monter budownictwa wodnego 712[03] z1 01 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Grzegorz Lipczuk

Organizowanie stanowiska pracy
712[03].Z1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Lucja Zegadło
mgr inż. Piotr Miłosz

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grzegorz Lipczuk

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[03].Z1.01
„Organizowanie stanowiska pracy”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu monter budownictwa wodnego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady organizacji stanowiska pracy, zasady pracy zespołowej oraz środki

ochrony indywidualnej i zbiorowej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zabezpieczenie i oznakowanie miejsca robót hydrotechnicznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Magazynowanie, składowanie materiałów i elementów budowlanych oraz

gospodarka odpadami

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Rodzaje i zasady wykonywania robót hydrotechnicznych. Elementy

i materiały budowlane oraz maszyny, narzędzia i sprzęt do robót
hydrotechnicznych oraz obsługa maszyn i urządzeń

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Przepisy prawa wodnego

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizowaniu stanowiska pracy.
Poradnik ten zawiera:

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia tej jednostki modułowej.

Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ć

wiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną

literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również:

−−−−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−−−−

wiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska

pracy,

−−−−

sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co

oznacza, że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia
umiejętności określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem
tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne
sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
4.

Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: Organizowanie stanowiska pracy, której treści teraz poznasz jest

jednym z modułów koniecznych do zapoznania się z budownictwem wodnym.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[03].Z1

Technologia robót hydrotechnicznych

712[03].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

712[03].Z1.02

Wykonywanie pomiarów zwi

zanych z robotami

hydrotechnicznymi

712[03].Z1.03

Wykonywanie robót melioracyjnych

712[03].Z1.04

Wykonywanie robót ziemnych

i pogł

biarskich

712[03].Z1.05

Wykonywanie budowli regulacyjnych

712[03].Z1.06

Zabudowa potoków górskich

712[03].Z1.07

Wykonywanie budowli pi

trz

cych

712[03].Z1.08

Wykonywanie zabezpiecze

przeciwpowodziowych

712[03].Z1.09

Wykonywanie sieci wodoci

gowych i kanalizacyjnych

712[03].Z1.10

Obsługa urz

dze

i obiektów

hydrotechnicznych

712[03].Z1.11

Wykonywanie konserwacji

i naprawy budowli wodnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Organizowanie stanowiska

pracy” powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

−

wykonywać przedmiary i obmiary robót hydrotechnicznych,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

−

przewidywać i zapobiegać zagrożeniom życia i zdrowia podczas wykonywania robót
hydrotechnicznych,

−

stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

posługiwać się programami komputerowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy do wykonywania robót hydrotechnicznych,

−

określić wyposażenie stanowiska pracy do robót hydrotechnicznych,

−

dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

−

przygotować miejsca składowania materiałów i elementów budowlanych przeznaczonych
do wykonywania robót hydrotechnicznych,

−

zabezpieczyć i oznakować wykopy, urwiska oraz lokalne zagłębienia terenu,

−

zabezpieczyć i oznakować miejsca robót hydrotechnicznych,

−

dobrać materiały do wykonywania robót hydrotechnicznych,

−

dobrać maszyny, urządzenia, sprzęt i narzędzia do wykonywania określonych robót
hydrotechnicznych,

−

przygotować do pracy oraz obsłużyć maszyny, urządzenia i sprzęt,

−

dobrać przyrządy kontrolno-pomiarowe,

−

zmontować, użytkować i zdemontować rusztowania oraz pomosty robocze,

−

zagospodarować odpady,

−

zastosować metody komunikowania się i współpracy z zespołem,

−

zastosować przepisy prawa wodnego,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady

organizacji

stanowiska

pracy,

zasady

pracy

zespołowej

oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

4.1.1. Materiał nauczania

Właściwa organizacja stanowisk pracy zapewnia łatwe i bezpieczne wykonywanie pracy

oraz ogranicza niepotrzebny wysiłek, a także ochronę pracownika przed obrażeniami
i szkodliwymi wpływami przy wykonywaniu różnych prac.

Projekt organizacji, a następnie realizacji każdej budowy obejmuje:

–

technologię i mechanizację robót,

–

planowanie i organizację budowy,

–

ekonomikę budowy.

W części projektu dotyczącej technologii i mechanizacji podane są metody wykonania

różnego rodzaju robót oraz konkretne maszyny i urządzenia budowlane jakie mają być
zastosowane przy realizacji tych metod. Zadaniem planowania i organizacji budowy jest
powiązanie wszystkich wykonywanych prac w harmonijną całość, przy ekonomicznym
zużyciu niezbędnych środków produkcji.

Organizacja wykonania robót hydrotechnicznych nie jest łatwa, z uwagi na znaczne

rozproszenie elementów składowych budowy, różnorodności operacji i stałe zmiany
stanowisk roboczych. Dlatego też przemyślany projekt organizacji budowy w ciągu jego
realizacji wymaga korekt.

Opracowanie projektu organizacji budowy powinno być poprzedzone gruntownym

zapoznaniem się z zatwierdzoną dokumentacją projektowo – kosztorysową, terenem
w zasięgu budowy, a także poza jej zasięgiem, w granicach i stopniu niezbędnym do
dokładnego określenia warunków, które mają wpływ na jej realizację, wreszcie warunków
umowy zawartej pomiędzy wykonawcą, a inwestorem.

Dokumentacja projektowo – kosztorysowa orientuje o:

–

rozległości terenu budowy,

–

rodzaju, charakterze i wielkości inwestycji,

–

podstawowych rodzajach robót i ich przedmiarze,

–

podstawowych rodzajach materiałów i ich ilościach,

–

projektowanej technologii wykonania.
W skład projektu organizacji budowy wchodzi projekt organizacji robót zawierający:

–

wybór najwłaściwszych metod wykonywania robót, w dostosowaniu do konkretnych
warunków budowy,

–

podział na roboty wykonywane ręcznie i maszynami,

–

ustalenie liczby potrzebnych robotników i maszyn,

–

harmonogramy przedstawiające przewidywany przebieg budowy.
Podczas wykonywania prac hydrotechnicznych stosowane są następujące metody

organizacji robót:
–

kolejnego wykonania,

–

równoległego (jednoczesnego) wykonania,

–

pracy równomiernej (cyklicznej),

–

mieszana.
Pierwsza z wymienionych metod polega na kolejnym wykonywaniu robót lub budowli

przez brygadę roboczą. Brygada po zakończeniu jednej budowli, przechodzi do następnej
pracy, wykonując wszystkie roboty związane z wykonaniem danej budowli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metoda

równoległego

wykonania

polega

równoczesnym

rozpoczynaniu

i wykonywaniu robót przez poszczególne brygady na wszystkich budowlach lub ustalonych
działkach.

Metoda pracy równomiernej polega na podziale obiektu na określoną liczbę działek

o jednakowych ilościach jednorodnych robót. Stałe brygady, zespoły lub grupy robocze
o niezmiennym składzie osobowym, przechodzą z jednej działki na drugą, wykonując te samą
pracę.

Aby zorganizować na przykład stanowisko pracy do wyrobu kiszki faszynowej musimy

rozważyć następujące aspekty: jak długi czas mamy na wykonanie, jak dużo potrzebujemy tej
kiszki faszynowej, czy faszynę będziemy pozyskiwać na miejscu, gdzie zlokalizujemy
stanowisko do wykonywania kiszek faszynowych oraz jakie narzędzia będą nam do tego
potrzebne, a także musimy ustalić metodę wykonywania pracy do ustalenia ilości potrzebnych
pracowników i ich kwalifikacji. Podczas organizowania miejsca pracy należy pamiętać
również o przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i przepisów
przeciwpożarowych.

Praca zespołowa – jest to podstawowa forma organizacji pracy, przez którą rozumiemy

określony stopień organizacyjnego zespolenia wykonawców w procesie pracy dla wykonania
określonych zadań.

Praca zespołowa – to taki rodzaj działań zbiorowych gdzie wykonanie pewnych

uporządkowanych zbiorów czynności i operacji powierza się określonej grupie osób lub, gdy
pewna grupa osób wykonuje zespołowo zadania zlecone indywidualnie na każdego z nich.

Cechy pracy zespołowej:

–

współdziałanie czyli zorganizowane działanie zmierzające do realizacji wspólnego celu,

–

współpraca,

–

współpartnerstwo,

–

możliwość i chęć udzielenia sobie pomocy,

–

możliwość łączenia zawodów i specjalności,

–

możliwość pełnienia funkcji w zależności od kwalifikacji, umiejętności, zdolności,
aktualnych możliwości (chęci),

–

zbiorowa odpowiedzialność za rezultaty pracy.

Zalety (mocne strony) pracy zespołowej:

–

działanie, praca zespołowa pozwala uzyskiwać lepsze rezultaty niż praca jednostek
(skuteczność działania zespołowego),

–

podniesienie wydajności pracy,

–

stworzenie warunków do wykorzystania indywidualnych umiejętności w interesie
zespołu,

–

pozwolenie na wykonywanie każdemu członkowi zespołu tego co jest dla niego
odpowiednie, dzięki temu wzrasta zadowolenie z pracy,

–

zmniejszenie się poczucie zależności od przełożonego,

–

wzmacniają się więzy pomiędzy poszczególnymi członkami zespołu (integracja), grupa
staje się całością,

–

prowadzenie do zmniejszenia chęci rezygnacji z wykonywanej pracy przez danego
pracownika, a przez to obniża się koszty z tym związane,

–

odciążanie aparatu kierowniczego od wykonywania zadań w miarę prostych, rutynowych,
o niskim stopniu odpowiedzialności,

–

umożliwienie dokonania korzystnego podziału pracy i daje możliwość wzajemnej
pomocy, grupowego rozwiązywania problemów; ułatwia, przyspiesza, udrażnia przepływ
informacji i proces komunikowania się, wymianę doświadczeń, ułatwia pokonywanie
różnic wynikających z indywidualnych postaw, umożliwia wspólne tempo pracy,
uaktywnia proces wzajemnej kontroli i samokontroli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Potencjalne wady pracy zespołowej:
–

prowadzenie do zmiany zachowania na skutek rzeczywistego, bądź wyobrażonego
wpływu innych ludzi,

–

pojawienie się w zespole lidera - samozwańca wymuszającego na członkach grupy
przyjęcie postaw negatywnych ,

–

zmuszenie do częściowej rezygnacji z własnych ambicji na rzecz norm i wartości
funkcjonujących w zespole,

–

wydłużenie czasu na podjecie decyzji lub rozwiązanie danego problemu w stosunku do
czasu podjęcia decyzji przez jednego pracownika,

–

niezadowolenie z podziału odniesionego sukcesu, zarobków między członkami grupy,

–

niedopasowanie, niezgranie zespołu, co prowadzi do częstych konfliktów.

Ś

rodki ochrony indywidualnej to urządzenia lub wyposażenie przeznaczone do noszenia

bądź trzymania przez pracownika w celu ochrony przed jednym zagrożeniem lub większą
liczbą zagrożeń, które mogą mieć wpływ na jego zdrowie lub bezpieczeństwo pracy.

Zgodnie z obowiązującymi postanowieniami Kodeksu Pracy,

rozporządzeniem MPiPS

z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) oraz unijnymi dyrektywami pracodawca ma
obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczeństwo i ochronę ich zdrowia w każdym aspekcie
związanym z pracą. Pracownik jest zobowiązany do stosowania środków ochrony
indywidualnej, dostarczonych przez pracodawcę.

rodki ochrony indywidualnej można podzielić według ich ogólnego przeznaczenia na:

−

odzież ochronną,

−

rodki ochrony kończyn dolnych,

−

rodki ochrony kończyn górnych,

−

sprzęt ochrony głowy,

−

sprzęt ochrony twarzy i oczu,

−

sprzęt ochrony słuchu,

−

sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

−

sprzęt ochrony układu oddechowego.

Podstawowym warunkiem doboru środków ochrony indywidualnej jest rozpoznanie

i ocena zagrożeń występujących na stanowiskach pracy. Uzyskane dane na temat zagrożeń na
poszczególnych stanowiskach pracy, umożliwiają precyzyjne określenie potrzeb dotyczących
zakresu ochrony części ciała pracowników narażonych na działanie czynników szkodliwych
oraz minimalnych, wymaganych parametrów ochronnych środków ochrony indywidualnej.

Pracownicy wykonujący roboty melioracyjne są narażeni na deszczu lub śniegu, działanie

wiatru, zimno.

Odzież ciepłochronna do prac w przestrzeni otwartej powinna chronić

pracownika przed utratą ciepła oraz przed opadami atmosferycznymi i wiatrem.

Przy doborze obuwia ochronnego należy brać pod uwagę obok zagrożeń wynikających

z rodzaju wykonywanych czynności również wpływ warunków, w jakich wykonywana jest
praca.

Zasadniczym problemem w środowisku pracy o wysokiej temperaturze jest izolacja

obuwia od źródła ciepła. Bardzo istotne jest zaopatrzenie obuwia w podpodeszwy i podszewki
charakteryzujące się wysokim pochłanianiem i oddawaniem na zewnątrz pary wodnej.

Zabezpieczenie stóp przed zimnem jest podstawowym wymogiem w przypadku obuwia
jesienno-zimowego przeznaczonego do prac na otwartej przestrzeni.

W przypadku, gdy

istnieje konieczność ochrony zarówno stóp jak i podudzi oraz ud przed wodą stosuje się
szczelne buty gumowe do kolan lub bioder ocieplone podszewką z tkaniny lub dzianiny
bawełnianej. Buty te należy nosić z grubymi skarpetami z włókien naturalnych wykonanych,
np., z bawełny, wełny itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki ochrony rąk to głównie rękawice ochronne.

Przecięcia, przekłucia oraz otarcia rąk

należą do najczęściej występujących urazów na stanowiskach pracy. Do prac przy sprzęcie
wibrującym powinny być używane rękawice antywibracyjne.

Głównym zadaniem hełmów jest ochrona przed uderzeniami spadających przedmiotów

oraz uderzeniami głową o wystające elementy konstrukcji stanowiska pracy.

Hełmy ochronne

mogą również służyć jako konstrukcja bazowa do mocowania innych rodzajów sprzętu
ochronnego, np. nauszników przeciwhałasowych, osłon twarzy, osłon karku.

rodkiem ochrony indywidualnej ochrony oczu i twarzy mogą być: okulary ochronne,

gogle ochronne, osłony twarzy, przyłbice spawalnicze.

Do ochrony słuchu powinny być stosowane ochronniki słuchu, które dzieli się na:

nauszniki przeciwhałasowe i wkładki przeciwhałasowe.

Na budowie mogą wystąpić roboty na wysokości. Występują one wówczas, gdy

stanowisko pracy znajduje się na wysokości, co najmniej 1,00 m od poziomu podłogi lub
ziemi [3].

Przed przystąpieniem do wykonywania robót na wysokości istnieje obowiązek

opracowania instrukcji wskazującej na bezpieczne wykonywanie prac. Bezpośredni
obowiązek nadzoru nad robotami na wysokości spoczywa na kierowniku robót lub budowy.
Wynikająca z obowiązków kierownika pełna odpowiedzialność za bezpieczną realizację robót
na wysokości musi uwzględniać środki techniczne, jakie są aktualnie dostępne.
Wyróżnia się dwie grupy środków ochrony:
–

rodki ochrony zbiorowej,

–

rodki ochrony indywidualnej.

Do grupy środków ochrony zbiorowej zalicza się między innymi: rusztowania ochronne,

rusztowania robocze, balustrady, pomosty robocze, daszki, drabiny, siatki.
Do grupy środków ochrony indywidualnej zalicza się między innymi: szelki bezpieczeństwa,
linki, urządzenia samohamujące, amortyzatory spadania, pasy bezwładnościowe. Przy
organizowaniu pracy na wysokości kierownik budowy ma obowiązek wybrać odpowiednie
ś

rodki ochrony, które zapewnią bezpieczne warunki pracy. Ze względów praktycznych należy

przyjąć zasadę, że środki ochrony zbiorowej mają pierwszeństwo przed środkami ochrony
indywidualnej.

Takie ustawienia hierarchii bezpieczeństwa zapewnia bezpieczne przemieszczanie się

wszystkich pracowników. Zastosowane środki muszą być skuteczne, aby powstałe
rozwiązania zapobiegały upadkowi i obrażeniom zatrudnionych na wysokości.
Należy przewidzieć takie przejście do miejsc tymczasowej pracy na wysokości, tj. między
platformami, kładkami lub pomostami na rusztowaniach w obu kierunkach, aby nie powstało
dodatkowe ryzyko upadku.

Wznoszenie konstrukcji ochrony zbiorowej w postaci rusztowania ochronnego lub

roboczego wymaga szczególnej dbałości i zachowania wskazań wynikających z dokumentacji
projektowej. Rusztowania należy ustawić na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym
oraz posiadającym spadek umożliwiający odpływ wód opadowych. Rusztowanie musi być
zakotwione do stałych elementów budowli. Ponadto jako zabezpieczenie stosuje się
balustrady, osłony z siatek ochronnych, daszki i pomosty antypoślizgowe. Stosując
rusztowania stałe, przejezdne lub ruchome podesty robocze kierownika budowy musi zwrócić
szczególną uwagę na warunki atmosferyczne. Dalsza eksploatacja tych środków ochrony, po
ustąpieniu ekstremalnych warunków atmosferycznych (silnych wiatrów, opadów śniegu, itp.)
może nastąpić po przeprowadzeniu procedury sprawdzającej.

Pomosty robocze i zabezpieczające powinny być dostosowane do obciążenia i powinny

mieć:
–

szerokość nie mniejszą niż 0,70 m,

–

poręcze główne i pośrednie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

krawężniki.

Pomosty układane z płyt pomostowych powinny mieć grubość nie mniejszą od 25 mm.

Pomosty układane z pojedynczych bali powinny mieć grubość nie mniejszą niż 50 mm.
Należy je układać szczelnie, aby uniemożliwić spadanie jakichkolwiek przedmiotów.

Poręcz główna montowana jest na wysokości 1,10 m, licząc od powierzchni podestu do

górnej krawędzi poręczy, a poręcz pośrednią mocuje się na wysokości 0,60 m. Przy
pomostach stosuje się także krawężniki o wysokości 0,15 m.

Przepisy dotyczące rusztowań i podestów roboczych są zawarte w rozporządzeniu

Ministra Infrastruktury z dnia 6 luty 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401 z 2003 r.).

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co zapewnia właściwa organizacja pracy?

O czym orientuje nas dokumentacja projektowo-kosztorysowa przy organizacji pracy?

Co to jest praca zespołowa?

Jakie są cechy pracy zespołowej?

Jakie są zalety i wady pracy zespołowej?

Do czego służą środki ochrony indywidualnej?

Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić środki ochrony indywidualnej?

Jak się dzieli środki ochrony indywidualnej?

Jakie znasz grupy środków ochrony przy pracach na wysokościach?

10.

Jakie warunki muszą być spełnione podczas wznoszenia rusztowań?

11.

Jakie parametry muszą mieć pomosty robocze?

12.

Jakie przepisy regulują bhp w sprawie budowy i pracy na rusztowaniach?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji projektowo – kosztorysowej zorganizuj stanowisko do

wyrobu kiszki faszynowej. Wykonaj odpowiednie kozły oraz dobierz narzędzia i materiały
niezbędne wykonania kiszki faszynowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać czynności związane z zorganizowaniem stanowiska do wykonywania kiszek
faszynowych,

wykonać kozły oraz ustawić je w odpowiedni sposób,

dobrać materiały i narzędzia,

wykonać kiszkę faszynową,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tarcica na kozły,

–

faszyna,

–

drut,

–

narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Po obejrzeniu materiału filmowego wypisz najważniejsze cechy oraz zalety pracy

zespołowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

obejrzeć uważnie materiał filmowy,

wypisać cechy pracy zespołowej,

wypisać zalety pracy zespołowej,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

sprzęt audio-video,

–

materiał filmowy,

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dobierz sprzęt ochrony indywidualnej i odzież ochronną do robót ziemnych

wykonywanych ręcznie i robót ze sprzętem do zagęszczania gruntu na terenie mocno
zawilgoconym i w okresie jesienno-zimowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

dobrać odpowiedni sprzęt ochrony indywidualnej,

dobrać odpowiednia odzież roboczą,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Napisz, jakie zasady powinny być spełnione podczas wznoszenia i użytkowania

rusztowań oraz pomostów roboczych, a także podaj parametry pomostów i barierek
ochronnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

wypisać zasady wznoszenia rusztowań,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wypisać parametry pomostów i barierek ochronnych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić co zapewnia właściwą organizację stanowiska pracy?

dokonać podziału metod wykonywania robót?

zorganizować stanowisko pracy?

zdefiniować pojęcie pracy zespołowej?

wymienić cechy pracy zespołowej?

określić wady i zalety pracy zespołowej?

powiedzieć do czego służą środki ochrony indywidualnej?

określić przepisy regulujące stosowanie ochrony indywidualnej?

dobrać odzież ochronną do różnych robót hydrotechnicznych?

10)

dobrać sprzęt ochrony indywidualnej?

11)

określić jakie warunki muszą być spełnione przy wznoszeniu rusztowań?

12)

określić parametry pomostów roboczych?

13)

określić parametry barierek ochronnych?

14)

określić przepisy bhp dotyczące pracy na rusztowaniach?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Zabezpieczenie

oznakowanie

miejsca

robót

hydrotechnicznych

4.2.1. Materiał nauczania

Obszar wykonywania robót hydrotechnicznych powinien być zabezpieczony przed

dostępem osób niezatrudnionych do wykonywania tych prac.

Teren, na którym prowadzi się roboty ziemne należy ogrodzić, a jeżeli ze względu na

dużą powierzchnię nie jest to możliwe, trzeba ogrodzić wszystkie wykopy i zagłębienia terenu
i ustawić tablice ostrzegawcze. Wykopy zabezpiecza się za pomocą barier o wysokości
1,10 m dokoła wykopu w odległości minimum 1 m od krawędzi lub, gdy wykop da się
przykryć to zamiast bariery można użyć taśmy z tworzyw sztucznych.

Podczas ręcznego wykonywania wykopów, których głębokość przekracza 1 m, należy

ubezpieczyć je stosując nachylenie równe stokowi naturalnemu dla danego gruntu lub za
pomocą deskowania. Umocnienia wykopu mogą być zwarte lub ażurowe. W gruntach sypkich
oraz gdy występuje woda gruntowa, obudowa powinna być zwarta, natomiast w gruntach
zwięzłych wolno stosować obudowę ażurową.
Do obudowy wykopu używa się desek klasy nie niższej niż IV i grubości 52-76 mm,
szerokości 18-25 cm, długości 1,5-4,0 m. Na rozpory używa się drewna okrągłego o średnicy
14-20 cm zależnie od szerokości i głębokości wykopu.
Do zabezpieczania wykopów mogą być używane także grodzice lub kesony.

Przy wykonywaniu wykopów sprzętem mechanicznym należy wyznaczyć strefę

niebezpieczną związaną z pracą tych maszyn i oznakować ją w odpowiedni sposób za pomocą
tablic ostrzegawczych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Czy należy zabezpieczać miejsca robót hydrotechnicznych?

W jaki sposób zabezpiecza się wykopy i zagłębienia terenu?

W jaki sposób zabezpiecza się wykop podczas prowadzenia robót ziemnych?

Jakich materiałów używa się do zabezpieczania wykopów, w których prowadzi się
roboty?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz w jaki sposób zabezpieczyłbyś miejsce robót hydrotechnicznych wykonywanych

przez koparkę, a w jaki sposób i przy użyciu jakich materiałów zabezpieczyłbyś wykop,
w którym prowadzone są ręczne roboty ziemne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opisać sposób zabezpieczenia miejsca robót prowadzonych sprzętem mechanicznym,

opisać sposób zabezpieczenia wykopu w którym prowadzone są roboty ręczne ziemne,

wypisać materiały używane do zabezpieczania wykopów,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przy użyciu dostępnych materiałów służących do zabezpieczania wykopów i zagłębień

terenu zaprezentuj sposób zabezpieczenia wykopu przed osobami niepowołanymi i omów
sposoby zabezpieczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

sprawdzić dostępne materiały służące do zabezpieczania wykopów,

oznakować i ustawić zabezpieczenie w odpowiedni sposób,

omówić sposoby zabezpieczeń,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

bariery zabezpieczające,

–

stojaki,

–

taśma zabezpieczająca foliowa,

–

tablice ostrzegawcze,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zabezpieczyć i oznakować miejsce pracy sprzętu mechanicznego?

zabezpieczyć i oznakować wykop oraz zagłębienia przed osobami
niepowołanymi?

zabezpieczyć wykop, w którym prowadzone są roboty?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Magazynowanie, składowanie materiałów i elementów

budowlanych oraz gospodarka odpadami

4.3.1. Materiał nauczania

Składowanie materiałów budowlanych powinno odbywać się tylko w pomieszczeniach

magazynowych lub na terenie placu budowy w wyznaczonych miejscach w sposób, który
zabezpiecza je przed rozrzucaniem i przed zniszczeniem.

Materiały budowlane przechowuje się na placu budowy w sposób zależny od ich rodzaju.

Te materiały, które nie ulegają uszkodzeniu w skutek działania złych warunków
atmosferycznych, mogą być przechowywane na wolnym powietrzu. Są to, np. rurki
ceramiczne, piasek, pospółka, żwir, kamień, prefabrykaty betonowe, faszyna, paliki, darnina,
itp. Natomiast materiały, które niszczeją pod wpływem działania zmiennych warunków
atmosferycznych, jak np. stal zbrojeniowa, drewno okrągłe, tarcica, powinny być
przechowywane pod zadaszeniami. Materiały drobne i narażone na kradzież, jak: gwoździe,
klamry, śruby, liny, masy bitumiczne, ubrania robocze, narzędzia, itp. oraz materiały
szczególnie wrażliwe na działanie wilgoci, powinny być przechowywane w magazynach
zamkniętych.

Materiały sypkie, między innymi żwir i piasek, powinny być przechowywane

w pryzmach, z zachowaniem kąta stoku naturalnego właściwego dla tych materiałów.

Materiały drobnicowe, w tym paliki, szpilki powinny być ułożone w stosy o wysokości

nieprzekraczającej 2 m.

Faszynę i wyroby faszynowe układa się na równym terenie, szczelnie, warstwami

poziomymi i równoległymi do siebie po dwie warstwy na przemian do wysokości 1,6 – 2,2 m.
W przypadku składania nad brzegiem rzeki, stosy należy układać równolegle do biegu rzeki.

Składowisko tarcicy na powietrzu musi być zaopatrzone w słupki betonowe, na których

na legarach układana jest tarcica. Tarcicę mokrą należy układać w sztable, przedzielając
poszczególne sztuki drewnianymi przekładkami. Tarcicę suchą należy składować w suchych
pomieszczeniach, kładąc jedną na drugiej.

Rury betonowe okrągłe i ze stopką do średnicy 500 mm powinny być składowane na

wyrównanym terenie w pozycji leżącej, w warstwach do wysokości 1,5 m. Pierwszą warstwę
należy ułożyć na podkładach drewnianych. Rury o średnicy powyżej 600 mm należy składać
w pozycji pionowej, w jednej warstwie.

Cement należy przechowywać w pomieszczeniach suchych i przewiewnych, na gładkiej

podłodze, w stosach. Do przechowywania cementu luzem na budowach służą specjalne
zasobniki zwane silosami.

Stal należy składować w miejscach osłoniętych i zadaszonych zabezpieczających przed

zanieczyszczeniami i opadami atmosferycznymi. Stal zbrojeniową układa się w stosach –
wiązki o jednakowych średnicach. Gotowe szkielety zbrojenia należy układając w sztable
stosując w odpowiednim rozstawie przekładki drewniane. Stal kształtową układać należy
warstwami w stosy na romb.

Za organizacje gospodarki odpadami na terenie placu budowy odpowiada ich wytwórca.

Zasady postępowania z odpadami oraz obowiązki wytwórcy odpadów, określa ustawa
o odpadach (Dz.U. Nr 39, poz. 251 z 2007r.) tj.:
–

obowiązek zapobiegania powstawaniu odpadów lub minimalizacji ich ilości,

–

obowiązek wykorzystywania, usuwania lub unieszkodliwiania,

–

obowiązek wykorzystywania odpadów jako surowców wtórnych,

–

obowiązek uzyskania zgody organu administracji na prowadzenie działalności, w wyniku
której powstają lub usuwane są określone co do rodzaju lub ilości odpady,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

obowiązek prowadzenia jakościowej i ilościowej ewidencji wytwarzanych odpadów,

–

obowiązek ponoszenia opłat za składowanie odpadów.

Minimalizowanie odpadów powinno obejmować w miarę możliwości zarówno

ograniczanie ich ilości jak i stopnia uciążliwości.

W przypadku braku możliwości wyeliminowania powstawania odpadów, podstawowym

sposobem postępowania z nimi powinno być gospodarcze wykorzystanie polegające na ich
użyciu w celach energetycznych, budowlanych, jako surowców wtórnych dla kształtowania
powierzchni ziemi bądź dla innych potrzeb – pod warunkiem, że nie spowoduje to szkód
w środowisku.

W celach przemysłowych powinny być wykorzystywane odpady posiadające

właściwości umożliwiające przy aktualnym stanie techniki, technologii i organizacji ich
wykorzystanie.
Jedynie w przypadku braku takich możliwości dopuszczalne jest unieszkodliwianie odpadów
w sposób zgodny z zasadami ochrony środowiska oraz w miejscach wyznaczonych na ten cel.

Unieszkodliwianie odpadów zgodnie z ustawa to poddanie procesom przekształcenia

mechanicznego, biologicznego, fizycznego lub chemicznego, które spowoduje, że odpady te
nie będą stanowiły zagrożenia dla życia ludzi i dla środowiska.
Dopuszczalnym sposobem unieszkodliwienia odpadów jest także ich składowanie.
Gospodarka odpadami na placu budowy

Zgodnie z ustawą o odpadach obowiązek usuwania i wykorzystywania albo utylizacji

odpadów spoczywa na wytwarzającym odpady, ale istnieje możliwość zlecenia tego
obowiązku odbiorcy odpadów.

Pracownik wykonując prace z wykorzystaniem różnych materiałów powinien

zaplanować ich wykorzystanie, np. odpowiednie przycinanie desek wykorzystywanych do
szalunków, tak, aby zminimalizować ilość powstających odpadów. Powstałe odpady
pracownik powinien posegregować w taki sposób, aby odpady, które można wykorzystać do
innych celów odłożyć w wyznaczonym miejscu, a pozostałości wyrzucić do pojemników na
odpady.

W trakcie prowadzenia robót należy zapewnić właściwą ilość pojemników na zbiórkę

poszczególnych rodzajów odpadów, zapewnić warunki czasowego ich gromadzenia oraz
przekazać odpady stosownym odbiorcom.
Jednym z obowiązków wytwórcy odpadów jest minimalizowanie odpadów.

Należy stosować formy pracy, których efektem będzie:

–

unikanie powstawania odpadów lub utrzymanie ilości powstających odpadów na jak
najniższym poziomie,

–

zmniejszenie uciążliwości i zagrożeń powodowanych przez powstałe odpady,

–

wywiezienie odpadów na wskazane miejsce lub jeśli to możliwe ponowne ich
wbudowanie (np.: nieskażona ziemia, gruz itp.).

Wzór karty przekazania odpadów:

Objaśnienia:

Numer nadawany jest przez posiadacza odpadów, który przekazuje odpad.

Imię i nazwisko lub

nazwa podmiotu.

W przypadku odpadów komunalnych kartę wypełnia przedsiębiorca, który uzyskał
zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów od właścicieli
nieruchomości, o którym mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008), lub gminna jednostka
organizacyjna, o której mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku gdy odpad jest transportowany kolejno przez dwóch lub więcej

prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów, w oznaczonych rubrykach
należy podać wymagane dane i podpisy wszystkich prowadzących działalność w zakresie
transportu odpadów z zachowaniem kolejności transportowania odpadu.

Adres zamieszkania lub siedziby podmiotu.

Adres miejsca odbioru odpadu, pod który należy dostarczyć odpad, wskazany przez
posiadacza odpadu prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów.

W przypadku odpadów niebezpiecznych podać datę przekazania odpadu. Karta może być

stosowana jako jednorazowa karta przekazania odpadu lub jako zbiorcza karta przekazania
odpadu, obejmująca odpad danego rodzaju przekazywany łącznie w czasie jednego
miesiąca kalendarzowego, za pośrednictwem tego samego prowadzącego działalność
w zakresie transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów.

Podać masę odpadów z dokładnością co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla

odpadów innych niż niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla
odpadów niebezpiecznych.

Dotyczy odpadów niebezpiecznych.

KARTA PRZEKAZANIA ODPADU

Nr karty

Rok kalendarzowy

Posiadacz odpadów, który
przekazuje odpad

b, c

Prowadzący działalność w
zakresie
transportu odpadu

b, d

Posiadacz odpadów, który
przejmuje odpad

Adres

Telefon/faks

Nr REGON

Miejsce przeznaczenia odpadów

Kod odpadu

rodzaj odpadu

Data/miesiąc

Masa przekazanych odpadów

[Mg]

Numer rejestracyjny

pojazdu, przyczepy lub

naczepy

d, i

Potwierdzam przekazanie

Potwierdzam wykonanie usługi

Potwierdzam przejęcie odpadu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

odpadu

data, pieczęć i podpis

transportu odpadu

data, pieczęć i podpis

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Gdzie i w jaki sposób powinno odbywać się składowanie materiałów?

Jakie materiały przechowuje się na placu budowy?

W jaki sposób przechowuje się poszczególne materiały budowlane?

Jaka ustawa określa przepisy w gospodarowaniu odpadami?

Jakie obowiązki ma wytwórca odpadów?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz, w jaki sposób należy składować materiały budowlane takie jak: tarcica, stal

zbrojeniowa, kiszka faszynowa, rury betonowe, cement.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opisać sposób składowania tarcicy,

opisać sposób składowania stali zbrojeniowej,

opisać sposób składowania kiszki faszynowej,

opisać sposób składowania rur betonowych,

opisać sposób składowania cementu,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Opisz gospodarkę odpadami na placu budowy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

opisać zasady gospodarowania odpadów na placu budowy,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, gdzie i w jaki sposób, powinno odbywać się składowanie
materiałów budowlanych?

określić, jakie materiały budowlane przechowuje się na budowie?

określić

sposoby

przechowywanie

poszczególnych

materiałów

budowlanych wykorzystywanych przy robotach hydrotechnicznych?

wskazać ustawę regulująca przepisy odnośnie gospodarki odpadami?

określić, jakie ma obowiązki wytwórca odpadów?

określić gospodarkę odpadami na placu budowy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Rodzaje i zasady wykonywania robót hydrotechnicznych.

Elementy i materiały budowlane oraz maszyny, narzędzia
i sprzęt do robót hydrotechnicznych oraz obsługa maszyn
i urządzeń

4.4.1. Materiał nauczania

Podczas wykonywania robót hydrotechnicznych wykonywane są różnego rodzaju prace,

tj:
–

prace pomiarowe,

–

roboty ziemne ręczne i mechaniczne,

–

roboty umocnieniowe,

–

roboty betonowe ciesielskie, zbrojarskie,

–

roboty transportowe i obsługa maszyn.
Prace

pomiarowe

mają

bardzo

szerokie

zastosowanie

przy

projektowaniu

i wykonawstwie urządzeń hydrotechnicznych. Prace pomiarowe mogą polegać na tyczeniu
linii prostych za pomocą tyczek, pomiarów długości z pomocą różnego rodzaju taśm
mierniczych lub przyrządów laserowych. Dokonuje się również tyczenia kierunków
prostopadłych oraz łuków. Za pomocą niwelatora i łaty niwelacyjnej wykonuje się pomiary
niwelacyjne, określające wysokości punktów terenu ponad poziom porównawczy, tj. np. nad
poziom morza.

Prace ziemne można podzielić na dwa rodzaje:

–

wykopy mające na celu usunięcie gruntu z miejsca robót, bez względu na to, co z tym
gruntem się uczyni, przy czym projektowana niweleta

linia łącząca punkty

wyznaczające projektowany profil budowli, wykopu znajduje się poniżej powierzchni
terenu,

–

nasypy mające na celu wykonanie jakiejś budowli ziemnej, niezależnie od tego skąd się
pobierze grunt, jako tworzywo budowlane, w skład robót nasypowych wchodzą również
wykopy wykonywane w celu uzyskania gruntu na nasyp, projektowana niweleta nasypów
leży powyżej powierzchni terenu.
Wykopy wykonuje się podczas regulacji rzek, budowy kanałów i rowów, wykopów pod
rurociągi oraz wykopów fundamentowych budowli wodnych.

Do nasypów zaliczamy: sypanie wałów przeciwpowodziowych, grobli wokół kwater

zalewowych, budowę gródź i zapór ziemnych.

Roboty ziemne wykonuje się zarówno ręcznie jak i mechanicznie.
Roboty umocnieniowe polegają na zabezpieczeniu brzegów rzecznych w miejscach

narażonych na erozję. Do umocnienia brzegów nad poziomem wody stosuje się: obsiew
trawą, darniowanie, brzegosłony ażurowe i pełne, bruk, narzut kamienny. Pod wodą stosuje
się umocnienia tj.: materace faszynowe, faszynowo-kamienne lub narzut kamienny. Dla
zabezpieczenia brzegu wykonuje się też różne budowle, np.: kierownice odbojowe, ostrogi
odbojowe, tamy podłużne i opaski oraz przetasowania.

Roboty betonowe i żelbetowe składają się z kilku etapów. Jednym z etapów są roboty

ciesielskie. Największy rozmiar robót ciesielskich w budownictwie hydrotechnicznym
występuje przy deskowaniu i stemplowaniu monolitycznych budowli betonowych
i żelbetowych. Zadaniem deskowania jest nie tylko nadanie odpowiednich kształtów budowli
wykonywanej z betonu, lecz również przejęcie i przeniesienie w bezpieczny sposób
wszystkich obciążeń powstałych w czasie wykonywania konstrukcji, do czasu aż beton
stwardnieje i uzyska odpowiednią wytrzymałość. Kolejnym etapem są roboty zbrojeniowe.
Polegają one na wykonaniu wkładek zbrojeniowych z odpowiedniego drutu zbrojeniowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a także na odpowiednim ułożeniu ich w deskowaniu. Ostatnim etapem są roboty betonowe
polegające na przygotowaniu właściwej mieszanki betonowej, transporcie betonu, układaniu
i zagęszczaniu w deskowaniu oraz pielęgnowaniu betonu.

Roboty transportowe polegają na przemieszczaniu z miejsca na miejsce wszelkich

materiałów budowlanych, w tym również urobku ziemnego oraz maszyn oraz urządzeń
służących do wyposażenia budowy. Roboty związane z obsługą maszyn i urządzeń polegają
na kontroli ich stany technicznego, dokonywaniu bieżących napraw i przeglądów
okresowych.

głównych

materiałów

wykorzystywanych

podczas

wykonywania

robót

hydrotechnicznych można zaliczyć: drewno, faszynę, kamienie naturalne, kruszywa
budowlane, beton, zaprawy i domieszki do zapraw i betonów, wodę, wyroby ze stali, rury
betonowe, materiały izolacyjne, prefabrykaty betonowe, itp.

Faszyna używana jest do robót regulacyjnych oraz umocnień w budownictwie wodnym.

W budownictwie wodno-melioracyjnym najczęściej używa się tarcicy. Tarcica iglasta

może być sosnowa, świerkowa, jodłowa, itp. W zależności od stanu obróbki rozróżnia się
tarcicę nieobrzynaną (deski, bale) i obrzynaną równolegle (deski, bale, łaty, krawędziaki,
belki). Tarcicę iglastą dzieli się na klasy:
–

deski i bale - I, II, III, IV,

–

łaty, krawędziaki i belki – I, II.

Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia w zależności od stopnia obróbki dzieli się na

deski i bale nieobrzynane listwy i łaty oraz krawędziaki i belki. Tarcica liściasta dzieli się na
grupy:
–

deski i bale - I, II, III,

–

listwy, łaty, krawędziaki i belki – I, II.

Piasek jest to naturalnie rozdrobniony materiał kamienny złożony z ziaren o wielkości

nieprzekraczającej 5 mm. Zależnie od charakterystyki uziarnienia dzieli się na dwie odmiany.

wir jest to naturalne kruszywo grube, złożone z ziaren większych niż 5 mm. Zależnie od

zawartości ziaren jednej lub kilku frakcji żwir dzieli się na jednofrakcyjny i wielofrakcyjny.
Tłuczeń żwirowy to kruszywo grube o wymiarach ziaren 5 – 80 mm, uzyskiwane przez
kruszenie nadziaren żwiru oraz poddanie go odpowiedniej obróbce uszlachetniającej.
W zależności od cech fizycznych i chemicznych występuje w dwóch grupach: I, II.

Rozróżniamy beton: ciężki – gęstość powyżej 2600 kg/m

, zwykły – gęstość 2200 – 2600

kg/m

, lekki poniżej 1800 kg/m

. Mogą być to betony specjalne, odporne na ścieranie,

ognioodporne, wodoszczelne, hydrotechniczne i inne. Wytrzymałość betonu zależy od
właściwości jego składników, tj. cementu, kruszywa, wody i dodatków specjalnych oraz ich
wzajemnego stosunku.

Zaprawy budowlane są to mieszaniny spoiwa i kruszywa rozrobione z wodą do

odpowiedniej konsystencji roboczej. Zaprawy mogą zawierać dodatki uplastyczniające,
uszczelniające, opóźniające wiązanie, itd.

W budownictwie hydrotechnicznym używane są następujące wyroby ze stali: pręty

okrągłe do zbrojenia betonu, pręty okrągłe skośnie żebrowane do zbrojenia betonu,
dwuteowniki, ceowniki, kątowniki równoramienne, grodzice, rury.

Rury betonowe są to rury o przekroju okrągłym lub jajowym połączone na zakład.

W zależności od kształtu rozróżnia się rury typu: A – bez stopki o przekroju okrągłym, B – ze
stopką o przekroju okrągłym, C – o przekroju jajowym.

Do materiałów izolacyjnych używanych w budownictwie wodno-melioracyjnych można

zaliczyć: papy smołowe, roztwory asfaltowe, lepiki asfaltowe stosowane na zimno.

W budownictwie hydrotechnicznym stosuje się elementy prefabrykowane do robót

umocnieniowych oraz do budowy zastawek, przepustów rurowych, jazów, itd. Prefabrykaty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

można podzielić na: elementy płytowe, elementy dokowe, elementy belkowe oraz elementy
słupowe i palowe [3].

Do wykonywania robót hydrotechnicznych wykorzystywane są różnego rodzaju

maszyny.

Podstawowymi maszynami są różnego rodzaju koparki zarówno na podwoziu

gąsienicowym jak i kołowym. Charakterystyczną cechą nowoczesnych koparek jest ich
uniwersalność, polegająca na możliwości użycia różnych elementów roboczych.

Ze względu na sposób odspajania gruntu i rodzaj sprzętu roboczego rozróżnia się

koparki:
–

przedsiębierne,

–

podsiębierne,

–

zgarniakowe,

–

chwytakowe, itd.

Koparki mogą być wyposażone w osprzęt ładunkowy, wiertniczy, kafarowy i dźwigowy.
Innymi maszynami wykorzystywanymi do wykonywania robót hydrotechnicznych są

spycharki i równiarki. Spycharki służą do skrawania i przemieszczania gruntów,
wyrównywania terenu, zasypywania rowów, zrywania i spulchniania twardego podłoża,
skarpowania, karczowania drzew, itp.

Do robót hydrotechnicznych wykorzystuje się także maszyny do zagęszczania mas

ziemnych. Do zagęszczania mas ziemnych stosuje się:
–

ubijaki bezsilnikowe i silnikowe,

–

walce gładkie i okołowane,

–

wibratory powierzchniowe i wgłębne,

–

walce wibracyjne.
Do transportu można używać: taczek, samochodów samowyładowczych lub ciągników

z przyczepami.

Do sprzętu wykorzystywanego na budowach możemy zaliczyć: agregaty prądotwórcze,

agregaty pompowe, spawarki, giętarki, betoniarki, wiertarki, piły tarczowe do metalu
i betonu, stołowe piły tarczowe do drewna, itp.

Do wykonywania robót ręcznych stosowane są narzędzia takie jak szufle, łopaty zwykłe,

łopaty ostre, sztychówki, grabie, kilofy, łomy żelazne, młoty, itp.

Wykorzystywane są również przyrządy pomiarowe poziomnice, taśmy miernicze,

szablony skarpiarskie, łaty pomiarowe, niwelatory.

Obsługa maszyn i urządzeń jest to czynność związana z podtrzymywaniem lub

przywracaniem obiektowi technicznemu jego zdolności użytkowej. W zależności od celu
obsługi rozróżnia się:
1)

obsługę jednokrotną - wykonuje się tylko raz, np. podczas wdrażania urządzenia do
użytku lub wycofywania go z eksploatacji,

obsługę codzienną obejmuje takie czynności, jak sprawdzenie: czystości maszyn,
częstotliwości i jakości smarowania, działanie mechanizmów jezdnych, stanu ogumienia,
zużycia materiałów pędnych, stanu osłon ochronnych i ogólnego bezpieczeństwa pracy,

obsługę okresową polegającą zazwyczaj na dokonywaniu przeglądu i ewentualnej
konserwacji, wymianie podzespołów maszyn.
Do obsługi okresowej należą zabiegi wykonywane cyklicznie, zgodnie z ustalonym

harmonogramem, po upływie określonego czasu pracy maszyny lub osiągnięciu określonej
innej miary użytkowania, np. liczby kilometrów przejechanych przez pojazd. Polegają one na
kontrolowaniu stanu technicznego maszyn i usuwaniu zauważonych wad oraz usterek,
ustaleniu stopnia zużycia części i mechanizmów maszyny oraz sprawdzeniu, czy mechanizmy
nie zostały nadmiernie rozregulowane. W ten sposób można zapobiec ewentualnym
uszkodzeniom lub awariom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po przeprowadzeniu obsługi okresowej wymienia się części szybko zużywające się oraz

usuwa usterki. Wyniki podaje się w protokole obsługi. Terminy przeprowadzania obsług
okresowych ustala główny mechanik i uzgadnia je z kierownikami działów produkcyjnych
i pomocniczych, przy czym powinny one być uwzględnione również w rocznym planie
przeglądów oraz w miesięcznym harmonogramie obsług okresowych.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki roboty wykonywane są podczas wykonywania robót hydrotechnicznych?

Na czym polegają prace pomiarowe?

Jak dzieli się prace ziemne?

Co wchodzi w skład robót betonowych i żelbetowych?

Na czym polegają roboty umocnieniowe?

Jakie

są

główne

materiały

budowlane

wykorzystywane

przy

robotach

hydrotechnicznych?

Do wykonywania, jakich robót służą poszczególne materiały budowlane?

Jakie maszyny używane są do wykonywania robót hydrotechnicznych?

Jakie urządzenia używane są do wykonywania robót hydrotechnicznych?

10.

Jakie narzędzia używane są do wykonywania robót hydrotechnicznych?

11.

Co to jest obsługa maszyn i urządzeń?

12.

Jak można podzielić obsługę?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz z tabeli charakterystycznych robót wykonywanych w budownictwie

hydrotechnicznym, które są niezbędne podczas budowy wałów przeciwpowodziowych oraz
jazów żelbetowych. Ustal ich kolejność.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować wartość tabeli,

dobrać odpowiednie roboty do wykonywania wałów przeciwpowodziowych,

dobrać odpowiednie roboty do wykonywania jazów żelbetowych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tabela zawierająca opisy wykonywania różnych robót hydrotechnicznych,

–

długopis,

–

kartka papieru A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Na podstawie obejrzanego materiału filmowego napisz, jakie roboty były wykonywane

przez robotników i na jakich budowlach hydrotechnicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć uważnie materiał filmowy,

wypisać rodzaje wykonywanych robót,

wypisać wykonywane budowle wodne,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

sprzęt audio-video,

–

materiał filmowy,

–

długopis,

–

kartki papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Z przedstawionych próbek materiałów budowlanych wybierz te, które stosowane są

w robotach hydrotechnicznych i scharakteryzuj, co najmniej cztery z nich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wybrać odpowiednie próbki materiałów budowlanych wykorzystywanych w robotach
hydrotechnicznych,

scharakteryzować co najmniej cztery z nich,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

próbki materiałów budowlanych,

–

długopis,

–

kartki papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Dobierz sprzęt, narzędzia i sprzęt pomiarowy stosowany do wykonywania robót

ziemnych w budownictwie hydrotechnicznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać nazwy sprzętu używanego do wykonywania robót ziemnych,

wypisać nazwy narzędzi do wykonywania robót ziemnych,

wypisać nazwy sprzętu pomiarowego używanego podczas robót ziemnych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

W tabeli wymieniono różne nazwy narzędzi i maszyn, a na tablicach zostały umieszczone

ponumerowane zdjęcia maszyn i narzędzi. Wybierz te narzędzia i maszyny, które są
wykorzystywane przy robotach hydrotechnicznych i przypisz im numer zdjęcia, na którym są
przedstawione.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować wartość tabeli,

wypisać odpowiednie narzędzia i przypisać im odpowiedni numer fotografii,

wypisać odpowiednie maszyny i przypisać im odpowiedni numer fotografii,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tabela zawierająca spis narzędzi i maszyn,

–

tablice ze zdjęciami narzędzi i maszyn,

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Napisz, jakie rozróżnia się cele obsługi maszyn i urządzeń oraz scharakteryzuj każdy

z nich.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać rodzaje obsługi,

scharakteryzować poszczególne rodzaje obsługi,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić

rodzaje

wykonywanych

robót

budownictwie

hydrotechnicznym?

wyjaśnić, na czym polegają prace pomiarowe?

rozróżnić rodzaje prac ziemnych?

określić zasady wykonywania robót betonowych i żelbetowych ?

określić sposobu umacniania rzek i kanałów?

określić zastosowanie transportu w budownictwie hydrotechnicznym?

określić główne materiały budowlane wykorzystywane w budownictwie
hydrotechnicznym?

rozróżnić materiały budowlane?

dobrać odpowiednie materiały budowlane do odpowiednich robót
hydrotechnicznych?

10)

dobrać maszyny do wykonywania różnych robót hydrotechnicznych?

11)

dobrać

narzędzia

sprzęt

wykonywania

różnych

robót

hydrotechnicznych?

12)

dobrać przyrządy pomiarowe do wykorzystywane przy robotach
hydrotechnicznych?

13)

określić, na czym polega obsługa maszyn i urządzeń?

14)

wyróżnić rodzaje obsługi?

15)

zaplanować rodzaje obsługi maszyn i urządzeń?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.

Przepisy prawa wodnego

4.5.1. Materiał nauczania

Przepisy dotyczące prawa wodnego reguluje Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo

wodne, (Dz. U. 2005 nr 239 poz. 2019 z późn. zm.).

Ustawa ta reguluje:

–

gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności
kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami
wodnymi,

–

sprawy własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania
tymi składnikami w odniesieniu do majątku Skarbu Państwa,

–

gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego
i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
z uwzględnieniem ich ilości i jakości,

–

gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane
przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli
lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne,

–

gospodarowanie wodami jest prowadzone w taki sposób, aby działając w zgodzie
z interesem publicznym, nie dopuszczać do wystąpienia możliwego do uniknięcia
pogorszenia ekologicznych funkcji wód oraz pogorszenia stanu ekosystemów lądowych
i terenów podmokłych bezpośrednio zależnych od wód.

Ustawa Prawo wodne składa się z dziesięciu działów.

Dział pierwszy „Zasady ogólne” zawiera opis zarządzania zasobami wodnymi, określa

organy właściwe w sprawach gospodarowania wodami. Określony jest podział wód, dorzeczy
i regionów wodnych. Zdefiniowane są także podstawowe pojęcia używane w ustawie.
W dziale pierwszym określone jest również prawo własności wód oraz obowiązki właścicieli
wody oraz innych nieruchomości.

Dział drugi „Korzystanie z wód” określa, komu przysługuje prawo do korzystania z wód

i w jakim wymiarze. Ustawodawca określił, że korzystanie z wód polega na korzystaniu
powszechnym, zwykłym lub szczególnym.

Dział trzeci „Ochrona wód” mówi o zasadach ochrony wód powierzchniowych

i podziemnych. Określa strefy ochronne ujęć wody oraz obszary chronione zbiorników wód
ś

ródlądowych.

Dział czwarty „Budownictwo wodne” mówi o utrzymaniu urządzeń wodnych oraz kto

jest odpowiedzialny za ich utrzymanie. Mowa jest o regulacji koryt cieków naturalnych,
a także o melioracjach wodnych.

Dział piąty zawiera przepisy o ochronie przed powodzią i skutkami suszy.
W dziale szóstym „Zarządzanie zasobami wodnymi” opisane są instytucje, które

zarządzają w Polsce zasobami wodnymi, a także ich zadania. Mowa jest także o pozwoleniach
wodnoprawnych, kto może wystąpić o pozwolenie wodnoprawne, na jaką działalność jest ono
wymagane oraz jakie wymagane są dokumenty.

Dział siódmy „Spółki wodne i związki wałowe” mówi o tworzeniu spółek wodnych

i związków wałowych, o organach tych spółek. Opisany jest również nadzór i kontrola nad
działalnością spółek, a także metody rozwiązywania spółek wodnych.

Kolejne działy mówią odpowiednio o odpowiedzialności za szkody, przepisach karnych

oraz o zmianach w przepisach obowiązujących, przepisach przejściowych i końcowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co jest źródłem przepisów prawa wodnego?

Co zawierają przepisy prawa wodnego?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Za pomocą komputera i połączenia internetowego znajdź przepisy prawa wodnego oraz

wypisz na kartce jego główne działy i rozdziały.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

połączyć się za pomocą komputera z Internetem,

odnaleźć odpowiednie przepisy za pomocą wyszukiwarki internetowej,

zapisać na kartce główne działy i rozdziały,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

stanowisko komputerowe z podłączeniem do Internetu

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, co zawierają przepisy prawa wodnego?

określić źródło przepisów odnośnie prawa wodnego?

określić instytucje zajmujące się zarządzaniem wodami w Polsce?

określić, dla jakiej działalności wymagane jest uzyskanie pozwolenia
wodnoprawnego?

określić podział melioracji wodnych wg ustawy Prawo wodne?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.

Przepisy

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

4.6.1. Materiał nauczania

Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy

i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy

(

Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 z późn. zm.).

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy zawarte są również w ustawie z 26 czerwca

1974 roku - Kodeks Pracy (Dz.U. 1998 nr 21 poz. 94 z późn. zm.), a także w rozporządzeniu
Ministra Infrastruktury z dnia 6 luty 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. 2003 nr 47, poz. 401).

Przepisy odnośnie ochrony środowiska reguluje Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku -

Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2006 nr 129 poz. 902 z późn. zm.)

Przepisy ochrony wód zawiera ustawa - Prawo wodne z 18 lipca 2001r. (Dz.U. 2005

nr 239 poz. 2019 z późn. zm.).

Przepisy

odnośnie

ochrony

przeciwpożarowej

reguluje

ustawa

ochronie

przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 roku (Dz.U. 2002 nr 147 poz. 1229)

Przestrzeganie w/w przepisów zmniejsza ryzyko wypadków w czasie pracy. Należy

również bezwzględnie przeprowadzać szkolenia z zakresu w/w przepisów i sprawdzać wiedze
pracowników na ten temat.

Podczas wykonywania robót melioracyjnych główne prace polegają na wykonywaniu

robót ziemnych. W trakcie prowadzenia robót ziemnych należy bardzo ściśle stosować się do
przepisów bhp. W dotychczasowej praktyce melioracyjnej zdarzyło się już wiele wypadków
ś

miertelnych, których przyczyną było właśnie nieprzestrzeganie tych zasad.

Roboty ziemne muszą być prowadzone zgodnie z dokumentacją, która powinna podać

stopień zmechanizowania robót, kategorię gruntu, sposób umocnienia wykopów, technikę
odwodnienia wykopów, a przy pracach nietypowych – dokładny sposób ich wykonania.
Teren, na którym prowadzi się roboty ziemne należy ogrodzić, a jeżeli ze względu na duży
obszar nie jest to możliwe, trzeba ogrodzić wszystkie doły i ustawić tablice ostrzegawcze.
Przejścia nad wykopami należy wykonywać w formie mostków z poręczami. Najmniejsza
szerokość mostków powinna wynosić 0,7 m. Gdy mostek ma służyć do ręcznego
przenoszenia ciężarów, jego szerokość musi być większa i wynosić 1,20 m.

Przy robotach ziemnych wolno zatrudniać wyłącznie mężczyzn powyżej 18 roku życia.

Przed rozpoczęciem robót muszą oni być przebadani przez lekarza. Należy również
przestrzegać terminu okresowych badań lekarskich, które muszą być dokonywane
w półrocznych odstępach czasu. Wszyscy zatrudnieni przy robotach ziemnych muszą być
odpowiednio przeszkoleni z zakresu bhp. Niedozwolone jest dopuszczanie do pracy
robotników będących w stanie nietrzeźwym.

Roboty ziemne o niewielkim zakresie należy wykonywać ręcznie za pomocą narzędzi

odpowiednich do kategorii odspajanego gruntu. W praktyce melioracyjnej najczęściej spotyka
się grunty kategorii I, II, III i IV. Do odspajania tych gruntów służą szufle, łopaty i oskardy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykopy, których głębokość nie przekracza l m, można wykonywać bez zabezpieczenia skarp
przed obsunięciem się. Wykopy, których głębokość przekracza l m, należy ubezpieczać
stosując nachylenie równe stokowi naturalnemu dla danego gruntu, bądź za pomocą
deskowania. Szczególnie należy dbać o zabezpieczenie skarp, nawet niezbyt głębokich
wykopów, w terenie pochyłym.
Podczas ręcznego prowadzenia robót ziemnych, nadzorujący powinien ustawić robotników
w takich odległościach od siebie, aby narzędziami nie mogli oni spowodować wypadku.
Robotników pracujących w gruntach wilgotnych lub w wodzie należy zaopatrzyć w buty
gumowe.

Przy robotach ziemnych wykonywanych sprzętem mechanicznym istnieje większe

niebezpieczeństwo wydarzenia się nieszczęśliwego wypadku.

Do prac wykonywanych sprzętem mechanicznym wolno dopuszczać jedynie

pracowników mających do tego uprawnienia. Podczas pracy w kabinie operatora nie mogą
przebywać osoby postronne. Podczas przerw w pracy i po skończeniu pracy kabina musi być
zamknięta. W pobliżu pracujących maszyn nie mogą przebywać osoby nie należące do
obsługi maszyny i do nadzoru, a szczególnie wzbronione jest przebywanie robotników pod
wysięgnikami koparek. Dozorujący na budowie powinni zwracać baczną uwagę, aby
operatorzy sprzętu mechanicznego oraz robotnicy nie urządzali żadnych zabaw i żartów ze
sprzętem mechanicznym, gdyż doświadczenie wskazuje, że w wielu wypadkach takie zabawy
były przyczyną tragicznych w skutkach wypadków.

W razie natrafienia w czasie pracy na niewypały lub jakiekolwiek podziemne przewody,

należy natychmiast przerwać roboty aż do ustalenia, czy możliwe jest dalsze prowadzenie
prac w tym miejscu.

Najczęstszymi przypadkami powstawania pożarów jest nieostrożne obchodzenie się

z ogniem, wadliwa instalacja urządzeń elektrycznych i grzewczych oraz ich wadliwa
konserwacja. Budynki, maszyny i środki transportu na zapleczu budowy powinny być
wyposażone w odpowiedni sprzęt przeciwpożarowy. Załoga powinna być przeszkolona
w dziedzinie przeciwpożarowej. Podręczny sprzęt gaśniczy powinien być odpowiednio
rozmieszczony, aby był łatwo dostępny i mógł być natychmiast użyty do gaszenia pożaru.
Podręczny sprzęt gaśniczy składa się z beczek z wodą, skrzyni z piaskiem, siekier, toporów,
bosaków, drabin, gaśnic oraz sprzętu do tłumienia płomieni.

Podczas projektowania urządzeń melioracyjnych należy zwrócić uwagę na to, na jakich

obszarach są one zlokalizowane, tzn. czy nie są położone na obszarach chronionych. Należy
ustalić, w jakim stopniu inwestycja będzie oddziaływać na środowisko. Zależy od tego sposób
i termin wykonywania robót.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka ustawa określa przepisy bhp?

Jakie ustawy mówią o ochronie przeciwpożarowej i środowiska?

3. Jakich zasad bhp należy przestrzegać podczas wykonywania robót ziemnych

wykonywanych ręcznie jak i za pomocą sprzętu mechanicznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz, jakie przepisy prawne mówią o zasadach bhp, ochronie środowiska i ochronie

przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wypisać akty prawne,

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

długopis,

–

kartka papieru formatu A4,

–

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić akty prawne dotyczące bhp?

wymienić akty prawne dotyczące ochrony przeciwpożarowej?

wymienić akty prawne dotyczące ochrony środowiska?

określić

zasady

przestrzegania

przepisów

bhp

przy

robotach

wykonywanych ręcznie?

określić

zasady

przestrzegania

przepisów

bhp

przy

robotach

wykonywanych za pomocą sprzętu mechanicznego?

określić sposoby ochrony środowiska naturalnego?

określić najczęstsze przyczyny powstawania pożarów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 21 zadań dotyczących organizowania stanowiska pracy. Są to zadania
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź
zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później .

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy wpływa na
a)

podwyższenie bezpieczeństwa pracy.

zmniejszenie wysiłku.

zwiększenie czasu pracy.

zmniejszenie uciążliwości pracy.

Do środków ochrony indywidualnej nie zaliczamy
a)

odzieży ciepłochronnej.

nauszników przeciwhałasowych.

nakolanników.

odzieży roboczej.

Do ochrony głowy używamy
a)

czapki.

beretu.

kasku.

przyłbicy.

Wykop przed osobami niepowołanymi zabezpieczamy za pomocą
a)

sznurka.

barier.

gałęzi.

nie zabezpieczamy.

Cement przechowujemy
a)

na powietrzu.

w wiaderkach.

w wilgotnych pomieszczeniach.

w suchych pomieszczeniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W pozycji pionowej przechowujemy rury betonowe o średnicy powyżej
a)

400 mm.

600 mm.

800 mm.

1000 mm.

Piasek jest to naturalnie rozdrobniony materiał kamienny złożony z ziaren o wielkości
nieprzekraczającej
a)

5 mm.

4 mm.

3 mm.

2 mm.

Do koparek ze względu na sposób odspajania gruntu nie zaliczamy koparek
a)

podsiębiernych.

przedsiębiernych.

nasiębiernych.

zgarniakowych.

Do obsługi maszyn i urządzeń nie należy obsługa
a)

jednokrotna.

codzienna.

tygodniowa.

okresowa.

10.

Prace na wysokości występują gdy wykonywane są powyżej powierzchni terenu o

0,5 m.

1,0 m.

1,5 m.

2,0 m.

11.

Do środków ochrony indywidualnej na wysokościach zaliczamy

drabinki.

siatki.

balustrady.

linki.

12.

Prawidłowa gospodarka odpadami polega na

unikaniu powstawania odpadów.

wywiezieniu ich do lasu.

spaleniu śmieci.

zakopaniu.

13.

Zalety pracy zespołowej to

możliwość prowadzenia do zmiany zachowania na skutek wpływu innych ludzi.

odciążenie aparatu kierowniczego od wykonywania zadań w miarę prostych,
rutynowych, o niskim stopniu odpowiedzialności.

możliwość pojawienia się w zespole lidera.

zmuszenie do częściowej rezygnacji z własnych ambicji na rzecz norm i wartości
funkcjonujących w zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14.

Pomosty układane z płyt pomostowych powinny mieć grubość nie mniejszą niż

15 mm.

20 mm.

25 mm.

30 mm.

15.

Odległość bariery od krawędzi wykopu nie powinna być mniejsza niż

3,0 m.

2,5 m.

2,0 m.

1,0 m.

16.

Prace ziemne można podzielić na dwa rodzaje, jeden z nich to

podkopy.

wykopy.

spulchnianie.

zagęszczania.

17.

Do prefabrykatów zaliczamy

druty zbrojeniowe.

tarcicę.

płyty ażurowe.

faszynę.

18.

Deski z tarcicy iglastej dzieli się na klasy

I – IV.

I – V.

I – VI.

I – X.

19.

Faszynę i wyroby faszynowe składujemy w stosach o wysokości

1,0 – 1,5m.

1,4 – 1,9 m.

1,5 – 2,0 m.

1,6 – 2,2 m.

20.

Stosując się do przepisów BHP przy wykonywaniu robót ziemnych nie należy

ustawiać tablic ostrzegawczych.

pracować przy zabezpieczonych skarpach wykopów.

używać butów gumowych na gruntach wilgotnych.

pracować w zasięgu sprzętu mechanicznego.

21.

Do podręcznego sprzętu gaśniczego nie zaliczamy

bosaków.

grabi.

siekier.

gaśnic.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:……………………………………………………..

Organizowanie stanowiska pracy

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Czerny B.: Organizacja i mechanizacja robót wodno-melioracyjnych. Arkady, Warszawa
1963

Mirski J.: Organizacja budowy. WSiP, Warszawa 1999

Pałys F., Smoręda Z.: Poradnik technika melioranta. PWRiL, Warszawa 1982

Praca zbiorowa: Poradnik majstra robót wodno-melioracyjnych. PWRiL, Warszawa 1971

Praca zbiorowa: Nowy poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2004

Rytel Z., Serafin B., Skibiński J.: Budownictwo i melioracje. WSiP, Warszawa 1978

Szachułowicz J.: Prawo wodne i Komentarz. Lewis Nexis, Warszawa 2006

Czasopismo:
„Gospodarka Wodna”