„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Piotr Zarębski

Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych
z materiałów metalowych 322[13].Z1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n med. Marcin Pencuła
dr Zbigniew Kaźmierak



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Piotr Zarębski



Konsultacja:
mgr Ewa Łoś









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[13].Z1.04
„Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych z materiałów metalowych”,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik ortopeda.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Właściwości metali i ich stopów

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Stopy żelaza, proces otrzymywania stali, klasyfikacja stali.

Znakowanie stali według PN

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Metale i stopy nieżelazne. Znakowanie metali i stopów według PN

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4. Materiały i wyroby spiekane

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

5.5. Korozja metali i jej rodzaje. Ochrona metali przed korozją

20

5.5.1. Ćwiczenia

20

5.6. Obróbka cieplna, cieplno – chemiczna, chemiczna i galwaniczna metali

22

5.6.1. Ćwiczenia

22

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

24

7.

Literatura

40

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik ortopeda.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać, aby bez
problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji programu jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest

Poradnik dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów jak korzystać z poradnika
do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają
podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, czy uczeń jest przygotowany do wykonania
ć

wiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom samodzielne odpowiedzenie na

pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, podczas dyskusji opracowanie odpowiedzi na
pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ nauczyciel kierując dyskusją może
uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności spełniają ćwiczenia. Przedstawiono dosyć
obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Prowadzący może również
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował.

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie
potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego zakresu materiału. Nauczyciel
powinien sprawdzić czy wystąpiły braki w opanowaniu materiału i ustalić ich przyczyny.
Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania rozdziału może stanowić
podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu.
Nauczyciel realizując program jednostki modułowej powinien zwracać uwagę na
predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może
lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania dotyczące
materiału jednostki modułowej. Należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego program jednostki modułowej. Każdemu zadaniu testu
przypisano określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

końcowa uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować
test według własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać,
ż

eby tak przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze

wykazanie swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład problemowy,

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

322[13].Z1

Podstawy wytwarzania przedmiotów

ortopedycznych

322[13].Z1.03

Użytkowanie urządzeń

elektrycznych
i sterowanych

automatycznie

322[13].Z1.01

Poslugiwanie się

dokumentacją techniczną

322[13].Z1.02

Wykonywanie obróbki
ręcznej i mechanicznej

materiałów

322[13].Z1.04

Wykonywanie elementów

przedmiotów ortopedycznych

z materiałów metalowych

322[13].Z1.07

Wykonywanie elementów

przedmiotów ortopedycznych

z materiałów włókienniczych

322[13].Z1.05

Wykonywanie elementów

przedmiotów ortopedycznych

z drewna

322[13].Z1.08

Wykonywanie elementów

przedmiotów ortopedycznych

ze skóry

322[13].Z1.06

Wykonywanie elementów

przedmiotów ortopedycznych

z tworzyw sztucznych

322[13].Z1.09

Wykonywanie odlewów

gipsowych w technice

ortopedycznej

322[13].Z1.10

Dobieranie konstrukcji

mieszanych w protetyce

ortopedycznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się jednostkami układu SI,

−

korzystać z informacji zawartych w katalogach, informatorach i PN,

−

posługiwać się symbolami metali z układu okresowego pierwiastków,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

wykonywać obróbkę ręczną i maszynową materiałów,

−

użytkować urządzenia elektryczne i sterowane automatycznie,

−

przestrzegać podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne
metali,

−

rozróżnić stopy żelaza,

−

wyjaśnić proces otrzymywania stali i klasyfikację stali,

−

określić postacie użytkowe, rodzaje i gatunki stali używane w przemyśle ortopedycznym,

−

scharakteryzować metale i stopy nieżelazne oraz proces ich otrzymywania,

−

określić postacie użytkowe i możliwości wykorzystania stopów metali nieżelaznych
w przemyśle ortopedycznym,

−

scharakteryzować materiały i wyroby spiekane oraz produkcję spieków,

−

skorzystać przy doborze materiałów metalowych z informacji zawartych w PN,
katalogach, informatorach,

−

rozpoznać na podstawie oznaczenia: stal, staliwo, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy,

−

wykonać czynności związane z obróbką cieplną, cieplno-chemiczną, chemiczną
i galwaniczną metali,

−

wykonać części przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego z materiałów
metalowych,

−

dobrać rodzaj obróbki metalu i wykonać obróbkę,

−

rozróżnić rodzaje korozji,

−

wykonać zabiegi antykorozyjne,

−

zmagazynować materiały metalowe,

−

wykonać pracę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

……………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik ortopeda 322[13].

Moduł:

Techniczne podstawy wytwarzania zaopatrzenia
ortopedycznego 322[13].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych
z materiałów metalowych 322[13].Z1.04

Temat: Właściwości metali i ich stopów.

Cel ogólny: Porównanie właściwości wybranych metali i ich stopów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić co to są technicznie czyste metale,

−

scharakteryzować właściwości fizyczne metali,

−

scharakteryzować mechaniczne właściwości metali,

−

scharakteryzować technologiczne właściwości metali,

−

wymienić cechy określające właściwości chemiczne metali.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wykład,

−

ć

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna, grupowa i zespołowa.

Czas: 2 godzina dydaktyczne.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik ortopeda.

Środki dydaktyczne:

−

tablice fizyczne, chemiczne i inne określające właściwości metali i ich stopów,

−

układ okresowy pierwiastków,

−

Polskie Normy dotyczące metali i ich stopów,

−

opracowane arkusze ćwiczeń.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjno – porządkowe – 3 minuty.

2.

Pogadanka wstępna dotycząca poznania wiedzy uczniów o pierwiastkach występujących
w przyrodzie, o metalach, ich występowaniu w przyrodzie i przydatności do
wykonywania różnych części maszyn i urządzeń. – 7 minut.

3.

Podanie i zapis tematu. – 2 minuty.

4.

Przekazanie informacji o rodzajach i właściwościach metali i ich stopów –wykład –
10 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

5.

Praca uczniów nad opracowaniem zestawu metali, określeniem i porównaniem ich
właściwości fizycznych, chemicznych, technologicznych i mechanicznych. Proponuję,
aby uczniowie dokonali wyboru kilku różnych metali z układ okresowego pierwiastków,
wpisali je do tabeli ćwiczeń, wyszukali w normach i tabelach właściwości określające te
metale. (np.: każda trójka opracowuje informacje o trzech innych metalach
wylosowanych przez przedstawiciela grupy lub przydzielonych przez nauczyciela). Jeśli
zajęcia mogą odbywać się w sali komputerowej, wskazane jest opracowanie i prezentacja
prac w sieci szkolnej pracowni komputerowej – 15 minut.

−−−−

podział uczniów na trzyosobowe zespoły,

−−−−

opracowanie zestawu właściwości wybranych metali,

−−−−

wypełnienie przez uczniów przygotowanego arkusza ćwiczeń:

Lp.

Nazwa

metalu/stopu

Masa

właściwa

Własności

fizyczne

Własności

chemiczne

Własności

mechaniczne

Własności

technologiczne

Inne

6.

Prezentacja prac, podsumowanie ćwiczenia, porównywanie właściwości metali – 5 minut.

Zakończenie zajęć

Podsumowanie. Zapowiedź kontynuacji rozpoczętej pracy w zakresie charakteryzowania

i porównywania stopów poszczególnych metali z uzupełnieniem możliwości ich zastosowania
do wykonywania elementów przedmiotów ortopedycznych. – 3 minuty.

Praca domowa
Proszę o przygotowanie instrukcji obsługi wybranych przedmiotów ortopedycznych
i przyniesienie ich na następne zajęcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik ortopeda 322[13].

Moduł:

Techniczne podstawy wytwarzania zaopatrzenia
ortopedycznego 322[13].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych
z materiałów metalowych 322[13].Z1.04

Temat: Wykonanie elementów laski typu „czwórnóg” z rurek aluminiowych.

Cel ogólny: wykonywanie elementów sprzętu rehabilitacyjnego z materiałów metalowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

czytać dokumentacje technologiczną wytwarzanego przedmiotu,

−

dobrać materiały zgodnie z dokumentacją,

−

dobrać narzędzia do wykonania elementów z aluminium,

−

dobrać rodzaj obróbki i wykonać obróbkę,

−

wykonać części sprzętu rehabilitacyjnego z materiałów metalowych,

−

wykonać prace zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia produkcyjne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna, grupowa.

Czas: 6 godzin dydaktycznych.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik ortopeda.

Środki dydaktyczne:

−

wyposażenie stanowiska do obróbki metali (piła tarczowa, giętarka do rur, frezarka),

−

przykładowa dokumentacja technologiczna,

Przebieg zajęć:

Instrukcja dla ucznia:
1.

Przygotowanie stanowiska pracy:

−

sprawdź wyposażenie stanowiska pracy,

−

oceń sprawność maszyn, narzędzi i przyborów do obróbki metali,

−

zapoznaj się z instrukcją bhp oraz instrukcją obsługi maszyny do obróbki metali.

2.

Przygotowanie do wykonania elementów laski:

−

zapoznaj się z dokumentacją technologiczną wykonania elementów podpórki,

−

dobierz rurki aluminiowe do obróbki.

3.

Wykonanie elementów laski:

−

potnij rurki na 5 elementów uwzględniając wymiary poszczególnych elementów
składowych laski – zgodnie z dokumentacją technologiczną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

−

wygnij rurki stykające się z podłożem,

−

wykonaj frezowanie końcówek rurek i obróbkę końcówki rurek,

−

sprawdź zgodność wykonanej pracy z dokumentacja technologiczną,

−

uporządkuj stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp.

Zakończenie zajęć.
Proponuje się, aby nauczyciel ocenił:

−

poprawność przygotowania stanowiska pracy,

−

wykorzystanie przeznaczonego czasu na poszczególne ćwiczenia związane z obróbka
elementów aluminiowych,

−

dobór materiału i sprzętu do ich obróbki,

−

poprawność wykonywanych czynności,

−

wykonanie produktu.

Praca domowa dla ucznia
Temat pracy domowej:
Opracuj schemat blokowy wykonania elementów z aluminium do kuli łokciowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1.

Właściwości metali i ich stopów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj podziału metali i ich stopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na właściwości metali i ich
stopów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku i literaturze informacje na temat metali i stopów metali,

2)

dokonać podziału metali i ich stopów,

3)

określić sposób otrzymywania stopów metali.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ właściwości metali i ich stopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na właściwości metali i ich
stopów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku i literaturze informacje na temat metali i stopów metali,

2)

opisać właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne metali i ich
stopów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2.

Stopy żelaza, proces otrzymywania stali, klasyfikacja stali.
Znakowanie stali według PN

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj możliwość zastosowania stopów Fe-C i metali nieżelaznych do wyrobu

przedmiotów ortopedycznych

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na stopy żelaza, proces
otrzymywania stali, klasyfikacje stali oraz jej znakowanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odnaleźć w poradniku i literaturze informacje o stopach Fe-C i metali nieżelaznych,

2)

wypisać rodzaje i gatunki stali stosowane w przemyśle ortopedycznym,

3)

wskazać do wyrobu jakich elementów przedmiotów ortopedycznych mogą być
zastosowane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Mając do dyspozycji próbki na podstawie wyglądu zewnętrznego rozpoznaj metale i ich

stopy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na stopy żelaza, proces
otrzymywania stali, klasyfikacje stali oraz jej znakowanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

powtórzyć wiadomości dotyczące cech metali i ich stopów,

2)

obejrzeć otrzymane próbki,

3)

ocenić pod względem wagi, koloru, gładkości powierzchni,

4)

nazwać nazwami ogólnymi poszczególne próbki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

próbki metali i ich stopów,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Metale i stopy nieżelazne. Znakowanie metali i stopów

według PN

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zastosowanie asortymentu wyrobów ze stopów aluminium w przedmiotach

ortopedycznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metale i stopy nieżelazne,
znakowanie metali i stopów według PN.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku i literaturze informacje na temat stopów aluminium stosowanych
do produkcji różnych wyrobów,

2)

obejrzeć dokładnie eksponaty przedmiotów wykonanych z aluminium,

3)

przedstawić propozycje zastosowania poszczególnych asortymentów w przedmiotach
ortopedycznych, uwzględniając właściwości materiału.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

próbki materiałów aluminiowych (rurki, płaskowniki, kształtniki),

−

katalog produkcyjny asortymentów ze stopów aluminiowych,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zgodnie z dokumentacją technologiczną obróbkę elementów kuli łokciowej

wykonanych z aluminium.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metale i stopy nieżelazne,
znakowanie metali i stopów według PN.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku i literaturze informacje na temat stopów aluminium stosowanych
do wyrobu przedmiotów ortopedycznych,

2)

powtórzyć wiadomości dotyczące obróbki mechanicznej,

3)

dobrać i zastosować narzędzia do obróbki aluminium,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

4)

dociąć rurki na wymiary wg dokumentacji technologicznej,

5)

obrobić końcówki rurek,

6)

przewiercić i obrobić otwory do regulacji wysokości kuli,

7)

pomalować rurki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przecinarka do metalu tarczowa,

−

przyrządy traserskie,

−

przyrządy miernicze – suwmiarka, wysokościomierz,

−

wiertarka, wierta,

−

rurki aluminiowe,

−

gratownik do otworów,

−

falownik,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Wykonaj zgodnie z dokumentacją technologiczną elementy z rurek aluminiowych do

laski typu czwórnóg.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metale i stopy nieżelazne,
znakowanie metali i stopów według PN.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku i literaturze informacje na temat stopów aluminium stosowanych
do wyrobu przedmiotów ortopedycznych,

2)

powtórzyć wiadomości dotyczące obróbki mechanicznej,

3)

dobrać i zastosować narzędzia do obróbki aluminium,

4)

dobrać rurki aluminiowe

5)

dociąć 5 elementów składowych laski zgodnie z wymiarami w dokumentacji
technologicznej,

6)

wygiąć elementy stykające się z podłożem,

7)

wyfrezować końcówki rurek,

8)

obrobić końcówki rurek,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przecinarka do metalu tarczowa,

−

przyrządy traserskie,

−

przyrządy miernicze – suwmiarka, wysokościomierz,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

−

giętarka do rur,

−

rurki aluminiowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4.

Materiały i wyroby spiekane

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz zalety materiałów spiekanych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na materiały i wyroby
spiekane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku informacje na temat materiałów i wyrobów spiekanych,

2)

wypisać zalety materiałów spiekanych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przedstaw w formie algorytmu proces otrzymywania materiałów spiekanych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na materiały i wyroby
spiekane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku informacje na temat materiałów i wyrobów spiekanych,

2)

opracować algorytm otrzymywania materiałów spiekanych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5.

Korozja metali i jej rodzaje. Ochrona przed korozją

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj sposoby zabezpieczania metali przed korozją. Dokonaj podziału powłok

ochronnych nakładanych. Wyjaśnij, na czym polega sposób wykonania poszczególnych
powłok.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na korozje metali i jej rodzaje
oraz ochronę przed korozją.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku informacje na temat rodzajów zabezpieczeń antykorozyjnych,

2)

wypisać podział powłok antykorozyjnych,

3)

scharakteryzować powłoki ochronne nakładane,

4)

opracować schemat blokowy wykonania wybranej powłoki nakładanej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

eksponaty elementów z zabezpieczeniem antykorozyjnym,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj fosforanowanie elementów metalowych przedmiotów ortopedycznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na korozje metali i jej rodzaje
oraz ochronę przed korozją.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku informacje na temat rodzajów zabezpieczeń antykorozyjnych,

2)

podgrzać roztwór do fosforanowania do 50°C,

3)

umieścić metalowe elementy w koszu, umieścić w kąpieli na 4 minuty,

4)

wyjąć i wypłukać w roztworze do płukania,

5)

poddać obrabiane elementy suszeniu,

6)

pomalować farbą proszkową na wybrany kolor,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

7)

umieścić przedmioty malowane w piecu nagrzanym do temperatury około 200°C.
w czasie 15 minut.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

elementy metalowe do fosforanowania,

−

urządzenie do wykonania fosforanowania,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.6.

Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj sposoby obróbki cieplnej materiałów metalowych. Dokonaj podziału

obróbki cieplnej. Wyjaśnij, na czym polegają poszczególne rodzaje obróbki cieplnej metali.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na obróbkę cieplną i cieplno-
chemiczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku informacje na temat obróbki cieplnej,

2)

wypisać rodzaje obróbki cieplnej,

3)

scharakteryzować poszczególne rodzaje obróbki cieplnej metali,

4)

opracować schemat blokowy wykonania wybranej obróbki cieplnej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj sposoby obróbki cieplno-chemicznej materiałów metalowych. Dokonaj

podziału obróbki cieplno -chemicznej. Wyjaśnij, na czym polega ten rodzaj obróbki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na obróbkę cieplną i cieplno –
chemiczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w poradniku informacje na temat obróbki cieplno-chemicznej,

2)

wypisać rodzaje obróbki cieplno-chemicznej,

3)

scharakteryzować poszczególne rodzaje obróbki cieplno-chemicznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Testy dwustopniowe do jednostki modułowej „Wykonywanie elementów
przedmiotów ortopedycznych z materiałów metalowych„

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19 i 20 z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 7, 9, 10 i 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2. z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi testu: 1. a, 2. c, 3. d, 4. d, 5. a, 6. b, 7. b, 8. b, 9. c, 10. d,
11. c, 12. c, 13. b, 14. a, 15. b, 16. c, 17. a, 18. a, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Scharakteryzować właściwości fizyczne,
metali

C

P

a

2

Scharakteryzować właściwości
technologiczne metali

c

P

c

3

Scharakteryzować właściwości chemiczne
metali

C

P

d

4

Rozróżnić stopy żelaza

C

PP

d

5

Opisać proces otrzymywania stali
i klasyfikację stali

B

P

a

6

Scharakteryzować właściwości mechaniczne
metali

B

P

b

7

Określić rodzaje i gatunki stali używane
w przemyśle ortopedycznym

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8

Scharakteryzować metale i stopy nieżelazne
oraz proces ich otrzymywania

C

P

b

9

Rozpoznać na podstawie oznaczenia: stal,
staliwo, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy

B

PP

c

10

Określić postacie użytkowe i możliwości
wykorzystania stopów metali nieżelaznych
w przemyśle ortopedycznym

C

PP

d

11

Scharakteryzować właściwości chemiczne,
metali

C

P

c

12

Dobrać rodzaj obróbki metalu i wykonać
obróbkę

C

P

c

13

Scharakteryzować materiały i wyroby
spiekane oraz produkcję spieków

C

P

b

14

Scharakteryzować produkcję spieków

C

P

a

15

Wyjaśnić pojęcie korozji

B

P

b

16

Rozróżnić rodzaje korozji

B

P

c

17

Wykonać zabiegi antykorozyjne

C

PP

a

18

Opisać obróbkę cieplną metali

B

P

a

19

Opisać obróbkę cieplno-chemiczną,
chemiczną i galwaniczną metali

B

P

b

20

Opisać obróbkę cieplno-chemiczną metali

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań.

5.

Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X.

7.

W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Właściwości fizyczne metali i ich stopów określane są przez
a)

gęstość, temperaturę topnienia,

ciepło

właściwe, rozszerzalność cieplną,

przewodnictwo cieplne, przewodność elektryczną, własności magnetyczne oraz
wygląd zewnętrzny.

b)

odporność na korozję, działanie czynników chemicznych oraz temperatury.

c)

wytrzymałość, twardość i udarność.

d)

lejność, skrawalność i plastyczność.

2.

Wytrzymałością nazywamy
a)

odporność materiałów na uderzenia, czyli na działanie sił krótkotrwałych ale o dużej
wartości.

b)

odporność materiału na odkształcenia trwałe, powstające pod wpływem obciążeń
skupionych (umiejscowionych) na małej powierzchni materiału.

c)

granica oporu stawianego przez siły wewnętrzne materiału siłom i obciążeniom
zewnętrznym, które usiłują go odkształcić.

d)

zdolność materiału do odkształceń trwałych pod działaniem sił zewnętrznych bez
naruszania ich spójności.

3.

Właściwości chemiczne materiałów to
a)

zdolność materiału do odkształceń trwałych pod działaniem sił zewnętrznych bez
naruszania ich spójności.

b)

zdolność ciekłego metalu lub stopu do wypełniania formy odlewniczej.

c)

gęstość, temperatura topnienia,

ciepło

właściwe, rozszerzalność cieplną,

przewodnictwo cieplne, przewodność elektryczną, własności magnetyczne oraz
wygląd zewnętrzny.

d)

odporność na korozję, działanie czynników chemicznych oraz temperatury.

4.

Materiałem wyjściowym do produkcji stali jest
a)

surówka szara.

b)

ż

eliwo.

c)

ruda żelaza.

d)

surówka biała.

5.

Proces wielkopiecowy jest to

a)

zespół zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w wielkim piecu
w wyniku którego powstaje surówka.

b)

utlenianie zawartych w płynnej surówce domieszek w celu otrzymywania stali.

c)

przerabianie surówki szarej.

d)

to inaczej proces Bessemera.

6.

Dodatkiem stopowym, który zwiększa ciągliwość i wytrzymałość stali oraz sprzyja
głębokiemu hartowaniu, a także uodparnia na korozję i działanie wysokiej temperatury
jest
a)

chrom.

b)

nikiel.

c)

molibden.

d)

krzem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

7.

Na rurki do wózków aktywnych stosowana jest
a)

stal węglowa.

b)

stal chromowo –molibdenowa.

c)

staliwo.

d)

stal węglowa narzędziowa o szczególnych właściwościach.

8.

Mosiądzem jest
a)

stop miedzi ze srebrem.

b)

stop miedzi z cynkiem.

c)

stop miedzi z cyną.

d)

stop miedzi z aluminium.

9.

Ile % żelaza zawiera stop oznaczony symbolem CuZn30Mn4Fe
a)

4%.

b)

33%.

c)

1%.

d)

30%.

10.

Duralem jest
a)

stop aluminium z cynkiem.

b)

stop aluminium z cyną.

c)

stop aluminium z krzemem.

d)

stop aluminium z miedzią.

11.

Pamięć kształtu posiadają
a)

stopy żelaza.

b)

stopy niklu.

c)

stopy tytanu.

d)

stopy węgla.

12.

Do budowy podeszwowych wkładek metalowych do butów i protez sandałowych
wykorzystywane są
a)

staliwa.

b)

durale.

c)

mosiądze.

d)

stale węglowe.

13.

Pełny proces otrzymywania materiałów spiekanych obejmuje
a)

prasowanie, które ma na celu połączenie luźnych cząstek proszku w trwałą kształtkę
w zamkniętej przestrzeni.

b)

wytwarzanie proszków, przygotowanie proszków, formowanie proszków na zimno,
spiekanie, obróbka wykańczająca.

c)

sortowanie i mieszanie w odpowiednich proporcjach, prasowanie, połączenie
w wyniku ogrzewania.

d)

formowanie proszków na zimno, spiekanie, obróbka wykańczająca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

14.

Cermetale to
a)

materiały uzyskane przez połączenie proszków metali lub ich stopów z proszkami
ceramicznymi.

b)

stopy metali z glinką ceramiczną.

c)

materiały ceramiczne pokryte warstwą metalu.

d)

materiały metalowe pokryte warstwą polewy ceramicznej.

15.

Korozja chemiczna jest to
a)

proces zachodzący w materiałach, w których występują naprężenia powstałe podczas
odlewania, przeróbki plastycznej, obróbki cieplnej, spawania.

b)

proces niszczenia metali lub stopów zachodzący wskutek bezpośredniego działania
na nie suchych gazów, zwłaszcza w wysokiej temperaturze lub cieczy nie
przewodzących prądu elektrycznego.

c)

działanie krótkozwartych lokalnych ogniw korozyjnych powstających w zetknięciu
powierzchni różnych faz metalicznych o różnych potencjałach elektrochemicznych
z elektrolitem.

d)

niszczące działanie wody w urządzeniach metalowych.

16.

Jeżeli wskutek korozji materiał traci szybko dobre własności wytrzymałościowe, nie
zmieniając prawie wyglądu zewnętrznego to mamy do czynienia z korozją
a)

powierzchniową.

b)

wżerową.

c)

międzykrystaliczną.

d)

naprężeniową.

17.

Ochrona metali i stopów przed korozją polega między innymi na
a)

nakładaniu i wytwarzaniu powłok ochronnych.

b)

zakopywaniu materiałów do ziemi.

c)

zanurzanie chronionych przedmiotów w zbiornikach z zakwaszoną wodą.

d)

pokrywaniu materiałów patyną.

18.

Obróbką cieplną metali i ich stopów nazywamy
a)

zestaw zabiegów cieplnych, w wyniku których zmieniają się własności mechaniczne,
fizyczne lub chemiczne metali i stopów będących w stanie stałym.

b)

cykl zmian temperatury, zaczynający się od temperatury otoczenia i kończący się
również w temperaturze otoczenia.

c)

ciągłe lub stopniowe podnoszenie temperatury obrabianego przedmiotu do
wysokości przewidzianej dla danej obróbki.

d)

ciągłe lub stopniowe obniżanie temperatury przedmiotu obrabianego do temperatury
otoczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

19.

Która z podanych definicji określa wyrażenie
a)

polega na nagrzaniu stopu do temperatury, w której jeden lub więcej składników
przechodzi do roztworu stałego, wygrzaniu w tej temperaturze i następnym szybkim
chłodzeniu zwykle w wodzie.

b)

polega na nagrzaniu materiału do żądanej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze
i następnie powolnym chłodzeniu do temperatury otoczenia.

c)

polega na nagrzewaniu materiału do odpowiedniej temperatury, wygrzaniu w tej
temperaturze w celu uzyskanie jednakowej temperatury w całej masie poddawanego
obróbce materiału i szybkim wystudzeniu.

d)

polega ono na nagrzaniu uprzednio zahartowanego przedmiotu do temperatury
180÷650°C , wygrzaniu przedmiotu w tej temperaturze, a następnie powolnym
chłodzeniu na powietrzu lub w wodzie.

20.

Poniżej przedstawione są definicje odmian obróbki cieplno – chemicznej. Wskaż, która
z definicji określa nawęglanie
a)

wzbogacenie powierzchniowej warstwy przedmiotu w węgiel w celu uzyskania
twardej i odpornej na ścieranie powierzchni, z zachowaniem ciągliwości rdzenia,

b)

nasycenie azotem warstwy powierzchniowej w celu wytworzenia bardzo twardej
i odpornej na ścieranie warstwy powierzchniowej,

c)

nasycenie powierzchni przedmiotów stalowych jednocześnie węglem i azotem przez
wygrzewanie w określonej temperaturze,

d)

nasycanie powierzchni wyrobów stalowych oraz żeliwnych siarką i azotem w celu
zwiększenia odporności na ścieranie i zmniejszenia współczynnika tarcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych z materiałów
metalowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Test 2
Testy dwustopniowe do jednostki modułowej „Wykonywanie elementów
przedmiotów ortopedycznych z materiałów metalowych„

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6,7 , 8, 10, 11, 13, 14, 16, 17, 18 i 20 z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 9, 12, 15 i 19 są z poziomu ponadpodstawowego

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2. z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi testu: 1. c, 2. b, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. d, 8. c, 9. d, 10. c,
11. c, 12. c, 13. c, 14. b, 15. c, 16. d, 17. c, 18. d, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Scharakteryzować właściwości
technologiczne metali

B

P

c

2

Scharakteryzować właściwości mechaniczne
metali

C

P

b

3

Scharakteryzować właściwości fizyczne,
metali

B

P

c

4

Rozróżnić stopy żelaza

C

PP

b

5

Opisać proces otrzymywania stali
i klasyfikację stali

B

P

b

6

Określić rodzaje i gatunki stali używane
w przemyśle ortopedycznym

C

P

a

7

Określić postacie użytkowe stali używane
w przemyśle ortopedycznym

B

P

d

8

Scharakteryzować metale i stopy nieżelazne
oraz proces ich otrzymywania

B

P

c

9

Określić postacie użytkowe i możliwości
wykorzystania stopów metali nieżelaznych
w przemyśle ortopedycznym

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

10

Scharakteryzować właściwości chemiczne,
metali

C

P

c

11

Rozpoznać na podstawie oznaczenia: stal,
staliwo, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy

B

P

c

12

Skorzystać przy doborze materiałów
metalowych z informacji zawartych w PN,
katalogach, informatorach

C

PP

c

13

Scharakteryzować materiały i wyroby
spiekane oraz produkcję spieków

C

P

c

14

Dobrać rodzaj obróbki metalu i wykonać
obróbkę

C

P

b

15 Wyjaśnić pojęcie korozji

C

PP

c

16 Rozróżnić rodzaje korozji

B

P

d

17 Wykonać zabiegi antykorozyjne

C

P

c

18

Wykonać części przedmiotów
ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego
z materiałów metalowych

C

P

d

19 Opisać obróbkę cieplną metali

C

PP

c

20

Opisać obróbkę cieplno-chemiczną,
hemiczną i galwaniczną metali

C

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań.

5.

Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X.

7.

W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Właściwości technologiczne metali i ich stopów określane są przez
a)

gęstość, temperaturę topnienia,

ciepło

właściwe, rozszerzalność cieplną,

przewodnictwo cieplne, przewodność elektryczną, własności magnetyczne oraz
wygląd zewnętrzny.

b)

odporność na korozję, działanie czynników chemicznych oraz temperatury.

c)

wytrzymałość, twardość i udarność.

d)

lejność, skrawalność i plastyczność.

2.

Twardością materiałów nazywamy
a)

odporność materiałów na uderzenia, czyli na działanie sił krótkotrwałych ale o dużej
wartości.

b)

odporność materiału na odkształcenia trwałe, powstające pod wpływem obciążeń
skupionych (umiejscowionych) na małej powierzchni materiału.

c)

zdolność materiału do odkształceń trwałych pod działaniem sił zewnętrznych bez
naruszania ich spójności.

d)

granicę oporu stawianego przez siły wewnętrzne materiału siłom i obciążeniom
zewnętrznym, które usiłują je odkształcić.

3.

Właściwości fizyczne materiałów to
a)

zdolność materiału do odkształceń trwałych pod działaniem sił zewnętrznych bez
naruszania ich spójności.

b)

zdolność ciekłego metalu lub stopu do wypełniania formy odlewniczej

c)

gęstość, temperaturę topnienia,

ciepło

właściwe, rozszerzalność cieplną,

przewodnictwo cieplne, przewodność elektryczną, własności magnetyczne oraz
wygląd zewnętrzny.

d)

odporność na korozję, działanie czynników chemicznych oraz temperatury.

4.

Materiałem wyjściowym do produkcji stali jest
a)

staliwo.

b)

surówka biała.

c)

ż

eliwo.

d)

surówka szara.

5.

Procesem konwertorowym nazywamy
a)

zespół zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w wielkim piecu
w wyniku którego powstaje surówka.

b)

utlenianie zawartych w płynnej surówce domieszek w celu otrzymywania stali.

c)

przerabianie surówki szarej w żeliwiakach.

d)

odlewanie, walcowanie i przerabianie plastyczne staliwa.

6.

Dodatkiem

stopowym,

który

zwiększa

wytrzymałość,

twardość,

zdolność

przehartowywania stali, odporność na ścieranie, korozję, działanie czynników
chemicznych i wysokiej temperatury jest
a)

chrom.

b)

nikiel.

c)

molibden.

d)

krzem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

7.

Rurki do wózków składakowych wykonywane są
a)

ze stali zwykłej jakości.

b)

ze stali chromowo –molibdenowej.

c)

ze staliwa.

d)

ze stali stopowej.

8.

Brązem nazywamy
a)

stop miedzi ze srebrem.

b)

stop miedzi z cynkiem.

c)

stop miedzi z niklem.

d)

stop miedzi z cyną;.

9.

Ile % miedzi zawiera stop oznaczony symbolem CuZn30Mn4Fe
a)

4%.

b)

33%.

c)

1%.

d)

65%.

10.

Siluminy są to
a)

stopy aluminium z cynkiem.

b)

stopy aluminium z cyną.

c)

stopy aluminium z krzemem.

d)

stop aluminium z miedzią.

11.

Pamięć kształtu posiadają
a)

stopy miedzi,

b)

stopy manganu,

c)

stopy tytanu,

d)

stale chromowo – niklowe,

12.

Do budowy podeszwowych wkładek metalowych do butów i protez sandałowych
wykorzystywane są między innymi
a)

staliwa.

b)

durale.

c)

brązy.

d)

stale węglowe.

13.

Technologia metalurgii proszków zastępuje
a)

odlewanie.

b)

proces wielkopiecowy.

c)

odlewanie, obróbkę plastyczną i obróbkę skrawaniem.

d)

proces konwertorowy.

14.

Węgliki spiekane są to

a)

materiały metalowe pokryte warstwą węgla.

b)

odmiana cermetali.

c)

prasowany węgiel z żelazem.

d)

stopy metali z dużą zawartością węgla.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

15.

Korozja elektrochemiczna jest to
a)

proces zachodzący w materiałach, w których występują naprężenia powstałe podczas
odlewania, przeróbki plastycznej, obróbki cieplnej, spawania.

b)

proces niszczenia metali lub stopów zachodzący wskutek bezpośredniego działania
na nie suchych gazów, zwłaszcza w wysokiej temperaturze lub cieczy nie
przewodzących prądu elektrycznego.

c)

działanie krótkozwartych lokalnych ogniw korozyjnych powstających w zetknięciu
powierzchni różnych faz metalicznych o różnych potencjałach elektrochemicznych
z elektrolitem.

d)

niszczące działanie wody w urządzeniach metalowych.

16.

Jeżeli bez widocznego powodu zachodzi pękanie przedmiotów przerobionych plastycznie
na zimno to mamy do czynienia z
a)

korozja powierzchniową.

b)

korozją wżerową.

c)

korozją międzykrystaliczną.

d)

korozją naprężeniową.

17.

Nakładanie powłok ochronnych wytwarzanych polega na
a)

opracowaniu właściwej konstrukcji elementów i dobór materiałów łączących te
części.

b)

pokryciu powierzchni chronionej specjalnymi smarami lub wazeliną techniczną.

c)

chemicznym łączeniu warstwy nakładanej z materiałem chronionym.

d)

oddzieleniu mechanicznym metalu od agresywnego środowiska.

18.

Obróbka cieplno-chemiczna metali i ich stopów jest to
a)

zestaw zabiegów cieplnych, w wyniku których zmieniają się własności mechaniczne,
fizyczne lub chemiczne metali i stopów będących w stanie stałym.

b)

cykl zmian temperatury, zaczynający się od temperatury otoczenia i kończący się
również w temperaturze otoczenia.

c)

ciągłe lub stopniowe podnoszenie temperatury obrabianego przedmiotu do
wysokości przewidzianej dla danej obróbki.

d)

wprowadzenie do obrabianego przedmiotu, dzięki dyfuzji w stanie stałym, obcego
pierwiastka lub już znajdującego się, lecz w małej ilości w przedmiocie, w celu
zmiany składu chemicznego powierzchni tego przedmiotu.

19.

Które z podanych niżej określeń charakteryzuje hartowanie
a)

polega na nagrzaniu stopu do temperatury, w której jeden lub więcej składników
przechodzi do roztworu stałego, wygrzaniu w tej temperaturze i następnym szybkim
chłodzeniu zwykle w wodzie.

b)

polega na nagrzaniu materiału do żądanej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze
i następnie powolnym chłodzeniu do temperatury otoczenia.

c)

polega na nagrzewaniu materiału do odpowiedniej temperatury, wygrzaniu w tej
temperaturze w celu uzyskanie jednakowej temperatury w całej masie poddawanego
obróbce materiału i szybkim wystudzeniu.

d)

polega ono na nagrzaniu uprzednio zahartowanego przedmiotu do temperatury
180÷650°C , wygrzaniu przedmiotu w tej temperaturze, a następnie powolnym
chłodzeniu na powietrzu lub w wodzie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

20.

Poniżej przedstawione są definicje odmian obróbki cieplno-chemicznej. Wskaż, która
z nich określa azotowanie
a)

wzbogacenie powierzchniowej warstwy przedmiotu w węgiel w celu uzyskania
twardej i odpornej na ścieranie powierzchni, z zachowaniem ciągliwości rdzenia.

b)

nasycenie azotem warstwy powierzchniowej w celu wytworzenia bardzo twardej
i odpornej na ścieranie warstwy powierzchniowej.

c)

nasycenie powierzchni przedmiotów stalowych jednocześnie węglem i azotem przez
wygrzewanie w określonej temperaturze.

d)

nasycanie powierzchni wyrobów stalowych oraz żeliwnych siarką i azotem w celu
zwiększenia odporności na ścieranie i zmniejszenia współczynnika tarcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych z materiałów
metalowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

7.

LITERATURA

1.

Dretkiewicz-Więch J.: Materiałoznawstwo. OBRPN i SSz, Warszawa 1993

2.

Dretkiewicz-Więch J.: Technologia mechaniczna. Techniki wytwarzania. WSiP,
Warszawa 2000

3.

Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP, Warszawa 2004,

4.

Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2004

5.

Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004

6.

Potyński A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 2004

7.

Prosnak M.: Podstawy protetyki ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM,
Warszawa 1988

8.

Prosnak M.: Podstawy technologii ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM,
Warszawa 1987

9.

Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2004