytku, przykładamy do niego materiał, i z miejsca, na którym
występuje ślad kredy zbieramy ją ostrym narzędziem.
2. Druga technika opiera się na zastosowaniu dobrze naostrzonego dłuta wklęsłego. Jego
wklęsłość musi być dostosowana do kształtu i wielkości ubytku. Po dopasowaniu
i naostrzeniu dłuta, powiększamy ubytek tak, aby cały był wybrany przez dłuto ruchem
jednego pociągnięcia. Następnie w materiale o podobnym wyglądzie, wykonujemy ten
sam ruch tylko w odwrotną stronę  teraz: wypukłą. Takie dwa materiały: wklęsły
i wypukły - powinny do siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy jeszcze raz, a\

do uzyskania po\
ądanego efektu. Korzystnie jest zmoczyć materiał wrzątkiem tu\
przed
struganiem.
Nastrojenie instrumentów po naprawie i korekcie
Po odbyciu konserwacji stroimy instrument według wysokości jemu przypisanych.
Tabela strojów znajduje się w literaturze (p.1.tabela1)
Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych.
Wycena instrumentów muzycznych
Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów
muzycznych nale\
y zsumować koszty z dwóch, niezale\
nych obszarów:
 koszty wykorzystanych materiałów
 koszty robocizny
Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:
 koszty wykonania realnych zakupów materiałów do u\
ycia,
 ilość czasu przeznaczonego na ten zakup,
 czas ten nale\
y oszacować w stosunku do normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie
dany materiał nabyć,
 do kosztów zakupu materiału nale\
y doliczyć mar\
ę w wielkości 30 procent, czyli taką
jaką spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,
 wa\
ne jest te\
, aby do kosztu zakupu drewna świe\
ego dodać 5% ceny za ka\
dy rok
sezonowania. Zale\
nie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świe\
ego zawsze dodajemy po 5% ceny za ka\
dy rok sezonowania,
 w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiemy pod pojęciem specjalistycznych narzędzi do korekty?
2. Co to jest duszostawiacz?
3. Na czym polegają ograniczenia występujące w procesie renowacji zabytkowych
instrumentów?
4. Jakie narzędzia słu\
ą do spasowania materiałów?
5. Jak kalkulujemy koszty robocizny?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj szczegółowy schemat naprawy ubytku pod duszą w kontrabasie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) poznać budowę kontrabasu,
2) określić rodzaj i wielkość ubytków,
3) określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,
4) narysować schemat i wymienić w kolejności zastosowane materiały, techniki i narzędzia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- Kontrabas i rysunki detali instrumentu,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ćwiczenie 2
Wyrysuj w formie schematu blokowego plan naprawy pęknięć w korpusie fagotu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znać części fagotu i sposób ich wytworzenia,
2) znać techniki i wybrać właściwe narzędzia słu\
ące do naprawy instrumentu,
3) umieć odnalez
ć materiały słu\
ące do naprawy instrumentu,
4) przedstawić schemat kolejnych czynności do wykonania,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- pęknięty korpus fagotu
- notatnik,
- blok rysunkowy
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Oblicz koszty robocizny w naprawie fortepianów. Pracownik pracował 49 godzin,
w tym 5 godzin w szkodliwych warunkach. Jego tygodniowy zarobek wynosi 600 PLN
(w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty robocizny tego pracownika przy naprawie
instrumentu?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) obliczyć koszt 1 godziny pracy pracownika,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
2) znać współczynnik stosowany do przeliczania pracy w szkodliwych warunkach,
3) obliczyć koszt pracy pracownika przy naprawie fortepianu,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje ścisków?
1
1

2) wymienić rodzaje dłut?
1
1

3) wyjaśnić jakie procesy śluzą do prawidłowej naprawy starego,
zabrudzonego pęknięcia? 1
1

4) wymienić czynności które występują przy rekonstrukcji instrumentu?
1
1

5) wymienić sposoby spasowania materiału?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania o ró\
nym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru. Do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Rodzaj światła optymalny dla pracy korektora to
a) dzienne rozproszone.
b) słoneczne bezpośrednio padające.
c) sztuczne halogenowe.
d) sztuczne ksenonowe.
2. Ilość pomieszczeń optymalna dla pracowni korektorskiej wynosi
a) 5.
b) 3.
c) 2.
d) 1.
3. Najbli\
sza temperaturze barwowej światła dziennego jest temperatura barwowa światła
a) \
arówki zwykłej.
b) jarzeniówki.
c) specjalnej \
arówki ze światłem białym.
d) świeczki.
4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi
a) 55 m2.
b) 40 m2.
c) 60 m2.
d) 75 m2.
5. Nawierzchnia podłogi w pracowni powinna być z
a) marmuru.
b) drewna.
c) ceramiki.
d) linoleum.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. Specjalne półki pod narzędzia powinny być przygotowane pod
a) strug ręczny.
b) politurę.
c) szlifierkę.
d) dłuta.
7.  Naprawa w znaczeniu szerokim to
a) ogół procesów zmierzających w celu przywrócenia pierwotnego stanu instrumentu.
b) czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów.
c) przywrócenie funkcji starszych instrumentów.
d) odtworzenie instrumentu na podstawie istniejącej dokumentacji.
8. Rekonstrukcja to
a) odnowa podniszczonych części.
b) zapobieganie zniszczeniom.
c) naprawa drobnych partii instrumentów.
d) odtworzenie instrumentu na podstawie istniejącej dokumentacji.
9. Do oceniania stopnia zu\
ycia pomocne są
a) skalpel.
b) szablon.
c) nó\
.
d) dłuto.
10. Zu\
ycie materiałów oceniamy
a) przenosząc poszczególne wymiary do porównania z rysunku na instrument.
b) wytwarzająć odlew gipsowy.
c) wytwarzająć odlew z masy plastycznej.
d) przenosząc poszczególne przymiary i porównujemy z rysunkiem.
11. Mieszaninę do czyszczenia lakieru spirytusowego sporządzamy z
a) aloesu i szelaku.
b) wody, spirytusu, pumeksu.
c) kalafonii i damary.
d) acetonu, ksylenu, perhydrolu.
12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu mo\
na wykorzystać
a) środek do czyszczenia mebli.
b) mieszaninę wody z mydłem.
c) politurę.
d) krzemionkę.
13. Dla lakierowania 1 warstwy lakieru instrumentu mo\
na przyjąć czas
a) 5 godzin.
b) 20 minut.
c) 12 godzin.
d) 2 doby.
14. Pędzel do drobnych uzupełnień lakieru to
a) retuszerski.
b) wiewiórczy.
c) okrągły.
d) płaski.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
15. Maszynka do podgrzewania kleju powinna być ustawiona
a) na płycie kamiennej lub metalowej.
b) na płycie drewnianej.
c) w pobli\
u materiałów takich jak papier tektura.
d) koło odczynników chemicznych.
16. Narzędzi do napraw instrumentów nie zawiera odpowiedz

a) garnek do kleju,
b) lusterko stomatologiczne,
c) suwmiarka,
d) giętarki do boczków.
17. Schnięcie instrumentów zale\
y od
a) gęstości lakieru.
b) jakości podkładu.
c) gęstości pędzla.
d) jakości pędzla.
18. Nó\
przydatny w otwieraniu korpusu to
a) nó\
kuchenny.
b) nó\
szewski.
c) wybierak do \
yłki.
d) skalpel.
19. Do pęknięć płyt o grubości poni\
ej 10 mm u\
ywamy
a) ścisków korektorskich sztywnych,
b) ścisków stolarskich,
c) klamerki,
d) ścisków do klejenia korpusu.
20. Aby przystosować instrument do gry u\
ywamy
a) duszostawiacza.
b) formy.
c) dłuta snycerskiego.
d) kamieni szlifierskich.
21. Karuk to
a) specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.
b) rodzaj kleju kazeinowego.
c) rodzaj szelaku.
d) specjalny rodzaj benzoesu.
22. Ściski taśmy
a) wykonane są z mosię\
nej blachy.
b) słu\
ą do klejenia korpusu.
c) wykonane są w kształcie litery S.
d) słu\
ą do ściskania strun.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
6. LITERATURA
1. Drobner M.: Instrumentoznawstwo i akustyka. PWM, Warszawa 1985
2. Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972
3. Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926
4. Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934
5. Weisshar J.:Violin restoration. Landon 2000
6. www.wikipedia.org
7. www.anl.gov/ARTS/cello-cello.gif
8. strona internetowa Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu
9. strona internetowa Muzeum Instrumentów Ludowych w Szydłowcu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39