Lekcja 3: ligatury

1

Zbitki spółgłoskowe

reguła ogólna: znaki poprzedzające przyklejają się do następnych, tracąc „pień” (pionową kreskę)
1. przykłady na łączenie poziome:

त् + थ =

त्थ

ttha

प् + य =

प्य

pya

ख् + य =

ख्य

khya

ल् + प् + य =

ल्प्य

lpya

2. przykłady na łączenie pionowe:

च् + च =

cca

प् + त =

pta

प् + न =

pna

3. zachowanie znaków bez “pnia”:

ट् + ठ =

ṭṭha

ष् + ट =

ṣṭa

द् + ध =

ddha

ड् + ढ =

ḍḍha

niecałkiem regularne:

- श

ze znakami “małymi” (zajmującymi 1/3 wysokości):

श् + च =

śca

श् + व =

śva

(ale:

श् + य =

श्य

śya)

- ह:
ह् + म =

hma

ह् + य =

hya

ह् + र =

hra

- त

w wersji skróconej:

त् + त =

tta

त् + र =

tra (uwaga na podobieństwo do

nna)

całkiem nieregularne:

- र

jako pierwszy znak ligatury – haczyk nad następnym znakiem:

र् + म =

मर्

rma

र् + ष =

षर्

rṣa

र् + म् + य =

म्यर्

rmya

र् + थ् + व =

थ्वर्

rthva

- र

jako kolejny – ukośna kreska od środka do lewej:

म् + र =

mra

ष् + र =

ṣra

श् + र +

śra

श् + र् + य =

य

śrya

odrębne znaki:

क् + ष =

क्ष

kṣa

ज् + ञ =

ज्ञ

jña

ćwiczenia

1. przeczytaj i przepisz w transkrypcji:

सू । शा । कमर्न् । िवष्णु । ऋग्वेद । सामवेद । यजुवद । अथवर्वेद ।
आत्मन् । न्याय । अ ैत । बु । क्षि य । ा ण । वैश्य । शू । वेदान्त ।
परस्मैपद । िवज्ञान । धमर् । माध्यिमक । भतृर्हिर । सांख्य । कामसू ।
महािष । छान्दोग्योपिनषद् । ल मी । सरस्वती । दुगार् । आयर्वतर् । िनवार्ण ।
िच वृि । अ पूणार् ।

पु । मोक्ष । ीकृष्ण । कृित । स्मृित ॥

Lekcja 3: ligatury

2

2. przepisz w dewanagari:
mitra. siṃha. śiṣya. aśva. vr̥kṣa. saṃskr̥ta. puṣpa. grāma. mārga. jñāna. prabhu. brahman. brāhmaṇa.
prajāpati. kaṇṭha. śrotra. hasta. kanyā. īśvara. matsya. astra. cakravartin. śuklapakṣa. kr̥ṣṇapakṣa.

3. przepisz w dewanagari i spróbuj przypisać znaczenia poszczególnym słowom:

eko devaḥ keśavo vā śivo vā
hy ekaṃ mitraṃ bhūpatir vā yatir vā |
eko vāsaḥ pattane vā vane vā
hy ekā bhāryā sundarī vā darī vā ||

(Bhartr̥hari, Nītiśataka)

Jedynego [czcij] boga - Wisznu albo Śiwę,
jedynego [miej] druha - króla lub ascetę,
domem [uczyń] jedynym miasto lub pustelnię,
żonę jedyną - grotę lub piękną dziewczynę (przekład Ireneusz Kania)

4. przepisz w dewanagari:
rāmo rāvaṇamajayat (Rama pokonał Rawanę).
sītā godāvaryāstīramagacchat (Sita poszła nad brzeg Godawari).
rāmaḥ sītayā saha godāvaryāstīre’ramata (Rama z Sitą odpoczywał nad brzegiem Godawari).
pāṇḍavānāṃ dhārtarāṣṭraiḥ saha yuddhānyabhavan (były walki Pandawów z synami Dhritarasztry).
araṇye mahiṣānapaśyam (widziałem w lesie bawołu).
gaṅgāyā jalamapibam (piłem wodę z Gangi).
gireḥ śikharādajāvapatatām (ze szczytu góry spadły dwa kozły).
agnirvanamadahat (Agni spalił las).
ācāryā dharmamupādiśān (nauczyciele nauczają prawa).
vidyā parā devatā (wiedza jest najwyższym bóstwem).


mnemorandka: przeczytaj i zapamiętaj mantrę Gajatri (gāyatrī):

`

-U-Ruv> Sv>

tTsivtuvRre{y< -gaRe devSy xImih

ixyae yae n> àcaedyat!

(znajdź w Internecie co najmniej dwa tłumaczenia Gajatri)