Cele badań antropologicznych

Franz Boas

Antropologia wyrosła z różnorodnych początków:

•

Podróże - od najdawniejszych czasów ludzie interesowali się innymi krajaki i ich zwyczajami
- Herodot Grekami, Cezar i Tacyt Galami i Germanami, Marco Polo Dalekim Wschodem i
Afryką, wyprawa Cooka.

•

Oświeceniowa myśl filozoficzna -w XVIII wieku Rousseau, Schiller chcieli zobrazować
historię ludzkości, w XIX wieku Klemm i Waitz to kontynuowali.

•

Biolodzy prowadzili swoje badania by zrozumieć zróżnicowanie form ludzkich -Linneusz,
Blumenbach. Kwestia pochodzenia człowieka i jego miejsce w świecie zwierząt stało się
podstawowym problemem badawczym-Darwin.

•

Rozwój psychologii doprowadził do nowych problemów w opisie zróżnicowania ludzkości na
grupy rasowe i społeczne-pytanie o charakter umysłu poszczególnych ras, potrzeba
usprawiedliwienia niewolnictwa, kolonializmu, potem faszyzmu. Współcześnie nacisk
kładzie się na badanie typu umysłowości człowieka pierwotnego i życie w warunkach
patologicznych ( psychologia porównawcza ) lub badania podobieństwa człowieka do
zwierząt (psychologia genetyczna)

•

Socjologia, ekonomia, nauki polityczne, historia, filozofia zaczęły badać warunki w jakich
ż

yją obecne ludy

Aby wyznaczyć przedmiot badań antropologii, trzeba na niego spojrzeć przez pryzmat badań nad
ludzkością. Materiały do badań muszą być historycznymi, muszą zawierać historię rozwoju człowieka
– jego budowy, funkcji psychologicznych, umysłu, kultury, by zbadać kolejne kroki człowieka do tego
czym stał się obecnie. Potrzeba wiedzy o następstwie tych form a czasie i warunkach w jakich się
pojawiły. Kompletny opis rozwoju form roślinnych i zwierzęcych jest nieosiągalny dlatego potrzebna
jest metoda podobieństw morfologicznych oraz embriologia, świadcząca o związkach
genetycznych obserwowanych w życiu płodowym, sugerująca związek między formami, które jako
osobniki dorosłe wyglądają na całkiem odmienne. Założenie to odnosi się również do człowieka i
dlatego badacze poszukują wczesnych form ludzkich i przedludzkich. Trzeba być jednak ostrożnym,
gdyż istnieją przypadki podobieństw morfologicznych w grupach niepowiązanych genetycznie.
Wpływy środowiska kształtują morfologię – niekiedy podobne efekty pojawiają się u form
niespokrewnionych. Według Boasa jedyne co dziedziczy człowiek to fakt udomowienia, więc
odrzuca ewolucjonizm, który jego zdaniem traktuje kulturę linearnie, a według Boasa w świecie
występuje równolegle wiele niezależnych form. Rasę należy więc badać nie jako całość, ale jako
linie genetyczne rozwijające się pod wpływem różnicujących je warunków np. środowisko
geograficzne. Boas zauważa istnienie ewolucji, ale w poszczególnych kulturach.
Boas podkreśla, że istnieje pewna zależność między typem biologicznym a kulturowym, można
odnaleźć bliski związek pomiędzy reakcjami umysłu człowieka a budową jego ciała, jednak dzieje się
tak w jednostkowych przypadkach. Materiały zgromadzone podczas ostatnich 50 lat badań nie
potwierdzają założenia o bliskich związkach miedzy typem biologicznym a forma kultury.
W badaniach nad kulturą należy pamiętać, że ludzkie myśli, instytucje, działania mogą się
rozprzestrzeniać z jednej zbiorowości na drugą. Jednak nie wszystkie zjawiska jesteśmy w stanie
wyjaśnić dyfuzją kulturową, istnieją przecież podobne elementy kultury, które mogły powstać
w dwóch różnych kulturach równolegle i niezależnie, trudno jest także określić kierunek dyfuzji
– błędem byłoby zakładać, że jakaś cecha kulturowa narodziła się na obszarze, w którym obecnie jest
najbardziej rozwinięta. Niebezpieczne jest zakładanie, że wszystkie identyczne zjawiska kulturowe
musiały być historycznie powiązane.

Według Boasa celem badań antropologicznych jest badanie poszczególnych kultur, a nie
tworzenia praw ogólnych odnośnie kultury. Należy się ponadto zwrócić w stronę
historycznego opisu zjawisk kulturowych, badanie nad sposobem funkcjonowania pewnych
elementów kulturowych w przeszłości pomoże nam zrozumieć ich funkcjonowanie obecnie.