1. Kto to jest pedagog?
Pedagogika jako nauka
2. Czy do wychowania potrzebna jest teoria?
Kryteria naukowości
3. Po co studiować pedagogikę,
pedagogiki jeżeli podstawową zasadą w wychowaniu
jest zasada  złotego środka ?
Przedmiotem danej dziedziny jest to,
Każda nauka musi posiadać:
czym ona się zajmuje, nad czym pracuje,
1. przedmiot
jakiego rodzaju rzeczywistość ma zamiar
2. metodologię
udoskonalić, co jest tematem jej refleksji.
3. terminologię
.
" Przedmiotem pedagogiki jako nauki jest
Metodologia jako kryterium naukowości
wychowanie, czyli pedagogika zajmuje
danej dziedziny wiedzy oznacza sposób
się naukową refleksją nad wychowaniem
poznawania, odkrywania, ubogacania
" Pedagogika to nauka o wychowaniu,
faktów i zjawisk związanych z jej
kształceniu i samokształtowaniu się
przedmiotem.
" metodologia badań pedagogicznych. " Liczne przejawy pracy badawczej
nauczycieli to tzw. badania w działaniu
" ośrodki naukowe,
(action reaserch)  np. obserwacja
" pedagodzy  praktycy, czyli nauczyciele i
uczestnicząca, diagnoza osiągnięć
wychowawcy. Prowadzona przez nich
szkolnych ucznia itp.
diagnoza pedagogiczna jest punktem
wyjścia dla skutecznej pracy dydaktyczno 
wychowawczej.
Wychowanie jako przedmiot pedagogiki
Terminologia - szereg pojęć charakterystycznych dla
rozumiane jest wieloznacznie, np.:
tej dziedziny wiedzy oraz związki między tymi
pojęciami:
świadome, celowe i planowe oddziaływanie bardziej
wychowanie, kształcenie, opieka, środowisko
doświadczonych wychowawców na wychowanków
wychowawcze, osiągnięcia szkolne, syndrom
(pedagogika tradycyjna)
nieadekwatnych osiągnięć, trudności
.
wychowawcze, przystosowanie szkolne, sytuacja
wspieranie wychowanka w jego naturalnym rozwoju
szkolna, metodyka nauczania, metodologia badań (pedagogika humanistyczna)
pedagogicznych itp.
nie ma różnicy między wychowaniem a interakcją
Wyjaśnienia tych pojęć należy szukać w słownikach pedagogicznych W. Okonia oraz w Encyklopedii
(pedagogika dialogu)
pedagogicznej.
Badania w pedagogice jako nauce teoretycznej służą głównie
Z punktu widzenia metodologicznego pedagogika jest
wzbogaceniu teorii pedagogicznej, w znacznie mniejszym
traktowana jako: nauka teoretyczna (teoretycznie
stopniu odnoszą się do zastosowań praktycznych, np.:
zorientowana) albo jako nauka praktyczna (praktycznie
zorientowana).
* badania historyczne  Kształcenie Polek w Królestwie Polskim na
przykładzie prasy kobiecej ;
Możliwe jest również rozróżnienie na:
* porównawcze  Reformy edukacyjne w Stanach Zjednoczonych i
- podejście empiryczno  analityczne, w którym przeważają
Chińskiej republice Ludowej na przełomie XX i XXI wieku ,
badania ilościowe oraz
- humanistyczne z przewagą badań jakościowych.
* badania nad tzw. programem ukrytym szkoły  Stereotypy ról męskich i
żeńskich w podręcznikach klas początkowych
W ramach pedagogiki jako nauki praktycznie zorientowanej
 Znaczenie pracy korekcyjno  kompensacyjnej u uczniów klas
prowadzone są badania, które mogą przyczynić się do
młodszych z trudnościami w nauce
ubogacenia warsztatu pedagogicznego nauczycieli 
wychowawców klas, np.:
 Skuteczność dydaktyczno wychowawcza programu
 Znaczenie wycieczki jako formy edukacji przyrodniczej w klasach wzmacniającego samoocenę uczniów rozpoczynających naukę w
początkowych gimnazjum
 Skuteczność alternatywnych metod nauczania języków obcych na
 Środowiskowe i osobiste uwarunkowania stosowania przez młodzież
poziomie szkoły średniej
licealną dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych
 Współpraca rodziny i szkoły a osiągnięcia w nauce i przystosowanie
szkolne uczniów gimnazjum
Zwolennicy podejścia empiryczno  analitycznego są zdania, że możliwe
W podejściu humanistycznym unika się angażowania wielu
jest poznanie rzeczywistości pedagogicznej od zewnątrz, stosując
respondentów, aby zapobiec uproszczeniom interpretacyjnym.
metody badawcze na wzór nauk matematyczno  przyrodniczych:
obserwacja, eksperyment, ankieta, testy, analizy statystyczne.
Nie należy narzucać zmiennych badawczych prowadząc
eksperymenty, ale badać jednostkę w jego naturalnym środowisku
uwzględniając wiele czynników
 70% 15-latków przyznaje się do spożywania alkoholu... ,
 Osiągnięcia uczniów w nauce korelują dodatnio z poziomem Człowieka należy poznać nie tylko od zewnątrz ale też od wewnątrz
wykształcenia rodziców na poziomie istotności statystycznej p.i.<0,001  przez empatię, podchodząc do niego zawsze w sposób
... indywidualny.
Każda naukowa dziedzina wiedzy ma swoje subdyscypliny,
*dydaktyka,
określające w sposób bardziej szczegółowy przedmiot zainteresowań.
*teoria wychowania,
*edukacja zdrowotna,
* surdopedagogika,
*resocjalizacja
* tyflopedagogika,
*pedagogika porównawcza,
* oligofrenopedagogika,
*historia wychowania,
* andragogika,
*pedagogika społeczna,
* gerontologia,
*pedagogika opiekuńcza.
* pedeutologia
Zadania dla studentów do samodzielnego opracowania:
Pytania do wykładu:
1. Wyjaśnić podane w wykładzie terminy pedagogiczne
1. Dlaczego pedagogikę możemy nazywać nauką?
i podać z
ródło i autora definicji
2. Wady i zalety wychowania tradycyjnego i humanistycznego.
3. Jakie konsekwencje dla praktyki pedagogicznej wynikają z przesłanek
2. Podać po trzy przykłady (inne niż w wykładzie) badań
pedagogiki dialogu?
odwołujących się do pedagogiki jako nauki teoretycznie
4. Na czym polega różnica między pedagogiką teoretycznie i
i praktycznie zorientowanej.
praktycznie zorientowaną?
5. Jakie są wady a jakie zalety podejścia empiryczno  analitycznego
3. Wyjaśnić pojęcie subdyscypliny naukowej na przykładzie
oraz humanistycznego w badaniach pedagogicznych?
wybranej nauki humanistycznej oraz ścisłej (podając po trzy
6. Jakie znasz subdyscypliny pedagogiczne oraz czym się one zajmują?
przykłady)
Ojcem naukowej refleksji nad wychowaniem jest niemiecki uczony
Johann Friedrich Herbart, który na początku XIX wieku
Rozwój pedagogiki jako nauki
oderwał ją od filozofii,
Myślenie pedagogiczne
usystematyzował
i oparł na dwu naukach pomocniczych:
Pedagogia
etyce filozoficznej, która miała określić cele wychowania oraz
psychologii, która wskazywała środki do osiągnięcia tych celów.
Przednaukowy rozwój pedagogiki
Myślenie pedagogiczne
Pedagogia  potoczna wiedza i praktyka związana z
istniało jednak od dawna,
instynktownym lub świadomym opiekowaniem się i
ale występowało sporadycznie,
wychowywaniem potomstwa.
miało charakter
filozoficzny, religijny, publicystyczny, literacki,
nienaukowy
Przednaukowy rozwój pedagogiki
Pedagogia i myślenie pedagogiczne istnieje również
 rozwój pedagogii oraz myślenia pedagogicznego
dzisiaj.
wpłynął znacząco na rozwój
Nie można umniejszać jego znaczenia w wychowaniu.
naukowej refleksji nad wychowaniem
Od czasów Herbarta wychowanie stało się również
przedmiotem refleksji naukowej
Etapy:
Starożytność
Chrześcijaństwo
Reformacja
Oświecenie
Rozwój myśli pedagogicznej w filozofii starożytnej Wkład chrześcijaństwa w rozwój pedagogiki
pedagogiczne myślenie o charakterze religijnym
Sofiści postawili pierwszy problem pedagogiczny: urodzenie czy
wychowanie decyduje o rozwoju człowieka.
Chrześcijaństwo wniosło nowe pojęcia i wartości, rozwinęło zasady
wychowawcze wychodząc z podstaw wiary religijnej
Teoria poznania Platona i Arystotelesa stanowiły próby
(przykazanie miłości, dekalog, przypowieści biblijne o charakterze
myślenia dydaktycznego:
wychowawczym )
Platon był zwolennikiem poznania od ogółu do szczegółu  czyli
Rozwijały się też szkoły przyklasztorne, działalność charytatywna.
najpierw należy nauczyć się pojęć a póz
niej ich zastosowań, wyjaśnień.
(wiele zakonów i instytucji kościelnych do dziś zachowało
swe wychowawcze i dydaktyczne tradycje: jezuici, salezjanie,
Arystoteles był zwolennikiem poznania przez doświadczenie  od
dominikanie.
szczegółowych zastosowań do pojęciowych uogólnień.
Reformacja prekursorem krytycznej myśli pedagogicznej
Oświecenie czyli pochwała naturalizmu pedagogicznego
Myślenie pedagogiczne XVI  wiecznych humanistów miało
W XVIII wieku powstało wiele dzieł filozoficznych,literackich,
charakter publicystyczny.
publicystycznych, odwołujących się do treści pedagogicznych
Jan Jakub Rousseau (1762)  Emil, czyli o wychowaniu 
W swoich traktatach krytykowali wychowanie katolickie,
promującą wychowanie w zgodzie z naturą dziecka i na łonie natury
m.in. z niekonsekwencję pomiędzy surowymi wymaganiami
bez narzucania programu kształcenia
wobec wychowanków a własnym postępowaniem.
Jan Amos Komeński sformułował po raz pierwszy
zasadę poglądowości: rzecz powinna wyprzedzać mówienie o niej
Taką krytykę uprawia się często również dzisiaj
Pytania do wykładu:
Zadania dla studentów do samodzielnego opracowania:
1. Jaki jest wkład Herbarta w rozwój naukowej pedagogiki.
1.Podaj przykład współczesnego nienaukowego
myślenia pedagogicznego.
2. Na czym polega różnica między pedagogiką naukową
a nienaukowym myśleniem pedagogicznym
2. Wyjaśnij różnicę między rozumowaniem dydaktycznym
według Platona i Arystotelesa. Za którym sposobem myślenia
3. Jakie są różnice i wzajemne powiązania między pojęciami
opowiadasz się osobiście? Przedstaw własna argumentację.
pedagogika i pedagogia.
3. Podaj przykład tekstu biblijnego o charakterze wychowawczym.
4. Wyjaśnij zakres treściowy starożytnego problemu pedagogicznego:
Urodzenie czy wychowanie decyduje o rozwoju człowieka?
4. Podaj przykłady (5) instytucji religijnych zajmujących się
współcześnie opieką, kształceniem, wychowaniem oraz zakonów
5. Przedstaw własnymi słowami sens zasady poglądowości.
(5), których misją jest wychowanie
Koncepcja Stefana Kunowskiego
Analiza teoretycznej wiedzy pedagogicznej
Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo
Salezjańskie, Warszawa 1993
przedmiotem zainteresowania
pedagogiki ogólnej
Działy współczesnej pedagogiki rozwijały się w sposób
chronologiczny od czasów Herbarta, są jednocześnie
etapami rozwoju naukowego pedagogiki.
Koncepcje pedagogiki ogólnej:
Każdy kolejny dział pedagogiki nie umniejsza wartości
Stefana Kunowskiego tego, który pojawił się po nim,ale stanowi jego
uzupełnienie, rozwinięcie
Bogdana Suchodolskiego
Janusza Gniteckiego
Stanisława Palki
Pedagogika ogólna według Stefana Kunowskiego
.
1. Pedagogika praktyczna (empiryczna) rozwijała się za czasów
4. Pedagogika teoretyczna
(ogólna)
Herbarta i jego uczniów. Wniosła do rozwoju nauk
pedagogicznych dydaktykę ogólną i metodyki nauczania
3. Pedagogika normatywna
poszczególnych przedmiotów. Dział ten zbiera i bada całość
(ideologiczna)
doświadczenia wychowawczego profesjonalnych i
2. Pedagogika opisowa
nieprofesjonalnych nauczycieli i wychowawców, opracowuje
(eksperymentalna)
doświadczenia dydaktyczne i metodyczne (kładzie szczególny
naciski na prawidłowości procesu kształcenia szkolnego)
1. Pedagogika praktyczna
(empiryczna)
czas
2. Pedagogika opisowa (eksperymentalna) związana jest z psychologią
3. Pedagogika normatywna (ideologiczna) na podstawie różnych
rozwojową i wychowawczą, stanowi dział naukowo uogólniający
ideologii wychowawczych (liberalnej, chrześcijańskiej,
doświadczenie i badający eksperymentalnie, a także poprzez diagnozę
narodowej) ustala wartości i cele oraz ideały i normy, którymi
zjawiska biologiczne, psychologiczne, socjologiczne związana z
powinno kierować się wychowanie (zwraca uwagę na powiązanie
wychowaniem (kładzie nacisk na badania złożonych uwarunkowań
wychowania z określonym światopoglądem).
procesu dydaktyczno  wychowawczego).
Układ działów pedagogiki Stefana Kunowskiego
jest nie tylko chronologiczny,ale również hierarchiczny.
4. Pedagogika teoretyczna (ogólna) w oparciu o materiał
Podstawą pedagogiki są badania empiryczne,
empiryczny, eksperymentalny i normatywny, korzystając z
praktyka wychowawcza.
osiągnięć poprzednich działów dąży do konstruowania teorii
wszechstronnego rozwoju człowieka i jego uwarunkowań.
Twórca tej koncepcji dominującą rolę przypisuje warstwie
praktycznej pedagogiki, badaniom empirycznym, które stanowią
punkt wyjścia pozostałych badań i refleksji o charakterze
normatywnym, teoretycznym.
Koncepcja Trzech pedagogik Bogdana Suchodolskiego
Pedagogika kształcenia osobowości próbuje odpowiedzieć
Suchodolski B., Trzy Pedagogiki, Nasza Księgarnia , Warszawa 1970
na pytania: jakim ma być człowiek?
Autor wyróżnił w pedagogice trzy kierunki refleksji
jak kształtować jego osobowość?
i badań naukowych (każdy z nich posiada swoisty język pojęć,
problemów i metod badawczych):
- pedagogika kształcenia osobowości;
Orientacja ta związana jest z koncepcjami
- pedagogika przygotowania do życia;
filozoficznymi i psychologicznymi
 korzysta z osiągnięć tych nauk
- pedagogika systemu powszechnego kształcenia.
Celem pedagogiki przygotowania do życia jest
Pedagogika systemu powszechnego kształcenia rozpatruje
przysposobienie wychowanka do uczestnictwa w zbiorowości
problemy oświaty, wychowania w szerokiej skali, wyznaczając
społecznej, pełnienia ról i zadań społecznych.
pole działania dwóm poprzednim orientacjom pedagogicznym
Role i zadania zmieniają się ciągle.
Refleksja  trzeciej pedagogiki obejmuje problematykę
ustroju i organizacji szkolnictwa, sieci szkolnej,
Kiedyś należało przygotować wychowanka do roli dobrego
administracji szkolnej.
obywatela, ważnym zadaniem było wykształcenie dobrego
pracownika, gorliwego patrioty (poddanego określonej
Współczesnym zadaniem tej pedagogiki jest np.
ideologii politycznej)
naukowa refleksja nad problemem warunków, które muszą
Dziś takim zadaniem jest np. umiejętność korzystania z być spełnione, aby sześciolatki w Polsce mogły pójść do
mediów, odnalezienie się na rynku pracy, pogodzenie szkoły
różnych ról życiowych
Przykład badań z jej zakresu: badania PISA
Pedagogika ogólna w ujęciu Janusza Gniteckiego:
Model pedagogiki ogólnej J. Gniteckiego
Gnitecki J., Zarys pedagogiki ogólnej, WOM, Gorzów Wielkopolski 1999
Punktem wyjścia koncepcji jest przyjęcie założenia,że w refleksji Sfera wartości
Sfera faktów
pedagogicznej istnieją trzy sfery, w których człowiek przebywa Kim ma być człowiek
Kim jest człowiek
równocześnie: Pedagogika
Pedagogika
-sfera faktów hermeneutyczna
empiryczna
-sfera działania
-sfera wartości
Sfera działania
Kim staje się człowiek
Pedagogika
prakseologiczna
Pedagogika empiryczna zajmuje się faktami, które
poddają się pomiarowi, (np. osiągnięcia szkolne
Zadaniem pedagogiki ogólnej w ujęciu J. Gniteckiego jest
uczniów, zachowania zdrowotne)
dokonywanie scalenia, syntezy uogólnienia refleksji
Pedagogika hermeneutyczna bada zjawiska nieobserwowalne, ale
powstałych na gruncie pedagogiki empirycznej,
możliwe do interpretacji, np. uwarunkowania wewnętrzne i
prakseologicznej i hermeneutycznej
zewnętrzne osiągnięć szkolnych, zachowań zdrowotnych (kontekst
kulturowy oraz dyspozycje wewnętrzne)
Pedagogika prakseologiczna bada działania pedagogiczne, np.
proces kształcenia, edukacja zdrowotna (również działania
nieintencjonalne) oraz wskazuje dyrektywy działania (zasady
metody kształcenia)
Pytania do wykładu:
Koncepcja pedagogiki Stanisława Palki
Palka S., Pedagogika w stanie tworzenia, wyd. UJ, Kraków 1999
1.Wyjaśnij, dlaczego w koncepcji S. Kunowskiego etapy rozwoju
naukowej pedagogiki są jednocześnie jej współczesnymi
Autor wyróżnia dwa podstawowe kierunki w pedagogice, przyjmując
działami.
jako kryterium intencję badawczą osób zajmujących się pedagogiką.
2. Na czym polega hierarchiczny układ działów pedagogiki
ogólnej w rozumieniu S.Kunowskiego?
Pedagogika teoretycznie zorientowana służy budowaniu teorii
3. Jaką rolę odgrywa pedagogika systemu powszechnego
pedagogicznej, poznaniu naukowemu. Powinna być autonomiczna
kształcenia w koncepcji  trzech pedagogik B.
wobec doraz
nych sytuacji politycznych, społecznych, kulturowych
Suchodolskiego?
i religijnych
4. Omów model pedagogiki ogólnej J. Gniteckiego. Jaką rolę
pełni w nim pedagogika ogólna wobec empirycznej,
Pedagogika praktycznie zorientowana służy praktyce kształcenia i
prakseologicznei i hermeneutycznej (wyjaśnij przedmiot
wychowania. Jej zadaniem jest uogólnianie wyników z praktyki
zainteresowań tych trzech dziedzin pedagogiki)
pedagogicznej, wykorzystywanie doświadczeń, badań innych nauk
pokrewnych, budowanie teorii o niższych poziomach ogólności.
Zadania dla studentów do samodzielnego opracowania:
Normatywne pojmowanie wychowania.
1. Powołując się na koncepcję pedagogiki
hermeneutycznej J. Gniteckiego, spróbuj wyjaśnić, co
Naukowość pedagogiki ideologicznej.
stanowi kontekst kulturowy, a co dyspozycje
wewnętrzne w odniesieniu do zagadnienia aktywności
fizycznej dzieci i młodzieży w Polsce.
2. Dlaczego pedagogika teoretycznie i praktycznie
zorientowana nie są dziedzinami rozłącznymi?
3. Przejrzyj trzy wybrane podręczniki z zakresu
pedagogiki ogólnej, podaj ich tytuły i autorów oraz
wskaż 2-3 różnice w zakresie przedstawiania w nich
naukowej teorii pedagogicznej
Analiza współczesnych systemów wychowania według
S. Palka zwraca uwagę na kilka sposobów uprawiania
S.Kunowskiego
pedagogiki jako nauki w Polsce.
wartości Cel (ideał) Rozumienie wady zalety
Jednym z nich jest kreowanie pedagogiki jako dyscypliny, w wychowania wychowania
której praktyka wychowawcza opiera się na założeniach
Chrześci- miłość Dobry W procesie Ideał trudny Miłość
filozoficznych, światopoglądowych, religijnych.
wolność chrześcijanin, wychowanie na nasze bliz
niego
jański
W ten sposób buduje się ideologie pedagogiczne - walka na wzór człowiek staje czasy jako wartość
Jezusa i się osobą
chrześcijański, liberalny, państwowy, narodowy,
Świętych
socjalistyczny,  rynkowy system wychowania.
liberalny miłość Wspieranie przerzucenie Świadome
wolność wychowanka odpowiedzial- uczestnictwo
walka w naturalnym ności za na wychowanka
rozwoju w procesie
wychowanka
wychowania
Socjalisty miłość Robotnik Fałszowanie Dostępność
wolność walczący z historii w edukacji dla
-czny
walka wrogiem kształceniu i wszystkich
klasowym wychowaniu
Stefan Wołoszyn wskazuje na istotną różnicę między S. Wołoszyn wymienia następujące ideologie wychowania:
pedagogika jako teorią a pedagogiką jako ideologią:
Ideologia wychowania chrześcijańskiego
Pedagogika jako teoria jest otwarta na rozwój, na
nowe orientacje.
Ideologia wychowania państwowego
Pedagogika jako ideologia jest zamknięta, cechuje ją
wyłączność, tzn. nie dopuszcza innych sposobów
rozumowania.
Ideologia wychowania narodowego
Przejawem wychowania narodowego jest propagowanie takich wartości
Wychowanie państwowe kładzie nacisk szacunek do własnego
jak:
państwa poprzez propagowanie następujących wartości:
* kultywowanie tradycji narodowych - np. zwyczajów świątecznych
szacunek do symboli  godło, flaga- wywieszanie ich szczególnie
(karp na wigilię a nie indyk; odwiedzanie grobów bliskich 1 listopada a
podczas świąt państwowych;
nie zabawa Halloween),
* przestrzeganie prawa (również o ruchu drogowym);
* troska o czystość języka,
* szacunek do przedstawicieli prawa (urzędników państwowych,
* znajomość historii własnego narodu,
polityków);
*przekonanie o doniosłym znaczeniu tego narodu w dziejach ludzkości.
* troska o dobro materialne państwa (np. przez płacenie podatków)
Takie kreowanie pedagogiki może mieć zarówno wady jak i zalety&
Pytania i zadania dla studentów
" Czy w praktyce wychowania w Polsce obecnie funkcjonuje model
Pedagogika ideologiczna jest jednym ze sposobów uprawiania
wychowania ideologicznego, jeżeli tak, to jaki ?(który?)
pedagogiki. Koncentruje się na wartościach i normach
" Jakie są korzyści, a jakie niebezpieczeństwa płynące z
wypływających z konkretnej ideologii.
ideologicznego podejścia do wychowania ?
" Na czym polega kontrowersyjna naukowość pedagogiki
Nie zaprzecza naukowości tej dziedziny wiedzy,
ideologicznej?
ale ze względu na cechy ideologii  wyłączność, zamknięcie na
" Uzupełnij tabelę analizującą ideologiczne systemy wychowania w
inne punkty widzenia w pewnym stopniu ja ogranicza.
koncepcji Kunowskiego (odwołaj się do publikacji autora
 Podstawy współczesnej pedagogiki )
Konkretyzacja treści wychowania
I. Kominarec* uważa, że na treść wychowania składają się normy i
wymagania opracowane na podstawie potrzeb społecznych i
(I. Kominarec)
odpowiednio dobrane do wieku (w pedagogice ideologicznej normy i
oraz
wymagania wynikają ze światopoglądu) .
koncepcja  dziesięciościanu edukacji
(Z. Kwieciński) Treści wychowania dzielą je na pewne obszary, np.:
~wychowanie umysłowe (intelektualne);
jako próby określenia obszarów
~wychowanie moralne;
przedmiotu zainteresowań pedagogiki ~wychowanie estetyczne (przez sztukę);
~wychowanie przez pracę i techniczne;
~wychowanie fizyczne i zdrowotne (edukacja zdrowotna)
*I. Kominarec, Pedagogika ogólna. Podstawowe zagadnienia, Częstochowa 2009
Filozofia dziesięciościanu edukacji Z. Kwiecińskiego
Taki stan procesów można sobie wyobrazić jako regularny
Z.Kwieciński proponuje analizę treściową pojęcia edukacja, która jego dziesięciościan, w którym każda ze ścian miałaby podobną wielkość pola
zdaniem jest wychowaniem w najszerszym, całościowym znaczeniu, (symbolizującą siłę wpływu na osobowość). Celem tego systemu jest
gdyż obejmuje wszystkie procesy szczegółowe rozwoju, wychowania, pełny rozwój osobowości jednostki, która aktywnie i świadomie zmienia
wpływu, oddziaływania na zmianę osobowości jednostek i grup siebie i świat.
ludzkich.
Na edukację zdaniem autora tej koncepcji składa się dziesięć procesów,
które powinny ze sobą współdziałać w sposób harmonijny, nie
znosząc się i nie przeciwstawiając. Żaden z nich nie może występować
w nadmiarze, w znacznej przewadze nad pozostałymi, żaden nie może
być tłumiony.
Na dziesięciościan edukacji składają się następujące procesy:
5. polityzacja, biurokratyzacja, profesjonalizacja  wychowanie do
podziału pracy, racjonalnej organizacji życia, przekonania o słuszności
1. globalizacja  człowiek powinien być wrażliwy na problemy
zastanych podziałów, przygotowania dopełnienia konkretnych ról
globalne  wojna, zagrożenie środowiska, podział świata na centrum i
zawodowych;
peryferie;
2. etatyzacja  związana jest z wychowaniem państwowym,
6. socjalizacja  oddziaływanie grup pierwotnych (rodziny, grupy
szacunkiem dla własnego państwa, prawa, znaczenie w świecie,
rówieśniczej, środowiska lokalnego), aby przygotować do pełnienia
demokrację;
przyszłych ról w tych grupach;
3. nacjonalizacja - istota tego procesu jest podtrzymanie tradycji
narodowych, więzi, odrębności, kultury;
7. inkulturacja i personalizacja  człowiek jest nie tylko istota
4. kolektywizacja  przygotowanie do współpracy z innymi,
społeczna, ale odbierającą wartości kultury i aktywnie tworzącą wartości
umiejętność porozumiewania się, współdziałania, solidarność
kultury, tylko wtedy w pełni staje się osobą;
społeczna;
8. wychowanie i jurydyfikacja  związana z etatyzacja, kładzie nacisk
na świadomość i akceptację ról obywatelskich;
A. Deptak, B. Lorenc, K. Kopeć, S. Chlebowski
Dziesięciościan edukacji
9. kształcenie i humanizacja  dbałość o ciągły rozwój
intelektualny nie tylko w szkole, ale przez kształcenie
Dawno, dawno temu dziesięć światów było
ustawiczne;
W każdym odmienne prawo rządziło.
10.hominizacja  wychowanie zdrowotne, zaspokojenie potrzeb Różne były normy, wartości, problemy,
pierwotnych, człowiek nie może zapomnieć o swojej biologicznej O nich pokrótce Wam opowiemy
naturze.
GLOBALIZACJA
W pierwszym ludzie mieli baczenie
Na to, co się z całym światem dzieje.
Efekt cieplarniany pogrążył ich w smutku,
Niedobory oraz nadmiary w obrębie każdego z procesów mogą być
lecz nie widzieli burzy we własnym ogródku.
przyczyną patologii.
ETATYZACJA
POLITYZACJA, BIUROKRATYZACJA, PROFESJONALIZACJA
W drugim twierdzili:  W państwie jest siła .
Piąty świat był uporządkowany,
Władza tresurę do życia wdrożyła.
Niezwykle racjonalny i zdyscyplinowany.
Stabilność w duecie z racją stanu-
Ludzie przekonani o statutów racji
Oto wartości wprost z piedestału
W ładzie pracowali ku czci organizacji.
NACJONALIZACJA
SOCJALIZACJA
W trzecim świecie mieli wiele tradycji,
W szóstym świecie górę brała rodzina,
Umacniali więzi, folgowali ambicji.
Bo w rodzinie się wszystko zaczyna.
Pragnęli być lepsi od pozostałych,
Zastane normy ludziom wpajano
Których uważali za niegodnych, małych.
Poza swe podwórko się niewychylano.
KOLEKTYWIZACJA
INKULTURACJA I PERSONALIZACJA
W czwartym społeczność była klasowa
W siódmym na rozwój kultury stawiano
Do wyrzeczeń na rzecz swej partii gotowa.
Filozoficzne idee zgłębiano.
Interes klasowy był najważniejszy.
Każdy zaglądał w swe wnętrze bogate,
A ludzie byli równi, nikt nie był równiejszy.
Tracąc realny kontakt ze światem.
HOMINIZACJA
WYCHOWANIE I JURYDYFIKACJA
W ostatnim ze światów do rzeczy istotnych
Ósmy był prawie uświadomiony,
Wliczano kształcenie potrzeb pierwotnych.
A każdy człowiek głęboko wdrożony
Ludzki organizm wiódł w nich prym,
Do obywatelskich ról i czynności
Obok cech gatunkowych związanych z nim.
I perseweracji* osobowości.
Tak dziesięć światów funkcjonowało
Na długo zanim pojawił się chaos.
KSZTAA
CENIE I HUMANIZACJA
A gdy z chaosu powstałą Ziemia,
W dziewiątym liczyły się umiejętności
Bóg stworzył dzieło, Dzieło stworzenia.
Oraz poczucie ludzkiej godności.
Ludzie kształcili się ponad miarę
I rzekł:  Od teraz będziecie całością,
Biorąc stanowczy rozbrat z umiarem.
Dumni z wartości, silni jednością.
Tak oto właśnie zrodził się z prochu
Świat, w którym mamy wszystkiego po trochu.
*perseweracja - zjawisko polegające na uporczywym
KONIEC
powracaniu do świadomości pewnych wyobrażeń, myśli
słów.
Cyt. Za: M. Adamska-Staroń i in.: Inny sposób myślenia o edukacji.
Metaforyczne narracje. Impuls, Kraków 2007, s. 118-120.
Pytania i zadania dla studentów:
1. Jak rozumiesz pojęcie treści wychowania.
2. Co symbolizuje dziesięciościan edukacji?
3. Który procesów edukacyjnych spośród dziesięciu opisanych
przez Kwiecińskiego ma najważniejsze znaczenie?
Postmodernistyczna refleksja
4. Zaproponuj cele edukacyjne (wyrażone w sposób operacyjny)
pedagogiczna
do każdego z procesów składających się na dziesięciościan
edukacji.
5. Sprawdz
znaczenie słownikowe pojęć charakteryzujących 10
procesów edukacyjnych w koncepcji Z. Kwiecińskiego.
Bank w Bydgoszczy
Akademia Muzyczna w Poznaniu
Postmodernizm pojawił się w II połowie XX wieku
jako
kontynuacja
opozycja dla
modernizmu
modernizmu
Obszary postmodernizmu:
Kategorie postmodernizmu:
" kultura  sposób myślenia, życie codzienne, obyczajowość, moda
" filozofia  prawda, wartości;
" sztuka (w tym sztuka użytkowa)  styl w architekturze, malarstwo, " dziwność, wieloznaczność;
rzez
ba, literatura, film, fotografia;
" pojęcia, wartości utraciły swoje pierwotne znaczenie;
" nauka;
" pomieszanie stylów
" polityka.
Przejawy postmodernizmu
Postmodernizm w architekturze:
1. Poczucie fragmentarycznej niejednoznaczności i niepewnej natury
życia
" Dziwne kształty, formy (np. Krzywy Domek w Sopocie)
2. Świadomość istotnej roli przypadkowości
3. Dostrzeganie znaczenia różnic kulturowych
" Usytuowanie mieszkań (pod ziemią, w dawnych halach
4. Ogólne przyspieszenie tempa życia
fabrycznych, dworcach kolejowych)
5. Znaczenie refleksyjności, świadomość dokonywania ciągłych
" Domy współczesne stylizowane na chaty drewniane lub
wyborów, konieczność samopoznania, refleksji nad sobą
6. Upadek granic kulturowych (między kultura popularna a elitarną;
dworki szlacheckie z wieżyczkami
brak pojęcia `kiczu`)
" Niepraktyczne materiały użyte do budowy (o słabych
7. Figuratywność  czerpanie z życia codziennego, odrzucenie
racjonalności, znaczenie wizualności
właściwościach izolacyjnych, np. szkło)
8. Zacieranie się granic historycznych (łączenie obrazów z
" Nietypowe kolory elewacji (np..jaskrawa zieleń, graffiti)
przeszłości i teraz
niejszości) oraz tego co rzeczywiste i
nierzeczywiste, prywatne i publiczne
9. Bezstylowość, eklektyzm
10. Negacja schematyzmu, planowości
Postmodernizm w sztuce użytkowej (wyposażenie
Sztuki plastyczne, malarstwo, rzez
ba, fotografia
wnętrz)
" Styl `retro`- meble do pokoju, sprzęty kuchenne, artykuły
" Tzw. instalacje, np. rzez
by ze spreparowanych ludzkich
gospodarstwa domowego (czajnik, telefon, radio), wyposażenie
szczątków,
łazienki
" Pomieszanie stylów - kominek, `koza` w nowoczesnym wnętrzu,
" Sztuka obrażająca uczucia religijne, wykraczająca poza granice
telewizor plazmowy na podstawie od maszyny do szycia z przełomu
ludzkiego smaku
XIX i XX wieku
" Wyposażenie mieszkania `stylizowane na używane`- `wytarta`
" Używanie w fotografii obiektywów celowo zniekształcających
podłoga, nierówne ściany, meble `z przetarciami`
obraz
" Nietypowe, niepraktyczne dekoracje  wóz drabiniasty, zużyta
opona jako kwietnik przed domem, koło od drewnianego wozu,
" Postarzanie zdjęć
podkowa zawieszone na ścianie, lampa naftowa, żelazko `na duszę`
jako gadżet
" Przejawy kiczu  krasnale ogrodowe
Telewizja, film, polityka
Postmodernizm w literaturze i języku
" Fenomen Big Brother (zacieranie się granic między tym co
" Umberto Eco, Dorota Masłowska prywatne i publiczne)
" Programy typu talk- show
" Język potoczny w dziennikarstwie, nauce
" Sitcom
" Zapożyczenia z języków obcych
" Kreskówki dla dorosłych
" `Z archiwum X`, `Dr House`
" Język młodzieżowy niezrozumiały dla dorosłych
" `Baśka blog` w Internecie
" Język skrótów (zapożyczony z komunikacji sms  owej)
" Sposoby kreowania się polityków (ubieranie się w second 
" Powszechne używanie słów nawet w życiu publicznym, które kilka, handzie, celowe skandalizowanie, ujawnianie szczegółów z życia
prywatnego)
kilkanaście lat temu były uznawane za wulgaryzmy
Moda postmodernistyczna
Muzyka postmodernistyczna
" Różnorodność trendów mody (wszystko jest modne)
" Pomieszanie stylów  Marek Torzewski `muzyka operowa z
" Ubrania nowe `stylizowane na używane`
dużą domieszką popu`
" Nietypowe łączenie kolorów
" Wykorzystanie klasycznych instrumentów w muzyce
" A
ączenie stylów (sportowy +elegancki)
`rozrywkowej`(skrzypce, wiolonczela, akordeon)
" Elementy ubioru noszone jako gadżet ( szelki, okulary, kamizelki,
" Inspiracja muzyką ludową wykonawców muzyki pop
krawaty u kobiet)
(Brathanki, Golec uOrkiestra)
" Buty, które nie spełniają swojej funkcji
" Obecność wątków sakralnych we współczesnej muzyce
" Motywy ludowe
rozrywkowej (Piotr Rubik)
Postmodernizm w pedagogice
2. Nie ma przypadkowości w interpretacji wytworów
wychowanków, uczniów, rysunków, zachowań
1. Niejednoznaczność pojęć pedagogicznych  każdy ma prawo
do ich własnej interpretacji (np. autorytet, wychowanie).
3. Pedagogika regionalna, wielokulturowa, międzykulturowa,
Liczne alternatywy dla tradycyjnej szkoły masowej
Badanie kontekstu kulturowego osiągnięć uczniów (badania
(społeczne, prywatne, wyznaniowe, Montessori, waldorfskie,
PISA), zachowań zdrowotnych (zachowań żywieniowych,
integracyjne, edukacja indywidualna, integracyjna,
stosowania leków przeciwbólowych
włączająca, domowa)
4. Wychowanie, kształcenie nie tylko powinno odpowiadać na potrzeby
5. Nauczyciele , wychowawcy powinni nie tylko mieć kompetencje
współczesności, ale wybiegać w przyszłość, dlatego:
komunikacyjne i merytoryczne, ale być `refleksyjnymi praktykami`,
" Nie ma sensu formułować celów wychowania  nie znamy
którzy na podstawie zachowań uczniów, wychowanków dokonują
rzeczywistości, do jakiej należy wychować młode pokolenie.
samooceny własnych działań (koncepcja D. Schoena, M. Taraszkiewicz).
" Nie wiadomo z jakimi problemami spotkają się przyszli nauczyciele,
Rozwijanie samoświadomości , samowiedzy powinno być jednym z
wychowawcy  nie wiadomo jak ich kształcić
istotnych celów wychowania
Powstają nowe formy edukacji związane z przyspieszeniem tempa życia
(`wyścigiem szczurów`)  indywidualna organizacja studiów, e-
learning, edukacja domowa, szkoła babć, szkoła dla niemowląt.
6. Wychowanie do i poprzez wartości kulturowe ma miejsce nie
tylko w odniesieniu do kultury elitarnej. Muzyka młodzieżowa,
7. Pedagogika powinna pełnić służebna rolę względem praktyki
literatura obyczajowa ma taka samą wartość jak muzyka i literatura
wychowania . Należy docenić pedagogię, intuicję wychowawcy,
klasyczna.
które mogą być ważniejsze niż naukowe teorie pedagogiczne.
Granice kulturowe zacierają się również w obrębie tzw dystansu
Należy zwracać uwagę na przestrzeganie zasady poglądowości w
szkolnego, relacji między wychowawca a wychowankiem.
nauczaniu oraz docenić wizualizację w kształceniu i wychowaniu.
Inicjatorami są często nauczyciele, którym wydaje się, że jeśli zbliżą
się do grupy wychowanków, staną się jednym z nich, łatwiej będzie
im osiągnąć zamierzone cele dydaktyczno wychowawcze. Taka
postawę nazywamy  fraternizacją (A. Janowski, Uczeń w teatrze
życia szkolnego)
8. Liczne koncepcje pedagogiczne z przeszłości przeżywają obecnie
10. Zwolennicy postmodernizmu zwalniają nauczycieli  wychowawców
swój renesans: M. Montessori, R. Steinera, C. Freineta, edukacja
z obowiązku planowania  formułowania celów pisania konspektów,
domowa, szkoły wyznaniowe, nauczanie nie - koedukacyjne.
przestrzegania schematu lekcji.
Pedagodzy, nauczyciele, wychowawcy powinni zaufać własnej intuicji,
9. Zarówno w pedagogice jako teorii jak i w praktyce pedagogicznej
starać się wybiegać w przyszłość wizualizując sobie przyszłość własnych
można zauważyć podejście eklektyczne  pomieszanie różnych
wychowanków, chociaż rozwój cywilizacyjny sprawia, że nie jesteśmy
koncepcji. Za podstawową zasadę pedagogiczna można uznać zasadę
w stanie do końca wyobrazić sobie do jakiej rzeczywistości mamy
`złotego środka`.
wychowywać młode pokolenie.
Wady i zalety postmodernistycznego podejścia
w praktyce dydaktycznej i wychowawczej
Wady i zalety postmodernistycznego podejścia w praktyce zalety wady
dydaktycznej i wychowawczej
Główne tezy społecznej teorii krytycznej mające
Pedagogika krytyczna
zastosowanie w pedagogice
*Rozwój nauk (zarówno empirycznych jak i społecznych)
Jej prekursorem był Jurgen Habermas, niemiecki filozof i socjolog,
zagraża człowiekowi, dlatego każda nauka powinna mieć swój
który w latach 70-tych XX wieku stworzył podwaliny krytycznej teorii
odpowiednik krytyczny.
społecznej.
* rozwój cywilizacyjny spowodował dominację racjonalności
Recepcji jego poglądów do polskiej pedagogiki dokonali A.
instrumentalnej, w której stosunki międzyludzkie zaczynają
Folkierska, L. Witkowski, T. Hejnicka  Bezewinska, R. Kwaśnica.
podlegać w coraz większym stopniu naukowemu sterowaniu, a
nawet manipulowaniu ludzkimi zachowaniami, nad
racjonalnością komunikacyjną.